Deksametazon Supresyon Testinin Þizofreni ve Alttipleriyle Ýliþkisi #

Transkript

1 Deksametazon Supresyon Testinin Þizofreni ve Alttipleriyle Ýliþkisi # Murat KULOÐLU*, Murad ATMACA**, Ömer GEÇÝCÝ***, A. Ertan TEZCAN* # ÖZET Þizofrenide nörobiyolojik çalýþmalarda, öncelikle; hipotalamushipofiz-adrenal eksen olmak üzere nöroendokrin sistem üzerinde yoðun þekilde durulmaktadýr. Çalýþmamýzda bu sistemin önemli bir göstergesi olan deksametazon supresyon testinin (DST) kronik þizofren hastalarda duyarlýlýðýnýn ve bu duyarlýlýðýn þizofreni alttipleriyle iliþkisinin belirlenmesi amaçlandý. Çalýþma ve kontrol gruplarýný Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Kliniði ve Elazýð Ruh Saðlýðý ve Hastalýklarý Hastanesi'nde yatarak tedavi gören ve DSM-IV'e göre kronik þizofreni taný ölçütlerini karþýlayan 40 hasta (çalýþma grubu) ve psikiyatrik taný ve tedavi almayan 40 saðlýklý birey (kontrol grubu) oluþturdu. Hastalara; Negatif ve Pozitif Bulgularý Deðerlendirme Ölçekleri ve Hamilton Depresyon Ölçeði ve DST, kontrol grubuna da DST uygulandý. Kontrol grubundaki bütün deneklerde DST sonrasý baskýlanma gözlenirken, 16 þizofren hastada (%40) baskýlanmama gözlendi. Negatif belirtilerin baskýn olduðu 22 hastanýn 15'inde (%68.1), pozitif belirtilerin baskýn olduðu 18 hastanýn birinde (%5.5), ayrýþmamýþ tip kronik þizofreni tanýsý alan 11 hastanýn, 8'inde (%72.7) DST sonrasý baskýlanmama belirlendi. Þizofren hastalarda saðlýklý kontrollere göre istatistiksel olarak anlamlý derecede farklý DST sonrasý baskýlanmamanýn, özellikle de negatif belirtilerle ve ayrýþmamýþ tip þizofrenide görülmesi, DST'nin þizofrenideki psikotik görüngüsel özellikler ve þizofreni alttipleriyle iliþkisi baðlamýnda biyolojik bir gösterge olabileceðini düþündürdü. Anahtar Sözcükler: DST, þizofreni, þizofreni alttipleri. * Yrd. Doç. Dr. **Uz. Dr., ***Dr. * # Doç. Dr., Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, ELAZIÐ SUMMARY The Association of Dexamethasone Suppression Test with Schizophrenia and Its Subtypes It has been focused on strongly neuroendocrinologic system especially hypothalamus-hypophysis-adrenal (HPA) axis about neurobiological studies related to schizophrenia. The aim of our study was to determine the sensitivity of DST, an important indicator of HPA axis, and its association with schizophrenic subtypes. The study and control group included 40 patients (study group) who had applied to Psychiatry Department of Fýrat University Medicine Faculty and Elazýð Mental Health Hospital and diagnosed as schizophrenia according to DSM-IV and 40 healthy subjects (control group) who had not psychiatric diagnosis and treatment. The Scales for the Assessment of Negative and Positive Symptoms and Hamilton Depression Rating Scale were performed to patients and DST to both groups. All control subjects exhibited DST suppression, as if it was observed nonsuppression in 16 schizophrenic patients (40%). DST nonsuppression was seen in 15 of 22 patients (68.1%) with negative symptoms and one of 18 patients (5.5%) with positive symptoms. Interestingly, DST nonsuppression was observed in 8 of 11 undifferentiated schizophrenic patients (72.7%). The observation of statistically significant high proportion of DST nonsuppression in schizophrenic patients, especially in patients with negative symptoms and undifferentiated subtype, suggests that it might be a biological indicator in schizophrenia basis on psychotic phenomenological features and schizophrenic subtypes. Key Words: DST, schizophrenia, subtypes of schizophrenia. GÝRÝÞ Cushing sendromunun tanýsý amacýyla kullanýma girmiþ olan Deksametazon Supresyon Testi (DST) major depresyon tanýsý için de kullanýlan tanýsal bir testtir 14 # 1999 Trabzon- 35. Ulusal Psikiyatri Kongresi'nde bildiri olarak sunulmuþtur.

