AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜN VERS TES YAYINI NO: 2274 AÇIKÖ RET M FAKÜLTES YAYINI NO: 1271 AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU Yazar Av. Cemalettin GÜRLER Editör Prof.Dr. Ufuk AYDIN ANADOLU ÜN VERS TES

2 Bu kitab n bas m, yay m ve sat fl haklar Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Ö retim tekni ine uygun olarak haz rlanan bu kitab n bütün haklar sakl d r. lgili kurulufltan izin almadan kitab n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay t veya baflka flekillerde ço alt lamaz, bas lamaz ve da t lamaz. Copyright 2011 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN Ö RET M TASARIM B R M Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K l ç Genel Koordinatör Yard mc s Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö retim Tasar mc s Yrd.Doç.Dr. rem Erdem Ayd n Grafik Tasar m Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö r.gör. Cemalettin Y ld z Ö r.gör. Nilgün Salur Ölçme De erlendirme Sorumlusu Ö r.gör. Taner fiiflman Kitap Koordinasyon Birimi Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Dizgi Aç kö retim Fakültesi Dizgi Ekibi Avukatl k ve Noterlik Hukuku ISBN Bask Bu kitap ANADOLU ÜN VERS TES Web-Ofset Tesislerinde adet bas lm flt r. ESK fieh R, Kas m 2013

3 çindekiler iii çindekiler Önsöz... K saltmalar... x xi Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri... 2 AVUKATLIK MESLE N N TANIMI... 3 AVUKATLI IN ÖZELL KLER... 4 Avukatl n Kamu Hizmeti Özelli i... 4 Avukatl n Serbest Meslek Özelli i... 4 Avukatl kta Meslek Tekeli... 5 Avukat Ba ms zl... 6 Avukat-Devlet liflkisinde Ba ms zl k... 6 Avukat-Müvekkil liflkisinde Ba ms zl k... 8 Avukat n Toplumdan Ba ms zl... 8 ddia ve Savunma Dokunulmazl... 8 Özet... 9 Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar Avukatl k Mesle i Hakk nda Genel Bilgiler AVUKATLIK MESLE NE KABUL Ç N ARANAN fiartlar Avukatl k Mesle ine Kabul çin Aranan Olumlu fiartlar Avukatl k Mesle ine Kabul çin Aranan Olumsuz fiartlar AVUKATLIK MESLE LE B RLEfiMEYEN filer AVUKATLIK MESLE LE B RLEfiEN filer AVUKAT - MÜVEKK L L fik S (AVUKATLIK SÖZLEfiMES ) Avukatl k Sözleflmesinin Özellikleri Avukatl k Sözleflmesinin Sona Ermesi Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar Avukat n Hak ve Yetkileri AVUKAT-MÜVEKK L L fik S N N HUKUK N TEL AVUKATIN VEKÂLET L fik S NDEN KAYNAKLANAN HAKLARI Ücret Hakk ÜN TE 2. ÜN TE 3. ÜN TE

4 iv çindekiler Avukat n Ücret Alaca na liflkin Hapis ve Rüçhan Hakk Sulh, Azil ve stifa Hallerinde Avukatl k Ücreti Davadan Feragat, Davay Kabul Hallerinde Yarg lama Gideri Niteli indeki Avukatl k Ücreti Adli Yard ma liflkin Hükümler ile Ceza Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Görevlendirilen Avukat n Ücreti Ücret Alaca n n Tahsili Yarg lama Gideri Niteli indeki Vekâlet Ücreti Avans ve Masraf Talep Hakk Vekâlet Görevini Yerine Getirme Dolay s yla U ram fl Oldu u Zarar ve Ziyan n Giderilmesini Talep Hakk AVUKATIN STATÜSÜNDEN KAYNAKLANAN YETK LER Dosya Evrak n Tetkik Yetkisi Haz r Bulunma Yetkisi Görüflme Yetkisi Yaz flma Yetkisi Soru Sorma Yetkisi Örnek Ç karma ve Onaylama Yetkisi Tebligat Yapma Yetkisi Duruflmay Terk Etme Yetkisi Kanun Yoluna Baflvuru Yetkisi S r Saklama Yetkisi ddia ve Savunma Dokunulmazl Uzlaflt rma Yetkisi Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar ÜN TE Avukat n Yükümlülükleri AVUKAT-MÜVEKK L L fik S NDEN KAYNAKLANAN YÜKÜMLÜLÜKLER 43 Ayd nlatma Yükümlülü ü Sadakat Yükümlülü ü Edimini Özenle fa Yükümlülü ü Edimini fiahsen Yerine Getirme Yükümlülü ü Vekâletten Uygun Olmayan Zamanda Çekilmekten Kaç nma Yükümlülü ü Vekil Edenin Talepleri Dairesinde Vekâlet Görevini Yürütme Yükümlülü ü Vekil Eden Menfaatlerini Koruma ve Savunmada En Güvenilir Usulün zlenmesi Yükümlülü ü Vekil Edenine Yol Gösterme ve Tavsiyede Bulunma Yükümlülü ü... 45

5 çindekiler v Üstlendi i Her fl çin Dosya Tutma Yükümlülü ü Elinde Bulundurdu u Dava Evrak ile lgili Yükümlülükleri Evrak Saklama Yükümlülü ü Evrak n Vekil Edence ncelenmesine Katlanma Yükümlülü ü Hesap Verme Yükümlülü ü S r Saklama Yükümlülü ü AVUKAT-MAHKEME L fik S NDEN KAYNAKLANAN YÜKÜMLÜLÜKLER 47 Gerçe in Bulunmas na Katk Sa lama Yükümlülü ü Teklif Olunan Bir fli Haks z veya Yolsuz Buldu unda Red Yükümlülü ü 47 Davay Sürüncemede B rakmaktan Kaç nma Yükümlülü ü Tan klarla Temasa Geçmek ve Onlar Etkilemekten Kaç nma Yükümlülü ü Bilirkiflilerle liflkisi Bak m ndan Tabi Oldu u Yükümlülük AVUKATIN YARGILAMA MERC LER VE RESM MAKAMLARLA L fik LER NDEN KAYNAKLANAN YÜKÜMLÜLÜKLER AVUKATLIK STATÜSÜNDEN KAYNAKLANAN YÜKÜMLÜLÜKLER Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar Avukatl k Meslek Kurallar AVUKATLIK MESLE NE L fik N GENEL KURALLAR YARGI ORGANLARIYLA VE ADL MERC LERLE L fik LER MESLEKTAfiLAR ARASI DAYANIfiMA VE L fik LER fi SAH PLER YLE L fik LER AVUKATLARIN BAROLARLA VE TBB LE L fik LER Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar Noterli in Tan m, Niteli i ve Hukuktaki Yeri NOTERL N VE NOTERL K HUKUKUNUN TANIMI NOTERL N KURULMASI VE YETK ÇEVRES Noterliklerin Kurulmas Noterliklerin Yetki Çevresi Noterliklerin S n fland r lmas NOTERL N ÖZELL KLER ÜN TE 6. ÜN TE

