Ticari lglerde Akdi Faiiz ve Temerrtit Faizi

Transkript

1 Bankacrlar Dergisi, S ayr 7 t:i, 2011 Ticari lglerde Akdi Faiiz ve Temerrtit Faizi Prof. Dr. Hamdi Yasaman l. Faizin Tanrnr, Hukuki Niteli$i ve Tiirleri Fai:2, bellrli bir mebla$rn, bu mebla$rn alercaklrsrna sa$ladt}t "medeni semc,re",: larak tantntlanmaktadtr. Astl alaca$a ba$lr fer'i bir borgtur ve hukuki mukadderatl itibrariy ( ana para alac;a$tnt takip eder. Faiz talebinin hukuki temelini aglklayan Ug teori mevcuttur: Bunlardan ilki, alacakltntn, alaca$rnr tahsil edemedi$i igin finansal piyasalardan Lr rrglanlp,a u$rayaca$tnt kabul eder ve bu redenle faiz talebini fiili n!,"da,, mum emergens") bir pargast olarak gdrur. ikinci teori, alacakltnrn alaca$rnr elde edemedi$i igin paraslnr igletmek sure:iyle 'iazanabilece(ii geliri esas allr ve faizi yoksun kalrnan kazang ("lucrun cessans") igerisirrde rrutalaa eder. Ugtincu \/e son yaklagrm ise, borglunun odemeyi zamanlnda yapmamasl nedr-.niy l,,r alacakltntn aleyh ne hakstz olarak zenginlegti$ini ve elde etmesi muhtemel tutan ala<l;:rklrya odentesi gerekti$ini kabul eden sebepsi zenginlegme ("negotorium gesfio") gdrugt dur Bilittdi$i i,tzere, faizin turleri bakrmrndan gergitli ayrrmlar yaprlmaktadrr. Bu ay'lml,t ' gergevesind e, faiz:-; - Taraflarca sdzlegmede karadagtrrrlmrg olup olrnamastna gore: akdi faiz/ kanuni fe iz, - Vadeye kadar ya da vadeden itibaren igletilmesine gdre: kapital faizi/ temerrut faizi, - Astl alaca$tn temelinde bulunan iligkininiteli$ine ve uygulanacak faiz oranrne 96'r,r: adi faiz/ ticari faiz, - Faizin ;3n? p;3t'oya eklenerek yeniden faiz igletilip igletilmedigine gore: basit faizjb legi,'r, faiz geklinde turlerr> ayrr lmaktad r r. Kapital 'feilzi, bir alaca$a, akdi veya kanuni olarak vadeye kadar igletilen faizc ir. "l,r:,tn rrut faizi ise, zamantnda 6denmeyen alacaga,,radesinden sonra, vadeyi gegen ' ;Unlr., igin igletilen faizi if.fie eder. Alacakln:trl zaran temerrut faizinden az dahi olsa, akdi ya da kanuni temerru:.fai'l:. ri talep etme hakktna sahiptir. Dolaytsryla, temerrut Iaizi, alacakllntn, aksi ispat olunanaya I farazi zarannln asgari oranda giderilmesine ydnelik: maktu ve gdturu bir tazminat nitcli$irrledir. TemerrUl:.faizi talep edilebilmesi igin borglunun kusurlu bulunmasna gerek yoktur. Galatasaray Uni'rersitesi Hukuk Fakultesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalr Bagkanr. 6'1

2 Prof. Dr. Hamdi Yasaman T-fK md.22 hukmu uyannca, ticari igletmesi ile ilgili bir ig gdren(avans veren ya da masraf yapan) tacir, arada faiz ddenmesine dair sozlegme bulunmasadahi,6d;me larihin- den itibaren liapital (ve gereken hallerde temerrut)faizi talep edebilir. Yiarg rta'y uygulamasrnda, kredi sozlegmel erinde; hesabrn igletildi$i surece vi-' bi r)deme tarihi (vade),sngdrulmugse bu tarihe kadar her;aplan an faiz kapital faizi, hesabtn kat r,rdilme- sinden sonra igleyen faiz ise temerrut faizi alarirk kabul edilmektedir. ll Sayrlr Kanun'un Sistemi 1. Borglar