Sorumluluğun Şartları: 1) Mülkiyetin yasal kısıtlamalara aykırı kullanılması 2) Kusur dışında haksız fiil sorumluluğunun şartları.

Transkript

1 CEVAP 1: Burada şerhin yolsuz terkini söz konusudur. Zira kişisel haklara ilişkin şerhin terkini, şerhin etkisinden yararlanan hak sahibinin istemine ya da yetkili makam veya mahkeme kararına dayanılarak yapılır. Şerhin yolsuz terkini halinde kişisel hakkın kuvvetlenmiş etkisini kaybedip etmeyeceği tartışmalıdır. Bir görüşe göre yolsuz terkin şerhin sağladığı etkiyi ortadan kalkmayacaktır. Fakat iyiniyetli hak kazanana karşı bu hak ileri sürülemeyecektir. Bir kişisel hak şerhinin yolsuz olarak terkin edilmesi halinde de, kişisel hakkın kuvvetlenmiş etkisi devam edeceğinden, ayni haklara kıyasen bu kişisel hak sahibine de kayıt düzeltme davası açma imkânını tanımak uygun olur. Şu kadar ki bir üçüncü kişi bu arada taşınmazın mülkiyetini iyi niyetle kazanırsa, ona karşı kaydın düzeltilmesi davası açılamayacağında tereddüt etmemek gerekir. Dolayısıyla olayımızda şerhin yolsuz olarak terkin edilmesinden sonra ön alım hakkı sahibi B, taşınmaz tapuda henüz A adına kayıtlı iken tapu kaydının düzeltilmesi davası açarak hakkının yeniden şerh verilmesini isteyebilecektir. Taşınmaz D adına tescil edildikten sonra ise, eğer D iyi niyetli ise, taşınmazı m uyarınca kazanmış olacağından B ön alım hakkını D ye karşı kullanamayacaktır. Bu durumda D iyi niyetle taşınmazın mülkiyetini kazandığından ancak devletin sorumluluğu gündeme gelebilir. D iyi niyetli değil ise m uyarınca taşınmazın mülkiyetini iktisap edemeyecektir. Bu durumda ise B nin yapması gereken hakkının yeniden şerh verilmesi sağlamak üzere tapu kaydının düzeltilmesini dava etmek olacaktır. CEVAP 2: MK m. 718, arazi üzerinde inşa edilen ve dikilen şeyler ile kaynakların prensip itibariyle o arazinin mülkiyetine tabi olduğunu ancak kanuni kısıtlamaların saklı olduğunu ifade etmektedir. M. 718 uyarınca arazinin mülkiyeti, o arazide yapılan şeyleri yani inşaatı kapsar. Taşınır yapı karakterini taşımayan, kalıcı olmak amacı ile yapılan yapılar arazinin mülkiyetine ve onun mukadderatına tabi olur (üst alta tabidir). Bu sebeple olayımızda yapı olarak kabul edilen su borularının mülkiyeti normal şartlarda E ye ait olacaktır. Fakat bu prensibin bazı istisnaları bulunmakta olup, bir arazideki yapının, o arazinin mülkiyetine tabi olmasının bir istisnası da m. 727 çerçevesinde mecralardır. Şayet arazinin altındaki veya üstündeki mecra, o taşınmazın hizmetine, ihtiyacına tahsis edilmiş değilse, belli şartlarla mecranın mülkiyeti, o güçleri üreten teşebbüsün sahibine ait olacaktır. Bunun için iki şarttan biri gerçekleşmelidir. 1) Bu mecraları geçirmek, tesisatı inşa etmek hususunda bir irtifak hakkı ki bu irtifak arazi ile bağlantılı mecralarda bir üst hakkı olacaktır - bulunmalıdır. 2) Bu mecraları o araziden geçirmek komşuluk ilişkisine ait hükümlere (m. 744) dayanmalıdır. Bu da bir irtifak kurulmasına yol açar. Zorunlu mecra irtifakı, koşulları sağlanınca kendiliğinden doğar, irtifakın tescili açıklayıcı nitelikte olur. Dolayısıyla olayımızda bu iki şarttan biri gerçekleşmiş ise mecra niteliğindeki boruların mülkiyeti D ye ait olabilecektir. Bu şartlardan hiçbiri gerçekleşmemiş ise, arazi ile bağlantılı mecralarda m. 712 uygulanır ve mecranın mülkiyeti arazinin mülkiyetine tabi olur. Eğer bunlar, arazi sahibi ile yapılan bir anlaşmaya dayanıyor ise, aradaki ilişki o anlaşma hükümlerine göre, yoksa haksız yapı hususunda m. 722 vd. hükümlerine tabi olur.