6 vi çindekiler Kamu Hizmeti Olma Özelli i Serbest Meslek Olma Özelli i NOTERL E KABUL VE MESLE E G R fi Noterlik Staj na Tabi Olmayanlar Noterli e Atanma Atanan Noterlerin Göreve Bafllamas Noterlik Görevinin Sona Ermesi Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar ÜN TE Noterlik ve Mesleki Orgaizasyonu NOTERL K DA RES Noterlik Dairesinin Bölümleri Noterlik Dairesinde Tutulmas Gereken Defterler Noterlik Dairesinde Çal flan Görevliler Kâtipler Hizmetliler Noterlik Personelinin Statüsü Noterlik Dairesinin Devri Noterli in Boflalmas Noter Vekilleri NOTER ODALARI Noter Odalar n n Kuruluflu Noter Odalar n n Yap s ve Görevleri Noter Odas Baflkan ve Görevleri Noter Odas Yönetim Kurulu ve Görevleri Noter Odas Genel Kurulu ve Görevleri Türkiye Noterler Birli i nin ve Noter Odalar n n Denetimi TÜRK YE NOTERLER B RL Türkiye Noterler Birli i nin Kuruluflu ve Görevleri Türkiye Noterler Birli i nin Organlar Türkiye Noterler Birli i Baflkan Türkiye Noterler Birli i Baflkanl k Divan Türkiye Noterler Birli i Yönetim Kurulu Türkiye Noterler Birli i Disiplin Kurulu Türkiye Noterler Birli i Kongresi Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar... 97

7 çindekiler vii S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar Noter fllemleri NOTERLER N GENEL OLARAK YAPACAKLARI filer NOTERLER N ÖZEL OLARAK YAPACAKLARI filer Tespit flleri Emanet flleri Resmi Vasiyetname Düzenleme Ölüme Ba l Tasarruflarla lgili fller Tebligat flleri Dan flmanl k Yapma NOTER N DÜZENLEME VEYA ONAYLAMA YOLUYLA SENET YAPMASI Düzenleme Yoluyla Senet Düzenleme Yoluyla Senedin Yap l fl Düzenleme Yoluyla Yap lan Senetlerin Hukukî Sonuçlar Onaylama Yoluyla Senet Onaylama Yoluyla Senedin Yap l fl Onaylama Yoluyla Yap lan Senetlerin Hukukî Sonuçlar NOTER N filemler NE L fik N D ER B LG LER Noterin mza Yetkisinin Devri Baflkalar Ad na fllem Yapt r lmas Foto raf Yap flt r lmas Noter fllemlerinde Ç k nt, De ifltirme, Fesih, ptal Ve Düzeltme Noter flleminin Yap laca Yer NOTER filemler N N HÜKÜMLER VE HUKUK SONUÇLARI Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar Noterlerin Hak ve Yükümlülükleri NOTERLER N HAKLARI Ücret Hakk Noterlerin Gelirleri Noterlerin Giderleri zin Hakk Mazeret zni Hakk Hastal k stirahat NOTERLER N YÜKÜMLÜLÜKLER ÜN TE 9. ÜN TE

8 viii çindekiler Noterlik Görevi ile Birleflmeyen ve Noterlerin Yasakl Oldu u fller Çal flma Saatlerine Uyma Yükümlülü ü Tatilde fl Yapma Yasa Emredici Hükümlere Uyma Zorunlulu u Meslek S rr n Saklama Yükümlülü ü Evrak ve Defterlerin Gizlili ine Uyma Yükümlülü ü Yafl Tahdidine Uyma Yükümlülü ü NOTER filemler NDEN YASAKLILIK Özet Kendimizi S nayal m Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar ÜN TE Noterin Faaliyetinden Do an Yükümlülükleri, Denetimi ve Sorumluluklar NOTER N FAAL YET NDEN DO AN YÜKÜMLÜLÜKLER Yemin Etmek Teminat Yat rmak mza ve Mühür Örneklerini Göndermek Harç ve Vergi Toplamak Vergi Dairesine Bildirimde Bulunmak Bölge Çal flma ve Sosyal Güvenlik Kurumuna Bildirimde Bulunmak Sosyal Sigortaya Tabi Olmak NOTERL KLER N DENET M Adalet Bakanl Türkiye Noterler Birli i NOTERLER N SORUMLULUKLARI Noterlerin Hukuki Sorumlulu u Sorumlulu un fiartlar Noterin Hukuki Sorumlulu unun Hüküm ve Sonuçlar Sorumlulu a Karfl Güvence Noterlerin Cezai Sorumlulu u / Görevle lgili Suçlar Türk Ceza Kanunu nda Düzenlenen Suçlar Noterlik Kanunu nda Düzenlenen Suçlar Notere ve Noter Görevlilerine Karfl fllenen Suçlar Noter Hakk nda Soruflturma ve Kovuflturma Noterlerin Disiplin Sorumlulu u Disiplin Cezas n Gerektiren Suçlar Disiplin Cezalar Disipline liflkin Usul Hükümleri Özet Kendimizi S nayal m

9 çindekiler ix Okuma Parças Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar S ra Sizde Yan t Anahtar Yararlan lan Kaynaklar nternet Kaynaklar Sözlük Dizin

10 x Önsöz Önsöz Hukuk kiflilerle kifliler, kiflilerle devlet aras ndaki iliflkileri düzenleyen maddi yapt r ml kurallar bütünüdür. Hukukun amaçlar ndan biri ve belki de en önemlisi sosyal yaflam düzenlemek, sosyal yaflam n do as nda var olan sorunlara çözümler bulmaktad r. Hukukun bu amaca ulaflmas nda önemli fonksiyonlar üstelen iki mesleki kategori bu kitab n konusunu oluflturmaktad r: Avukatlar ve Noterler. Avukatl n amac ; hukuki münasebetlerin düzenlenmesini, her türlü hukuki mesele ve anlaflmazl klar n adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesini ve hukuk kurallar n n tam olarak uygulanmas n yarg organlar, hakemler, resmi ve özel kifli, kurul ve kurumlar nezdinde sa lamakt r. Avukatlar ceza yarg lamas nda savunma makam n n temelini olufltururken; hukuk yarg lamas nda davac veya daval ya yol gösteren; adaletin sa lanmas nda, hakk n yerine getirilmesinde kurucu unsur fonksiyonuna sahip bir meslek grubunu oluflturmaktad r. Noter, hukuki güvenli i sa lamak ve anlaflmazl klar önlemek için ifllemleri belgelendiren ve kanunlarla verilen di er görevleri yerine getiren meslek grubunu ifade eder. Her iki kategori de bir yandan serbest meslek statüsünde iken, bir yandan da kamu hizmetini yerine getirir. Noterlik ve Avukatl n bir yandan serbest meslek olmas, bir yandan da kamu hizmeti sunmas uygulamada önemli sorunlar, aç kl - a kavuflturulmas gereken tereddütlere yol açmaktad r. Durum bu olmakla beraber hukuk literatüründe her iki meslekle ilgili inceleme ve araflt rma say s n n yeterli oldu unu söylemek mümkün de ildir. Bu kitap Adalet Önlisans Program için haz rlanm fl; Avukatl k ve Noterlik mesle inin özelliklerini, meslek sahiplerinin hak ve yetkilerini, mesleki örgütlenmelerini ve sorumluluklar n ele almaktad r. Kitab n haz rlanmas nda internet ortam yan nda, bu alanda yaz lm fl makale ve di er eserlerden de yararlan lm flt r. Avukatl k ve Noterlik Hukuku kitab m z n yazar bu dersi uzunca bir süredir Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet Meslek Yüksekokulunda baflar yla yürüten Avukat Cemalettin GÜRLER'dir. Program koordinatörümüz Doç.Dr. Ayfle YÜRÜK vas tas yla tan flma ve çal flma f rsat buldu um Say n Av. GÜRLER, büyük bir azim ve çal flkanl kla kitab n süresi içinde bas m na katk da bulunmufltur. Ayr ca kitab n tashihi, tekrar tekrar okunup düzeltilmesi ve bir k s m teknik düzenleme ifllerinde titizlikle yard mda bulunan de erli asistan m z Dr. Seda TEKEL 'ye de teflekkür etmek gerekir. Avukatl k ve Noterlik Hukuku isimli kitab m z n ilk bask s nda bir tak m eksiklikler ve hatalar bulunmas ihtimalini sakl tutarak ve bunlar n sonraki bask - larda düzeltilece i güvencesini vererek, kitab m z n tüm okuyuculara yararl olmas n diliyorum. Editör Prof.Dr. Ufuk Ayd n Eskiflehir, Temmuz 2011.

