HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 16 Ocak 2012 / 3 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Kredi Notu Kredi derecelendirme kuruluşları tarafından belirlenen kredi notları, ülkelerin finansal yükümlülüklerini yerine getirebilme kapasitelerinin, bir diğer ifadeyle ülkelerin kredi riskliliklerinin bir göstergesidir. Kredi notunun yatırım yapılabilir olarak nitelenen seviyede olması, ülkelerin dış finansmana erişimi açısından önemli bir eşik olarak değerlendirilmektedir. Kredi derecelendirme kuruluşlarından S&P ve Fitch in derecelendirme yöntemine göre BBB- ve üstü, Moody s derecelendirme yöntemine göre ise Baa3 ve üstü kredi notları yatırım yapılabilir seviye olarak tanımlanmaktadır. Finansal piyasalarda, yatırım yapılabilir seviye ile bu seviyenin altındaki kredi notları farklı risk grupları olarak değerlendirilmektedir. Derecelendirme, vade açısından uzun ve kısa olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Uzun vadeli derecelendirmede, ülkelerin uzun vadede yükümlülüklerini yerine getirebilme olasılıkları, kısa vadeli derecelendirmede ise ülkele- Haftaya Bakış Geçtiğimiz haftanın en önemli gelişmesi Cuma günü akşam gerçekleşti. Kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor s Fransa nın da dâhil olduğu dokuz Euro Bölgesi ülkesinin kredi notunu indirdi. En üst düzey kredi notu olan AAA notuna sahip olan Fransa ve Avusturya nın notları birer basamak indirilirken; Malta, Slovakya ve Slovenya, notları bir basamak indirilen diğer ülkeler oldu. Öte yandan, İtalya, İspanya, Portekiz ve Kıbrıs Rum Kesimi nin notları 2 basamak indirildi. Bu toplu not indiriminde notunu koruyan Almanya ile birlikte Slovakya hariç tüm Bölge ülkelerinin görünümünün negatifte bulunması önümüzdeki dönemde not indiriminin sürebileceği izlenimi yarattı. S&P den yapılan açıklamada, Euro Alanı nda politika yapıcıların borç sorununa ilişkin aldıkları önlemlerin süregelen sistemik sıkıntıların giderilmesinde yeterli olmayabileceği ifade edildi. Not indirimlerinin ardından Euro Alanı kurtarma fonu olan EFSF nin AAA olan kredi notunu koruyabilmesi için notu AAA olan ülkelerin fona verdikleri garantileri arttırmaları ya da fonun borç verme kapasitesinin azaltılması gerektiği ifade edildi. Not indirimlerinin, fonun ihraç ettiği tahvilleri garanti edebilecek AAA notuna sahip ülke sayısının altıdan dörde inmesi ve fonun borç verme kapasitesinin 440 milyardan 260 milyara düşmesine sebep olabileceği belirtildi. Diğer derecelendirme kuruluşları Moody s ve Fitch tarafından bir not indirimi söz konusu olmadığından her ne kadar EFSF için herhangi bir endişe olmadığı görüşleri ifade edilse de Cuma günü Euro Alanı maliye bakanları tarafından yapılan açıklamada EFSF nin kredi notunun AAA düzeyinde kalması için seçeneklerin araştırılacağı belirtildi. Halen notu AAA olan 4 ülkenin Fona sağladıkları garantiyi artırması bu ülkelerde kamuoyu tepkisi ile karşılaşacağı için bu seçenek kısa vadede zor görünürken, fonun borç verme kapasitesinin azaltılması seçeneğinin özellikle Yunanistan a sağlanması planlanan ikinci yardım planı için risk oluşturabileceği ifade edildi. Türkiye Kasım ayı sanayi üretimi beklentilerin bir miktar altında kalarak yıllık bazda %8,4 oranında arttı. Ekim ayındaki yüksek bazın da etkisiyle mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi Kasım ayında %2,5 oranında geriledi. Sanayi üretimi verisinde dalgalanmaların sıkça görüldüğü düşünüldüğünde bu gelişmenin bir daralmaya işaret ettiğini düşünmek için henüz erken olduğu görüşü hâkim oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretiminin 3-aylık hareketli ortalaması alındığında, daralmadan ziyade ekonomik aktivitede bir yavaşlama belirtisi