Dergi Bilkent Say : 14 ISSN Aral k Bilkent Üniversitesi Ad na Sahibi Prof. Dr. Kürflat Aydo an

Transkript

1 Dergi Bilkent Say : 14 ISSN Aral k 2010 Bilkent Üniversitesi Ad na Sahibi Prof. Dr. Kürflat Aydo an Sorumlu Yaz flleri Müdürü ve Editör Prof. Dr. Orhan Aytür Yay n Yönetmenleri Levent Baflara Burak Tokcan Kapak Yrd. Doç. Marek Brzozowski Bilkent Üniversitesi Rektörlük Bilkent, Ankara Telefon : (312) Faks : (312) E-posta : dergi@bilkent.edu.tr nternet : bilkent.edu.tr Tasar m ve Bask A4 Ofset Matbaac l k San. ve Tic. Ltd. fiti. Oto Sanayi Sitesi, Yeflilce Mah. Donanma Sok. No: Ka thane / stanbul Telefon : (212) pbx Faks : (212) E-posta : info@a4ofset.com nternet : a4ofset.com Bilkent Üniversitesi Yay n Birimi taraf ndan haz rlanan Dergi Bilkent y lda iki kez yay mlan r. Üniversitenin Mezun Kimlik Kart sahiplerine ücretsiz olarak gönderilir.

2 Hocabey An s na Bilkent Üniversitesi, kurucusu hsan Do ramac ( ) an s na 4 Aral k ta bir konferans düzenledi. Tarih Bölümü eski ö retim üyelerinden Prof. Dr. John J. Grabowski nin (Case Western Reserve Üniversitesi) Geçmiflten Gelece e hsan Do ramac adl filmiyle aç lan etkinlik, Nobel Ödülü sahibi bilim insan Prof. Tim Hunt n (Imperial Cancer Research Fund) Mitoza Girifl ve Ç k fl n Kilitleri ve Anahtarlar bafll kl konuflmas yla devam etti ve bir resepsiyonla sona erdi. Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü ile Bilkent Genetik Toplulu u nun katk lar yla gerçekleflen anma program na Mütevelli Heyeti Baflkan Prof. Dr. Ali Do ramac, Rektör Prof. Dr. Abdullah Atalar, akademisyenler ve ö renciler kat ld. Üniversitemizin Ac Kayb Müzik Bölümü ö retim üyesi ve bafl kemanc s Server Ganiyev 4 Eylül de vefat etti. Bu de erli sanatç y son yolculu una u urlarken, Bilkent Üniversitesi olarak sevenlerine baflsa l diliyoruz. Bilkent ve SPK flbirli i Bilkent Üniversitesi, T.C. Baflbakanl k Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) ile akademik araflt rma ve e itim iflbirli ine iliflkin bir mutabakat anlaflmas gerçeklefltirdi. ki kurum aras nda bilgi birikimi paylafl m na ve ortak çal flmalar gerçeklefltirilmesine yönelik olan bu anlaflma, ö rencilere staj programlar ve uygulamal projelere kat lma olana da sa layacak. Adnan Akay dan Önemli Bir Bulufl 2 Makine Mühendisli i Bölüm Baflkan Prof. Dr. Adnan Akay, kozmetik ürünlerinin ciltte b rakt klar dokunsal ve iflitsel etkileri ölçen robotik özellikli bir ayg t gelifltirdi. Söz konusu ayg t, ürünleri piyasaya ç kmadan önce yapay deri ile etkilefltiriyor ve ortaya ç kan fiziksel alg lar sensörler arac l yla test ediyor. Test sonucunda yumuflakl k, temizlik, ferahl k gibi alg sal etkileri tasar m ve üretim aflamas na katacak veriler elde edilerek ürünün kimyasal içeri i biçimlendirilebilecek.

3 IEEE den Erdal Ar kan a Ödül Mühendislik kuram ve uygulamalar n n ilerlemesi için profesyonel çal flmalar yapan ve 150 ülkede i aflk n üyesi bulunan The Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) kuruluflu, 2010 Enformasyon Kuram En yi Makale Ödülü nü Elektrik ve Elektronik Mühendisli i Bölümü ö retim üyelerinden Prof. Dr. Erdal Ar kan a verdi. Dr. Ar kan, bu ödülü Kanal Kutuplaflmas : Kapasiteye Eriflen Kodlar n nflas çin Bir Yöntem bafll kl makalesiyle kazand. Temelleri 1948 de ABD li matematikçi ve elektronik mühendisi Claude Shannon ( ) taraf ndan at lan enformasyon kuram, gürültülü haberleflme kanallar üzerinden yollanabilecek veri h z konusunda kanal kapasitesi ismi verilen kuramsal bir s n r belirliyor. Dr. Ar kan, IEEE Transactions on Information Theory dergisinde yay mlanan ödüllü çal flmas nda kutupsal kodlama adl yeni bir yöntem gelifltirerek kanal kapasitesine nas l eriflilebilece ini ortaya koyuyor. Kutupsal kodlama, kapasiteye eriflimi matematiksel olarak kan tlanabilen düflük karmafl kl kl ilk yöntemdir. TÜB TAK Teflvik Ödülleri Türkiye de Bir lk Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü ö retim üyelerinden Doç. Dr. hsan Gürsel ve araflt rma grubu, immün bask lay c özelli e sahip bir DNA parças kullanarak üveit hastal n n tedavisinde faydalan lacak bir yöntem gelifltirdi. Gözde oluflan enflamasyonun sebep oldu u ve körlü e kadar ilerleyebilen üveitin farkl organ veya hücrelerde de görülebildi ini belirten Dr. Gürsel, gerçeklefltirdikleri çal flman n Türkiye de bir ilk oldu unu ve Journal of Biological Chemistry dergisinin eylül say s nda yay mland n belirtti. Norman Stone dan Savafllar Üzerine Bahar Yetifl Kara Selin Sayek Böke Doç. Dr. Bahar Yetifl Kara (Endüstri Mühendisli i Bölümü) Mühendislik Bilimleri dal nda, Yrd. Doç. Dr. Selin Sayek Böke ( ktisat Bölümü) Sosyal Bilimler dal nda TÜB TAK Teflvik Ödülü nü kazand. Dr. Kara, da t m lojisti i alan nda ana da t m üssü yer seçimi ve tehlikeli madde tafl mac l, Dr. Böke ise uluslararas iktisatta do rudan yabanc yat r mlar n etkileri ve belirleyicileri konular ndaki çal flmalar yla ödüle de er görüldü. TÜB TAK Teflvik Ödülleri, ülkemizde uluslararas nitelikte bilimsel çal flmalara imza atm fl 40 yafl alt bilim insanlar na veriliyor. Dilek Cindo lu ISA Yönetim Kurulunda Siyaset Bilimi Bölümü ö retim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Dilek Cindo lu, International Sociological Association n (ISA) yönetim kurulu üyeli ine seçildi. 167 ülkeden in üzerinde üyesi bulunan ISA, 50 y l aflk n bir tarihe sahip uluslararas bir sivil toplum kurulufludur. Düflünce yap s, ideoloji veya bilimsel yaklafl m fark gözetmeksizin bütün sosyologlar ve sosyal bilimcileri temsil eden bu kurulufl, UNESCO ile Birleflmifl Milletler Ekonomi ve Sosyal fller Konseyi ne üyedir. Dr. Cindo lu, dört y l süreyle görev yapaca ISA y, Columbia Üniversitesi ndeki akademik çal flmalar süresince ( ) Birleflmifl Milletler toplant lar nda da temsil edecek. 3 Uluslararas liflkiler ve Tarih bölümleri ö retim üyesi Prof. Norman Stone un The Atlantic and Its Enemies bafll kl kitab Penguin Books ve Basic Books etiketleriyle ç kt. Yap t nda 2. Dünya Savafl n n bitiflinden SSCB nin da l fl na uzanan süreci iflleyen Prof. Stone, söz konusu dönemi askeri, ideolojik ve ekonomik aç lardan irdeliyor. Bilkent Üniversitesi Rusya Çal flmalar Merkezi Direktörü Prof. Stone un Do an Kitapç l k taraf ndan Birinci Dünya Savafl bafll ile Türkçeye kazand r lan World War One: A Short History (Basic Books, 2009) isimli eseri ise baflta Rusça ve spanyolca olmak üzere birçok dünya diline çevriliyor.