11 K saltmalar xi K saltmalar Av. K.: Avukatl k Kanunu BK: Borçlar Kanunu CMK: Ceza Muhakemesi Kanunu HUMK: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu K: cra ve flas Kanunu NDAHHY: Noterlik Dairesi Arfliv Hizmetleri Hakk nda Yönetmelik NK: Noterlik Kanunu NKY: Noterlik Kanunu Yönetmeli i TBB: Türkiye Barolar Birli i TCK: Türk Ceza Kanunu TNB: Türkiye Noterler Birli i

12 1AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Avukatl k mesle ini tan mlayabilecek, Avukatl n özelliklerini aç klayabilecek, ddia ve savunman n dokunulmazl n aç klayabileceksiniz. Anahtar Kavramlar Avukat Kamu hizmeti Serbest meslek Meslek tekeli Ba ms zl k ddia ve savunman n dokunulmazl çindekiler Avukatl k ve Noterlik Hukuku Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri AVUKATLIK MESLE N N TANIMI AVUKATLI IN ÖZELL KLER

13 Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri AVUKATLIK MESLE N N TANIMI Binlerce y ll k öncesinden bu yana çeflitli flekillerde tan mlanan avukatl n üç tan m n özgünlükleri ve önemleri aç s ndan göz önüne almak gerekir. Bunlardan ilki eski yunan mitolojisindeki Litailer (Yalvar lar - Avukatlar)dir. Zeus un k zlar ndan Litailer vard r ki onlar da adalet iflinde savunmay üstlenmifllerdir. Yalvar lar denilen Litailer Zeus un çirkin k zlar d r. Topludurlar. Yüzleri burufluk, gözleri flafl d r. Suç iflleyenlerin kand r ld klar n, yarg çlara anlat r dururlar. Zeus un onlar ba fllamas n isterler. Mitoloji de yer alan Litailer bu nitelikleriyle avukatl k mesle- inin temsilcisidirler. (BOZKURT, 2008) Avrupa Konseyinin Avukatl k Mesle inin cras ndaki Özgürlükler Hakk nda 9 Numaral Tavsiye Karar nda avukat Bu tavsiyenin amac bak m ndan avukat sözcü ü, ulusal yasaya uygun olarak dava açmaya, müvekkili ad na hareket etmeye, hukukun uygulanmas na, müvekkili ad na mahkemeye ç kmaya veya ona dan flmanl k yapmaya ve onu temsil etmeye ehil ve yetkili olan ve Prensip 1. (2) ye göre meslek örgütüne kayd kabul edilmifl kiflidir. Avukatl k, Avukatl k Kanunu nun 2. maddesinde avukat, her türlü hukuki sorun ve anlaflmazl klar n, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve hukuk kurallar n n tam olarak uygulanmas nda, yarg organlar na, kiflilere, kurum ve kurulufllara yard m etmek için, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine tahsis eden, kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kifliler fleklinde tan mlanm flt r. Yukar daki tan mdan da anlafl laca üzere, avukat n iki yönlü ifllevi bulunmaktad r. Buna göre avukat taraf temsilcisi olarak faaliyet göstermekle birlikte, yarg lama faaliyetlerine kat larak yarg n n bir çal flan olmak s fat yla, adaletin gerçeklefltirilmesi çabas na da ortak olmaktad r Mitoloji de yer alan Litailer avukatl k mesle inin ilk temsilcisidirler. Avukatl k Kanunu, avukat nas l tan mlam flt r? Geliflmeler zaman içinde Avukatl yaln zca bir savunma ifllevi olmaktan da ç karm fl, hukuki iliflkilerin daha bafllang c nda hukuka uygun olarak düzenlenmesi, uyuflmazl klar n önceden önlenmesi gibi önemli ve ça dafl bir yaklafl m öne alm flt r.(gören, 2010) 1 SIRA S ZDE

14 4 Avukatl k ve Noterlik Hukuku AVUKATLI IN ÖZELL KLER Avukatlar, mesleki faaliyetlerini barolar n denetim ve gözetimi alt nda sürdürürler Avukat; yarg ç ve savc n n yan nda yer alan, yarg erkinin ve hukuk devletinin olmazsa olmaz önemde bir unsurudur. Avukatl n Kamu Hizmeti Özelli i Kamu hizmeti nitelemesi, iki temel ö enin varl n gerektirmektedir. Bunlardan ilki hizmetin kamuya yönelmifl oldu unun siyasal organlarca kabul edilmesi yani di- er bir ifadeyle kamuya yararl olmas, ikincisi ise kamu kurulufllar nca veya ilgili kamu kurumunca denetlenen özel kiflilerce ifa edilmesidir. Kamu hizmetleri, genel ve kolektif gereksinmeleri karfl layarak kamu yarar n gerçeklefltiren hizmetler ise, toplumda adalet da t m na dair faaliyetlerin kamusal nitelikte bir hizmetler bütünü oldu u tart fl lmazd r. Av. K. 1. maddesi aç kça Avukatl k kamu hizmetidir der. Avukatlar, mesleki faaliyetlerini, tüzel kiflili i haiz kamu kurumu niteli inde mesleki kurulufllar olan barolar n denetim ve gözetimi alt nda sürdürürler (Av. K. m. 76/1). Avukatl n kamu hizmeti niteli i, gereksinim duyan herkesin bu faaliyetlerden yararlanabilmesini gerektirir. Hukuk devleti olman n gerekleri aras nda bulunan adli yard m ve zorunlu müdafilik kurumlar n bu ba lamda de erlendirmek gerekir. Avukatl k asgari ücret tarifelerinin, özel kanun hükümleriyle belirlenmesi ve görevleri s ras nda veya görevlerinden dolay avukatlara karfl ifllenen suçlar bak - m ndan, bu suçlar n yarg çlara karfl ifllenmifl olmas halinde uygulanacak ceza kanunu hükümlerinim uygulanmas da, avukatl n kamu hizmeti niteli inin sonuçlar ndand r. Avukat, idare hukuku anlam nda bir kamu görevlisi de ildir. Ancak ceza yarg - lamas nda müdafi olarak, özel hukukta ise müvekkil-vekil eden nam ve hesab na hukuki tasarrufta bulanan bir vekil olarak iktidar ve yetki kullanmak suretiyle bir kamu görevi ifa etmektedir. Avukatl k Kanunu nun 1. maddesinde avukatl k faaliyetinin, bir serbest meslek olarak nitelenmesi, avukat n idare hukuku anlam nda bir kamu görevlisi olarak kurgulanmad n n aç k göstergesidir. Avukatl n Serbest Meslek Özelli i Serbest Meslek sermayeden ziyade flahsi eme e, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanl a dayanan, ticari özellik tafl mayan, serbest meslek erbab n n iflverene tabi olmaks z n flahsi sorumluluk alt nda kendi nam ve hesab na yap lan faaliyet olarak tan mlanabilir. Avukatl n serbest meslek olarak alg lanmas avukat n müvekkilinin haklar n bireysel olarak savunabilmesinin ve bunun için mücadele eden kifli olarak görevini eksiksiz gerçeklefltirebilmesinin ön flart d r. Avukatl k mesle inin serbest meslek özelli i uygulamada afla daki flekillerde ortaya ç kar. Avukat yarg lamada gerçe e ulafl lmas ve adil karar n inflas bak m ndan önemli bir konuma sahiptir. Ancak avukat n savunmas nda aç klad hukuki görüflün esas al nmas, yarg c n hukuk bilmek ve uygulamak zorunda oldu u kural n n yok say lmas anlam na gelmez. Avukat; yarg ç ve savc n n yan nda yer alan, yarg erkinin ve hukuk devletinin olmazsa olmaz önemde bir unsurudur. Onun için de avukatlar her ne kadar yaflamlar n n ekonomik yönünü avukatl k faaliyetiyle finanse etseler de kendilerinin tacir, avukatl k faaliyetinin ticari bir faaliyet hedeflerinin de kar etmek olmad n n idraki içindedirler. Avukat müvekkilinin hukuki problemlerinin çözümüne yönelik faaliyette bulunur. Ancak bu faaliyetleri s ras nda mahkemeden hukuka uygun olmayan isteklerde bulunamaz (Av.K. m. 38).