Kanunu ve Ttirk Ticaret Karrunu'nda Faize lligkin Olarak On il rsrtilen Dtizen lemelerin Akr beti 2. Adi l=aiz TLFaiz: Oranlarr (md. 1 ve md. 2): - ArJiglerde: Sd;zlegmede akdi faizkararlagtrrrlmamrg ise yrl rk yuzde 12'dir (md. 1/l), Fitiz ddemelerine iligkin ozel kanun ("lex:specialis") statusundeki 3095 sayrl Ka rrrni Fatzv'e Telmerrrit Faizine itigt<in Kanun'un getirdi!i sistem gu gekilde ozetlenebilir: 3095 Saytlt Kanuni Faiz ve TemerrUt Ferizine lligkin Kanun'un md.5/ll hu<mu, BK ve TTl('nda temerrut faizini duzenleyen hukumlerin uygulanmayaca$lnr ongormektr;dir. )olayrstyla, 3t195 siaytlt Kanun, faiz konusunda "ozel duzenleme" ("lex specialis") konun unc irdrr. D,cktrinrleki bir goruge (Reiso$lu) gore ise, 3095 sayllr Kanun, BK ve TTK'nrii,ki faiz oranlart ile ilgili hukumleri ilga etmemig, sadec;e uygulanmalarrnr durdurmugtur" l:nfli:t :;yonun dugmes;i ve buna ba$ll olarak 3095 sayrlr Karrun'un yururlukten kaldrrrlmasl ha indr,l BK ve TTK'nda dngdrulen hukumler yeniden uygularna alan t kazanabilirler. Bu g6rugtl gc n>, TTK md. 14ti1lll hukmunde ticari igler bakrmrndan,sngdrulen iskonto faiz oran l, enflar;yorrrin dugmesi iler birlikte yeniden uygulam alanr bulabilecektir. (Bakanlar Kurulu, bu orant aylrk olarak belirle>meye, yuzde onuna kadar indirneyereya bir katrna l<adar arttrmaya yetkilidir- md.llll tarihinden itibaren yuzde 9 olilrak rrygulan- 2ll ve maktadtr). Bu oran, hem kapital faizi hem de temerrut faizi bakrmlndan gegerlidir (r rl. 2ilr). Sdzlegmede temerrut faizinin kararlagtrnlmadr$1, yalntzca kapital faizinin kirrar i, gtrrrlmtg oldu$u hallerde; sozlegmede kararlagtrrrlan ka;rital faizi kanunda belirtilen orandan yirll,sek ise, tenterriit faiz,i akdi kapital faizinden az olamaz imd. 2llll). 3. Ticari Fatz Ticariqlerde, TUrkiye Cumhuriyet Merke:z Bankasr'nrn (TCMB) krsa vadelitvarrli ; iglenr leri igin uyguladr$r faiz oranl Uzerinden talepte bulunulabilir. TCMB'nin 6nceki ytltn 31 Araltk gunu krs;a vadeli avanslar igin uyguladrgr f riz o anl kanunda bngbrtllen orandan fazla ise, arada sezlegme olmasa bile ticari iglerde 1Bffr(rrr 'ut bu orern tizerinden istenebilir. 36z konusu avans faiz orant, 30 Haziran gunt 6n:;,>ki 62

3 Bankacrlar Der(risi 31 Araltk gunu u'ygulallan avans fatz oran Indan beg puan veya daha Uzerinde farklt ise yt ln ikinci yarrsrnda bu oran gegerli olur- md. 2/ll). Hem kapitail faizi hem de temerrut faizi bakrmrndan ticari faiz (avans faizi) talebinde bu u- nabilme imkdnt mevcultur. Ticarifaizin dava dilekgesinde agrk ve net olarak talep edilmesi gerekir. Ticari faiztalebincle bulunulmadr$t surece, asrl olan adi faize hrlkmedilmesidir. Ticari feilzin, avans faizi olarak talep edilmesi gerekir. Uygulamada rastlanrldl$l gekil,le avans faizoranlntn alttnda biroran Uzerinden (orne$in 3095 sayrll Kanunun eski haline paralel ofarak reeskont faiz: oranl uzerinden) talepte bulunulmasl halinde, "taleple ba1lrlrd'ilkrisi gere$ince daha azolan bu oran gergevesinde faiz hesabl yaprlacaktrr. 