PARÇADA ANLAM (PARAGRAF)

Transkript

1 PARÇADA ANLAM (PARAGRAF) PARAGRAFTA KONU "Bu parçada ne anlatılıyr?" srusunun cevabını verir. Yazarın ele aldığı, üzerinde durduğu kavram,lay ya da nesnedir. Cümle biçiminde değildir. Sru tipleri: Bu parça aşağıdaki srulardan hangisine karşılık söylenmiş labilir? Bu parçada aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır? Bu parçada aşağıdakilerden hangisi üzerinde durulmaktadır? Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisinden yakınılmaktadır. Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisinden söz edilmektedir. **Başlık, knunun özetidir. PARAGRAFTA ANA DÜŞÜNCE Paragrafta, yazarın kuyucuya vermek istediği mesaj, yazıyı yazma amacı ana düşünceyi verir. Paragrafa srulan Yazarın vermek istediği mesaj nedir, yazar niçin anlatıyr? srularının cevabıdır. Cümle biçimindedir. Sru Tipleri: Bu paragrafın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir? Bu paragrafta anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır? Bu parçadan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı hangisidir? Bu parçada asıl vurgulanmak istenen aşağıdakilerden hangisidir? PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCE Ana düşünceyi açıklayan, destekleyen, kanıtlayan diğer cümleler yardımcı düşüncelerdir. Yardımcı düşünceler aynı zamanda knunun sınırlarını belirler. Bir parçada birden fazla yardımcı düşünce vardır. Sru Tipleri: Paragrafta aşağıdakilerden hangisinden söz edilmemiştir? Parçada aşağıdakilerden hangisi yktur? Paragraftan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? Parçada kendisinden bahsedilen kişi için hangisi söylenemez? Parçada aşağıdakilerin hangisinde değinilmemiştir? PARAGRAFIN YAPISI Giriş Bölümü

2 Paragrafın genellikle ilk cümlesidir.parçanın "tanıtım" cümlesidir, diyebiliriz. Giriş cümlesinde, kendisinden önce bir cümle lduğunu düşündürecek kelimeler, bağlaç ve edatlar bulunmaz. Geçmişten yararlanarak geleceğe ışık tutabiliriz. (Giriş cümlesi labilir.) Bu yazar da anlattıklarını gerçek hayattan aldığını söylüyr. (Giriş cümlesi lamaz.) Bu lay çağımızın en önemli layıdır. (Giriş cümlesi lamaz.) Gençliği iyiye yönelten, insanlığı iyiye yöneltir. (Giriş cümlesi labilir.) Gelişme Bölümü Düşüncenin geliştirilmesi amacıyla kurulan cümlelerden luşur. Bu bölümde düşünceyi geliştirme yllarından yararlanılır (benzetme, tanık gösterme, karşılaştırma vb.) Gelişme bölümündeki cümleler birbiriyle anlam ve dil bilgisi kuraları açısından bağlı lmalı, birbirini tamamlar nitelikte lmalıdır. Snuç Bölümü Düşüncelerin bir snuca bağlandığı, anlatılanların özetlendiği bölümdür. ANLATIM BİÇİMLERİ AÇIKLAMA *Bilgi verme amaçlı yazılardır. *Açık bir üslup, yalın bir dil kullanılır. *Tanımlama,karşılaştırma ve örneklerden yararlanılır. *Ansiklpedi, sözlük dili kullanılır. Yakup Kadri Karasmanğlu edebiyatımızın önde gelen sanatçılarından biridir. Rman, hikâye, anı gibi değişik alanlarda eserler vermiş lan sanatçı daha çk rmanları ile tanınmaktadır. Rmanlarında önceleri kişisel knuları işleyen sanatçı daha snra tplumsal knulara yönelmiştir. TARTIŞMA *Okuyucunun düşüncelerini değiştirmeyi amaçlar. *Bir düşünceye karşı çıkma ve düşünceyi ispatlamaya çalışma vardır. *Sru cümleleri sıkça kullanılır. Yazının başlığı Dğa mı, Endüstri mi? de labilirdi. Bir yeğleme söz knusu lsaydı hangisini seçerdiniz siz? Bana srulsa, Dğa derdim hiç duraksamadan. Tutuculuk mu bu?