2 CEVAP 3: E, su basması sebebi ile ortaya çıkan zararını D den taşınmaz malikinin sorumluluğu hükümleri çerçevesinde talep edebilir. Taşınmaz maliki, kanunların mülkiyet hakkına yüklediği kısıtlamalara aykırı davranırsa, bu yüzden zarara uğrayan kişiye karşı sorumlu olur. Bu sorumluluk, objektif bir sorumluluk esasına dayanır ve sorumluluk için kusur aranmaz. Sorumluluğun Şartları: 1) Mülkiyetin yasal kısıtlamalara aykırı kullanılması 2) Kusur dışında haksız fiil sorumluluğunun şartları Tanınan davalar: a) Eski hale getirme davası: Bu dava ile, mülkiyet hakkının taşkın olarak kullanıldığı taşınmazda, bu taşkınlığı meydana getiren sebebin ortadan kaldırılmasını sağlar. b) Tazminat davası: Bu dava, mülkiyet hakkının taşkın kullanılması yüzünden meydana gelen maddi ve manevi zararın giderilmesini sağlar. Zararı hangi malik vermişse, tazminat borcu da ona aittir. c) Tehlikenin giderilmesi davası: Bu dava, bir zarar tehlikesinin ortaya çıkması halinde tehlikeye maruz kalan kimsenin henüz zarar meydana gelmeden, tehlikenin giderilmesini talep etmesini sağlar. Bir taşınmazı bir sınırlı ayni hakka dayanarak kullanan kimselerin de, bu hakları bakımından mülkiyetin kısıtlamalarına aykırı davranmaları halinde M. 730 uyarınca sorumlu olacakları kabul edilmektedir. Taşınmazı bir kişisel hakka, örneğin kira sözleşmesine dayanarak kullananların m. 730 uyarınca sorumlu olup olmayacakları ise tartışmalı olup, hakim fikir bunları da m. 730 uyarınca sorumlu tutmaktadır. CEVAP 4: Altı yıl sonra Türkiye ye gelen K1, kardeşi D den bu süre içinde söz konusu fındıkların satılmasından elde edilen gelirin kendi payına düşen kısmını talep edebilir mi? Açıklayınız. (Olayda D, kardeşleri K1 ve K2 ile bir fındık tarlası üzerinde paylı mülkiyete sahip. Ancak D, fındıkları satarak bedelini kendisi alıyor). Somut olayda paylı mülkiyet söz konusudur. MK. m. 693/I uyarınca her paydaş, diğerlerinin hakları ile bağdaştığı ölçüde paylı maldan yararlanabilir ve onu kullanabilir. Yararlanma kavramının kapsamına somut olayda olduğu üzere elde edilen ürünlerden yararlanmaya katılma da girmektedir. Kural, ürünlerin paydaşlara payları oranında dağıtılmasıdır. Kanun koyucu paydaşlara yararlanma düzenini farklı şekilde kararlaştırma imkânı tanımıştır. Taraflar arasında paylı maldan nasıl yararlanılacağına dair bir anlaşma yoktur. Burada tarla olan malı kullanma yetkisinin ölçüsü, diğer paydaşların kullanma hakkına saldırıda bulunmamaktır. Olayda D nin fındık tarlasından elde edilen fındıkları satarak bedelini kullanması diğer paydaşların hakkına saldırı teşkil edecek niteliktedir. O halde K1, D den ecrimisil talep edebilecektir. Ecrimisil kötü niyetli haksız zilyedin ifa etmesi gereken tazminatı ifade eder. Ecrimisilin talep edilebilmesi için, haksız zilyet olunan mal kiraya verilerek ya da ürün elde edilerek kazanç