15 1. Ünite - Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri 5 Avukat, mesleki faaliyetlerini, ifl görme konulu akitlerden vekâlet, hizmet ve eser sözleflmelerine dayanarak yürütür. Bu sözleflmelerde avukat veya müvekkil olsun her sözleflme taraf üzerine düflen akdi sorumluklar kural olarak ilgili sözleflmenin öngördü ü flekilde yerine getirir. Avukat, avukatl k sözleflmesi iliflkisine girip girmeme ve bunu sürdürüp sürdürmeme konusunda serbesttir. Ancak bu serbestinin bir s n r vard r; bu serbesti toplumsal yarar n söz konusu oldu u noktada son bulur. Avukat n serbestli inin karfl l olarak müvekkil, avukat n serbestçe seçer. Avukat n mesleki bilgisine, birikimine ve duruflmalarda gösterece i beceriye, k sacas kendisini en iyi flekilde temsil edebilece ine duydu u güven onu bu seçimi yapmaya sevk eder. Avukat-müvekkil iliflkisinde güven unsuru her iki taraf aç s ndan da büyük önem arz eder. Müvekkil, avukat na verdi i s rlar n iffla edilmeyece ine güvenir. Müvekkil aktard tüm s rlar n vekili olan avukat taraf ndan sadece savunma s n rlar içinde kullan laca na bunun d fl nda gizli kalaca na güvenebilmelidir. Avukat da, müvekkilinin savunmas için gerekli tüm bilgi ve belgelerin kendisine noksans z verildi i inanç ve kanaatinde olmal d r. Bu husustaki güven avukat n savunmas n gere ince yapabilmesi aç s ndan zorunludur. Avukat-müvekkil aras ndaki güven unsuru ne anlama gelir? Güven unsuru üstlenilen iflin flahsen ifas ile yak ndan ilgilidir. Bu sebeple de avukat n üzerine düflen edimin kural olarak flahsen yerine getirilmesi gerekir. Bu husus avukat ile müvekkil aras nda kurulan akdi iliflkide belirleyici bir nitelik olarak ortaya ç kar. Avukat ile müvekkil aras nda kurulan iliflkide karfl l kl güvenin hâkim olmas ve taraflar n iradesinin esas al nmas kural n n istisnas n yasal yükümlülükten kaynaklanan zorunlu müdafilik kurumu oluflturur. Ücret konusunda yasa ile getirilmifl bulunan s n rlamalar ve reklâma iliflkin yasaklar, avukat n mesle ini yaparken kâr amac gütmedi inin ve güdemeyece inin temel alametidir. Avukatl n bir serbest meslek olarak nitelendirilmesinin sebebi, bu mesle in özel nitelikli bir özgürlük içinde yürütülmesi gere ine dayan r. Avukat çal flma saatlerini ve biçimini özgürce takdir edebilir. 2 SIRA S ZDE Avukatl kta Meslek Tekeli Anayasa n n 36. maddesinde belirtildi i üzere savunma hakk temel haklardand r. Bu kadar önemli bir hakk n yerine getirilmesini üstlenecek kiflilerin belirli niteliklere sahip olmas gerekir. Gün geçtikçe karmafl klaflan ve artan yasal düzenlemeler hak arayan kiflilerin hakka ulaflmas n ya da var olan haklar n n korunmas n zorlaflt rmaktad r. Bu durum hakk n kazan lmas veya korunmas n n gittikçe daha profesyonel olarak yap lmas n gerektirmektedir. Bu profesyonel destek de ancak meslek tekeline sahip avukatlar taraf ndan sa lanabilir. Baro levhas na yaz l avukat olmayan kiflilerin kural olarak vekil s fat yla mahkemeye kabul olunmamalar n bu çerçevede de erlendirmek gerekir. Avukatl k Kanunu nun 35. maddesi adli ifllemleri vekâleten yapma hakk n sadece baroya kay tl avukatlara tan m flt r. Bir baflka deyiflle hukuki meseleler ve kanuni ifllere dair mütalaa vermek, mahkemeler, hakemler ve yarg yetkisine sahip di er organlar huzurunda gerçek ve tüzel kiflilerin haklar n dava edip savunmak ve bu konulardaki adli ifllemleri takip etmek, söz konusu ifllemlere ait her türlü evrak düzenlemek yetkileri kural olarak sa- Adli ifllemleri vekâleten yapma hakk sadece baroya kay tl avukatlara tan nm flt r.

16 6 Avukatl k ve Noterlik Hukuku dece avukat unvan na sahip kiflilere aittir. Avukatlar, vekâleten ifl ve dava takip etmek konusunda bir tür mesleki tekele sahiptir. Avukatl k Kanunu nun 63. maddesinde kanun ifllerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, hakem ve yarg yetkisine haiz bulunan di er organlar huzurunda gerçek ve tüzel kiflilere ait haklar dava etmek ve savunmak adli ifllemleri takip etmek, bu ifllere ait bütün evrak düzenlemek, yaln z baroda yaz l avukatlara aittir denilmektedir. Avukatl k meslek tekelinin temelinde, hukuki yard ma gereksinim duyanlar n ancak bu iflin akademik e itimini alm fl olan kiflilere dan flmas ve bu kiflilerden yard m almas durumunda hak ve menfaatlerinin gere ince korunaca (bireysel yarar) ile birlikte bu suretle yarg lama faaliyetinin de daha kaliteli yap laca (kamu yarar ) düflünceleri yer al r. Avukat Ba ms zl Anayasa taraf ndan garanti alt na al nm fl mahkemelerin ba ms zl müessesesi, avukat ba ms zl ile s k ba lant içindedir. Zira her iki müessese bir araya gelerek yarg ba ms zl n infla etmektedirler. Avukat, ilk planda müvekkilinin menfaatlerini korumak durumundad r. Ancak avukat ayn zamanda hukuk devletini gerçeklefltirmek için faaliyette bulunmak ile yükümlüdür. Bu yüzden avukat hukuken baflvurulabilir nitelikte olmayan araç ve yöntemlerden yararlan r ise sadece disiplin hukuku bak m ndan de il ceza hukuku aç s ndan da cezaland r labilir bir eylem nedeniyle sorumlu olur. Devlet bir taraftan avukat kendi amaçlar do rultusunda baz yükümlülüklere tabi k lm fl; böylece müvekkil menfaatlerini himaye konusunda avukat n faaliyetlerini s n rland rm flt r. Di er taraftan da avukat, yarg lama faaliyetinin ba ms z çal flan bir unsuru olarak niteleyerek avukat n bu konudaki haklar n garanti alt na alm flt r. Böylece bir denge sa lanmaya çal fl lm flt r. Avukat ba ms zl çeflitli unsurlardan oluflan bir bütündür. Ba ms zl k ifl sahibine, meslek örgütüne, devlete, topluma, ulusal ve dinsel inançlara karfl ba ms z olmay gerektirir. Ba ms zl n unsurlar afla daki gibi s ralanabilir. Avukata, müvekkilinin menfaatini korudu u oranda, savunma s n rlar içinde kald sürece mutlak bir dokunulmazl k tan nm flt r. Avukat-Devlet liflkisinde Ba ms zl k Geliflen özgürlükler, teknolojinin ve sermayenin s n rlar kald ran etkisine karfl devletler hukuk alan ndaki etkinliklerini artt rmakta, bu alandaki kontrol mekanizmalar n güçlendirmeye çal flmaktad r. Devletin do rudan kiflilere veya topluma yönelmifl ç plak gücüne karfl avukatl k faaliyeti devleti varl k sebebi oluflturan toplumsal sözleflmenin gereklerine uymaya ve hukuk ile s n rl faaliyetle bulunmaya çekme çabas d r. Avukat n devletten ba ms zl, avukat n devletten gelecek talimat etki ve kontrollerin d fl nda bulunmas, mesle e kabulde serbestlik, yerleflme özgürlü ü, faaliyet alan serbestli i (serbest etki alan ) ile yarg faaliyetinin di er çal flanlar, bir baflka deyiflle savc ve yarg çlar karfl s ndaki ba ms zl k gibi gereklerden oluflur. Avukat, müvekkilinin yarar na olan tüm hususlar savunmas nda do rudan kullanma hakk na sahiptir. Avukat dilekçelerinde ve duruflmada müvekkilinin verdi i bilgilere dayanmak ve karfl taraf aleyhinde sert ifadeler kullanmak olana na sahiptir. Bu konuda herhangi bir flekilde tensipte bulunmakla yükümlü olmad gibi, ceza kovuflturmas na u rayaca korkusu da tafl mamal d r. Bu aç dan avukata, müvekkilinin menfaatini korudu u oranda, savunma s n rlar içinde kald sürece