4 Ö rencilerimiz stanbul Tasar m Haftas ndayd P nar Bilgin SGIR Yönetim Kuruluna Seçildi ç Mimarl k ve Çevre Tasar m Bölümü ö rencileri, çal flmalar n bölümün ö retim görevlisi Serpil Altay ve yüksek lisans ö rencisi Esra Gökçen Akda rehberli inde stanbul Tasar m Haftas nda sergiledi. Ö rencilerin soyutlama çal flmalar, mobilya tasar mlar ve modüler mekan sistemleri projelerine eski Galata Köprüsü ev sahipli i yapt. Etkinliklere 25 ülkeden sanatç lar n yan s ra Türkiye, ABD ve Avrupa dan 20 yi aflk n üniversite kat ld. Politik Tarihe Farkl Bir Bak fl Amerikan Kültürü ve Edebiyat Bölüm Baflkan Vekili ve Tarih Bölümü ö retim üyesi Yrd. Doç. Dr. Edward P. Kohn, Hot Time in the Old Town: The Great Heat Wave of 1896 and the Making of Theodore Roosevelt adl bir kitap kaleme ald (Basic Books, Temmuz 2010) A ustos unda New York ta yaflanan ölümcül s cak dalgas n ve ayn tarihlere denk gelen baflkanl k seçimlerini sosyal ve politik yönlerden inceleyen Dr. Kohn, dönemin New York polis flefi Theodore Roosevelt in ( ) ABD baflkanl na uzanan siyasi kariyerine de fl k tutuyor. Bilim ve E lence Bir Arada Engin Umut Akkaya dan Öncü Bir Çal flma Kimya Bölümü ö retim üyelerinden Prof. Dr. Engin Umut Akkaya, moleküller ile makroskopik dünya aras nda fl k arac l yla iletiflim kurabilen ve matematiksel ifllem yapabilen ak ll nanoboyutlu bir molekül gelifltirdi. Belirli dalga boylar nda fl k yayan bu molekül, toplama ve ç karma yapmak için çinko ve kadmiyum gibi iyonlar girdi olarak iflleyebiliyor, ç kt y ise fl k ya da kimyasal bir form biçiminde veriyor. Journal of the American Chemical Society dergisinin Temmuz 2010 say s kapa nda yer verilen bu çal flma, bilgisayar ifllemcilerinin söz konusu moleküllerden yap labilmesi için ilk ad m olarak gösteriliyor. Dr. Akkaya, buluflu sayesinde çokifllevli ve moleküler robotik ilaç tafl y c sistemlerin yak n gelecekte hayata geçirilebilece ini belirtiyor. Bilkent Üniversitesi, 24 Eylül de Avrupa n n 200 kentinde eflzamanl olarak düzenlenen Avrupa Bilim ve E lence Günü ne ev sahipli i yapt. Türkiye aya TÜB TAK taraf ndan gerçeklefltirilen etkinlik, baflta çocuklar ve gençler olmak üzere toplumun bilim dünyas na olan ilgisini pekifltirme amac n tafl yordu. 4 Uluslararas liflkiler Bölüm Baflkan Doç. Dr. P nar Bilgin, The Standing Group on International Relations n (SGIR) yönetim kuruluna seçildi. European Journal of International Relations dergisini yay mlayan ve bilimsel araflt rmalar teflvik etmek amac yla farkl sektörlerden uluslararas iliflkiler uzmanlar için konferanslar ve yaz okullar düzenleyen SGIR, European Consortium for Political Research ün bir koludur. AVS fiefik Süzer e Fellow Unvan Verdi American Vacuum Society (AVS), Kimya Bölüm Baflkan Prof. Dr. fiefik Süzer'e Fellow (en üst düzeyde üyelik) unvan verdi. Dr. Süzer, bu unvana atomlar n, moleküllerin ve yüzeylerin elektronik yap lar n n fotoelektron spektroskopisi tekni i kullan larak ayd nlat lmas yla ilgili çal flmalar sonucunda de er görüldü. Dr. Süzer e payesi New Mexico da düzenlenen 57. Uluslararas AVS Sempozyumu nda verildi. 1953'te kurulan AVS, genifl uluslararas üye a yla, ileri teknolojileri destekleyen vakum uygulamalar ve benzer ifllevlere sahip kontrollü alanlarda iletiflim, e itim ve araflt rma platformlar oluflturmay hedeflemektedir.

5 Tarihin Raylar nda Bilin Neyapt dan Yeni Bir Kitap Osmanl Tarihinde Yeni Bir Sat r Arkeoloji Bölümü ö retim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Julian Bennett, Osmanl tarihine fl k tutacak bir çal flmaya imza att. Dr. Bennett, 1484 te II. Beyaz t n Moldova dan ald ve flu an Ukrayna s n rlar içinde bulunan Akkerman Kalesi nin duvarlar nda kullan lm fl keresteleri dendkronoloji (bir a ac n yafl n n gövdesindeki halkalardan belirlenmesi) yöntemiyle inceledi. nceleme sonucunda kerestelerin 1484 ve 1485 te kesilmifl oldu unu belirleyen Dr. Bennett, bu sayede hangilerinin fetih öncesinde Moldoval lar taraf ndan infla edildi ini, hangilerinin kale savunmas için Osmanl larca eklendi ini ortaya ç kard. Dr. Bennett, çal flmalar n Bilhorod-Dnistrovsky bölgesinde, ABD, ngiltere, skoçya, Kanada, S rbistan, Türkiye ve Ukrayna dan uzmanlarla sürdürüyor. Filistinli Gençler Bilkent te Bilkent Üniversitesi, Filistin njaz Derne i ve Coca-Cola vakf iflbirli iyle gerçeklefltirilen proje kapsam nda 10 Filistinli ö renci yüksekö renimlerinin üçüncü y l n Bilkent te geçiriyor. Bilgisayar Mühendisli i, ngiliz Dili ve Edebiyat, ktisat, flletme ve Endüstri Mühendisli i bölümlerine burslu devam eden ö renciler, Filistinli gençlerin liderlik becerilerini gelifltirmeyi hedefleyen bu proje için ülkelerinin An-Najah, Birzeit ve Politeknik üniversitelerinden seçildiler akademik y l nda hayata geçirilen projenin 5 y l sürmesi planlan yor. Uluslararas liflkiler Bölümü ö retim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Sean McMeekin in The Berlin - Baghdad Express: The Ottoman Empire and Germany's Bid for World Power bafll kl kitab okurla bulufltu. Dr. McMeekin, Harvard University Press etiketli eserinde Osmanl mparatorlu u ile Türk kurtulufl hareketinin 1. Dünya Savafl ndaki rolünü ve dönemin bat dünyas n n Orta Do u üzerindeki politikalar n ele al yor. Dr. McMeekin, tarih içindeki bu yolculu a Almanya n n savafl s ras nda Berlin - Ba dat aras na kurmaya çal flt demiryolundan bafll yor. Sergiler... Bilkent Üniversitesi Kütüphanesi Sanat Galerisi, sezonu Prof. Sema Ilgaz Temel'in sergisiyle açt. 13 Ekim - 3 Kas m tarihleri aras ndaki sergide Temel in özgün bask ve tuval üzeri çal flmalar yer ald. 5 ktisat Bölümü ö retim üyelerinden Doç. Dr. Bilin Neyapt n n Macroeconomic Institutions and Development bafll kl kitab raflardaki yerini ald. Neoklasik iktisat ve önceki geliflme kuramlar n n iktisadi geliflimi aç klamada yetersiz kald n dile getiren Neyapt, bu noktadan yola ç kt eserinde geliflme ve kurum teorilerini küresel ekonominin de iflen dinamikleri ekseninde inceliyor. ESN de Bir Bilkent Ö rencisi Siyaset Bilimi Bölümü 2. s n f ö rencilerinden Tahsin Can Nergiz, Erasmus Ö renci A n n (Erasmus Student Network, ESN) Türkiye baflkan yard mc l na seçildi. De iflim ö rencilerinin yeni sosyal ve akademik çevrelerine uyum süreçlerini h zland rmaya yönelik çal flmalarda bulunan ESN, 34 ülkede etkinlik göstermektedir.