3 sağlamaya uygun bir mal olmalıdır. D nin fındık satımından elde edilen geliri kendi kullanması dolayısıyla ecrimisil ödemesi gerekir. Bu durumda taşınmazın doğal ürün veren bir yer olması dolayısıyla bu talep için D nin intifadan men edilmiş olması da aranmaz. Bununla birlikte K1 in D nin kullanımından haberdar olması halinde uzun süre ses çıkarmamış olması zımni izin olarak kabul edilebilir. Bu durum yoksa, K1, D den ecrimisil talebinde bulunacaktır. Ecrimisil MK. m. 995 hükmüne dayanan bir tazminat olması dolayısıyla buna haksız fiil hükümleri kıyasen uygulanır. Bu durumda K1, zararını ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde haksız kullanımın başlangıcından itibaren on yıl içinde bu talebi yöneltmelidir. Yargıtay çeşitli kararlarında bu tazminatın niteliğini kira bedeline benzeterek ecrimisil talebine kıyasen kira sözleşmesine dair zamanaşımını süresini uygulamıştır. Bu yönde İçtihadı Birleştirme Kararı da söz konusudur. Daha sonra farklı bir İçtihadı Birleştirme Kararı nda bunun bir haksız fiil sayılması ifade edildiği halde, Yargıtay kararlarında kira bedeline ilişkin beş yıllık zamanaşımı süresi uygulanmaya devam edilmiştir. CEVAP 5: F, fındık ayıklama makinesinin kendisine verilmesini talep edebilecek midir? Hangi hakka dayanarak? D, bu talebe karşı ileri sürebileceği bir hakka sahip midir? (Olayda D fındık ayıklama makinesini F ye satmasına rağmen taraflar makinanın o sezon boyunca D tarafından kullanılması hususunda anlaşıyorlar. Ancak D, daha sonra makinayı vermek istemiyor. Ayrıca D makinanın yanan motorunu yeniliyor). Somut olayda D ile F arasında satım sözleşmesi kuruluyor. Burada makinenin zilyetliğinin F ye devri zilyetliğin hükmen teslimi yoluyla yapılıyor. Hükmen teslimde, zilyetliği devreden kimsenin özel bir hukuki ilişkiye dayanarak malı hâkimiyetinde koyması ve fakat karşı tarafa dolaylı zilyetliği nakletmesi söz konusudur. Zilyetliğin bu şekilde geçeceği MK. m. 766 ve 979 hükümlerinde düzenlenmiştir. Bu işlem üçüncü kişileri zarar sokmak veya taşınır rehni kurallarını dolanmak amacıyla yapılmadığı sürece, mülkiyetin bu şekilde nakli hüküm doğurabilir. Bu nedenle D, somut olayda makineyi F ye teslim etmekle yükümlüdür. Bu durumda mülkiyet hakkına dayanarak istihkak davası açabileceği gibi, dolaylı zilyet olması sebebiyle zilyetliğin iadesi davası da açabilir. Olayda D, geri vermekle yükümlü iyi niyetli olmayan zilyet durumundadır. D ye karşı taşınır davası açılması da mümkündür. D, F ye karşı makineye taktırdığı motor dolayısıyla talepte bulunabilir. Kötü niyetli haksız zilyetlerin iade yükümlülüğünün kapsamı MK. m. 995 hükmünde düzenlenmiştir. D nin yanan motoru değiştirerek yeni motor takması zorunlu masraftır. D zorunlu olan bu masrafın giderilmesini D den talep edebilir. Ancak bu bedel ödeninceye kadar malı iade etmekten kaçınması mümkün değildir. CEVAP 6: Ordu daki taşınmazın D ye ait payını devralan Ü nün taşınmaz payındaki ipoteği kaldırmak için başvurabileceği iki imkânı ve bunların hukuki sonuçlarını yazınız. D, paylı malik olduğu bir taşınmaz üzerindeki payına banka lehine ipotek koydurmuş, akabinde bu payı Ü ye satmıştır. Banka nın ipotekle teminat altına alınan borcun ödenmemesi dolayısıyla ipoteği paraya çevirmek istemesi karşısında Ü nün elinde iki imkan mevcuttur.