17 1. Ünite - Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri 7 mutlak bir dokunulmazl k tan nm flt r. Bu mutlak dokunulmazl k z rh n n sebebi avukat devletin ç plak veya dolayl bask s ndan korumakt r. Avukat, ceza yarg lamas nda, devletin ceza talebine iliflkin kamu yarar karfl s nda, san n bireysel menfaatlerini temsil eder. Avukat san n savunmas n yapan vekil olarak, san n haklar n etkin ve kapsaml bir biçimde korumak, yarg lamada müvekkil yarar na olan hususlar n dikkate al nmas n sa lamak ve bunu yaparken de hukuk düzeni ihlallerinden kaç nmak durumundad r. Ancak tam anlam yla ba ms zl a sahip olan bir müdafi bu görevleri tam olarak yerine getirebilir. Bu bak mdan, san n savunmas na iliflkin metnin özgürce haz rlanmas na getirilecek her türlü s n rlama veya avukat n savunma yaparken herhangi bir endifleye kap lmas na ve görevini gere ince yapamamas na yol açabilecek herhangi bir durum savunma hakk n n k s tlanmas sonucunu do uracakt r. Göz önünde bulundurulmas gereken çok önemli bir husus avukat n mahkemenin emrinde olmad d r. Avukat n mahkemeden talimat almas, mahkemeye tabi olmas düflünülemez. Avukat sadece hukuka tabidir. Ayn flekilde savunma avukat n n savc ile karfl l kl olarak eflit haklara sahip olmas, ceza yarg lamas ndaki silahlar n eflitli i ilkesinin ve dolay s yla ba ms zl n bir gere idir. Görevlerinden do an ve görevleri s ras nda iflledikleri suçlardan dolay avukatlar hakk nda dava aç lmas savc n n iste ine b rak lmam flt r. Bu hususta Adalet Bakanl ndan izin al nmas gerekir. Adalet Bakanl n n bu hususta verdi i izin, idari bir karar olup bu karara karfl idari yarg yoluna gidilerek, yürütmenin durdurulmas istenebilir. Avukatlar görevlerinden do an suçlarda nas l yarg lanabilir? Avukat n sadece yarg lama organ olan mahkemelere karfl ba ms z olmas yeterli de ildir. Avukat yürütme organ olan Hükümete karfl da ba ms z olmal d r. Bu ba lamda avukat ba ms zl, görevini ne flekilde yerine getirece i konusunda hiçbir makam ve merciinin herhangi bir flekilde avukata talimat verememesini, etkide bulunamamas n gerektirir. Mesle ini icra ederken avukat hiçbir makam ve merciden talimat alamaz. Avukatl k mesle ine kabul hususundaki yetki ile mesle in icras na iliflkin denetimin tüm avukatlar n üyesi bulundu u özel meslek kuruluflu olan barolara ait olmas avukat n devlet karfl s nda ba ms zl aç s ndan zorunludur. Avukatlar n meslek kurulufllar olan barolar, Anayasa n n idare k sm nda (Anayasa m. 135) düzenlenmifltir. Kamu kurumu niteli indeki meslek kurulufllar olan barolar, kanunda gösterildi i flekilde, devletin idari ve mali denetimine tabidir. Barolarda avukatlar n disiplin aç s ndan denetiminin, yine avukatlardan oluflan bir disiplin kurulu taraf ndan yap lmas, mesle in devletten ba ms z flekilde yürütülmesini sa layan çok önemli bir gerekliliktir. Barolar n varl k sebebi salt meslek mensuplar olan avukatlara güvence sa lamak olmay p, bunun ötesinde etkin ve ba ms z savunmay temin etmektir. Avukat, üstlendi i vekâlet ifli karfl l nda alaca vekâlet ücretini kural olarak müvekkil ile birlikte serbestçe kararlaflt r r (Av.K. m. 163/2). Bu konuda baz s n rlamalar (Av.K. m. 163) bulunmakla birlikte as l olan bu ücretin taraflarca serbestçe kararlaflt r lmas d r. Bu da avukat n devlet karfl s nda ba ms zl n n bir gere idir. 3 SIRA S ZDE

18 8 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Avukat n müvekkilden vekâlet ücreti almas avukat n müvekkile ba ml olmas n gerektirmez. Avukat-Müvekkil liflkisinde Ba ms zl k Avukat müvekkili yarar na faaliyette bulunan, müvekkiline hukuki yard m sunan bir meslek mensubudur. Vekil konumundaki avukat n iradesi müvekkilin iradesi ile s n rl d r ve bu nedenle avukat n karar verme serbestîsi k smen s n rlanm flt r. Bu durumla birlikte avukat müvekkile tabi de ildir. Avukat, meslek gerekleri do rultusunda müvekkilinden ba ms z olmak zorundad r. Bu ba lamda avukat gerçe in ortaya ç kmas n engellemek için suç delillerini yok eden, gizleyen, de ifltiren ve bozan bir kifli konumuna giremez. Avukat, müvekkili ile vekâlet iliflkisi d fl nda baz ekonomik ba lant lar kurar ise ba ml l k tehlikesi ortaya ç kar, böyle bir tehlikenin önüne geçmek için avukat n meslek icras nda ba ms zl n korumakla yükümlü oldu una iliflkin genel bir meslek hukuku kural getirilmifltir Avukat n müvekkilden vekâlet ücreti almas avukat n müvekkile ba ml olmas n gerektirmez. Zira yarg ç- savc maafl n devletten, noter ise ücretini ifllem yapt ran ilgiliden almaktad r. Bu durumla birlikte mesle ini yaparken ne yarg ç devlete, ne de noter ücret karfl l ifllem yapt ilgiliye ba ml d r. Avukat n müvekkilden, müdafiinin san ktan ücret almas da avukat n müvekkil veya san a ba ml olmas n gerektirmez. Avukat n müvekkilinden ba ms z olmas n n bir gere i de avukat n kendisine teklif edilen vekâlet ifllerini kabul edip etmemek konusunda serbest olmas ve her zaman vekâletten çekilebilmesidir. Ayr ca avukat, müvekkil taleplerinden meslek kurallar n n ihlaline yol açabilecek nitelikte olanlar yerine getirmek zorunda da de ildir. Avukat müvekkilinin hukuka ayk r taleplerini hiç bir flekilde yerine getirmemelidir. Müvekkilden ba ms z olma gereklili i nihai olarak her avukat n ekonomik durumu, geliri ve malvarl ile ilgili olan bir husustur. Sadece ekonomik bak mdan rahat olan bir avukat, vekâlet teklifini red veya kabul konusunda verece i kararda gerçekten ba ms z olabilir. Yine sadece bu niteli i haiz bir avukat, mesleki yükümlülükleriyle ba daflmayan müvekkil taleplerini kolayca geri çevirebilir. Buna karfl l k, ekonomik güçlüklerle mücadele etmek zorunda olan bir avukat ise, hukuk ve adalet için de il, fakat yapt iflin kendisine ortalama bir yaflam standard sunmas için u rafl vermek zorunda kalacakt r. Avukat n Toplumdan Ba ms zl Bas n ve kamuoyunun, avukat n faaliyetine engel olmamas, toplumun avukat taraf ndan yap lan savunman n ciddiyetine ve içeri ine do rudan veya dolayl etkide bulunmas engellenmelidir. ddia ve Savunma Dokunulmazl ddia ve savunma dokunulmazl ba lam nda yarg mercileri ve idari makamlar nezdinde yap lan yaz l ve sözlü baflvuru, iddia ve savunmalar kapsam nda avukat n kiflilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz de erlendirmelerde bulunmas halinde avukata ceza verilmez. Ancak bu cezas zl k için bu isnat ve de erlendirmelerin gerçe e dayanmas, savunma konusu ile s n rl, yasal çerçeve içinde olmas ve avukatl k onuruna yarafl r bir üslup içinde bulunmas gerekir. Avukat n savunma s n rlar içinde kalmayan, söylenmesinde ve yaz lmas nda hukuki bir yarar bulunmayan, muhataplar n sosyal, kiflisel veya ekonomik hayatlar na sald r oluflturacak söylemleri savunma s n r n aflmas sonucunu do uracakt r.