6 Ersel Ayd nl ya Fulbright dan Direktörlük Görevi Zaman ve Frekans Ölçümlerinde Yeni Teknoloji G20 Zirvesindeydi Uluslararas liflkiler Bölümü ö retim üyelerinden Doç. Dr. Ersel Ayd nl, Türkiye Fulbright E itim Komisyonu nun direktörlü üne seçildi. Dr. Ayd nl, eylül bafl ndan itibaren son üç y ld r yürütmekte oldu u Uluslararas liflkiler bölüm baflkanl ndan ayr larak yeni görevine bafllad. Türkiye Fulbright E itim Komisyonu, 60 y l aflk n bir süredir Türk ve ABD li ö renci, araflt rmac ve e itimcilere akademik faaliyetlerini gerçeklefltirmeleri için burslar sa lamaktad r. Söz konusu burslar, bu alanda dünyan n en prestijlileri aras nda gösterilmektedir. Genç Beyinler Kampüste Fizik Bölümü ö retim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Ömer lday ve araflt rma grubu, Bilkent Üniversitesi nde gelifltirdikleri ileri teknoloji fiber lazeri TÜB TAK Ulusal Metroloji Enstitüsü ndeki sezyum (Cs) atom saati ile birlefltirdi. Dr. lday, TÜB TAK ile beraber yürüttükleri bu çal flma sonucunda çok yüksek duyarl l a sahip frekans ve zaman kaynaklar elde ettiklerini vurgulad. Lazerlerin 1 saniyeden k sa, atom saatinin ise daha uzun sürelerde kararl davrand n söyleyen Dr. lday, iki sistemi bir araya getirerek zaman ve frekans ölçümlerindeki kararl l k düzeyini art rd klar n vurgulad. Y. Alper Gürlek (Endüstri Mühendisli i-2), Toronto da düzenlenen küresel s nma ve ekonomik kriz konulu G20 Zirvesi ne kat ld. Gürlek, dünyan n en güçlü 19 ekonomisinin yan s ra 20. üye kimli iyle Avrupa Birli i nin yer ald zirvede Türkiye Genç Delegesi olarak bulundu. Devlet liderleriyle güncel siyasete dair görüfllerini paylaflan Gürlek, çevresel sürdürülebilirli e iliflkin bir konuflma da yapt. Gürlek, yaklafl k bir y ld r Birleflmifl Milletler Türk Derne i nin gençlik kolu baflkanl n yürütüyor. Doktora Ö rencimizin Baflar s TÜB TAK Ulusal Bilim Olimpiyatlar nda baflar gösteren 135 ilkö retim ö rencisi Bilkent Üniversitesi ni ziyaret etti. Ö renciler, Fen ve Mühendislik fakültelerinin sunumlar na kat ld, kampüsü gezdi ve ö retim üyeleriyle görüfltü. TÜB TAK n matematik, bilgisayar bilimleri, biyoloji, fizik ve kimya dallar nda 1993 ten bu yana düzenledi i bu olimpiyatlar, temel bilimler üzerine çal flmalar yapmak isteyen ilkö retim 8. s n f ö rencilerinin kiflisel geliflimlerine ve ö renim hayatlar na destek vermeyi amaçlamaktad r. Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü doktora ö rencisi Süleyman Gülsüner, genç bilim insanlar na genetik alan nda verilen en prestijli ödüllerden Isabelle Oberlè Young Investigator Award u kazand. Gülsüner, Ünertan Sendromu geninin bulunmas na yönelik biyoinformatik ve nanobiyoteknoloji içerikli yeni nesil genom dizilemesi çal flmalar sonucunda ödüle de er görüldü. Yaklafl k yedi y l önce Prof. Dr. Üner Tan taraf ndan Hatay da yaflayan bir ailede tan mlanan bu sendrom, insanlarda el-ayak üzerinde yürüme, zeka gerili i ve konuflma bozuklu una neden oluyor. Gülsüner in, Bölüm Baflkan Prof. Dr. Tayfun Özçelik dan flmanl nda gerçeklefltirdi i araflt rmalar, bu hastal n dört farkl kromozomda bulunan genlerin mutasyonu sonucu ortaya ç kabilece ini, Hatay daki ailenin hastal n n ise 17. kromozomda bulunan ve daha önce bilinmeyen yeni bir genden kaynakland n gösteriyor. 6

7 Dünya Üniversiteleri S ralamas Bilkent Üniversitesi, Times Higher Education ve Thomson Reuters taraf ndan haz rlanan Dünya Üniversiteleri S ralamas na göre dünyan n en iyi 200 üniversitesi aras nda 112. s ray ald. S ralamaya giren iki Türk üniversitesinden biri olan Bilkent, de erlendirmede en yüksek puan alan Türk üniversitesiydi. 8

8 Times Higher Education ngiltere de yay mlanan haftal k e itim dergisi Times Higher Education (THE), dünyan n yüksekö retim alan ndaki lider yay nlar ndand r. lk bask s 1971 tarihini tafl yan THE, e itim haberleri, yaz lar, uzman e itimci de erlendirmeleri ve insan kaynaklar gibi içeriklerden oluflmaktad r. 17 y l gazete olarak ç kan THE, 2008 den itibaren dergi fleklini alm flt r. THE, yay mlad Dünya Üniversiteleri S ralamas ile küresel yüksekö retim sektörünün en önemli yay nlar ndan biri konumundad r. Dünya Üniversiteleri S ralamas Nedir? Dünya Üniversiteleri S ralamas, THE nin 2004 ten bu yana yay mlad, dünyadaki en iyi üniversiteleri belirleyen bir de erlendirmedir. THE, de erlendirme sürecindeki veri analizleri için 2009 a kadar ngiltere kökenli Quacquarelli Symmonds (QS) flirketi ile iflbirli i yapm fl, 2010 da ise bu iflbirli ini sonland rarak ABD merkezli Thomson Reuters firmas ile çal flmaya bafllam flt r. Thomson Reuters, sektörel bilgi toplama ve analizinde dünyan n en tan nm fl flirketleri aras ndad r de The Thomson Corporation ve Reuters Group PLC nin birleflmesiyle flu anki kurumsal kimli ine kavuflmufltur. S ralama Nas l Olufluyor? Dünya Üniversiteleri S ralamas 5 kategoriden meydana gelir. Üniversitelerin her kategoriden ald puanlar belirli oranlarla çarp ld ktan sonra toplan r ve üniversitenin final skoru belirlenir. Kategoriler ve yüzdeleri afla daki gibidir: 1. E itim: e itim kalitesi ve ö retim atmosferi (%30) 2. Araflt rma: bilimsel araflt rmalar n say s, fonlar ve sayg nl (%30) 3. At flar: bilimsel yay nlar n di er araflt rmac larca kullan m istatistikleri (%32.5) 4. Endüstri geliri: araflt rma projelerine verilen finansal destek (%2.5) 5. Uluslararas çeflitlilik: uluslararas ö retim elemanlar ve ö renciler (%5) S ralamas Bu y l ilk 10 s ray paylaflan üniversiteler flöyledir: 1. Harvard Üniversitesi 2. California Institute of Technology 3. Massachusetts Institute of Technology 4. Stanford Üniversitesi 5. Princeton Üniversitesi 6. Cambridge Üniversitesi 7. Oxford Üniversitesi 8. California Üniversitesi, Berkeley 9. Imperial College London 10. Yale Üniversitesi Bilkent in S ralamas ndaki Yeri dönemi raporuna göre Bilkent Üniversitesi, dünyan n en iyi 200 üniversitesi aras nda 112. s rada yer alm flt r. lk 200 e giren di er Türk üniversitesi ODTÜ ise 183. olmufltur. Ald toplam puanla Avrupa daki üniversiteler aras nda 32. s rada olan Bilkent, Avrupa ve Asya daki yüksekö retim kurumlar birlikte de erlendirildi inde 52. s radad r. Küresel E itime Gerçekçi Bir Bak fl THE, Thomson Reuters ile girdi i iflbirli i ile veri analizinde yeni bir uygulamaya yönelmifltir. Bu iflbirli i, pozitif bilim ve mühendislik alanlar na oranla daha az yay n yap lan sanat, insani ve sosyal bilimlerin de erlendirme aflamas ndaki rolünü etkinlefltirerek kurumsal rekabeti ve e itim kalitesini nesnel bir çerçevede yans tmay amaçlamaktad r. Söz konusu uygulama için 5 k tadan 50 lider e itimci THE ye 250 sayfay aflk n görüfl bildirmifl, dergiye internet yoluyla 300 ün üzerinde geribildirim ulaflm flt r. De erlendirmeye al nacak bafll klar ve yüzdeleri tüm bu bilgiler fl nda yeniden yap land r lm flt r. Ayr ca dünya genelinde yüksekö renim kurumundan ö retim üyesinin kat ld bir akademik sayg nl k anketi yap lm fl, elde edilen sonuçlar üniversite puanlamalar n n 9