2 DEKSAMETAZON SUPRESYON TESTÝNÝN ÞÝZOFRENÝ VE ALTTÝPLERÝYLE ÝLÝÞKÝSÝ (Carroll ve ark. 1981). Major depresif bozukluklarda görülen DST'de baskýlanmama pek çok çalýþmacýnýn araþtýrma konusu olmuþ ve yazýnda yaygýn kabul görmüþ bir konudur (Lu ve ark. 1988, Coppen ve ark. 1984, Altamur ve ark. 1989). Bununla birlikte, týbbi hastalýklar nedeniyle hospitalize edilen hastalarýn büyük bir kýsmýnda (Crapo 1979) ve pek çok psikiyatrik bozuklukta DST'nin baskýlanmadýðý gösterilmiþtir. Bu bozukluklar arasýnda demans (Spar ve Gerner 1982), mani (Graham ve ark. 1982) ve kronik þizofreni (Dewan ve ark. 1982) sayýlabilir. Þizofreni etiyolojisini aydýnlatmaya dönük nörobiyolojik çalýþmalar arasýnda, baþta hipotalamus-hipofiz-adrenal eksen (HPA) olmak üzere nöroendokrinolojik sistem üzerinde yoðun þekilde durulmaktadýr (Carroll ve ark. 1981, Dewan ve ark. 1982). Bu eksene ait en önemli gösterge ise DST'dir. Þizofrenik hastalarla yapýlan bir çalýþmada, Tandon ve arkadaþlarý (1991) hastalarýn %70'inden daha fazlasýnda DST'de kortizol düzeyinde baskýlanmama belirlemiþlerdir. Baskýlanmamanýn þizofrenik hastalarda yapýsal bir limbik sistem ve HPA eksen bozukluðundan kaynaklanabileceði ileri sürülmüþ ve bu eksen bozukluklarý ile çeþitli enzim ve nörotransmitter sistemleri arasýndaki etkileþim belirlenmeye çalýþýlmýþtýr (Arana ve ark. 1984, Altamur ve ark. 1989, Andreasen ve Carpenter 1993). DST'de baskýlanmamanýn negatif tip þizofrenlerde pozitif þizofrenlere göre daha fazla oranda görüldüðü bildirilmiþse de (Mc Gauley ve Aldrige 1989), dirençli baskýlanmamanýn negatif semptomlar, depresif bulgular veya nöroleptik kullanýmý ile iliþkili olmadýðý, kötü prognoz ve geniþlemiþ serebral ventriküllerin bir göstergesi olabileceði de öne sürülmüþtür (Tandon ve ark. 1991). Buna karþýn þizofreni ile DST'de baskýlanmama arasýnda bir iliþki olmadýðýný bildiren çalýþmalar da bulunmaktadýr (Carroll ve ark. 1976, Schlesser ve ark. 1980, Cochran 1981). Carroll ve arkadaþlarý (1976), 48 þizofrenik hastayý içeren araþtýrmalarýnda, bu hastalarýn tamamýnda DST'de baskýlanma olduðunu belirlemiþlerdir. Dewan ve arkadaþlarý (1982) bildirdiðine göre Carman ve arkadaþlarý þizoaffektif ve katatonik þizofrenik hastalarla baskýlanmama arasýnda baðlantý kurmuþlardýr. Bunun yanýnda paranoid alttip ve iyi prognozlu þizofrenlerde yüksek oranda baskýlanmama da bildirilmiþtir (Banki ve ark. 1984, Targum 1983). Depresyonun eþlik ettiði þizofren hastalarda daha fazla baskýlanmama olduðu bildirilirken (Munro ve ark. 1984, Carman ve ark. 1981, Greden ve ark. 1981, Sawyer ve Jeffries 1985), aksini savunan çalýþmalar da bulunmaktadýr (Siris ve ark. 1984, Whiteford ve ark. 1988). Çalýþmamýzda HPA ekseninin önemli bir göstergesi olan DST'nin kronik þizofren hastalarda duyarlýlýðýnýn, ayrýca bu duyarlýlýðýn negatif ve pozitif þizofreni ayrýmý ve özgül alttiplerle iliþkisinin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. GEREÇ VE YÖNTEM Çalýþma grubunu Fýrat Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Kliniði ve Elazýð Ruh Saðlýðý ve Hastalýklarý Hastanesi ne Eylül 1998 ve