19 1. Ünite - Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri 9 Özet A MAÇ 1 A MAÇ 2 Avukatl k mesle ini tan mlamak Avrupa Konseyinin Avukatl k Mesle inin cras ndaki Özgürlükler Hakk nda 9 Numaral Tavsiye Karar nda avukat Bu tavsiyenin amac bak m ndan avukat sözcü ü, ulusal yasaya uygun olarak dava açmaya, müvekkili ad na hareket etmeye, hukukun uygulanmas na, müvekkili ad na mahkemeye ç kmaya veya ona dan flmanl k yapmaya ve onu temsil etmeye ehil ve yetkili olan ve Prensip 1. (2) ye göre meslek örgütüne kayd kabul edilmifl kiflidir. Avukat, Avukatl k Kanunu nun 2. maddesinde her türlü hukuki sorun ve anlaflmazl klar n, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve hukuk kurallar n n tam olarak uygulanmas nda, yarg organlar na, kiflilere, kurum ve kurulufllara yard m etmek için, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine tahsis eden, kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kifliler fleklinde tan mlanm flt r. Avukatl n özelliklerini aç klamak. Avukatl k bir kamu hizmetidir: Kamu hizmeti nitelemesi, iki temel ö enin varl n gerektirmektedir. Bunlardan ilki hizmetin kamuya yönelmifl oldu unun siyasal organlarca kabul edilmesi yani di er bir ifadeyle kamuya yararl olmas, ikincisi ise hizmetin kamu kurulufllar nca veya ilgili kamu kurumunca denetlenen özel kiflilerce ifa edilmesidir. Avukatl k bir serbest meslektir: Serbest Meslek, sermayeden ziyade flahsi eme e, bilimsel ve mesleki bilgiye ve uzmanl a dayanan, ticari özellik tafl mayan, serbest meslek erbab n n iflverene tabi olmaks z n flahsi sorumluluk alt nda kendi nam ve hesab na yap lan faaliyet olarak tan mlanabilir. Avukatl n serbest meslek olarak alg lanmas avukat n müvekkilinin haklar n bireysel olarak savunabilmesinin ve bunun için mücadele eden kifli olarak görevini eksiksiz gerçeklefltirebilmesinin ön flart d r. Avukatl kta meslek tekeli vard r: Baro levhas na yaz l avukat olmayan kiflilerin kural olarak vekil s fat yla mahkemeye kabul olunmamalar n bu çerçevede de erlendirmek gerekir. Avukatl k Kanunu nun 35. maddesi adli ifllemleri vekâleten A MAÇ 3 yapma hakk n sadece baroya kay tl avukatlara tan m flt r. Bir baflka deyiflle hukuki meseleler ve kanuni ifllere dair mütalaa vermek, mahkemeler, hakemler ve yarg yetkisine sahip di er organlar huzurunda gerçek ve tüzel kiflilerin haklar n dava edip savunmak ve bu konulardaki adli ifllemleri takip etmek, söz konusu ifllemlere ait her türlü evrak düzenlemek yetkileri kural olarak sadece avukat unvan na sahip kiflilere aittir. Avukat ba ms zd r: Avukat ba ms zl çeflitli unsurlardan oluflan bir bütündür. Ba ms zl k ifl sahibine, meslek örgütüne, devlete, topluma, ulusal ve dinsel inançlara karfl ba ms z olmay gerektirir. ddia ve savunman n dokunulmazl n aç klamak ddia ve savunma dokunulmazl ba lam nda yarg mercileri ve idari makamlar nezdinde yap - lan yaz l ve sözlü baflvuru, iddia ve savunmalar kapsam nda avukat n kiflilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz de erlendirmelerde bulunmas halinde avukata ceza verilmez. Ancak bu cezas zl k için bu isnat ve de erlendirmelerin gerçe e dayanmas, savunma konusu ile s n rl, yasal çerçeve içinde olmas ve avukatl k onuruna yarafl r üslup içinde bulunmas gerekir.

20 10 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Kendimizi S nayal m 1. Avukatlar n atas say lan, eski yunan mitolojisinde adalet iflinde savunmay üstlenen Yalvar lar olarak da adland r lan Zeus un çirkin k zlar na ne ad verilir? a. Litailer b. Hades c. Mübaflir d. Kad e. Nemesis 2. Her türlü hukuki sorun ve anlaflmazl klar n, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve hukuk kurallar n n tam olarak uygulanmas nda, yarg organlar na, kiflilere, kurum ve kurulufllara yard m etmek için, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine tahsis eden, kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kiflilere ne ad verilir? a. Hâkim b. Avukat c. Savc d. Kâtip e. Yarg tay Cumhuriyet Baflsavc s 3. Avukatlar, mesleki faaliyetlerini hangi kamu kurumu niteli indeki meslek kuruluflunun denetim ve gözetimi alt nda sürdürür? a. Adalet Bakanl b. Say fltay c. Baro d. Yarsav e. Hukuk Fakülteleri 4. Görevlerinden dolay avukatlara karfl ifllenen suçlarda, bu suçlar n yarg çlara karfl ifllenmifl olmas halinde uygulanacak ceza kanunu hükümlerinim uygulanmas avukatl k mesle inin hangi niteli inin sonuçlar ndand r? a. Serbest meslek özelli inin b. Tekel hakk n n c. Uzmanl k özelli inin d. Kamu hizmeti özelli inin e. Barolarca denetlenmesinin 5. Avukat n, avukatl k sözleflmesi iliflkisine girip girmeme ve girdi i avukatl k sözleflmesini sürdürüp sürdürmeme konusunda mutlak özgürlü e sahip olmas avukatl n hangi özelli inin sonucudur? a. Avukatl n kamu hizmeti olmas b. Avukatl n tekelci özelli i c. Avukatl n kar amac gütmesi d. Avukatl n ticari faaliyet olmas e. Avukatl n serbest meslek olmas 6. Avukat ile müvekkil aras nda kurulan iliflkide karfl - l kl güvenin hâkim olmas ve taraflar n iradesinin esas al nmas kural n n istisnas n oluflturan, yasal yükümlülükten kaynaklanan kurum hangisidir? a. Zorunlu müdafilik b. C.M.K. c. Vekâlet d. Tebligat e. Avukatl k 7. Avukatl k Yasas n n 63. maddesinde kanun ifllerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, hakem ve yarg yetkisine haiz bulunan di er organlar huzurunda gerçek ve tüzel kiflilere ait haklar dava etmek ve savunmak adli ifllemleri takip etmek, bu ifllere ait bütün evrak düzenlemek, yaln z borada yaz l avukatlara aittir denilmifltir. Bu madde avukatl n hangi özelli inin yasal güvencesini oluflturur? a. Serbest meslek olman n. b. Meslek tekelinin. c. Kanunla düzenlenmifl olmas n n d. Ba ms zl n n. e. Savunma dokunulmazl n n 8. Afla dakilerden hangisi avukat n ba ms zl n n arand alanlardan biri de ildir? a. fl sahibine karfl ba ms zl k b. Meslek örgütüne karfl ba ms zl k c. Özel hayat nda ba ms zl k d. Topluma karfl ba ms zl k e. Ulusal ve dinsel inançlara karfl ba ms zl k