4. Yabancl Para Borglarrnda Faiz Sdzlegnnede daha yuksek kapital veya temerrut faizi kararlagtrnlmadrgl takdirde, yabar cr para borcuna igletilecek faizin hesaplanmastnda, devlet bankalalntn, o yibanct para uzer,nden aelmrg bir yil vade'ti mevduat hesabrna \dediqi en yul<sek faiz orantesas allnrr. Bu duzenleme, hem kapital faizi hem de temerrut faizi bakrmrndan gegerlidir. lll. Bilegik Faiz Yasagr Faizin anaparava eklenerek bilegik faiz yurutulmesi kural olarak yasaktrr: Kanuni kapilal faizi ve temerrut faizi l'resaplanlrken murekkep faiz yurutulemez (309-5 sayrlr Kanun md. EiK md. 104llll- BK md. 30i3/lll). Yasa$rn istisnalanl: TTK'da bilegik faiz igletilmesiner imk6n tanrnan haller saklrdrr (30t)5 sayrlr Kanun md. 3/ll). TTK, iki istisnai halde bilegik faiz igletilmesine imkdrr tanrmaktadlr (TTK md. B/ll): - Cari hesap sdzlegmelerinde, - Borglu bakrmlndan tir:arig mahiyetini haiz olan karz (ojung) akitlerinde, devre itibariyle Ug aydern agagt olmamak Uzere,'faizinarra paraya eklenerek tekrar faizy11rttulmesi (" bileqik faiz") gartl ongorulebilmektedir. Ayrtca, faiz borcunun ddenmesinde temerrude dugulmesi halinde, icraya ya da ma r- kemeye muretcaat gunr)nden itibaren de faize faiz igletih:bilir (BK md ve li). lcraya '',a da mahkeme'ye nturacaat tarihinden once ise bilegikfaiz'. igletilebilmesi mumkun degildir (E K md. 104/lll). TUrk hukukunda, BK md ll ve TTK md. B/ll hiikumlerinde ongdrulen istisnai hall :- rin dtglnda, bilegik faiz igletilmesi yasaktrr. Bu yasaga ilykrrr sozlegmshukumleri, emred ci hukme aykrrrltk nedeni'yle gegersiz kabul edilirler (BK mrj.30b/lll). Bu itibarla, bir cari hesir,p sdzlegmesi ya da borgt'u bakmrndan ticari ig niteli$inde bir karz (6dung) akdi s6z konusu (rlmadrkga, sozlegnre ile rjahi bilegik faizkararragtrnlabilme,si mumkun de$ildir. Meseleye bankacrlrk uygulamasr agrsrndan yaklagrldr!rnda; - Ancak ticari krediler yonunden bilegik faiz uygulanabilecegi (zira TTK md. B/ll hukmunc e kredi igleminin mutlaka borglu bakmrndan ticari olmasl aranmaktadrr), ri3

4 Prof. Dr. Harndi Yasaman - Diger kredi turleri bakrmlndan ise bilegik faiz uy1;ulanmastntn mumkun olmadr$1, [icar i nitelikte olmayan kredilerin "Borglu Cari Hesabr" acll altrnda agllmalarrnrn da bu durumu de$igtirmeyece$i; zira, banka ile kredi mugterisi araslnda kargllrkll alacaklrlrk durumt bu. lunmadr$rndan, gergekte hukuki anlamda (TTK md. il7 vd.) bir cari hesap iligkisinin mtirvcu t olmadt$t, kredi igin agtlan hesabrn "cari hesap" olarak isimlendirilmesinin bu gerge$i d:$igtirmeyeceg i, - Nitekim, tuketici kredileri ve kredi kartlan yonunden, 4077 sayllr Tuketicinin Korun nas I Hakklnda Kanun'un md. 10 ve 10A/ll hukumleri ile bilegik faiz uygulanmaslnrn aglkga!irs?k. landr$r, - Ticari kredik:re bilegik faiz uygulanrrken ise, faizin en az uger aylrk devrelerle ana p rayi,l eklenmesi kogulunun mutlaka gdzetilmesi gerekti$i sonuglarr ortaya grkmaktadlr. Bu noktada ise gu soru akla gelmektedir: Bankantn, sdz