9 %34,5 ine etki etmifltir. (e itim: %15 ve araflt rma: %19,5) Böylelikle THE ve Thomson Reuters küresel yüksekö renim de erlendirmelerine daha gerçekçi ve fleffaf bir bak fl aç s kazand rm flt r. S ralamaya liflkin Görüfller ngiltere nin Üniversiteler ve Bilimden Sorumlu Bakan David Willetts, THE nin güncel s ralama yönteminin küresel yüksekö renim için en iyi tabloyu çizdi ini dile getirmifltir. THE Dünya Üniversiteleri S ralamas Editörü Phil Baty, listeye giren üniversitelerin dünya çap nda birer araflt rma ve e itim kurumu olduklar n ispatlad klar n vurgularken, ngiltere nin üniversiteler birli i Universities UK nin baflkan Steve Smith 2010 s ralamas n n yüksekö retim kurumlar n n sayg nl n daha sa lam ölçütlerle ifade etti inin alt n çizmifltir. Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdullah Atalar ise s ralama sonuçlar n flu cümlelerle yorumlam flt r: ''Misyonumuz sadece Türkiye içinde de il, bölgede ve dünyada ad geçen bir üniversite olmak. Ö retim kadromuzu o yönde seçtik, o yönde çal flmalar için her türlü olana sa lad k. Kurucumuz hsan Do ramac hocam za mahcup olmad m z düflünüyoruz.'' 10

10 portre lk etapta ileri düzeydeki mevcut araflt rma hareketlili ini ve araflt rma merkezlerini daha da art rmay hedefliyorum. Mühendislik Fakültesi'nin yeni dekan Prof. Dr. Levent Onural ile akademik yaflant s, heyecan verici araflt rma alanlar ve gelece e yönelik planlar yla ilgili görüfltük. 12

11 Sizi yak ndan tan yabilir miyiz? Ankara Fen Lisesi 1974 mezunlar ndan m. Ankara Fen, dönemin tek fen lisesiydi. Orada ald m e itim, kimi bilimsel ilgi alanlar m n temellerini atm flt r. Ortaokulda ve lisenin bafllar nda akl mda makine mühendisli i vard. Lise iki ve üçte arkadafllar m n da etkisiyle elektrik ve elektronik mühendisli ine ilgim artt. Orta Do u Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Elektrik ve Elektronik Mühendisli i Bölümü'nü kazand m. Geriye dönüp bakt mda ne kadar do ru bir karar vermiflim diyorum. ODTÜ o y llarda Türkiye'deki siyasi çalkant lar yüzünden çok hareketliydi. Ekonomik ve politik zorluklar yaflan yordu; ama e itim kalitesi çok yüksekti. Ben s n fta anlat lanlarla yetinmemifl, kütüphanede konular mla ilgili bütün kitaplar inceleyerek genifl çapl bir ö renme yöntemi gelifltirmifltim. Y llar sonra Bilkent'te bir meslektafl m beni ODTÜ'den bir akademisyenle tan flt rd. O kiflinin "Sizi tan yorum, isminize kütüphanedeki kitaplar n arkas ndaki isimlikte hep rastl yordum" demesi güzel bir an md r. Akademik hayat n z nas l geliflti? Akademisyenlik liseden beri akl mdayd. ODTÜ deki yüksek lisans mdan sonra 1981'de Fulbright bursuyla ABD'ye, Buffalo daki New York State Üniversitesi nde doktora yapmaya gittim. Ne mutlu ki di er ülkelerden gelen ö renciler aras nda benim altyap m hemen göze çarp yordu. ABD'deki hayat farkl bir sistem içinde yürür. Kaliteli bir doktora süreci geçirmemin yan nda o hayata da uyum sa lad m ve yeni bak fl aç lar edindim. 1984'te doktoram tamamlad ktan sonra askerli imi yapmak üzere 4 ayl na Türkiye'ye geldim. Ülke bir geçifl sürecindeydi. Bu nedenle profesyonel hayata ABD de bafllama karar ald m. ABD'deki kal fl sürem ald m bursun özelli i nedeniyle s n rl yd. Doktora bittikten sonra en fazla 1,5 y l kalmama izin veriliyordu. ABD'de kal c olarak oturmak için Türkiye'ye gidip en az 2 y l yaflad ktan sonra dönme flart vard. ABD'deki o 1,5 y ll k süremde ö retim görevlisi olarak çal flt m. Türkiye'ye bakt mda durumun düzelmedi ini görünce 1986'da Kanada da bir üniversiteyle anlaflt m. Ben Buffalo'daki evi kapat rken, eflim ve 2 yafl ndaki o lum Türkiye ye gittiler. Sonra ben de onlara kat lacakt m. Tam o s rada Bilkent Üniversitesi nin e itime bafllayaca haberi geldi. Yöneticileri aras nda ODTÜ den tan d m Prof. Dr. Özay Oral ve Prof. Dr. Abdullah Atalar vard. Dr. Atalar benim ODTÜ'de yüksek lisans hocamd. Onun ilk lisansüstü ö rencisiydim. Abdullah Bey ile telefonlaflt k. Bilkent Üniversitesi'nden resmen teklif ald m. ddial bir üniversite kuruluyordu. Konuyu eflimle paylaflt m. Canan gidip gördü, be endi Bilkent'i. Hemen eflyalar m paketleyip Türkiye'ye gönderdim. 1 Ocak 1987'den itibaren Bilkent Elektrik-Elektronik in akademik kadrosundayd m art k. Bilkent o zamanlar nas ld? Bilkent diye bilinen mahalle bile yoktu 1987'de. Kampüsümüz ç plak araziydi. Ben geldi imde rektörlük ve mühendislik fakültesi binas vard. Kütüphanenin yar s ve birkaç tane lojman bitmiflti. Merkez spor salonu yeni yap lm flt. Baflka da hiç bir fley yoktu. O dönem Dr. Atalar Elektrik ve Elektronik Mühendisli i bölüm baflkan yd. Dr. Oral ise Akademik fller Rektör Yard mc l ile Mühendislik ve Fen Bilimleri Fakültesi dekanl görevini yürütüyordu. Benden baflka 3-4 hocayd k. Gerçi o dönemde çok hoca olmasa da olurdu; çünkü ö rencilerin büyük k sm haz rl ktayd. Yine de flunlar unutmayal m: Üniversitenin yaz l kurallar, yönetmelikleri vard r. Hepsi o dönemde yaz ld. Ben de vard m o çal flmalarda. Hangi dersler verilecek, kaç s n f olacak, laboratuvarlara hangi aletler al nacak... Yoktan var edildi her fley. Gece-gündüz demeden çal fl ld. Baflar l bir bafllang ç yapt k ve h zla büyüdü Bilkent. Üniversitemizin dikkat çekici geçmifli iflte bu emeklere dayan r. Bilkent Üniversitesi'ndeki hayat n z nas l geçiyor? 24 y ld r her gün ayn yoldan yürüyerek, etraf inceleyerek ofisime gidip gelirim. Kampüsteki a açlar büyüdü. nsanlar de iflti. Kaybettiklerimiz oldu, arkadafllar m z n çocuklar do du. 24 y l neredeyse bir hayat demek. Bilkent teki bu hayattan hep keyif ald m. Akademik yaflam m heyecanl, baflar l ve h zl geçiyor. Söz baflar dan aç lm flken, 2007'de ald n z IEEE Fellow unvan ndan bahseder misiniz? IEEE geçti imiz ay Haraden Pratt Ödülü nü de size verdi. The Institute of Electrical and Electronical Engineers' n (IEEE) benim hayat mda ayr bir yeri vard r. IEEE, 150 ülkede yaklafl k i ö renci olmak üzere i aflk n üyesiyle mühendislik kuram ve uygulamalar n n ilerlemesi için etkinlik gösteren, çok sayg n bir kurumdur. Teknoloji ve bilimin yay lmas ve iyi kullan lmas n, mühendis ve bilim insanlar n n kendi ifllerini daha iyi yapabilmelerini sa lamay hedefler. IEEE nin kadar maafll profesyonel çal flan bulunuyor. Bahsetti im gibi yüz binlerce üyeye sahip. Üyelerin aras nda karar ve yönetim mekanizmalar nda etkin rolü olan yüzlerce bilim insan var. Bu ikinci grup para almadan, gönüllü olarak çal fl yor. Ben de onlardan biriyim da IEEE Türkiye flubesini kurdum. 8. Bölge denilen Avrupa - Orta Do u - Afrika bölgesi ile ilgili çal flmalar yapt m. Ard ndan bütün dünyadaki IEEE ö renci ifllerinin bafl na getirildim. 2 y l 8. Bölge baflkanl, 2 y l da IEEE yönetim kurulu üyeli i yapt m. Sonra IEEE sekreteri 13 seçildim. Baflkandan sonra üçüncü önemli kifliydim. Hemen arkas ndan IEEE baflkanl na aday gösterildim, ama kazanamad m. IEEE baflkanlar genellikle Kuzey Amerika'dan seçildi i ve ben Kuzey Amerika d fl ndan ilk aday oldu um için önemli bir olayd adayl m. Yak n geçmiflte IEEE den ald m Haraden Pratt Ödülü, yapt m tüm bu ifllerle ilgili bir hizmet ödülüdür. IEEE her y l çok prestijli bilim teknoloji ödülleri da t r; bu ödüller bir bak ma Nobel in elektrik ve elektronik mühendisli indeki eflde eridir. Benim ödülüm de bu grupla birlikte verildi. 2007'deki IEEE Fellow unvan m ise alan na üstün bilimsel ve teknolojik katk lar sa lam fl üyelerin lay k görüldü ü, IEEE nin en prestijli payesidir. Fellow unvan bana optik, k r n m ve holografiye iliflkin sinyal iflleme konular ndaki katk lar mdan dolay verilmiflti. Her y l üye say s n n en çok binde birine verilir. Bölümümüzde bu çok de erli payeye de er görülmüfl di er ö retim üyesi arkadafllar m s ras yla Prof. Dr. Özay Oral, Prof. Dr. Abdullah Atalar, Prof. Dr. Levent Gürel ve Prof. Dr. Enis Çetin dir. Dünyada elektrik ve elektronik mühendisli i bölümlerinin de erlendirmesinde en önemli ölçütlerden birisi, ö retim kadrolar ndaki IEEE Fellow say s d r. Bilkent Elektrik- Elektronik bu ba lamda önemli bir konumdad r. Söyleflimize araflt rma alanlar n zla devam edebilir miyiz? Araflt rmalar m sinyal iflleme, video iflleme, holografi ve holografik üç boyutlu televizyona iliflkindir. Holografi daha lisedeyken ilgimi çekmiflti. Kütüphanelerde holografiye dair ne varsa al p okumufltum. Hatta basit bir hologram yaratmaya giriflmifltik arkadafllarla. O dönemin k s tl koflullar yla ne kadar zor bir ifle kalk flt m z flimdi daha iyi anlayabiliyorum. Ben ilk hologram 1973'te zmir Fuar 'ndaki SSCB stand nda