Mart 1999 tarihleri arasýnda baþvuran, daha önce en az bir kez yatýþý olan, ancak baþvurularýnda çeþitli nedenlerle (ekonomik, ihmal, iyi oldum düþüncesi, çevresel telkinler vs) en az iki haftanýn üzerinde tedavi almayan ve DSM-IV taný ölçütlerine (APA 1994) göre pozitif ve negatif þizofreni ölçütlerini karþýlayan 40 hasta ve psikiyatrik taný ve tedavi almayan 40 saðlýklý kontrol oluþturdu. Tanýsal nitelikte görüþmenin yapýlmasýna engel olacak düzeyde eðitimsiz olan, son iki hafta içerisinde psikotrop ilaç kullanan, herhangi bir endokrinolojik hastalýðý olan, gebe olma olasýlýðý olan, oral kontraseptif kullanan ve obes hastalar çalýþmaya alýnmadý. Hasta yakýnlarýnýn ve kontrol grubundaki kiþilerin onaylarý alýndýktan sonra çalýþmaya alýnan deneklere klinik deneyim ve taranan kaynaklardan elde edilen bilgilere uygun olarak çalýþmanýn amaçlarý da gözönünde bulundurularak hazýrlanan; cinsiyet, yaþ, eðitim düzeyi, meslek, medeni durum, sosyoekonomik düzey, hastalýðýn süresi, þizofreni alttipi gibi bilgileri içeren bir form dolduruldu. Hasta grubuna Negatif Bulgularý Deðerlendirme Ölçeði (SANS) (Andreasen 1983a, Erkoç ve ark. 1991a), Pozitif Belirtileri Deðerlendirme Ölçeði (SAPS) (Andreasen 1983b, Erkoç ve ark. 1991b), tüm deneklere Hamilton Depresyon Derecelendirme Ölçeði (HDDÖ) (Hamilton 1960, Akdemir ve ark. 1996) ve DST uygulandý. Yapýlan psikiyatrik görüþme sonucu tanýlar DSM-IV taný ölçütlerine göre konuldu. Ayný zamanda Andreasen ve Olsen'in (1982) ölçütleri kullanýlarak, pozitif (n=18) ve negatif bulgulu (n=22) þizofreni ayýrýmý yapýldý. Negatif ve pozitif belirtileri birlikte sergileyen ve karýþýk tip olarak deðerlendirilen hastalar çalýþmanýn baþýnda çalýþma dýþý tutuldu. Hastalar DSM-IV taný ölçütlerine göre þizofreni alttiplerine ayrýldý. Uygulama: Hasta ve kontrol gruplarýnýn saat 16:00'da bazal kortizol düzeyleri ölçüldü. Ayný gün saat 23:00'te 1 mg deksametazon uygulamasý sonrasý erte- 15

3 KULOÐLU M, ATMACA M, GEÇÝCÝ Ö, TEZCAN AE. si gün saat 08:00 ve 16:00'da kortizol düzeyi ölçümü tekrarlanarak iki deðerin ortalamasý alýndý. Deksametazon uygulamasý sonrasý kortizol plazma düzeyi 5 µg/dl üzerinde olmasý baskýlanmama kabul edildi. Elde edilen verilerin deðerlendirilmesinde kaba döküm, yüzdeler ve SPSS for Windows paket programýnda t testi ve ki-kare testleri kullanýldý. BULGULAR Sosyodemografik Özellikler: Çalýþma grubunun 22'si (%55) kadýn ve 18'i (%45) erkek, kontrol grubundaki 40 denekten ise 23'ü (%57.5) kadýn 17'si (%42.5) erkekti. Medeni durum yönünden hasta grubunun 30'u (%75) evli, 10'u (%25) bekarken; kontrol grubunun 28'i (%70) evli, 12'si (%30) bekardý. Hasta grubunun yaþ ortalamasý 28.4±9.5, kontrol grubunun ise 27.6±9.2, idi. Sosyoekonomik düzey yönünden bakýldýðýnda; hem hasta hem de kontrol grubunun çoðunluðu orta ve alt gelir düzeyine sahipti. Eðitim düzeyi yönünden incelendiðinde; hasta grubundan 35'i (%87.5) ilk ve orta öðretim mezunuyken, kontrol grubunun 34'ü (%85) ilk ve orta öðretim mezunuydu. Her iki grup arasýnda sosyodemografik özellikler açýsýndan bir farklýlýk yoktu (p>0.05) (Tablo 