3 Böyle düşünenler de çıkabilir. Endüstrileşmeye karşı çıkmıyrum ben, endüstrinin dğa zararına gelişmesine karşı çıkmıyrum. Buna tutuculuk diyeceklerse varsın desinler. BETİMLEME *Amaç anlatılanları kuyucunun gözünde canlandırmaktır. *Sözcüklerle resim yapmaktır. *Duyularla ilgili ayrıntılardan yararlanır. Güneşin altında göz kamaştırıcı pırıltılarla yanan deniz, ta uzaklarda açıklı kyulu gölgelere bürünen Midilli Adası'na kadar uzanıyr, bunun sağ yanından geçerek, ufukta sisler içinde gökle birleşiyrdu. Kazdağı'nın körfeze kadar yaklaşan eteklerini sayılamayacak kadar çk, her biri başka renk ve biçimde, irili ufaklı dağlar ve tepeler çeviriyrdu. ÖYKÜLEME * Bir lay ya da durumu; yer,zaman ve kişiler çerçevesinde anlatır. ***Betimlemeyi bir ftğraf karesine, öykülemeyi kamera kaydına benzetebiliriz. Betimlemede bir ftğrafta görülebilecek görseller tarif edilir: Yağmur yağıyrdu, yeşil bir rmandı, kırmızı çizmeleri vardı... Öykülemede ise bir vide görüntüsü gibi zaman ilerler, kişiler knuşur ya da hareket eder, laylar vardır. ***Öykülemenin içinde betimleme yer alabilir. Nuran ın gitmesiyle zihni hayatı durmuş gibiydi. Sanki genç kadın bu mazi rüyasının bütün canlı ve güzel taraflarını beraberinde götürmüş, yerinde tıpkı Mümtaz ın hayatı gibi bir kül yığını kalmıştı. O kadar dikkatle hazırladığı, beraberinde yaşadığı kahramanlar, bir daha dirilmelerine imkân lmayan gölgeler, sıska ve cansız kuklalar lmuşlardı. DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Tanımlama Bu nedir? srusunun cevabını veriyrsa tanım cümlesidir. Öznel ya da nesnel labilir. İnsan beyninin dayanağıdır kitap.önce kültür birikiminin saklayıcısı,snra yaşanan kuşakların luş halindeki düşünce, duyuş ve görüşlerinin yayılmasını sağlayan araçtır. Karşılaştırma En az iki varlığın,kavramın ya da düşüncenin benzerliklerini ve karşıtlıklarını rtaya kymaktır. Karşılaştırma paragraflarında genellikle ise, de, gibi, kadar, en gibi sözcükler kullanılır.

4 Bir rmanın kitap larak kunması ile filminin izlenmesi arasında büyük farklar luyr. Örneklendirme (Örnekleme) Ana düşünceyi belirginleştirmek için knuyla İlgili örnek vermektir. Renklerin insan psikljisi üzerinde bazı etkileri lduğu belirlenmiştir. Örneğin beyaz, açık sarı insanı dinlendirir; pembe, mavi canlandırır; mr, kahverengi gibi kyu renkler yrar, karamsarlaştırır. Tanık Gösterme (Alıntılama) Savunulan görüşün desteklenmesi için alanında yetkin kişilerin görüşlerinden alıntı yapmaktır. Jan Paul Sartre şöyle der: "İnsan bazı şeyleri söylemeyi seçtiği için yazardır." Bu görüşe katılmamak mümkün mü? Söz sanatçısı dediğin, herkesin söylemek isteyip de söyleyemediği sözleri, kendine özgü biçimler arasından seçerek söyleyivermeli ve kuyucuya : "Benim söylemek istediğimden daha güzel" dedirtmeli. Benzetme Anlatıma güzellik ve güç katmak için aralarında anlam ilgisi bulunan iki varlık ya da kavramın yakıştırılmasıdır. Genellikle gibi, sanki, andırıyr, tıpkı gibi ifadelere yer verilir. Ovadan bakınca çelikten dev bir testere ağzını andıran tepeler, yaz kış ışıldıyrdu. Bembeyaz bulutlar pamuk tarlalarını andırıyrdu. Sayısal Verilerden Yararlanma Bir düşünceyi kanıtlayabilmek için anlatılanlarla ilgili istatistiksel bilgileri, anketleri, araştırmaları, sayısal verileri yazı içinde aktarmaktır. Sn yıllarda, zarar gören rman alanları hızla genişlemiştir. Örneğin,1982 de Almanya daki rmanların % 8 i çevre kirliliğinden etkilenmişken bu rakam 1984 te % 50 ye yükselmiştir.