12 gördüm. Müthifl bir üç boyutlu portre hologram yd. Çok etkilenmifltim. Adam dondurup çerçevenin içine koymufllar diye konufluluyordu. Üniversite y llar nda ilgilenemedi im holografi, doktorama bafllarken bir anda karfl ma ç kt. Benim çal flaca m profesörler grubundaki bir akademisyen, havadaki partiküllerle ilgili ölçümler gerçeklefltirebilmek için holografi kullanacakt. Bunun için sinyal iflleme çal flmalar yapacak bir doktora ö rencisine ihtiyac vard. Kendimi bu grubun içinde buldum. Doktoram holografik sinyallerin görüntü iflleme yöntemleriyle çözülmesi üzerine yapt m. Çok keyifliydi. Muhteflem bir laboratuvarda iki fleyi birlefltirmifltik: biri sinyal ifllemenin çok keyifli bir dal olan görüntü iflleme, di eri ise holografi ve optik. Bilkent e geldikten sonra da sinyal, görüntü ve video iflleme ile ilgilenmeye devam ettim. Say sal bilgi ve video s k flt rma, flimdi çok kullan lan mpeg 1-2-4, video konferans, görüntülü telefon gibi konularda çal flt m ve makaleler yazd m. Yine de holografiyi pek göz ard etmedim. 90'l y llar n bafl nda doktora ö rencilerimle beraber holografiyle ilgili araflt rmalar yapm flt k; fakat çal flmalar m z bilgisayar simülasyonu düzeyindeydi. 2002'de güzel bir geliflme oldu. Türkiye nin, Avrupa Birli i taraf ndan üye ve aday ülkelerde yürütülen bilimsel araflt rma etkinliklerini desteklemek ve ülkeler aras ndaki bilimsel iflbirli ini gelifltirmek amac yla bafllatt Çerçeve Programlar 'na kat laca n ö rendik. Üç boyutlu televizyon (3DTV) konusunda büyük çapl bir proje oluflturabilece imi hissettim. 200 araflt rmac, 19 kurum ve 7 ülkeyi kapsayan 4 y ll k bir çal flmay planlad k, bafllatt k ve bitirdik. Bu projenin baflar yla sonuçlanmas Avrupa Birli i'ni yeni aray fllara do ru yönlendirdi. 3DTV projemiz asl nda bir altyap projesiydi. nsanlar bir araya getirip 3DTV alan nda yap lan çal flmalar tek bir çat alt nda toplamak içindi. Piyasadaki üç boyutlu televizyonlar n geliflimine önemli katk lar sa lam fl bu proje kapsam nda Bilkent te bir holografik 3DTV laboratuvar da kurduk. Laboratuvarda holografik TV üzerine araflt rmalar m z sürüyor ve yine AB taraf ndan destekleniyor. Sonuçlar m z zaman zaman kamuoyuyla da paylafl yoruz. Eflbaflkanl n yapt n z 3D Media Cluster nas l ortaya ç kt? Dedi im gibi, 3DTV bir altyap projesiydi. Önemi, bitiminde araflt rma-gelifltirmeye yönelik pek çok yeni proje ortaya ç karabilecek olmas yd. Beklenen oldu ve 10 yeni proje do du. Daha do rusu AB ilgili konulardaki bu 10 yeni projeyi de desteklemeye karar verdi. 3D Media Cluster, söz konusu 10 projenin kurdu u bir ortak platform. Buna son aylarda 7 proje daha eklendi. Y lda birkaç kez toplan p düflünce 14 ve veri al flverifli yap yoruz. ki eflbaflkan ndan biri oldu um 3D Media Cluster daki görevim 2010 sonunda bitiyor. Hangi dersleri veriyorsunuz? Ço unlukla sinyal iflleme dersleri veriyorum. Ö rencilerin ders anlat fl tarz m sevdiklerini düflünürüm. Her zaman olmasa da arada projelerimden söz ederim. Anlatt m z fleylerin neye yarad n, gerçek yaflamda nas l kullan ld n görmeleri laz m. Mühendislik yo un matematik kullan lan bir dal. Soyut olarak b rak lmamal, matemati e can ve kan kat lmal. Bu can ve kan mühendisli in esas d r. Derin ve sa lam bir matemati in yan nda bunun nas l hayata geçirildi ini somut olarak ve hemen yans tmak gerekir. Projelerimden örnekleri bu yüzden paylafl r m, soyut gibi görünen konular daha anlaml k labilmek için. Türkiye'ye ilk e-posta mesaj n atan kiflisiniz. E-posta kullanmaya ABD'de bulundu um 80'li y llarda bafllam flt m. ABD'deki üye üniversiteler aras nda kurulan a üzerinden de iflik flehirlerdeki arkadafllar mla görüflebiliyordum. Daha o zaman günlük hayat m z n bir parças olmufltu e-posta. Kullan lan a çok h zl bir flekilde ABD'deki e itim kurumlar na yay lm flt ; ancak henüz Türkiye ile bir ba lant yoktu. Ülkeye dönmeye karar verdi im 1986 y l n n