1). Psikiyatrik ölçeklerle elde edilen sonuçlar Negatif belirtili þizofrenlerde SANS ölçeði ortalama puaný 30.28±7.18 iken; pozitif belirtili þizofreni grubunda 18.26±11.13 idi. Pozitif belirtili þizofreni grubunda SAPS ölçeði ortalama puaný 44.38±8.92 iken; negatif belirtili þizofrenilerde 34.24±8.62 idi. HDDÖ'ye göre hastalarýn 18'inde (%45) hafif ve orta düzeyde depresyon eþlik etmekteydi. HDDÖ ortalama puaný 13.8±6.72 idi. Hastalarýn hiçbirinde major depresif bozukluk belirlenmedi. DST sonuçlarý Bazal kortizol düzeyi þizofrenik hastalarda 19.3±10.21 µg/dl, kontrol grubunda 11.8±3.36 µg/dl olarak belirlendi (t=4.12, p<0.001) (Tablo 2). DST sonrasý kortizol düzeyleri yönünden bakýldýðýnda hasta grubunda 5.8±4.32 µg/dl iken kontrol grubunda 1.7±0.96 µg/dl olarak bulundu ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlýydý (t=6.22, p<0.001) (Tablo 2). Saðlýklý kontrollerin hiçbirinde baskýlanmama gözlenmezken, hasta grubunun 16'sýnda (%40) baskýlanmama gözlendi (x 2 =17.38, p< ) (Tablo 2). Negatif belirtilerin baskýn olduðu 22 hastanýn 15'inde (%68.1), pozitif belirtilerin baskýn olduðu 18 hastanýn sadece birinde (%5.5) DST sonrasý baskýlanmama gözlendi. Aradaki fark istatistiksel olarak anlamlýydý (x 2 =16.23, p< ) (Tablo 3). DSM-IV taný ölçütlerine göre alttip deðerlendirmesinde; hastalardan 19'u (%47.5) paranoid alttipti. Bunlarýn 4'ünde (%21) DST sonrasý baskýlanmama gözlenirken; sýrasýyla iki dezorganize alttipin birinde (%50) ve 8 rezidüel tip hastanýn üçünde (%37.5) Tablo 1. Hasta ve kontrol gruplarýnýn sosyodemografik özellikleri Sosyodemografik Hasta Grubu Kontrol Grubu p özellik n % n % Cinsiyet Kadýn Erkek >0.05 Medeni durum Evli Bekar >0.05 Sosyoekonomik düzey Kötü Orta >0.05 Yüksek Eðitim Ýlköðretim Ortaöðretim >0.05 Yüksekokul

4 DEKSAMETAZON SUPRESYON TESTÝNÝN ÞÝZOFRENÝ VE ALTTÝPLERÝYLE ÝLÝÞKÝSÝ Tablo 2. Hasta ve kontrol gruplarýnda DST sonuçlarý Hasta grubu Kontrol grubu Bazal kortizol düzeyi 19.3± ±3.36 t=4.12, p<0.001 DST Sonrasý kortizol düzeyi 5.8± ±0.96 t=6.22, p<0,001 DST de baskýlanmama %40 %0 x 2 =17.38, p< Tablo 3. Hasta ve kontrol gruplarýnda DST sonuçlarý Baskýlanmama Baskýlanma n % n % Negatif bulgulu (n=22) Pozitif bulgulu (n=18) x 2 =16.23, p< Tablo 4. Klinik alttiplerde DST de baskýlanmama baskýlanmama vardý. Çalýþmamýzýn ilginç bir sonucu ayrýþmamýþ tip kronik þizofreni tanýsý alan 11 hastanýn 8'inde (%72.7) DST sonrasý baskýlanmamanýn daha yüksek oranda olmasýydý (Tablo 4). HDDÖ'ye göre depresyonun eþlik ettiði hastalarýn (s=18), 7'sinde (%38.9) ve eþlik etmediði hastalarýn 9'unda (%40.9) baskýlanmama gözlendi. Fark istatistiksel olarak anlamlý deðildi (x 2 =0.471, p>0.05) (Tablo 5). TARTIÞMA Baskýlanmama Baskýlanma n % n % Paranoid Tip (n=19) Hebefrenik Tip (n=2) Rezidüel Tip (n=8) Ayrýþmamýþ Tip (n=11) Çalýþmamýzda þizofreni grubunda bulduðumuz 19.3±10.21 µg/dl bazal kortizol düzeyi, saðlýklý kontrollerde belirlediðimiz 11.8±3.36 µg/dl düzeyine göre anlamlý þekilde yüksekti. Bulgumuz þizofrenide DST baskýlanmasýnýn olduðunu bildiren çalýþmalarý (Dewan ve ark. 1982, Munro ve ark. 1984, Murray ve