konusu mebla$r kredi o ara i vermek igiln yurt dlqlndan borglandr$r (6rne$in sendikasyon kredileri vasltaslyla) ve l:enci alacakllslna bilegik I'aiz odedi$i dugunuldu$unde; acaba kendi kredi borglusundan (ticar kre. diler drgrnda) trilegik faiz talep edememesi adil bir sonug mudur? lv. Haksrz Fiilde Fatz Akdi iligkilerin rjlgtnda, hakstz fiil halinde odenmr>si gereken tazminata uygulanacal:fai:,: de incelenmelidir. TTK md.21ill hukmunde yer alan, bir taraf igin ticari sayllan mukavelelerin diler tarel igin de ticari kabul erdilecekleri ydnundeki karine sdzlegmelere ozgudur; haksrz fiillere Lygu. lanmaz. Bu itibarla, yaln'zca hakslz fiili yapan bakrnlndan ticari nitelikte olan eylemlerderr do$antazrninatyuktrmlulu$uneticari faizuygulanrr(yarg. 11. HD., , E.2OOS1t66i:f K. 2006/4648). Fiili ika eden taraf bakrmtndan ticari olmayan hakslz fiillerde ise ticari fazta. lep edilemez. Hakstz fiil her iki tarafrn da ticari igletmesi ile ilgili ise (ornegin hakslz rekabet ha leril, eylem fiili ika eden bakrmtndan her halukarda ticari olacagrndan, yine ticari faiz talep e dile. bilir. V. Vade Farkl Uygulamada, Laraflar araslndaki sdzlegmede ternerrut faizi konusunda anlagma b rlun. madt$t hallerde, borglunun borcunu vadesinde 6dememesi durumunda belirli bir orand a rcdr,t fark odeyece$ini ongdren faturalar kullanrlmaktadrr. \/ade farkl uygulanmastnr ongoren fatu. raya B gurr igerisindeiliraz edilmemesi halinde ise, Tl'K md.23lll hukmu uyannca fature ige. ri$inin ba$laylcr kabul edilip edilemeyecegi tartrgmasr ortaya grkmaktadtr. Bu mesele tarihli lgtihadr Birlegtirm, Karanna konu olmugtur (E.2OO1'1 K, ). Yarg. IBK tienel Kurulu, haklt olarak, taraflar arasrnda vade farkl (akdi temerr[t fai. zi) odenmesi yonunde sozlegme bulunmayan hallerde; vade farkl igeren faturaya itiraz edil. memig olmastntn, bu faturayt "vade farkr ydnunden" ba$layrcr hale getirmeyece$ine llarar' vermigtir. Gergekten, vatje farkr kaydl faturanrn mutad igerri$ine dahil degildir. Bu nedenle, r;ure" sinde faturaya itiraz edilmemig olmasl vade farkrnln da kabul edilmig oldu$u anlamrna gel. mez. Zira, vade farhlt "akdi temerrut faizi" niteli$inde oldu$undan, sozlegmede agrkga e ngo. rulmug olmadrkga uygulanabilmesi mumkun degildir.

5 Banka;rlar rgisi vl. Temerri,it Faizini Agan (Munzam ) BK rnd' 1ll5 hukmu, temerrude dugen bor(;lunun temerrut sonucu ca$t alacaklrnrrr tum <lan u!t",tyaill r,rnin, sorumlu tutulaca$rnr'ongdreir BK md. 102il para hukmundeki g n(irl borglarrna 6zel bir uygulamasrndan ibjrettir. Bagka bir ifadeyle, (verme, BK yapma md. 1o2tlhri lmu ya da yapmama) her gegit borcu kapsarken, BK mo. 105 munh'srran (,,mu nza para n Zi'i'af") borgrarrna ozgu bir duzenreme.ngdrmektedir.?*3ii:',13:-?11] j"j.l':lyl temerrudu sonucunda bir a ugrar ve otayda :ahe l kuk "r;;;;i,;ri; ffi;,iil;' )"1 nprrocinrla gevesinde farvrnrrii* f^i-i il^ 1-^..^.r -.