HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 11 Haziran 2012 / 24 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Enflasyon Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade eden enflasyonun altında yatan temel neden çoğunlukla ekonomi genelinde talebin arzı aşmasıdır. Diğer taraftan, üretimde kullanılan girdilerin ya da ithal ürünlerin fiyatlarının artması da genel fiyat düzeyinin yükselmesine neden olabilir. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), piyasada tüketime konu olan mal ve hizmetlerin nihai fiyatlarındaki değişimi ölçmektedir. Bu doğrultuda, hane halklarının, yabancı ziyaretçilerin ve kurumsal nüfusun yurtiçinde yaptığı tüm nihai parasal tüketim harcamaları dikkate alınmaktadır. Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ise, belirli bir referans döneminde yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatındaki değişimi ölçmektedir. ÜFE de tarım ve ormancılık, balıkçılık, madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi, elektrik, gaz ve sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta başında TÜİK tarafından açıklanan verilere göre TÜFE bir önceki aya göre %0,21 gerilerken yıllık bazda %8,28 artış kaydetti ve böylece yıllık enflasyon tekrar tek haneye inmiş oldu. Aralık 2011 den beri çift haneli seviyelerde bulunan TÜFE deki aşağı yönü seyirde, fiyatların aylık bazda %2,4 gerilediği gıda ve alkolsüz içecekler grubu belirleyici oldu. Giyim ve ayakkabı grubunda kaydedilen aylık %8,6 lık artış, enflasyondaki düşüşü sınırladı. Yıllık bazda ise en hızlı artış %18,7 ile sigara ve alkol tüketimini azaltmak adına vergi oranlarında 2011 yılında yüksek oranlı artış yapılan tütün ve alkollü içecek grubunda gerçekleşti. ÜFE ise önceki aya göre %0,53, önceki yılın aynı ayına göre %8,06 artış kaydetti. Böylelikle Kasım ayından beri gerileyerek Nisan da %7,65 e kadar inen ÜFE deki yıllık artış Mayıs ayında yönünü yukarı çevirdi. TÜİK Nisan ayı sanayi üretim endeksini açıkladı. Sanayi üretimi, Nisan 2011 e kıyasla ancak %1,8 yükseldi. Yıllık bazda, madencilik ve taşocakçılığı üretiminin gerilediği (-%1,7), buna karşın imalat sanayi ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretiminin yükseldiği (sırasıyla %1,8 ve %2,4) görülüyor. Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış sanayi üretiminin ise bir önceki aya göre %1 yükseldiği açıklandı. Ekonomisinin yavaşladığı yönündeki göstergeler gün geçtikçe artan Çin Merkez Bankası faiz oranlarında 25 baz puanlık indirime gitti. Borç verme faiz oranını %6,56 dan %6,31 e indiren Çin Merkez Bankası, gösterge mevduat faizini de 25 baz puanlık düşüşle %3,25 e çekti. Ayrıca ticari bankalara topladıkları mevduat için gösterge faizinin %110 u kadar yüksek faiz ödeme ve kredi plasmanında politika faizinin %80 ine kadar düşük faiz talep etme serbestisi getirildi. Faiz oranlarında gerçekleştirdiği indirimin yanı sıra, ticari bankalar üzerindeki kontrolünü de yumuşatan Çin Merkez Bankası yavaşlamakta olan ekonomik aktiviteyi yeniden hareketlendirmeye çalışıyor. Geçtiğimiz hafta içi Çin den gelen genişlemeci adıma karşın ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Bernanke, ekonominin seyrine ilişkin ABD Kongresinde yaptığı konuşmada, istihdam piyasasında yaşanan ivme kaybının geçici olabileceğini, özel tüketim harcamalarındaki artışın dikkat çekici olduğunu vurguladı. Diğer taraftan geçtiğimiz hafta Fed tarafından yayımlanan Bej Kitap ta ekonominin seyrine ilişkin yer alan olumlu değerlendirmeler Bernanke nin açıklamalarıyla birlikte düşününce, Fed in