ark. 1985, Herz ve ark. 1985, Altamur ve ark. 1989) desteklemekteydi. Deðiþik çalýþmalarda þizofren hastalarda %5 ila %71 arasýnda (Dewan ve ark. 1982, Mc Gauley ve Aldrige 1989, Rihmer ve ark. 1984, Asnis ve ark. 1986, Lu ve ark. 1988, Sharma ve ark. 1988, Soni ve ark. 1988) DST de baskýlanmama bildirilmiþtir. DST sonrasý baskýlanmama oraný çalýþmamýzda %40 düzeyinde belirlenmiþtir. Bu bulgumuz, þizofren hastalarda DST baskýlanmama oranýný %30 ve %31 olarak bildiren (Dewan ve ark. 1982, Munro ve ark. 1984) çalýþmalarýn sonuçlarýyla uyumludur. Þizofren hastalarda DST'de baskýlanmamanýn gerekçeleri tam olarak açýða kavuþmamýþ, ancak hipotalamus-hipofiz-adrenal ekseni de içine alan yapýsal bir beyin bozukluðu, ventriküllerde geniþleme ve hipokampus düzeyindeki dejeneratif deðiþikliklerle iliþkili olabileceði (Altamur ve ark. 1989, Kaneko ve ark. 1992, Goldman ve ark. 1993), negatif ve pozitif belirtilerin aðýrlýðýyla baskýlanmama oranlarý arasýndaki iliþki konusunda farklý sonuçlarýn þizofreninin tanýsal heterojenitesi veya DST'de baskýlanmamadan sorumlu mekanizmalarýn farklýlýðýndan kaynaklanabileceði belirtilmiþtir (Yeragani 1990). Çalýþmamýzda; Negatif ve Pozitif Belirtileri Deðerlendirme Ölçekleri kullanýlarak ortaya konan gruplamada negatif belirtilerin baskýn olduðu hastalarýn %68.1'inde ve pozitif belirtilerin baskýn olduðu hastalarýn birinde (%5.5) DST sonrasý baskýlanmama gözlendi. Coppen ve arkadaþlarý çalýþmalarýnda (1984), negatif semptomlarýn baskýn olduðu kronik þizofren hastalarda DST baskýlanmama oranýnýn daha yüksek olduðunu belirtmiþlerdir. Saffer ve arkadaþlarý (1985), Tip II þizofren hastalarda %46 oranýyla Tip I þizofren hastalara ve kontrol deneklerine göre belirgin olarak yüksek düzeyde DST de baskýlanmama bildirmiþlerdir. Whiteford ve arkadaþlarý (1988) negatif semptomlarýn baskýn olduðu ve yapýsal beyin hasarý gösteren þizofren hastalarýn daha fazla hipotalamus-hipofiz ekseni bozukluðu gösterdiklerini öne sürmüþlerdir. Bu 17

5 KULOÐLU M, ATMACA M, GEÇÝCÝ Ö, TEZCAN AE. Tablo 5. Depresyon birlikteliðiyle DST sonuçlarý iliþkisi Baskýlanmama Baskýlanma n % n % Depresyonun eþlik ettiði (n=18) Depresyonun eþlik etmediði (n=22) x 2 =0.147, p>0.05 görüþlerin aksini bildiren çalýþmalar da bulunmaktadýr. Garyfallos ve arkadaþlarý (1993) negatif semptomlarla, DST'de baskýlanmama arasýnda bir iliþki bulamamýþlardýr. Addington ve Addington (1990) anormal DST sonuçlarý ile negatif belirtiler arasýnda bir baðlantý olmadýðýný öne sürerek, negatif semptomlarla depresif semptomlarýn ayýrým güçlüðü üzerinde durmuþlardýr. Çalýþma bulgularýmýz, negatif belirtilerle DST'de baskýlanmama arasýnda iliþki bildiren çalýþmalarýn sonuçlarýyla uyumlu iken, böyle bir iliþki olmadýðýný bildiren araþtýrmalarýn bulgularýyla uyuþmamaktadýr. Çalýþmamýzda hastalarýn %45'inde HDDÖ'ye göre depresyonun eþlik ettiði belirlendi. Bu oran þizofren hastalarda depresyon eþlik etme oranýný %41 (Munro ve ark. 1984) ve %47 olarak bildiren (Garyfallos ve ark. 1993) çalýþmalarýn sonuçlarýyla uyumluydu. Çalýþmamýzda gözlemlediðimiz depresyonun eþlik