13 sonlar nda a a yeni ba lananlar birkaç Türk üniversitesinin ismini gördüm. Heyecanla birer deneme mesaj gönderdim; fakat cevap alamad m. Muhtemelen ba lant bilgileri henüz yay lamad ndan mesajlar m gitmemifl ve geri dönmüfltü. Aral k 86 da, Türkiye'ye dönüflümden 15 gün önce, Ege Üniversitesi operatörüne yazm fl oldu um mesaj ma cevap geldi. Mesaj aynen flöyleydi: Yurtd fl ndan ilk e-posta sizden geldi. Çok heyecanl ve sevinçliyiz. Böylelikle Türkiye'ye yurtd fl ndan ilk e-postay ben göndermifl oldum. E-postan n toplumda bu kadar yayg n kullan r duruma gelece ini o gün düflünmek bile zordu. Bilimsel konulardan hobilerinize geçifl yapabilir miyiz? 15 y l yüzdüm, halen uzun mesafe yüzebiliyorum. Düzenli spor yapmaya gayret ederim. Genellikle akflamlar kampüste bir saat yürürüm her gün. Dostluklara ve sosyal iliflkilere de er veririm. lkokuldan sonra yat l bir ö rencilik dönemi yaflam flt m; ortaokul ve lise arkadafllar mla halen görüflürüz. Lojman m n arka bahçesinde çal flmay ve evde ailemle vakit geçirmeyi çok severim. Ayr ca kedilerle aram çok iyidir. Evde bir kedimiz var. dareci olarak hedefleriniz nelerdir? Gelece e nas l bak yorsunuz? Vaktimin ço unu mühendislik fakültesini ilgilendiren stratejik kararlar almak için harcamak istiyorum. Baz lar hemen gerçekleflebilecek, baz lar zaman içinde flekillenecek fikir ve projelerim var. Hem dekan yard mc lar m hem idari yard mc lar mla gayet uyumlu bir ekibiz. Araflt rma etkinlikleri üniversitelerde çok h zl gelifliyor. Üniversitemizin gelirinin önemli bir k sm d fl destekli araflt rma projelerinden. Dekan ve enstitü müdürü olarak ilk etapta ileri düzeydeki bu araflt rma hareketlili ini ve araflt rma merkezlerini daha da art rmay hedefliyorum. ABD'de ve dünyada önde gelen üniversitelerin yüksek lisans ve doktora ö rencisi say s her geçen gün art yor. Ben de lisansüstü ö rencilerimizin say s n, araflt rma projelerinin say s ve niteli i paralelinde, art rmay amaçl yorum. Lisans ö rencisi say m z ve profilimiz zaten oturmufl durumda. Türkiye nin en iyi ö rencilerini hep çektik, bundan sonra da çekmeye devam edece iz. 15 Levent Onural Kimdir? Bilkent Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekan ve Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Levent Onural, Elektrik ve Elektronik Mühendisli i Bölümü ö retim üyesidir. Buffalo daki New York State Üniversitesi nden 1985 te doktoras n alm fl, ayn üniversitede görüntü iflleme ile ilgili araflt rmalar yapm flt r. Bafll ca çal flma alanlar sinyal iflleme, görüntü iflleme, video kodlama ve holografidir. IEEE Transactions on Circuits and Systems in Video Technology adl derginin editörler kurulunda yer alan Dr. Onural, video s k flt rma, üç boyutlu holografik görüntüleme, üç boyutlu hareket ve derinlik bilgisinin kestirimi alanlar nda yazd makalelerle tan nmaktad r. TÜB TAK Teflvik Ödülü sahibidir dan bu yana The Institute of Electrical and Electronical Engineers (IEEE) bünyesinde önemli görevlerde bulunmufltur. Kurucular ndan biri oldu u IEEE Türkiye flubesinin ilk baflkan d r. IEEE Avrupa, Orta Do u ve Afrika bölgesi baflkanl n yürütmüfltür. Üç y l boyunca IEEE yönetim kurulunda yer alm flt r. Avrupa Birli i taraf ndan desteklenen üç boyutlu televizyon (3DTV) projesinin koordinatörlü ünü yapm flt r ( ) de üç boyutlu video konusuyla ilgili tüm projelerin ortaklafla oluflturduklar üç boyutlu medya (3D Media Cluster) projeler y n n n eflbaflkanl na seçilmifltir. Dr. Onural a IEEE taraf ndan Fellow unvan ve Haraden Pratt Ödülü verilmifltir. Dr. Onural evli ve iki çocuk babas d r.

14 Kurumsal kaynak planlamas, ifl süreçlerinin daha etkin yönetilebilmesini ve ölçülebilir olmas n sa lar. fl yaflant s n FNSS te kurumsal kaynak planlamas uzman olarak sürdüren Cem Erkan (Endüstri Mühendisli i Bölümü 2004), bize ERP çal flmalar na iliflkin bilgiler aktard. 16

15 Çal flma hayat na ne zaman ad m att n z? Endüstri Mühendisli i ni bitirdikten sonra yine Bilkent'te MBA yapt m. Mühendislik altyap m n yan nda pazarlama ve finans perspektiflerim olmas n, flirketlere daha genifl bir aç yla bakabilmeyi istiyordum. MBA sonras askere gittim. Dördüncü s n fta Prof. Dr. Selim Aktürk ten ald m derste kurumsal kaynak planlamas na (Enterprise Resource Planning-ERP) ilgi duymaya bafllam flt m. K fllada, çok olmasa da vakit buldukça, ERP kitaplar okuyarak ilgimi pekifltirdim. Askerlik bitince Pi Makine de ERP proje yöneticisi olarak ifle bafllad m. Pi deki ERP geçifli tamamland ktan sonra FNSS in kadrosuna kat ld m. Baflta Türk Silahl Kuvvetleri olmak üzere dünya ordular na hafif z rhl araç çözümleri üreten bu flirkette yaklafl k iki y ld r ERP uzman y m. Kurumsal kaynak planlamas hakk nda bilgi verebilir misiniz? ERP flirketlerin hangi ihtiyaçlar için kullan l yor? ERP, flirketin tüm ifllevlerini (pazarlama, lojistik, imalat, kalite, planlama, sat n alma...) bir veri taban nda toplayan bir sistemdir. Her çal flan, departman yla ilgili bilgileri veri taban ndan al r, ifllerini oraya girer. Böylece bir fleffafl k ve iflleyifl standard sa lan r. fiirketi bilgisayar gibi düflünün, ERP bir bak ma onun iflletim sistemidir. Yar n istifa edersem, benden sonra gelecek kifli belli bir ifl ak fl n takip ederek görevi sürdürebilir. fl süreçlerinin daha etkin yönetilebilmesini ve ölçülebilir olmas n sa lar ERP. Örne in, bir parçaya gerek oldu unda sat n almac ilgili herkese bu ihtiyac tek bir bilgi girifliyle hemen geçebilir. Böylelikle her ad m belirli parametrelere göre izleyip performans de erlendirmeleri yap labilir. Geçen y l bir projede, parçalar n üretim süresi ve maliyetlerini takip etmek istemifltik. Atölyenin içine ERP paketini çal flt ran endüstriyel bilgisayarlar koyduk. Teknisyen arkadafllar çal flt klar iflleri bu dokunmatik ekranlar yard m yla raporlad lar. Biz buradan ald m z veriyi iflleyerek finans bölümüne, hangi projemiz için kaç saat iflçilik harcand detay yla verdik. Kaç saat kaynak, kaç saat montaj, kaç saat talafll imalat yap ld, ne kadar para harcand, tezgah ve iflçilik ne kadar genel üretim gideri oluflturdu... Finansç lar n tüm bu bilgilere yaklafl k 5 saniyede eriflmelerini sa lad k ki bu daha önce 15 gün al rd. O iki haftay, bir raporu bilgisayardan çal flt rma süresine indirdik. Performans düzeyimizi ayr nt s yla gördük. Gelecekteki ihalelerde verece imiz teklifleri süre ve bütçe anlam nda gelifltirdik. ki örnek daha vereyim. Kalite bölümümüz gelen her parça için kay t tutar. Biz kay tlar n hepsini ERP'ye yükledik. Parçalar n takip dosyalar n sisteme aktard k. Böylece kalite personelimiz veri girifli için ka t doldurmay b rakt. Art k tüm vakitlerini sadece parça bakmak için kullan yorlar. nceledikleri parça say s ERP ile yüzde yüz artt. nsan kaynaklar departman m z ise ERP ile çal flanlar n seneler içindeki geliflimlerini saniyeler içinde görüntüleyebilecekleri bir sisteme kavufltu. 17 ERP nin kazand rd h z, kimi departmanlarda eleman ihtiyac n azalt yor mu? nsangücünün yerini teknoloji mi al yor? nsanlar n ifli azalm yor, aksine ayn zaman diliminde daha fazla ifl yapabiliyorlar. Bu da ifl yüküne de il, daha verimli bir performansa iflaret ediyor. Dolay s yla ifli ERP yapar, eleman k s tlamas na gidelim diye bir fley söz konusu de il. Hangi ölçekteki firmalar ERP kullanabilir? ERP paketleri modüler özelli e sahip oldu u için büyük holdinglerden KOB lere kadar her firma taraf ndan kullan labilir. Firman z n fonksiyon çeflitlili ine göre kulland n z modül say s de iflir. Sadece sat fl modülünü kullanan da olabilir. Savunma endüstrisinde ERP paketi kullanmayan flirket yok gibi. Biz geçifl aflamam zda planlama, sat n alma ve üretim modülleriyle bafllam flt k. Daha sonra kalite, bak m, lojistik ve insan kaynaklar modüllerini kurduk. Bize bu geçifl sürecinden bahsedebilir misiniz? ERP görev yapt n z kuruma ne gibi faydalar sa lad? Geçifller zordur. Baflar s z projeler yüzünden geçifli tamamlayamayan birçok flirket gördük. Çal flan bir flirketin tüm verilerini program n alabilece i flekilde ERP ye aktarman z, yapm fl oldu unuz iflleri, sipariflleri, üretim sürecinizi sistemle uyumlu hale getirmeniz gerekir.