en azından bir süre daha yeni bir parasal genişlemeye gitmeyeceği, ancak, gelişmeleri yakından izleyeceği şeklinde yorumlandı. Geçtiğimiz hafta gerçekleştirilen Avrupa Merkez Bankası (ECB) toplantısında faiz oranlarında herhangi bir değişikliğe gidilmedi. Piyasalarda, ECB nin Euro Alanı nda süre giden belirsizliklerle mücadele etmek adına yeni bir parasal genişlemeye gidip gitmeyeceği tartışılıyordu. Toplantının ardından ECB Başkanı Mario Draghi, yaptığı açıklamada son dönemde makroekonomik görünüme ilişkin risklerin iyice belirginleştiğini ifade etti. Ancak yeni bir parasal genişlemeye ilişkin bağlayıcı herhangi bir açıklama yapmaktan kaçınan ECB, bundan sonraki adımların üye ülkelerden gelmesi gerektiğine vurgu yaptı. Euro Alanı nın ve küresel ekonominin geçtiğimiz hafta en önemli gündem maddesi İspanyol ekonomisiydi. Yunanistan, İrlanda ve Portekiz in ardından İspanya nın da AB ve IMF nin KAPANIŞ VERİLERİ (8 Haziran) İMKB-100 : / $ : 1,2516 USD : 1,8269 $ / : 79,46 EURO : 2,2774 Petrol ($/varil) : 99,76 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,18 Altın ($/ons) : 1.593,84

2 11 Haziran 2012 Neden Önemli TÜİK Aylık Sanayi Üretim Endeksi TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev. 2 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamaktadır. Her ay TÜİK bölge müdürlükleri tarafından 4851 iş yerinden toplanan anketlerle 1438 ürünün üretimine ilişkin veriler derlenmektedir. Üretim ve satış miktarları ile parasal değerleri, alt sektörlere ait endekslere dönüştürülmekte, bunun ardından baz yılı katma değerlerine göre ağırlıklandırılmak suretiyle toplam sanayi üretim endeksine ulaşılmaktadır. Haftaya Bakış desteğine ihtiyaç duyup duymayacağı, ihtiyaç belirginleştiğinde yardım talebinin olup olmayacağı gündemi en çok meşgul eden sorular oldu. İspanya cephesinde işler hiç de yolunda değil. Son dönemde artan kaygılara paralel bu ülkeye ait tahvillerin risk primlerinin hızla yükseldiği, buna bağlı olarak yapılan tahvil ihalelerinde faiz oranlarının tarihi yüksek seviyelere çıktığı, borçlanma maliyetlerindeki yükselişle finansman kanallarının oldukça daraldığı görüldü. Özellikle İspanyol bankacılık sisteminin taşıdığı sistemik riskler ön plana çıkarken, hafta sonu yapılan Euro Alanı maliye bakanları toplantısında İspanyol bankalarının ihtiyacı olan sermaye miktarının 100 milyar civarında olduğunun tahmin edildiği ve bu ülkeye bu miktarda kredi açılmasına karar verildiği açıklandı. Ancak, daha şimdiden bu rakamın İspanyol ekonomisinin rahatlamasına yetmeyeceği yönünde görüşler gündemde yer almaya başladı. Bu hafta Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerine dönük kaygıların, politik gelişmelerin ve risklerin izleneceği ve yoğun biçimde tartışılacağı bir hafta olacak. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin %80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. İmalat sanayi alt sektörlerine ait endekslere, NACE Rev. 2 sınıflandırmasına göre çok geniş bir detay seviyesinde TÜİK veri tabanlarından ulaşılabilmektedir. 2