ettiði ve etmediði olgularýn DST'de baskýlanmama yönünden anlamlý bir farklýlýk göstermemesi, eþlik eden depresyonun varlýðýnýnýn DST sonrasý kortizol düzeyleri ve DST'de baskýlanmamayla iliþkili olmadýðýný savunan çalýþmalarýn (Garyfallos ve ark. 1993, Whiteford ve ark. 1988) sonuçlarýyla benzerlik göstermekteydi. Yazýnda (Siris ve ark. 1984, Hubain ve ark. 1986, Aleem ve ark. 1988) þizofren hastalarda pozitif DST ve affektif semptomlarýn iliþkisi konusunda çeliþkili sonuçlar bulunmakta olup depresif semptomlarýn negatif semptomlardan ayýrýmý konusu da tartýþmalý olarak kalmýþtýr (Crow 1985). Depresif semptomlar ekstrapiramidal belirtileri taklit edebilmektedir (Addington ve Addington 1990). Çalýþmamýzda nöroleptik kullanýmýna baðlý ekstrapiramidal yan etkilerin belirlenmemiþ olmasý çalýþmamýzýn bir eksiðidir. Çalýþmanýn planlandýðý dönemde en az iki hafta süreyle antipsikotik ilaç kullanýmý olmayan hastalarýn çalýþma grubunu oluþturacaklarý düþüncesi, antipsikotik kullanýmý olmasa bile hastada önceden mevcut kalýcý bir ekstrapiramidal yan etkiyi, örneðin geç diskineziyi deðerlendirmemizi engellemiþtir. Þizofreninin özgül alttipleriyle DST'de baskýlanmama arasýndaki iliþki konusunda yazýnda çok fazla çalýþmaya rastlamadýk. Carman ve arkadaþlarý (1981) katatonik þizofrenide DST'de baskýlanmamanýn yüksek oranda olduðunu bildirirlerken, Banki ve arkadaþlarý (1984) ise paranoid tip þizofrenlerde yüksek olduðunu ifade etmiþlerdir. Çalýþmamýzda farklý olarak ayrýþmamýþ tip þizofrenisi olan hastalarda %72.7 gibi yüksek bir oranda DST'de baskýlanmama belirlenmiþtir. Bu bulgumuz bildirilen çalýþmalarýn (Carman ve ark. 1981, Banki ve ark. 1984) sonuçlarýyla benzerlik göstermemektedir. Sonuç olarak; çalýþmamýzda þizofren hastalarda, saðlýklý kontrollere göre anlamlý derecede farklý DST sonrasý baskýlanmamanýn özellikle de negatif belirtilerde ve ayrýþmamýþ tip þizofrenide görülmesi, DST'nin þizofrenideki psikotik görüngüsel özellikler ve þizofreni alttipleriyle iliþkisi baðlamýnda biyolojik bir gösterge olabileceði savýný desteklemektedir. Ayrýca benzer nöroendokrin çalýþmalarýn görüngüsel, nöromorfolojik, prognostik ve farmakolojik yaklaþýmlarla birleþtirildiðinde þizofrenik tablolarýn heterojenitesi ve altta yatan biyolojik iþlevler konusunda ipuçlarý verebileceði düþünülmektedir. Addington MB, Addington J (1990) Depression dexamethasone nonsupression and negative symptoms in schizophrenia. Can J Psychiatry, 35: Akdemir A, Dönbak-Örsel S, Dað Ý ve ark. (1996) Hamilton depresyon derecelendirme ölçeði nin (HDDÖ) geçerliliði ve güvenirliði ve klinikte kullanýmý. 3P, 4(4): KAYNAKLAR Aleem A, Kulkarni A, Yeregani WK (1988) DST, schizophrenia and movement disorder. Acta Psychiatr Scand, 78: Altamur C, Guercetti G, Percudani M (1989) DST in positive and negative schizophrenia. Psychiatry Research, 30: American Psychiatric Association (1994) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4. Baský (DSM-IV), Washington DC, American Psychiatric Association. 18