dikkat çekiyor. Kasım ayında ödemeler dengesi beklentiler düzeyinde gerçekleşti ve $5,2 milyar açık verdi. Bu rakamla 12-aylık cari açık $78,6 milyardan $77,8 milyara gerilerken Ekim 2009 dan bu yana ilk kez düştü. Kur artışlarının ardından cari açıkta gerileme yaşanması beklenen bir gelişme olmasına karşın, gerilemenin öngörülenden bir miktar daha yavaş gerçekleşebileceği düşünülüyor. Cari açığın gerilemesinde ihracat performansından çok ithalat artışının yavaşlaması etkili oldu. Cari tarafta iyileşme yaşanırken ödemeler dengesinin finansman tarafı için aynı şeyi söylemek pek mümkün değil. Kasım ayında yabancı doğrudan yatırımlar $0,2 milyar gibi düşük seviyede kalırken $1,5 milyarı DİBS olmak üzere toplam $1,9 milyar portföy yatırımı gerçekleşti. Öte yandan, Kasım ayında Merkez Bankası nın döviz rezervlerinde $1,9 KAPANIŞ VERİLERİ (13 Ocak) İMKB-100 : / $ : 1,2677 USD : 1,8427 $ / : 76,93 EURO : 2,3611 Petrol ($/varil) : 109,80 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %10,97 Altın ($/ons) : 1.638,49

2 16 Ocak 2012 Neden Önemli rin bir yıla kadar olan yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri değerlendirilmektedir. Döviz ve ulusal para cinsinden derecelendirme işlemi ise, ülkenin söz konusu paralar cinsinden yükümlülüklerini ilgili para cinsini yaratarak ödeyebilme kapasitesini yansıtmaktadır. Görünüm notu, gelecek 1-2 yıllık süreçte kredi derecelendirme notunun olumlu, olumsuz ve durağan şeklinde hangi yöne hareket etme potansiyeli olduğunu göstermektedir. İzleme ise, yakın bir gelecekte bir not değişikliği olasılığı olduğunu ve değişikliğin hangi yönde olabileceğini belirtmektedir. Haftaya Bakış milyarın üzerinde bir artış gerçekleşti. Bu gelişmede, TL yükümlülüklere uygulanan zorunlu karşılıkların %40 a kadar kısmının döviz cinsinden tutulabileceği kararı etkili oldu. Kısa vadede TL nin değerini dengede tutma açısından TCMB nin elinde hala imkânlar bulunurken, orta ve uzun vadede yapısal reformların gerçekleştirilerek finansman kalitesinin iyileştirilmesi önem arz etmektedir. ABD de Aralık ayı perakende satışları aylık bazda %0,1 oranında artmasına rağmen %0,4 olan beklentilerin altında kaldı. Otomotiv hariç perakende satışlar ise aylık bazda %0,2 geriledi. Veri, piyasalarda hayal kırıklığı yaratırken yıllık bazda artışın sürmesi ve düşüşün daha çok sınırlı alt sektörlerdeki fiyat indirimlerinden kaynaklanması önümüzdeki dönem için beklentilerin iyimser olmasını sağladı. ABD Kasım ayında $47,8 milyar dış ticaret açığı verdi. Beklentiler açığın $45 milyar seviyesinde olacağı yönündeydi. İhracat aylık bazda %0,9 düşerken, ithalat %1,3 arttı. İthalatta yaşanan artış genel olarak artan petrol ithalatından kaynaklandı. ABD de Ekim ayında dış ticaret açığı $43,3 milyar olarak gerçekleşmişti. 2

3 Oca Ocak 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 06.Oca 13.Oca Değişim İMKB %2,75 İMKB %2,79 Sınai %4,00 Hizmetler %2,42 Mali %1,87 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) Oca 09.Oca 10.Oca 11.Oca 12.Oca 13.Oca İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB Geçtiğimiz hafta başında Euro Alanı na ilişkin kaygıların canlılığını korumasına bağlı olarak azalan risk iştahı nedeniyle hisse senedi piyasasında satış yaşandığı gözlendi. Ancak, izleyen günlerde ABD den gelen olumlu bilanço haberlerinin yanı sıra, Euro Alanı ekonomilerinin hafta sonuna doğru gerçekleştirdikleri borçlanma ihaleleri öncesinde oluşan iyimser atmosfer, risk iştahını olumlu etkilerken hisse senedi piyasasına alımların gelmesini sağladı. Öte yandan, İtalya ve İspanya nın tahvil ihaleleri beklentilerden iyi geçmiş olsa da S&P nin Fransa başta olmak üzere birçok Euro Alanı ekonomisinin notunu indireceği yönündeki