- temerrut faizi ile kargrlanam-ay an zaran igin iei tazminatalebinde sahiptir. bulunma halr:lr:lna i) Alacagrn elde edilmesine yonelik girigimlerden dogan masraflar, Temerrut faizi ile kargllanamayan.ln tilzmini igin, "Munzam BK md.105 hukmrinun surrnu$u Zaraf'talebinde bulunma lmkanrndan faydalan,luoilir. Soz konusu md' 105i hrikme 1): "Alacaklrnrn 96r::r (BK dugar oldu$ u gegmi; gunler faizinden fazlaoldu$u lu kertdisine sur rtte higbir I org- kusur isnat editemeyerjgiiiisbjt etmedikge bu zarandahi kelleftir". tazmn ik,r mu- ii) Tenrerrtidun alacakllnln kendi afacaklrsr ile arasrndaki iligkiyi olumsuz etkilemesirrderrdo- Qan lar, iii) Borglu taraftndan odenmeyen paranrn farklr kilynaklardan sa$lanmaslna y6nelik ril r:: "af- lar, iv) Yoksun kalrnan kar, v) Parernrn alrm gucunun azalmasrndan do$an zanarlar, vi) Yabancl para borglart baklmtndan kur farkrndarr do$an lar, munzam kavraml igerisinde yer alrrlar. "Munzam z:araf" olarak isimlendirilen bu n gunlardlr: talep edilebilmesi igin gereken ge rttar ise a) Alacakltnln ternerrut faizi ile kargrlanamayan bir nrn bulunmasr b) Munzam ile temerrut arasrnda uygun illiyet ba$lnln butunmasl c) Borglunun kusursuzlu$unu kanrflayamamrg olmasr, genel hayat tecrubeleri ve olaylarrn ola$an;akrgr dikkate rtidunden allndr$rnda borglunur kaynaklanmaya terri>r- elverigli olmalrdrr Burada sozu edilen miktan, borg zamanrnder ifa edilmig olsa idi ntn afacaklrnrn ulaqaca$r malvarl dunum ile borcun zamanrnda!lig nde,u- ifa edilmemesi nedeniyle lundugu malvarlr$rnrn dunum araslndaki farktan ibarettir. Borglu kusurlu bulunmasa dahi temerrut faizinden r;orumlu tutulur. zam Nevar dan ki, borglunr n ff [,nba$lrdlr. Yasa scrrurillu tutulabilmesi kusursuzlu$unu ispat etmesine borglunun kusurlul ka butundu$unu 'i re kabul eder; kusursuzlu$unu ispat yr;kuborgluya aittir.

6 Prof. Dr. Hamdi Yasaman "Muspet " niteli$i tagryan munzam n varlr$rnt ve miktarrnr ispat yuku alacaklrya aittir. Alacaklrnrn zaran ilk planda gdturu bir tazminat niteli$i tagryan temerrut faizi ile giderildi$inden, mriktan temerrut boyunca iglemig bulunan toprlam temerrut faizi tutarrndan az veya ona egit ise ortada ta:zmini gereken bir munzam <Ja bulunmaz. Dolaylslyla, ancak zarann temerrilt faizi topla,nrndan fazla oldugunun ispail halinde BK md. 105 hukmune dayanllarak munzarn talebinde bulunulabilir. ispat konusundia en buyuk gugluk, paranrn alrm gucurrun enflasyo nedeniyle dugmesinden do$an zarann ispatrnda yaganmaktadlr. Paranrn allrn gucunun dugmesinden do$an n munzam olarak kabul edilece$i TUrk Hukuku'rrda neredeyse oybirli$ile kabul edilmektedir (Barlas, Kartal, Tekinay / Akman lburcuollu,'altop, Akman, Klllgo$lu, Uyar, Eren). TemerrUt faizinirr Uzerinde kalan enflasyonun, munzam n varlr$lna iligkin maruf ve meghur bir vakta olarak HLIMK md. 238/ll ve MK md. 7 hukumleri gergevesinde fiili bir karine tegkil edip edemeyece$i konusunda Yargrtay daireleri geligkili kararlar vermigtir. Yargttay 11. HD.si, )rerlegik igtihadr ile yuksek enflasyonun mevcut oldugu durumda munzam n somut delillerle kanrtlanmasrna gerek