21 1. Ünite - Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri Avukatlar n yarg mercileri ve idari makamlar nezdinde yapt klar yaz l ve sözlü baflvuru, iddia ve savunmalar kapsam nda kiflilerle ilgili olarak somut isnatlarda ya da olumsuz de erlendirmelerde bulunmas halinde avukata ceza verilmemesi neyin sonucudur? a. Topluma karfl ba ms zl k b. Cezai ehliyetsizlik c. Serbest meslek olma özelli i d. ddia ve savunma dokunulmazl e. Zorunlu müdafilik 10. Yarg ba ms zl n n esasl unsurlar nelerdir? a. Hâkimlerin ba ms zl b. Barolar n - Adalet Bakanl n n ba ms zl c. Mahkemelerin - savc lar n ba ms zl d. Avukat n - müvekkilin ba ms zl e. Avukat n ve mahkemelerin ba ms zl Okuma Parças TURK YE BAROLAR B RL MESLEK KURALLA- RINDAN Türk avukatlar, barolar n ve Türkiye Barolar Birli- i nin ba ms zl gere ine inanm fllar ve bu konuda kendilerine gerek kisi, gerek kurulufl olarak düflen görevleri baflarma karar na varm fllard r. 2. Mesleki çal flmas nda avukat, ba ms zl n korur; bu ba ms zl zedeleyecek is kabulünden kaç n r. 3. Avukat, mesleki çal flmas n kamunun inanc n ve mesle e güvenini sa layacak bicimde ve isine tam bir sadakatle yürütür. 4. Avukat, mesle in itibar n zedeleyecek her turlu tutum ve davran fltan kaç nmak zorundad r. Avukat, özel yaflant s nda da buna özenmekle yükümlüdür. 5. Avukat, yazarken de, konuflurken de düflüncelerini olgun ve objektif bir bicimde aç klamal d r. Mesleki çal flmas nda avukat, hukukla ve yasalarla ilgisiz aç klamalardan kaç nmal d r. 6. Avukat, iddia ve savunman n hukuki yönü ile ilgilidir. Taraflar aras nda anlaflmazl n do urdu u düflmanl klar n d fl nda kalmal d r. 7. Avukat, salt un kazand rmaya yönelen her turlu gereksiz davran fltan titizlikle kaç nmal d r. a. Avukat, yaln z adres de iflikli ini, reklam niteli ini tafl mayacak bicimde, ilan yoluyla duyurabilir. b. Avukat n basl kl ka tlar, kartvizitleri, büro levhalar reklam niteli i tafl yabilecek afl r l kta olamaz. c. Avukat, telefon rehberinde meslekler k sm nda adres yazd rabilir. Bunun d fl nda farkl büyüklükte harflere ya da ilan niteli inde yaz lara yer verdiremez. d. Ortak büro kuran avukatlar, büronun reklam arac olmamas na, hukuk bürosu olma niteli ini yitirmemesine dikkat ederler. 8. Avukat kendine is sa lama niteli indeki her davran fltan çekinir. 9. Avukat, kanunen bulundu u baflkaca mevki ve olanaklar n n mesleki çal flmalar na etkili olmamas na dikkat eder. Avukat, mesleki çal flmas d fl nda kiflisel anlaflmazl klarda, avukatl k s fat n n özelliklerinden yararlanamaz. 10. Avukat, ayn dava için birbirine karfl t isteklerde bulunamaz. 11. Avukat, Türkiye Barolar Birli i nce kabul olunan mesleki dayan flma ve düzen gereklerine uygun davranmak zorundad r. 12. Avukat, bürosunun görevin vakar na uygun bicimde tutulmas na çaba gösterir. 13. Uzunca bir sure bürosundan uzak kalmak zorunda bulunan avukat, islerine bakacak, müvekkillerini kabul edecek meslektafl n n ad n barosuna bildirir. 14. Avukat meslek kurulufllar nca verilen görevleri, hakl sebepler d fl nda, kabul etmek zorundad r. 15. Mesleki çal flmas ndan ötürü aleyhine ac lan dava layihas n n bir örne ini, avukat barosuna verir. Baronun hukuki anlaflmazl klardaki arabuluculuk teklifini kabul etmek zorundad r. 16. Avukat, kendisiyle ilgili her turlu belgeleri baroda görmek hakk n haizdir.

22 12 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Kendimizi S nayal m Yan t Anahtar 1. a Yan t n z yanl flsa Avukatl n tan m bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 2. b Yan t n z yanl flsa Avukatl n tan m bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 3. c Yan t n z yanl flsa Avukatl n kamu hizmeti olma özelli i bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 4. d Yan t n z yanl flsa Avukatl n kamu hizmeti olma özelli i bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 5. e Yan t n z yanl flsa Avukatl n serbest meslek olma özelli i bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 6. a Yan t n z yanl flsa Avukatl n serbest meslek olma özelli i bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 7. b Yan t n z yanl flsa Avukatl kta meslek tekeli bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 8. c Yan t n z yanl flsa Avukat n ba ms zl bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 9. d Yan t n z yanl flsa ddia ve savunman n dokunulmazl bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. 10. e Yan t n z yanl flsa ddia ve savunman n dokunulmazl bafll alt nda verilen bilgileri yeniden gözden geçiriniz. S ra Sizde Yan t Anahtar S ra Sizde 1 Avukatl k, Avukatl k Kanunu nun 2. maddesinde avukat, her türlü hukuki sorun ve anlaflmazl klar n, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve hukuk kurallar n n tam olarak uygulanmas nda, yarg organlar na, kiflilere, kurum ve kurulufllara yard m etmek için, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine tahsis eden, kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kifliler fleklinde tan mlanm flt r. S ra Sizde 2 Avukat-müvekkil iliflkisinde güven unsuru her iki taraf aç s ndan da büyük önem arz eder. Müvekkil, avukat - na verdi i s rlar n iffla edilmeyece ine güvenir. Müvekkil aktard tüm s rlar n vekili olan avukat taraf ndan sadece savunma s n rlar içinde kullan laca na bunun d fl nda gizli kalaca na güvenebilmelidir. Avukat da, müvekkilinin savunmas için gerekli tüm bilgi ve belgelerin kendisine noksans z verildi i inanç ve kanaatinde olmal d r. Bu husustaki güven avukat n savunmas n gere ince yapabilmesi aç s ndan zorunludur. S ra Sizde 3 Görevlerinden do an ve görevleri s ras nda iflledikleri suçlardan dolay avukatlar hakk nda dava aç lmas savc n n iste ine b rak lmam flt r. Bu hususta Adalet Bakanl ndan izin al nmas gerekir. Adalet Bakanl n n bu hususta verdi i izin, idari bir karar olup bu karara karfl idari yarg yoluna gidilerek, yürütmenin durdurulmas istenebilir.