3 Haz Haziran 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 01.Haz 08.Haz Değişim İMKB %3,12 İMKB %2,87 Sınai %2,94 Hizmetler %1,03 Mali %4,53 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) İMKB Haz 04.Haz 05.Haz 06.Haz 07.Haz 08.Haz İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB, geçtiğimiz haftaya beklentilerin altında açıklanan enflasyon verisinin etkisiyle, küresel piyasalardaki zayıf seyre rağmen, pozitif alanda başladı. Haftanın ilk iki gününde Londra piyasasının tatil olması ve enflasyon dışında önemli veri açıklaması olmaması dolayısıyla işlem hacmi sınırlı kaldı. Avrupa ve ABD merkez bankalarının açıklamaları öncesinde oluşan olumlu havanın etkisiyle artışını sürdüren İMKB, Fed Başkanı Bernanke ve ECB Başkanı Draghi nin yeni parasal gevşeme sinyali vermemesi üzerine kazançlarının bir kısmını geri verdi. Haftanın son gününde ise yatay seyreden İMKB, kapanışa doğru IMF nin Türkiye ile ilgili açıklamaları sonrasında hızla yükseldi. IMF'ten yapılan açıklamada, Türkiye nin yumuşak inişi gerçekleştirmek üzere olduğu vurgulanırken, Euro Alanı borç sorununa ve gelişmiş ekonomilerdeki zayıf toparlanmaya rağmen ekonominin güçlü göründüğü ifade edildi. Bu gelişmelerin etkisiyle, haftalık bazda %3,1 artış kaydeden İMKB-100 endeksi Cuma gününü seviyesinde tamamladı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 01.Haz 08.Haz (Puan) ,32 10,20-0, ,37 10,18-0, ,24 9,95-0, ,45 9,18-0, ,29 9,10-0, ,23 9,01-0,22 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 133,47 132,83-0,64 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %2,65 Geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde tahvil ve bono piyasası, beklentilerin oldukça altında açıklanan enflasyon verisinin etkisiyle alıcılı seyretti. Hafta ortasında Avrupa ve ABD merkez bankalarının açıklamaları öncesinde oluşan olumlu havanın etkisiyle piyasada alım görülürken, Fed Başkanı Bernanke nin yeni parasal genişleme sinyali vermemesi, olumlu havanın bir miktar bozulmasına yol açtı. Hafta boyunca küresel risk iştahının artmasından olumlu etkilenen tahvil ve bono piyasası, Cuma günü de gerileyen küresel risk iştahına rağmen hisse senedi piyasalarına yüksek para girişinden olumlu etkilendi. Bu gelişmeler sonucunda 5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 27 baz puan düşüşle Cuma gününü %9,18 den kapattı. 3

4 Haz.11 Haz Haziran 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 01.Haz 08.Haz Değişim Dolar (¹) 1,8589 1,8269 -%1,72 Euro (¹) 2,2926 2,2774 -%0,66 Sepet (²) 2,0674 2,0522 -%0,74 /$ Paritesi (³) 1,2432 1,2516 %0,68 $/Yen Paritesi (³) 77,99 79,46 %1,88 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününde Euro Alanı ndaki sorunlu bankaların sermaye artırımı yoluyla kurtarılacağı yönündeki haberler, Euro ve gelişmekte olan ülke para birimlerinin Dolar karşısında değer kazanmasına sebep oldu. Hafta ortasında gerçekleşen Avrupa Merkez Bankası toplantısı ve Fed açıklaması öncesinde olumlu beklentilerle artan risk iştahı paralelinde Dolar a yönelik talep azaldı. Ancak, Fed Başkanı Bernanke nin yeni bir parasal genişleme için sinyal vermemesi risk iştahının azalmasına sebep oldu ve Dolar kayıplarının bir kısmını telafi etti. Ayrıca, Çin in politika faizini indirmesi, gelişmekte olan ülke para birimlerinin Dolar karşısında değer kazanmasına neden oldu. Bu gelişme Japon Yen ine olan talebi baskıladı ve $/ paritesi haftalık bazda %1,9 artışla 79,46 ya yükseldi. /$ paritesi ise haftayı %0,7 artışla 1,2516 seviyesinden kapattı. Yurtiçi piyasalarda ise TL, küresel piyasalardaki gelişmeler paralelinde Dolar ve Euro karşısında değer kazandı. Haftalık bazda $/TL paritesi %1,72 azalarak 1,8269 a gerilerken, /TL paritesi %0,7 düşüşle 2,2774 e indi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 01.Haz 08.Haz (Puan) 45 EMBI+ Endeks 619,96 632,10 12,14 Spread Türkiye ,23 Endeks 407,07 416,06 8,99 5 Spread Kaynak: JP Morgan Gelişmekte olan ülke eurotahvilleri bir önceki hafta beklentilerin oldukça altında açıklanan ABD tarım dışı istihdam verisinin etkisiyle geçtiğimiz haftanın ilk işlem gününe negatif alanda başladı. Ancak, eurotahvillerin en çok işlem gördüğü Londra da haftanın ilk 2 gününde piyasaların kapalı olması düşüşün sınırlı kalmasına neden oldu. Hafta boyunca eurotahvil piyasasında Avrupa ve ABD merkez bankalarının açıklamaları etkin oldu. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mario Draghi nin aşağı yönlü risklerin arttığı ancak her türlü olasılığa hazır olunduğu yönündeki açıklaması risk iştahının artmasında etkili oldu. ABD tarafında, açıklanan olumsuz verilerin Fed in müdahale ihtimalini artırması piyasaları desteklerken, Fed Başkanı Bernanke nin yeni parasal genişleme sinyali vermemesi piyasaların temkinli hareket etmesine yol açtı. Ayrıca, Çin de politika faizinin 2008 den bu yana ilk kez indirilmesi eurotahvil piyasasına alım getirdi. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 44 baz puan azalarak 386 ya gerilerken, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 49 baz puanlık düşüşle 341 seviyesine indi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 26,66 seviyesinden 21,23 e geriledi. 4

5 Haz.11 Haz Haziran 2012 Emtia Piyasaları $/ons Altın 1.593,84 $/varil Petrol 99,76 Uzun süredir gerilemekte olan ancak önceki hafta tekrar yükselen altın fiyatları geçtiğimiz hafta dalgalı bir seyir izledi ve haftayı düşüşle kapattı. G-7 ve ECB toplantılarından çıkacak kararlara ilişkin beklentiler altına olan talebi olumlu etkiledi. Ayrıca Çin Merkez Bankası nın faiz oranlarında indirime gitmesiyle emtia fiyatlarında yaşanan yükseliş altını da destekledi. Buna karşın, İspanya başta olmak üzere Euro Alanı ekonomilerine ilişkin kaygılar ve ECB nin yeni parasal genişleme beklentilerini karşılamaktan uzak bir tutum takınması altın fiyatlarını aşağı çekti. Haftalık bazda %2 ye yakın gerileyen altın fiyatları $/ons 1.593,84 düzeyinden haftayı kapattı. Petrol fiyatları haftanın ilk yarısında, küresel ekonominin güçlü oyuncularının ekonomik konjonktüre müdahale edeceği yönünde artan beklentilerle yukarı yönlü bir seyir izledi. Ancak, Fed ve ECB başkanlarından gelen açıklamalar parasal genişlemeye ilişkin beklentileri bozarken, petrol fiyatlarını baskıladı. Öte yandan, ham petrol stoklarının gerilediğinin açıklanması ve İran a ilişkin gerginliklerin iyiden iyiye yükselmesiyle arza ilişkin artan kaygılar fiyatların yükselmesini sağladı. Haftayı %1,07 yukarıda kapatan brent türü petrolün spot fiyatı $/varil 99,76 oldu. Bu Haftanın Gündemi 11 Haziran TCMB Nisan Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Gerçekleşme: Aylık Cari Açık: $4,96 milyar) 13 Haziran TÜİK Nisan Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Mayıs Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,6 Azalış) ABD Mayıs Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2 Azalış) Euro Alanı Nisan Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %1 Azalış, Yıllık: %2,3 Azalış) 14 Haziran ABD Mayıs Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2 Azalış) Euro Alanı Mayıs Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi: Yıllık: %2,4) Japonya Nisan Ayı Sanayi Üretim Verisi 15 Haziran TÜİK Şubat-Nisan Dönemi İşgücü İstatistikleri ABD Mayıs Ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: Aylık: %0,0, KKO: %79,2) ABD Haziran Ayı Empire State İmalat Endeksi ABD Nisan Ayı Net Sermaye Girişleri Avrupa Merkez Bankası Başkanı nın Konuşması Euro Alanı Nisan Ayı Dış Ticaret Verisi Japonya Merkez Bankası (BoJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 5

6 11 Haziran 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6