olmadr$rnr, para n faiz oranlarrnrn UstUnde de$er yitirdi(ji bir donemde para borcunun temerrudunden dogan munzam zarann fiili bir karine olduqunu, alaca$tnt zamanlnda elde eden bir tacirin bunu bir an 6nce yatrrrma ydnlendirmesinin hayatrn ola$an akrgrna uygun bulundu$unu kabul etmigtir. Buna kargrltk, \'argltay 15 ve 19. HD.'leri, bu y6nde hrir karine uygulanmastnr reddetmekte ve parantn ternerrut suresince de$er kaybetmig olmasrna dayanllarak munzam n tazmininin istenilmesi halinde, zarann somut delilterle ispat editmesi gerektifli gdrugunu savunmaktad rrlar. Bu igtihal sr,rktrtlt$rnl gsidermek uzere toplanan igtihatlarr Birlegtirme BUyuk Genel Kurulu, tarih, E. ve 1999/1 K. sayrlr karan ile "igtihatlann birtegtirilmesine yer olmad t Q t na" karar verm i9tir, Bu yaklaglrtln elegtiriye son derece agrk oldu$u ortadadrr. Bu karardan sonra, Yargrtay Hukuk Genel Kurulu'nun,'1999 yrltndan itibaren, yeknesaklr$r sa$lamak adrna mustekar bigimde; "kamulag'rilrmit alac;aqtntn tahsiline iligkin uyugmazttklar dryndakf' tum ihtilaflarda, alaca$rnl geg alan alacakhntn parantn deqer kaybrnr 6nleme,k adtna getiri saqlayan yafirtdara ydneleceqini " karine olarak" kabul etmigtir. Bu hususa iligkin olarak son ornek, HGK'nun tarih ve E K. sayrll karartdtr. Bu karara gdre, munzam n varlr$l fiili bir karine olarak kabul edilmeli ve alacakltntn paraslnr yattrrm araglanna yatrramamasr nedeniyle u$radt}t, yani munzam miktarr: i) enflasyonun artrg orant, ii) bu orantn egya fiyatlarrna yansrma durumu (toptan egya fi1's1;rn endeksi), iii) mevduat faiz oranlan, lv) devlet tahvillerine rsdenern faiz oranlarr ve, v) d6viz kurlarrndaki degigil<likler dikkate allnarak, bfrililrkigi incelemesi yoluyla hesaplanmalr ve gereken hallerde BK md.43/l hukmunun hakime hnd$r takdir yetkisirrden y'ararlanrlmalrdrr.,,' I I i ) \ I \ E c E v n d z a

7 il,fifl::ln:,;i#:idil,",;':d?'{,f,{{i:?llii?:"'"" K rrd. l,l5 T i:[i;#",i]#i i1fi;i,rlni:di?fi1fi.2,20or, zcto/ t lr _ss ff,ni'lli:j'il3il1,1;[:a'-lltzf, r.- z6'6n ts5?:; Kanlm-tzca' fflun zam z?ra,r ru de$ifclir' a.laca$rnrn fvlunz"^ asrl afar:aktan asll ba$rmslz olarak drigrinri,lme zarann ur"""g-,n si dr,r trir piargastdtr; "itr, vadesinder tahsir ed-ilem"-,r.,-"-"i i- dolayrsryfasrl liacar<tan nedeniyre oai',r; -B;l ug.anr z i: obrakn,t"i"noiritemei. n ibar,r, fl:/,:,:riffi!,'!j,eif{aii:::a;i;; ;;;sinin,ui."i tatebi bakmrndan t Q,:, ti son ofarak' rnun zam iglemeve talebine iligkin bagl-ayacao' zamana$rmr ol ia.rtrgmavr suresinin hangi tarihten it bar,:, cak rg,;raj,o,r-ei;i.o;is" gore, r temerrut faizi t:'ihsit eoltoiii;;';;la"11ay,a munzam mikti' E,rcJro,noai, ar.. ="r"nugrmr temerrut firiziri r l?31"'?1i3:3t'b1t:il[?il;l l;*l;nfu:i';6ffi1"is'';"'as oa bu vondedir (ya rg 11, Kantmtz ca' trtunzam tn melidir' temerrilt Bu itibarla' ile birtikte zaman"g't' doqup olugmaya s.iresi de bagtad$r asrl kabut ed,:i, "r"r"ginlir".."r ordugu tarihten itibarer bar,; ',l[til* f;tffi:lil,i^?j"-',ffi1-un;er ordugi