16 Sürecin esas zorlu u, insanlar n yerleflmifl ifl yap fl flekillerine yenilikler önermek. Sipariflleri bir Excel dosyas nda tutmaya al flm flken, o bilgileri ERP ye girmeye bafllamak, yani al flkanl klardan vazgeçmek kolay de ildir. ERP de flirketin bütün fonksiyonlar bir arada çal fl r. Böylelikle herkes, iflinin bir di erininkini etkilemeye bafllad n görür, faydalar bire bir yaflamaya bafllar. Bu fark ndal k da uyum dönemini k salt r. FNSS, ERP öncesinde 15 y ll k üretim kaynaklar planlamas (MRP II) kültürüne sahip oldu u için süreci nispeten rahat geçirdi. Kurulum aflamas nda program üreten flirketin dan flmanlar ndan destek ald k, almaya devam ediyoruz. Kendi ERP paketini yazan flirketler de var; fakat dünya çap ndaki ERP paketi üreticileri kadar baflar gösteremeyebilirler. flekillerindeki iyilefltirmeleri gerçeklefltiriyorum. Sürekli gözlem gerektiren bir nevi dan flmanl k: kifli daha h zl ve daha verimli çal flabilmek için hangi verilere, hangi raporlara ulaflmal, bunlar için programdan nas l destek almal... Tabii ki sadece insanlar n ifl yap fl fleklini de il, onlar n çal flma yöntemlerine göre program da de ifltirdi imiz oluyor. Benim iflim bu noktalarda en iyi sentezi yakalayabilmek. Güncel çal flmalar n zdan bahsedebilir misiniz? fiu s ralar sat n almac lar n ifllerini kolaylaflt rmak için bir çal flma yap yoruz. Bir sat n almac n n teklif al p o tekliften bir siparifl açmaya kadar geçirdi i süreci nas l h zland rabiliriz diye incelemelerde bulunduk. Sonunda bir internet sitesi tasarlad k. Teklifleri ERP sistemimizde oluflturup sitemizde yay nl yoruz. Geribildirimleri al p tekrar sistem içine gömüyoruz. Böylece sat n alma ekibi firmalardan gelen teklifleri tek seferde analiz edebiliyor. May s 2011 de ERP paketimizi, yönetici ve mühendis kadrosu Türk olan Suudi Arabistan'daki orta m za kuraca z. Oraya gidip personele e itim verece im. htiyaçlar n tespit edip programda de ifliklikler yapaca m. fl yap fllar n nas l daha iyi hale getirebilece ime bakaca m. Çal flanlar ERP yle ilgili neler düflünüyor? ERP sayesinde do ru bilgiye an nda ulafl rs n z. nsanlar sadece ayn arayüzü görmüyor, oradan besleniyor. Bu nedenle yaklafl mlar olumlu. Son projelerimizden Seyyar Yüzücü Hücum Köprüsü nün (SYHK) planlama sorumlusu flöyle demiflti: ERP ye geçmemifl olsayd k projeyi nas l yürütebilirdik, bilmiyorum. ERP de hangi disiplinlerden gelenler görev al yor? Bu alana genelde endüstri mühendisleri yöneliyor. Endüstri mühendisli i ERP için sa lam bir temel verir. Bu nedenle baflka disiplinlerden gelenler kendilerini çok iyi yetifltirmeli. Tabii ki üniversitede kazan lan bilgileri uygulama tecrübesiyle güçlendirmek gerek. Ne kadar çok proje tamamlarsan z, ne kadar çok modül görürseniz deneyiminiz ve vizyonunuz o kadar genifller. Teknoloji ilerledikçe ERP nin yeni versiyonlar ç kacak m? Sanm yorum, çünkü ERP modüler bir yap. Uygulanabilir her modül paket üzerine eklenerek gidiyor. Son zamanlarda müflteri iliflkileri yönetimi modülü eklendi mesela. O modül iflime yarar diyorsan z hemen sat n al p kurabiliyorsunuz. Askeri bir sektörde görev yapmak nas l bir duygu? Bir Türk savunma endüstrisi flirketinin üretti i özgün tasar mlar n kendi ordusu d fl nda baflka ülkelerden de talep görmesi bana gurur veriyor. SYHK, Kara Kuvvetleri Komutanl envanterine girecek olan, dünyada efli bulunmayan bir araç. 6x6 ve 8x8 tekerlekli yeni nesil z rhl muharebe arac m z Pars da öyle. Böyle büyük projelerin içinde olmak beni heyecanland r yor. Üniversite hayat n z nas ld? Mimar olan babam n iflleri dolay s yla çocuklu umu Suudi Arabistan ve Malezya'da geçirmifltim. lkokulla beraber Türkiye de okumaya bafllad m. Tercih döneminde birçok üniversite gezmifltim. Bilkent i ö rencilerine sundu u olanaklar ve kampüs ortam n Savunma endüstrisinde müflterinin iste ine göre çok de iflik konfigürasyonlarda parçalar üretilebiliyor. Çeflit artt kça, parçalar revizyon gördükçe onlar takip etmek, yurtd fl lisans koflullar n kontrol etmek zorlafl yor. Bunlar ayr ayr izleyebilmek için program n esnekli i çok önemli. Yayg n paketler genelde seri üretime yöneliktir. Biz proje odakl çal flt m z için kendi de iflikliklerimizi yapabilece imiz esnek bir program ald k; çünkü sektörde düflük hacimli/çok çeflitli (low volume/high mix) bir üretim sistemi mevcut. fiirketteki sorumluluklar n z neler? FNSS'e ERP ye geçifl aflamas nda girmifltim. Bir buçuk senedir program n gelifltirmelerini ve denetlemesini yürütüyorum. Kullan c e itimleri veriyorum. Yeni modüllerin kurulmas yla, raporlamalarla ilgileniyorum. Programlar birlefltirerek otomasyon uygulamalar deniyorum. Atölye, ambar, kalite ve bak m bölümlerini ve çal flanlar n takip ederek ifl yapma 18