6 DEKSAMETAZON SUPRESYON TESTÝNÝN ÞÝZOFRENÝ VE ALTTÝPLERÝYLE ÝLÝÞKÝSÝ Andreasen NC, Carpenter WT (1993) Diagnosis and classification of schizophrenia. Special Report, Andreasen NC, Olsen SA (1982) Negative vs positive schizophrenia: definition and validation. Arch Gen Psychiatry, 39: Andreasen NC (1983a) The scale for the assessment of negative symptoms (SANS). Iowa City, University of Iowa. Andreasen NC (1983b) The scale for the assessment of positive symptoms (SAPS). Iowa City, University of Iowa. Arana GW, Workman RJ, Baldessarini RJ (1984) Association between low plasma levels of dexamethasone and elevated of cortisol in psychiatric patients given dexamethasone. Am J Psychiatry, 141: Asnis G, Eisenberg J, Lemus C ve ark. (1986) Dexamethasone suppression test in schizophrenia. A study and review. Neuropsychobiology, 15: Banki CM, Arato M, Rihmer Z (1984) Neuroendocrine differences among subtypes of schizophrenic disorder. Neuropsychobiology, 11: Carman JS, Wyatt E, Crews EL ve ark. (1981) Dexamethasone nonsuppression: predictor of thymoleptic response in catatonic and schizoaffective patients. Biological Psychiatry, C Perris, G Strewe, B Janssen (Ed), Amsterdam, Elsevier, s Carroll BJ, Curtis GC, Mendels J (1976) Neuro-endocrine regulation in depression, II: discrimination of depressed from nondepressed patients. Arch Gen Psychiatry, 33: Carroll BJ, Feinberg M, Greden JF ve ark. (1981) A specific laboratory test for the diagnosis of melancholia: standardization, validation, and clinical utility. Arch Gen Psychiatry, 38: Cochran P (1981) DST and the diagnosis of melancholia (letter). Arch Gen Psychiatry, 38:1067. Coppen A, Abou-Saleh M, Milln P ve ark. (1984) Dexamethasone suppression test in depression and other psychiatric illness. Br J Psychiatry, 142: Crapo L (1979) Cushing's syndrome. Metabolism, 28: Crow TJ (1985) The two syndrome concept: origins and current status. Schizophr Bull, 11: Dewan MJ, Pandurangi AK, Boncher ML ve ark. (1982) Abnormal dexamethasone suppression test results in chronic schizophrenic patients. Am J Psychiatry, 139: Erkoç Þ, Arkonaç O, Ataklý Ç ve ark. (1991a) Negatif semptomlarý deðerlendirme ölçeðinin güvenirliði ve geçerliliði. Düþünen Adam, 4: Erkoç Þ, Arkonaç O, Ataklý Ç ve ark. (1991b) Pozitif semptomlarý deðerlendirme ölçeðinin güvenirliði ve geçerliliði. Düþünen Adam, 4: Garryfallos G, Lavrentiadis G, Amotzias D ve ark. (1993) Negative symptoms of schizophrenia and the DST. Acta Psychiatr Scand, 88: Goldman MB, Blake L, Marks RC ve ark. (1993) Association of nonsupression of cortisol on the DST with primary polydipsia in chronic schizphrenia. Am J Psychiatry, 150: Graham PM, Booth J, Boranga G ve ark. (1982) The dexamethasone suppression test in mania. J Affective Disord, 4: Greden JF, Kronfol Z, Gardner R ve ark. (1981) Neuroendocrine evaluation of schizoaffectives with the dexamethasone suppression test. Biological Psychiatry, C Perris, G Struwe, B Janssen (Ed), Amsterdam, Elsevier, s Hamilton M (1960) A rating scale for deppression. J Neurol Neurosurg Psychiatry, 23: Herz MI, Fava GA, Molnar G (1985) The dexamethasone suppression test in newly hospitalized schizophrenic