haberler, haftanın son günü piyasalarda oluşan iyimser havayı dağıtırken, yurtiçi piyasalarda da satışların gelmesine neden oldu. Not indirimi haberleriyle hafta içinde sağladığı kazançların bir kısmını veren İMKB-100 endeksi, buna rağmen haftayı %2,75 artışla ,68 düzeyinden kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 06.Oca 13.Oca (Puan) ,21 11,19-1, ,75 11,19-0, ,64 11,08-0, ,47 10,84-0, ,49 10,97-0, ,96 9,73-0,23 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 132,42 132,34-0,08 Kaynak: İMKB %6,00 %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %4,12 Geçtiğimiz hafta başında ABD deki olumlu bilanço açıklamaları ile İtalya ve İspanya tahvil ihalelerine gelmesi beklenen yoğun talebe bağlı olarak yurtdışı piyasalarda oluşan olumlu hava, yurt içinde tahvil-bono piyasasına da yansıdı ve gelen yabancı alımlarıyla faiz oranları geriledi. Bunun yanı sıra, TCMB nin piyasaları düşük maliyetle fonlaması da tahvil-bono piyasasına alım getirerek faizleri baskıladı. Hafta sonuna doğru İtalya ve İspanya ihalelerine beklentilerin üzerinde gelen talebe bağlı olarak bu ekonomilerin borçlanma maliyetlerinin gerilediği gözlendi. Bununla birlikte, S&P nin Fransa ile birlikte bir çok Euro Alanı ekonomisinin kredi notlarını düşüreceği yönündeki söylentilerle azalan risk iştahı, tahvil-bono piyasasında kısmi satış baskısı yarattı. Bu gelişmeler sonucunda haftalık bazda tahvil-bono piyasasında faiz oranları düşerken 4 Aralık 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi 52 baz puan gerileyerek %10,97 ye indi. 3

4 Oca.11 Oca Ocak 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 06.Oca 13.Oca Değişim Dolar (¹) 1,8696 1,8427 -%1,44 Euro (¹) 2,3916 2,3611 -%1,28 Sepet (²) 3,7111 3,6607 -%1,36 /$ Paritesi (³) 1,2720 1,2677 -%0,34 $/Yen Paritesi (³) 76,98 76,93 -%0,06 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Avrupa Merkez Bankası nın faiz kararının ardından başkan Draghi nin açıklamalarının olumlu karşılanması ve başarılı geçen borçlanma ihalelerinin etkisiyle geçtiğimiz haftanın ilk günlerinde yükselen Euro, S&P nin bir çok AB ülkesinin kredi notlarını düşüreceği yönündeki haberlerin ardından gelen satışlarla haftanın son gününde diğer para birimleri karşısında değer kaybetti. Hafta başında TCMB müdahaleleri ile değer kazanan TL, haftanın devamında da AB deki görece olumlu havanın ve gelişmekte olan diğer para birimlerindeki alıcılı eğilimin etkisiyle yukarı yönlü hareket etti. Çin in yavaşlayan ekonomisini desteklemek için parasal genişlemeye gideceği spekülasyonları, hafta ortasında risk iştahının artmasını ve gelişmekte olan para birimlerinin değer kazanmasını sağladı. Ancak, haftanın son günü S&P nin not indirimiyle birlikte paritedeki aşağı yönlü hareketin de etkisiyle TL nin Dolar karşısında değer yitirdiği görüldü. Bu hafta yurtiçi döviz piyasasında AB kaynaklı gelişmelerin yanı sıra Hazine ihalelerinin sonuçlarının belirleyici olmasını bekliyoruz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 06.Oca 13.Oca (Puan) EMBI+ Endeks 599,77 597,28-2,49 Spread Türkiye Endeks 380,22 380,77 0,55 Spread VIX Endeksi 20,91 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta boyunca İtalya ve İspanya nın borçlanma ihalelerinin başarılı geçeceği beklentileriyle eurotahvil piyasalarında görece olumlu bir hava yaşandı ve faizlerin bir miktar gerilediği izlendi. Ancak Cuma günü S&P nin not indirimi ile ilgili spekülasyonların yaygınlık kazanmasıyla birlikte hem AB, hem de gelişmekte olan ülke eurotahvillerine satış geldi. Faizler bu paralelde hızlı bir şekilde yükselirken, kredi notunun düşürülmeyeceği konuşulan Alman eurotahvilleri değer kazandı. Hafta başında perakende satışlar ve tüketici güven endeksinin olumlu algılanmasıyla yükselen ABD tahvil faizlerinin, Euro Alanı ekonomilerinin kredi notlarının düşürüleceği yönündeki beklentiler nedeniyle oluşan güvenli liman talebine bağlı olarak izleyen günlerde gerilediği görüldü. Hafta içindeki olumlu havanın etkisiyle yükselen Türk eurotahvilleri de Cuma günü kazançlarını büyük ölçüde geri verdi. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 17 baz puan artarak 393 olurken, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 10 baz puan yükseldi ve 417 değerini aldı. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi önceki hafta bulunduğu 20,63 seviyesinden 0,28 puan artışla 20,91 e yükseldi. 4

5 Oca.11 Oca Ocak 2012 Emtia Piyasaları $/ons Altın 1.638, $/varil Petrol 109,8 Altın fiyatları geçtiğimiz hafta genel olarak artış eğilimi sergiledi. Dolar ın güçlü seyrini sürdürmesine rağmen, Euro Alanı ndaki borç sorununun altın fiyatlarını desteklediği görüldü. Perşembe günü son bir ayın en yüksek değerine ulaşan altın fiyatları, Cuma günü S&P'nin bazı Euro Alanı ülkelerinin kredi notlarını indireceğine yönelik haberlerle Dolar ın değer kazanmasına paralel olarak yatırımcıların kâr satışı yapmaları sonucu kazançlarının bir kısmını vererek geriledi. Haftalık bazda %1,4 artış kaydeden altın fiyatları Cuma gününü $/ons 1.638,49 seviyesinden tamamladı. Geçtiğimiz hafta petrol fiyatları dar bir bantta aşağı yönlü seyretti. Euro Alanı ndaki krize yönelik endişeler devam ederken, İran a dair gerginlikler de hafta boyunca piyasaların gündeminde yer aldı. Dünyanın önde gelen ülke ekonomilerine ilişkin veriler karışık bir görünüm sunarken, AB yetkililerinin İran dan yapılan petrol ithalatının durdurulmasının alternatif arz kaynaklarının temin edilebilmesi için 6 ay sonraya ertelendiği yönündeki açıklamalar petrol fiyatlarında düşüşe neden oldu. Dolar ın diğer para birimleri karşısındaki güçlü seyri de petrol fiyatlarını baskı altında tuttu. Diğer taraftan Nijerya daki grevler ise arza ilişkin endişelerin artmasına yol açtı. Geçtiğimiz hafta Brent türü ham petrolün spot fiyatı haftalık bazda %2,4 lük düşüşle $/varil 109,8 seviyesine geriledi. Bu Haftanın Gündemi 16 Ocak TÜİK Ekim Ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri (Gerçekleşme: İşsizlik Oranı %9,1) TÜİK Aralık Ayı Tüketici Güven Endeksi (Gerçekleşme: Aylık %1,1 Artış) Çin 2011 Yılı IV. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: Yıllık %8,6) 17 Ocak 14 Ay Vadeli, İtfa Tarihli, TL Cinsi Kuponsuz Devlet Tahvili İhalesi 6 Yıl Vadeli, İtfa Tarihli, TL Cinsi Değişken Faizli, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı Kanada Merkez Bankası (BOC) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) ABD Ocak Ayı Empire State İmalat Sanayi Endeksi (Piyasa Beklentisi: 10,5) Almanya Ocak Ayı ZEW Endeksi 18 Ocak Hazine İç Borç Ödemesi (TL4.001 Milyon) TCMB Kasım Ayı Kısa Vadeli Dış Borçlar ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu ABD Aralık Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0, Çekirdek Aylık: %0,1) ABD Aralık Ayı Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Piyasa Beklentisi: Aylık: %0,5, KKO %78) 19 Ocak ABD Aralık Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1, Çekirdek Aylık: %0,1) ABD Aralık Ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 678 Bin Adet) ABD Ocak Ayı Philadelphia Fed Endeksi (Piyasa Beklentisi: 10,0) 20 Ocak Hazine Aralık Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku Hazine Aralık Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı TCMB Ocak Ayı II. Dönem Beklenti Anketi ABD Aralık Ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 4,65 Milyon Adet) 5

6 16 Ocak 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6