17 be endi im için seçtim. Kuzenim de endüstri mühendisi oldu u için Bilkent Endüstri de karar k ld m. Ö renim hayat m n belki de en unutulmaz tecrübesi, bölümümüzün son s n ftaki Üniversite-Endüstri flbirli i Program d r. Profesyonel bir ifl yaflam haz rl yd : bir firma için proje gelifltirmek, problemler için çözüm yöntemleri üretmek, iflleri yönetime sunmak... Ne zaman, nas l giyinece imizi ö renmek bile bir kazançt. Proje kapsam nda kat ld m z yar flmada dereceye girmifltik. Hatta flimdiki müdürüm o zaman jürideydi. Düflünün bir ö rencinin daha okurken ifl yaflam yla ne kadar iç içe oldu unu. Bunlar n de erini bildi im için FNSS te üniversite ö rencileriyle yapt m z uzun süreli staj ve bitirme projesi uygulamalar na farkl bir gözle bak yorum. Bilkentli arkadafllar n gösterdikleri performans beni çok memnun ediyor. Bölümdeyken Yöneylem Araflt rmalar Kulübü nün mezun-ö renci buluflmalar na kat l rd m. fl dünyas ndan Bilkentliler ile düflüncelerimizi paylafl rd k. Basketbol tak m ndayd m. Keyifli y llard. Dostlar mla ve üniversitemle ba m kopmad. FNSS te 6 Bilkentli olmak ayr ca güzel. Kampüse u ramaya devam ediyorum. fienliklere ve Mezunlar Eve Hofl Geldiniz panay r na geliyorum. Basketbol oynamaya devam ediyor musunuz? FNSS te de bir basketbol tak m m z var. Sporu çok seviyorum. Bu aralar foto raf çekmeye bafllad m. fiimdilik denemeler yap yorum. Sonra bir kursa yaz labilirim. fiirkette foto rafç l k dersleri veren, imalat mühendisi bir arkadafl m z var; ona dan flarak ilerlemeyi düflünüyorum. Hobilerimizi birbirimize aktar p beraber uygulayabilece imiz bir kurum kültüründe çal flmak çok güzel. Bir di er hobim ise Bilkent ktisat Mezunu eflimle birlikte farkl ülkelere yolculuklar yapmak. 19

18 Yatç lar, denizin verdi i özgürlük ile yaflamlar na renk katar. Marina yöneticili i kariyerine Türkiye den sonra H rvatistan da devam eden Artun Ertem (Arkeoloji 1996) ile sektörü hakk nda söylefltik. 20

19 Güncel görevinizden ve önceki ifl tecrübelerinizden söz edebilir misiniz? Mezuniyet sonras nda profesyonel turist rehberli i, kruvaziyer gemi tur menajerli i ve k sa bir süre tüplü dal fl e itmenli i yapt m. Ard ndan marinac l k sektörüne yöneldim. Göcek Club Marina da 4 y l, Çelebi Marina Antalya da 2,5 y l marina yöneticili inde bulundum. Aral k 2009 da Do ufl Holding e transfer oldum. Holdingin D-Marin Marinalar Grubu bünyesinde etkinlik gösteren, H rvatistan n Sibenik kentinde iflletmecili ini üstlendi imiz Mandalina Marina n n yöneticisiyim. Marina teriminin k sa bir tan m n yapabilir misiniz? Marina, yatlar n ve yatç lar n kötü hava koflullar ndan korunmak için denizde veya karada konaklad, gerekli teknik deste i temin edebildikleri, e lence ve dinlence olanaklar n n mevcut oldu u yat limanlar na verilen uluslararas bir isimdir. Yatç lar n marinalardan talepleri ne yöndedir? Yat tipleri talepleri etkiler mi? Yatç l k bir yaflam biçimidir. Yatç lar, denizcilik ruhunun verdi i özgürlük ve güven duygusu ile yaflamlar na renk katar. Tüm dünya yatç lar n n ortak paydas denizdir, denizde olmakt r. Dolay s yla temel talepleri birbirine yak nd r: iyi ve h zl teknik servis, temiz dufl ve tuvalet, uygun fiyatl ve güzel restoranlar... Yatç lar n beklentileri tercih ettikleri tekne türüne göre ayr flt r labilir. Örne in motoryat kullan c s ile yelkenli kullan c lar n n beklentileri farkl l k gösterebilir. Motoryat müflterisi konforu ve rahatl tercih ederken, yelkenli tekne müflterisi daha çok adrenalin, rüzgâr ve hareket beklentisi içerisindedir. Bir de süper lüks ve pahal mega yatlar var. 21 Bunlar hem motoryat hem yelkenli olarak karfl m za ç kabilir. Bir yat sahibi marinalarda ne gibi formalitelerle karfl lafl r? Formaliteler genelde ülkelere girifl-ç k fl esnas nda karfl lafl lan bir konu. Her ülke yat ve yatç y kay t alt na alarak takip etmeyi tercih eder. Bunun güvenlik ve istatistik aç s ndan önem tafl d n söyleyebiliriz. Uygulamalar benzerlik gösterse de ülkelere göre baz küçük farkl l klar gözlenebilir. Farklar genelde gümrük mevzuatlar ndad r. Tüm yatç lar gidecekleri yerlerin formalitelerini önceden ö renerek tedbir almal d r. Türkiye de marinac l k yat r mlar ne zaman bafllad? Ülkemizdeki ilk marinac l k faaliyetleri 1970 li y llar n sonlar na do ru devlet

20 taraf ndan iflletilen Turban (Turizm Bankas ) ad alt nda bafllam flt r. Özel sektör giriflimcileri ise 1980 lerin ikinci yar s nda marina iflletmecili ine ad m att lar. Tarihsel gelifliminden de görülece i üzere marinac l k sektörü Türkiye de yeni say labilir. Yat r mlar son 7-8 y lda h z kazanm fl olmas na ra men marinalar m z n ço u bugün dünyadaki örnekleriyle yar flabilecek ve onlara üstünlük kurabilecek özelliktedir. Ülkemizde kaç marina var? Kapasite, talebi ne oranda karfl layabiliyor? Türkiye de T.C. Kültür ve Turizm Bakanl ndan iflletme belgeli 30 civar nda marina mevcut. Toplam yat ba lama kapasitesi kadar. Fransa n n güney sahillerinde rakam n lerde oldu u dikkate al nd nda kapasitemizin durumu anlafl lacakt r; fakat var olan marinalar m z n kalitesi, az önce dedi im gibi, dünya ölçe indedir. Do ufl Holding, Koç Holding, Do an Holding, Çelebi Holding ve di er baz özel teflebbüsler belli bafll sektör oyuncular d r. Baflta Karadeniz k y lar m z olmak üzere daha fazla say da marina iflletmesine ihtiyaç var. Öncelikli hedef kapasitenin e ç kart lmas olmal. Bölgedeki en büyük marinac l k rakibimiz olarak hangi ülke göze çarp yor? Yak n komflumuz Yunanistan, co rafi konumu ve deniz turizmi aç s ndan ülkemizin rakibi say labilir. H rvatistan da bu anlamda rakip kabul edilebilir. Ancak günümüzün iktisadi koflullar nda rekabetten ziyade iflbirli inin ön planda tutulmas daha mant kl. Türkiye nin marinac l k gelece ini nas l görüyorsunuz? Ülkeme yurtd fl ndan bakmak, baz gerçekleri çok daha net görebilmeme olanak tan yor. Ulaflt rma sektörümüz çok ilerledi. Hava, kara ve deniz tafl mac l n n paralel geliflimleri devam eder ise önümüzdeki 5 y l içinde çok aflama kaydedilece ine inanc m tam. Yine de alt n bir kez daha çizmek isterim ki yak n gelecekte Karadeniz sahillerimize marinalar infla edip iflletmeye bafllamazsak Ruslar ve Karadeniz e k y s olan ülkeler pazar ele geçirebilir. Dünyan n marinac l k liderleri kimler? ABD, ngiltere, Fransa, talya ve spanya y sayabiliriz. Denizcilik bu ülkelerde bir hayat anlay fl ve kültürlerinin önemli bir parças. Kariyerinizi yurtd fl na tafl ma karar n z n altyap s nda neler yat yor? Aç kças benim için sürprizdi. Bir pazar günü, çok de er verdi im deneyimli meslektafl m, D-Marin Marinalar Koordinatörü Ali Erkan Bezirgan dan bir telefon ald m. H rvatistan da yapt klar 22