patients. Am J Psychiatry, 142: Hubain PP, Simmonnet MP, Mendlewicz J (1986) The DST in affective illnesses and schizophrenia: Relationship with psychotic symptoms. Neuropsychobiology (absract), 16: Kaneko M, Yokoyama F, Hoshino Y ve ark. (1992) Hypothalamic-Pituitary-Adrenal axis functions in chronic schizophrenia: Association with clinical features. Neuropsychobiology, 25: 1-7. Lu R, Huang H, Lin Y (1988) The specificity of the dexamethasone suppression test in endogenous depression patients. Neuropsychopharmacology, 1/2: Mc Gauley GA, Aldrige C (1989) The dexamethasone test and negative symptoms of schizophrenia. Acta Psychiatr Scand, 80: Munro J, Hardiker T, Leonard D (1984) The dexamethasone suppression test in residual schizophrenia with depression. Am J Psychiatry, 45: Murray AM, Fava GA, Carson SW ve ark. (1985) The metyrapone test in schizophrenic patients and healthy subjects. Neuropsychobiology, 14: Rihmer Z, Arato M, Szandoczky E ve ark. (1984) The dexamethasone suppression test in psychotic versus non-psychotic endogenous depression. Br J Psychiatry, 145: Saffer D, Metcalfe M, Coppen A (1985) Abnormal dexamethasone suppression test in Type II schizophrenia. Br J Psychiatry, 147: Sawyer J, Jeffries JJ (1985) The dexamethasone suppression test in schizophrenia. J Clin Psychiatry, 45: Schlesser MA, Winokur G, Sherman BM (1980) Hypothalamicpituitary-adrenal axis activity in depressive illness. Arch Gen Psychiatry, 37: Sharma R, Pandey G, Janicak P ve ark. (1988) The effect of diagnosis and age on the DST: a metaanalytic approach. Biol Psychiatry, 24: Siris S, Rifkin A, Reardon G ve ark. (1984) The dexamethasone suppression test in patients with post psychotic depression. Biol Psychiatry, 19: Soni S, Mallik A, Harris V ve ark. (1988) Dexamethasone suppression test in chronic schizophrenia. Psychiatr Psychobiol, 3: Spar JE, Gerner R (1982) Does the dexamethasone test distinguish dementia from depression? Am J Psychiatry, 139:

7 KULOÐLU M, ATMACA M, GEÇÝCÝ Ö, TEZCAN AE. Tandon R, Mazzara C, DeQuardo J ve ark. (1991) Dexamethasone suppression test in schizophrenia: relationship to symptomatology, ventricular enlargement, and outcome. Biol Psychiatry, 29: Targum SD (1983) The application of serial neuroendocrine challenge studies in the management of depressive disorders. Biol Psychiatry, 18:3-19. Whiteford HA, Riney SJ, Savala RA ve ark. (1988) Dexamethasone nonsuppression in chronic schizophrenia. Acta Psychiatr Scand, 77: Yeragani VK (1990) The incidence of abnormal dexamethasone suppression in schizophrenia: a review and a meta-analytic comparison with the incidence in normal controls. Can J Psychiatry, 35: ÇÝZGÝ TIP YAYINEVÝ NDEN YENÝ BÝR DERGÝ ZOFREN DERG S Edit r: Prof. Dr. Nevzat Y KSEL lk say s May s 2000 de olmak zere y lda 4 say olarak yay nlanacak olan dergide: izofreni alan nda yap lm deneysel ve klinik al malar, derlemeler, olgu sunumlar ve zg n makaleler yer alacakt r Yazýlarýnýzý ve önerilerinizi bekliyoruz ZOFREN DERG S Koza sokak. No: 61/3 Gaziosmanpa a - ANKARA Tel: Faks: sizofreni@cizgitip.com.tr 20