5 BİLİNMESİ GEREKEN KAVRAMLAR Üslup (Biçem):Yazarın anlatış ve söyleyiş özelliğidir. Sanatçının bir şeyi nasıl anlattığıdır. İçerik: Yazarın neyi anlattığıdır, yazının knusudur. Karşılaştırma:İki varlık veya kavram arasındaki benzer ya da farklı nitelikleri vermektir. Eleştiri:Bir yapıtın,sanatçının,knunun dğrusunu yanlışını bularak göstermek için incelemektir.bu işin adıdır. Öz Eleştiri:Bir kişinin kendi davranışları üzerinde yönettiği yargı demektir. Öz Güven:Bir kişinin kendine duyduğu güvendir. Yaklaşık:Tahmini değerlendirme. Tahmin:Yaklaşık değerlendirme. Olasılık:Bir şeyin labilirliği durumu. Kesinlik:Kuşkuya yer bırakmayan demektir. Varsayım:Olmamış bir şeyi lmuş gibi düşünmek. Tanım:"Bu nedir" srusuna verilen cevap. Öznel ya da nesnel labilir. Aşama:Evredir.Saçın uzaması,çcuğun büyümesi gibi. Kanı:İnanılan düşünce,kanaattir. Saptamak:Bir şeyi belirgin kılmaktır. Çıkarım:Bazı verileri, bilgileri değerlendirip yrumlayıp bir snuç çıkarmak. Değerlendirme:Yapılan bir işin ya da bir eserin ne ölçüde başarılı lduğu ile ilgili karar açıklamaktır. İvedilik:Çabuk davranma zrunluluğu,hemen yapma gereksinimi. Süreklilik:Bir işin kesintisiz lma durumu. Beklenmezlik:Bir şeyin lacağını ummamak demektir. Tasarı:Bir kimsenin yapmayı düşündüğü şeydir. Öneri:Kabul edilmesi için öne sürülen görüştür. Uyarı:İkaz etmek demektir.tembih. Önlem:Tedbir Önsezi:Belirti ykken bir şeyin lacağını sezme. Yakınma:Şikayet etme. Sitem:Kırgınlık duygusunu öfkesiz belirtmek. Kaygı:Üzüntü,endişe duyma,tasa. Endişe:Kaygı,tasa,krku. Pişmanlık:Yaptığın bir şey için "keşke yapmasaydım" duygusuyla üzüntü duymak. Hayıflanma: Yapmadığın bir şey için "keşke yapsaydım" duygusuyla üzüntü duymak. Kayıtsızlık:İlgisiz lma durumu. Yapmacıklık:İçten lmayan davranış. Yadsıma:İnkar etmek. Yeğleme:Birini diğerinden üstün görüp na yönelmek,nu yeğ tutmaktır. Yadırgamak:Kendine yabancı gelen bir kimse durum veya bir şeye ısınamamak. Benimsemek:Bir şeyi kendine mal edip na sahip çıkmak. Kanıksamak:Çk yineleme nedeniyle etkilenmez lmaktır. Azımsamak:Bir şeyin az lduğu yargısına varmak. (Nicel larak) Şaşırma:Beklenmedik laya hayret etme. Kırgınlık:Bir kimseye gücenmek,gönlünün kırılması. İmge: Hayal, hülya. Özgünlük: Başkasına benzememek, farklı lmak, kimseyi taklit etmemek. Özlülük: Az sözle, çk şey anlatma, yğunluk. Tutarlılık: Anlatılanların birbirini tutması, birbiriyle çelişmemesi.

6 Açıklık: Yazının herkes tarafından anlaşılır lmasıdır. Akıcılık: Yazının kunuşunda zrlanma lmaması, yazının rahat kunabilmesidir. Yalınlık : Açık, süsten ve zrlamadan uzak, klayca anlaşılabilen anlatım, sadelik. Duruluk: Anlatımda, gereksiz sözcüğün bulunmamasıdır. Nesnellik: Kişisel duygu ve görüşlere yer verilmeden, kişiden kişiye göre değişmeyen herkesçe aynı algılanan ve anlaşılan anlatımdır. Öznellik (Görecelik): Söyleyenin kişisel görüş ve izlenimlerine dayanan kişiden kişiye göre değişebilen yrumlar içeren anlatımdır.