23 1. Ünite - Avukatl k Mesle inin Tan m ve Özellikleri 13 Yararlan lan Kaynaklar BOZKURT H. Argun (2008), Eski Ça larda Anadolu da Hukuk 1 Asur. Hitit. Sümer, Ankara Barosu Yay nlar. BOZKURT H. Argun(2008), Eski Ça larda Anadolu da Hukuk 2. Antik Yunan. Roma, Ankara Barosu Yay nlar. ÇEL K, M. Lamih (2007), Meslek Kurallar nda Avukat - Mahkeme liflkileri, TBB Dergisi, Say 74. EREM Faruk (2007), Avukatl k Meslek Kurallar (fierh), Ankara Barosu Yay nlar, 4. Bask. GÖREN Ömer (2010), Karfl laflt rmal Avukatl k - Noterlik Hukuku. Adalet Yay nevi. GÜNER Semih (2002), Avukatl k Mevzuat, Ankara Barosu Yay nlar. nternet Kaynaklar

24 2AVUKATLIK VE NOTERL K HUKUKU Amaçlar m z Bu üniteyi tamamlad ktan sonra; Avukatl a kabul için aranan flartlar aç klayabilecek, Avukatl k ile birleflen ve birleflmeyen iflleri anlatabilecek, Avukatl k sözleflmesini aç klayabileceksiniz. Anahtar Kavramlar Avukatl k mesle i Avukatl k Kanunu Avukatl kla birleflebilen ifller Avukatl kla birleflmeyen ifller Avukatl k sözleflmesi çindekiler Avukatl k ve Noterlik Hukuku Avukatl k Mesle i Hakk nda Genel Bilgiler AVUKATLIK MESLE NE KABUL Ç N ARANAN fiartlar AVUKATLIK MESLE LE B RLEfiMEYEN filer AVUKATLIK MESLE LE B RLEfiEN filer AVUKAT - MÜVEKK L L fik S (AVUKATLIK SÖZLEfiMES )

25 Avukatl k Mesle i Hakk nda Genel Bilgiler AVUKATLIK MESLE NE KABUL Ç N ARANAN fiartlar Avukatl a girifl için konan kurallardan bir k sm olumlu bir k sm olumsuz kurallar olarak s n fland r labilir Avukatl k Mesle ine Kabul çin Aranan Olumlu fiartlar Türkiye Cumhuriyeti Vatandafl Olmak: Avukatl k Kanunu nun 3. maddesinin ilk bendinde avukatl k mesle ine kabul için T.C. vatandafl olmak flart öngörülmüfltür. Bu düzenleme ile avukatl k, yaln zca Türkiye Cumhuriyeti vatandafllar n n yapabilece i ayr cal kl bir meslek olarak tan mlanm flt r. Türk Hukuk Fakültelerinin Birinden Mezun Olmak veya Yabanc Memleket Hukuk Fakültesinden Mezun Olup da Türkiye Hukuk Fakülteleri Programlar na Göre Noksan Kalan Derslerden Baflar l S - nav Vermek: Staj Bitim Belgesi Alm fl Olmak: Avukatl k mesle i sadece teorik bilgi ile yap labilecek bir meslek de ildir. Teorik e itimin yan s ra al nan e itimin problemlere uygulanmas ve teorik -pratik e itimin sürekli olarak gelifltirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle al nan hukuk e itiminin avukatl k mesle- inde en az 5 y l faaliyet göstermifl bir meslek büyü ünün yan nda yap lacak stajla tamamlanmas gerekmektedir. Levhas na Yaz ld Baro S n rlar nda kametgah Bulunmak: Yasa ile her avukat n levhas na yaz lmak istedi i baro bölgesinde ikametgâh n n bulunmas zorunlulu u getirilmifltir. Bunda hedeflenen avukat n yerleflmek gayesiyle bulundu u bölgenin ve ba l bulundu u baronun belirli olmas d r. Avukatl k mesle ine kabul için aranan olumlu flartlar nelerdir? Avukatl k Mesle ine Kabul çin Aranan Olumsuz fiartlar Kast ile ifllenen veya Avukatl k Kanunu yla belirlenen suçlardan mahkûmiyet almamak: Avukatl k Kanunun 5. maddesinde Afla da yaz l durumlardan birinin varl halinde, avukatl k mesle ine kabul istemi reddolunur denilmektedir. Kasten ifllenen bir suçtan dolay 2 y ldan fazla süreyle hapis cezas almak. Avukatl k mesle ine girmenin önkoflulu Türkiye Cumhuriyeti vatandafl olmakt r. 1 SIRA S ZDE Kasten ifllenen bir suçtan dolay 2 y ldan fazla hapis cezas alan kifli avukatl k yapamaz.

26 16 Avukatl k ve Noterlik Hukuku Devletin güvenli ine karfl ifllenmifl suçlardan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Anayasal düzene ve bu düzenin iflleyifline karfl ifllenmifl suçlardan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Milli savunmaya karfl ifllenmifl suçlardan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Devlet s rlar na karfl suçlar ve casusluktan ifllenmifl suçlardan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Zimmet ifllenmifl suçlardan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. rtikâp suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Rüflvet suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. H rs zl k suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Doland r c l k suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Sahtecilik suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Güveni kötüye kullanma suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Hileli iflas suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. haleye fesat kar flt rmak suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Edimin ifas na fesat kar flt rmak suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Suçtan kaynaklanan malvarl de erlerini aklama suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Kaçakç l k suçundan dolay kesinleflmifl mahkûmiyeti bulunmak. Bu bafll k alt nda say lan yüz k zar c suçlardan biri ile hüküm giymifl olanlar n cezas ertelenmifl, paraya çevrilmifl veya affa u ram fl olsa da bunlar avukatl a kabul edilmezler. Avukatl k staj aday n n bu bentte yaz l cezalardan birini gerektiren bir suçtan kovuflturma alt nda bulunmas halinde, avukatl a al nma iste i hakk ndaki karar n bu kovuflturman n sonuna kadar bekletilmesine karar verilebilir. fiu kadar ki, ceza kovuflturmas n n sonucu ne olursa olsun avukatl a kabul iste inin geri çevrilmesi gereken hallerde, sonuç beklenmeden istek karara ba lan r. Kesinleflmifl bir disiplin karar sonucunda hâkim, memur veya avukat niteli- ini kaybetmifl olmak da avukatl k mesle ine kabule engeldir: Çünkü avukatl k toplumsal güvenin en çok hissedilmesi gereken mesleklerdendir. Herhangi bir disiplin karar gere ince hakimlik memurluk, avukatl k gibi unvan kaybeden kiflinin kamu itimad na mazhar bir ifli yapmas en baflta avukatl n varolufl gerekçesiyle çeliflecektir. SIRA S ZDE 2 Hangi suçlardan hüküm giyenler avukatl k yapamaz? Avukatl k mesle ine yaraflmayacak tutum ve davran fllar çevresinde bilinmifl olmak avukatl a girifle engeldir: Avukatl k sadece, hukukun uygulanmas s ras nda avukat n faaliyetlerini göz önüne alan bir meslek de- ildir. Avukatl k unvan na sahip olman n getirdi i toplumsal yükü tafl yabilecek özel hayata ve davran fllara sahip olmas gerekir.