4 Bunlardan ilki, Ü nün D nin ipotek konusu borcunu ödemek suretiyle bankaya halef olmasıdır (MK. m. 884; TBK. m. 109/I, b. 1). Bu durumda Ü bankaya halef olacağından, borç sona ermez. Ü alacakla birlikte alacağa bağlı hakları da iktisap eder. Ancak söz konusu halde ipotek, malik lehine ipotek haline geldiğinden, ipoteğin hükümleri askıda olur. Borcun nakli işlemiyle Ü nün D nin borcunu üstlenmesi de söz konusu olabilir. Ancak borcun üstlenilmesi tek başına ipoteği kaldırmaya yetmez. Bu şekilde ipoteğin kaldırılması için bundan sonra Ü nün bu borcu ödemesi gerekir. Diğer bir imkan ise, MK. m. 885 hükmünde düzenlenmiş olan ipotekten kurtarmadır. Bunun için yeni malikin borçtan şahsen sorumlu olmaması gerekir. İpotek yeni malikin mülkiyet hakkını kazandığı sırada mevcut olmalıdır. Bunun dışında diğer bir şart, rehin hakkının taşınmazın değerini aşmasıdır. Rehnin paraya çevrilmesi talep edilmemiş olmalıdır. Bu şartlar varsa yeni malik altı ay önceden yazılı olarak alacaklıya taşınmazı yükten kurtarmak istediğini bildirir. Bu durumda taşınmazın değerinin kurtarma bedeli olarak alacaklılara önerilmesi gerekir. Söz konusu tutar alacaklılara sıralarına göre paylaştırılır. Bu ihbara karşı alacağına kavuşamayan alacaklılar bir ay içinde taşınmazın açık arttırmayla satılmasını talep edebilirler. Açık arttırma masrafının peşin ödenmesi gerekir. Bir aylık süre hak düşürücüdür. Açık arttırma sonucundaki arttırma bedeli yeni malikin teklif ettiğinden az ise, ihale yapılmaz. Fazlaysa ihale yapılarak taşınmaz satılır. Bu durumda açık arttırma masraflarına malik katlanır. CEVAP 7: Ordu daki taşınmaz payının tapuda G adına tescil edildiğini sonradan öğrenen K nin başvurabileceği hukuki imkan var mıdır? MK. m e göre tapudaki bir kayda iyi niyetle güvenerek ayni hak iktisap edenlerin iktisabı korunduğundan K2 taşınmaz üzerindeki ayni hakkını kaybetmiş olacaktır. Bu durumda başvurabileceği tek imkan Devletin sorumluluğuna ilişkin hükümlerdir. Medeni Kanun tapu sicilinin tutulması işlemleri ile her hangi bir kişinin zarara uğraması halinde Devletin kusursuz olarak sorumlu olacağını kabul etmiştir. Sahte vekâletname kullanılması ile tasarruf yetkisi olmayan kişinin ayni hak devrine izin verildiğinden iyi niyetli kişinin kazanımı karşısında gerçek hak sahibi hakkını kaybederek zarar uğramaktadır. Tapu memurunun sicili yanlış tutması ile doğan bu zarar illiyet bağı içindedir. Tapu sicilinin düzeltilmesi davası açma hakkı kalmayan K2 bu zararını devletin sorumluluğuna giderek tazmin ettirebilir. (Sahteliğin anlaşılabilir olup olmadığına ilişkin değişik görüşler cevapta aranmamıştır) CEVAP 8: Kiracı olan C den bağımsız bölümün çatı onarımı ve boyama masraflarının talep edilip edilemeyeceği : Söz konusu giderler ortak giderlerdir. Kat Mülkiyeti Kanunumuza göre esas olarak ortak giderlerden payına düşen miktarı ödemekle yükümlü olan kat malikidir. Ancak KMK. m. 22 ye göre kat malikinin payına düşecek gider ve avans borcundan ve gecikme tazminatından, bağımsız bölümlerden birinde kira sözleşmesine, oturma hakkına veya başka bir sebebe dayanarak devamlı bir şekilde faydalananlar da müştereken ve müteselsilen" sorumlu tutulmuştur. Fakat kiracının sorumluluğu bağımsız bölümde oturduğu süre ve ödemekle

5 yükümlü olduğu kira bedeli miktarı ile sınırlı olup, yaptığı ödeme kira borcundan düşülecektir. Kat malikinin ortak gider payını kira borcuna mahsuben rızası ile ödemeyen kiracıya karşı dava açılarak bu miktarın tahsili sağlanabilir. Bu durumda kiracı C oturduğu süre ile sınırlı olarak borçlandığı kira bedeli kadar ortak giderler için ödeme yapmakla sorumludur. Bağımsız bölümden taşınması bu borçtan kurtulmasını sağlamaz.