t"iir,t*n baslaya-cagrn, ong.ren Br( mrr : I Bankac - lar C r, t.gisi i![:ile:l'il:-'ff!l] Iff TIff,'1;* j-",[[l hff r: : b] '.': r, uza nt ilrrfi:{f';atxrutri*"sl;ff,n*f, riir4i,"iif,fl q:::?iil,'ffii,:"= s, o,a ra k reg i,,a - tin lr-t^^; :li 3 [ 5 *;u:::i r]i.ffi,] ffi:'n"ffi : il[ill :)V- :"T,',Tlffilfl:iHp,S:lllFg"'";,"J,i'il:i?:,:iilf:,1nfl *n?:_i;;"1''i,,u_!;:'.1#l1i:iffj"j;xgifi :;#Tr1ir"'ffi 1 jil::]ff 'x',l j,t:xil"l:fi *x#:il:'j;:ffi,**:yffi ;i''ij:'3;i'ii'"?;;lll,t:',il:'ff:f,,iil:f r,*"rn*:lh,:- jj;n:[i::1,, Kaldr ki' BK nrd' 105/ll htjkmu temerrut uyarlnca, f'aizi alacal:lr, ile kargllanamayacak asrr.a.racak igin dava mrnz"rn ikame nlr ed*rkerr Gergekten' soz konuiu da tarep t'lult" g6re, uo"oirr" hakkrna munzam sarripti, dair karar vertrken derhal takdir bu ln olunabilirse miktarnr hakiffi, o"r'ri sas,rl agarken tayin temerrut faizinin Alacaktr, nr.. asrr "J"nijir. alaca$r kargrfayrp igin Jav,r bunu kargrla'1amayacag,n, hesaplayabilir' Bunun igin, rahatf rkfa soz r..inuj, ongorebir parayt r v,,r orant ile temerrut ii;letme.k faizi suietiyle oranlailnt,kargrlagtnl"r, elde edebilecegi yeteriioir. letii i te talep edifdi$i takdirde' Munza alacaklloan ^ =iirirasrr atacak o"u" yotuila ire trirrik. lanan klsmtnr t"rrp ayrlca ettigi ispat ="ru* etm"tii;iil;;meyecek, t"mer^it faizi,ekargr. ise ayrtca ispat rnunza edilnnesi m orarak aranacaktrr' tarep bolayrsryla, ettigi kr,;mrrr munzam kurert o'r alacaklrnrn da talep asrl etmesi alacagr gerekti$iydnunde talep ederkerr dan kaynaklanan olmalrdrr. Bu bir engel noktada ile ise karglagrtm"akiadlr. usur hukukun iligkin Davilnrn odemenin ne kadar ne za'iran surece$i yaprlicagr ve asrr afar;a$rr o"iii otmaoigino"n, tutarlnt nastl aracakrr befirleyecek've tarep edecegi mun zarr yontemfe bu"tutarizerindei nasrl'nisbi h;rg;j;yecektir? Erozu[ebifir: Nasrl ki talep edilen soru r gr yorsa' temerrut faizi astl igin alaca$a ay.ca elk olarak harg 6denmesi talep gerer<mi. edifen rrn.r* aranmamaltdtr' ieil Bu de terkdirde, ayrca nisbi alacakllnln harg odenrrnes astl alaca.k de bulunabilmesinin igirr agigr davada 6nu munzam agrlmlg ve tare usul bin- ekonomisine gekten' ouyuk munzarn katkr sa$lanmrg naglmsl2 olacaktrr. risr- de$il fer'i yine nitefikte fer'i bir alcat nitelikte olarak-k"ort olan tem6rrtit edilecek faizi ofursa, iini rrn zam meyecektir. zarer igin de ayrrcaharg odenmesi ge.ek- Bu ag;rklamalar gergevesinde, gahsi g6rugum, davada krlral olarak munzam asrl alaca$ln talebinde talep edi nutunutriasr di$i gerekti$i yonundedir. alaca$l da astl Dolayrsryla, alacak ile birlikt" mun;:am tu"..el -hafe asrl alaca$tn 'l6t*is kabuf zamanaglmtnln eoitmlti, zamanagrm bagladrgr da tarinte uaglaiilm"l,b,r. Asrl atacaga iligkin dav ada 67

8 Prof. Dr. Hamdi Yasanran munzam tarebinder igerisinde buf unulmamr$ her zaman ise, asrr rsriah y;_g" araca$rn yacak gekilde ek genigtetif",rii,ri"rr dava yoluyra tarebinr'nuflz?ttt lf1lutundugu zamana$f m I srires i mumkundur. alaca$ln,'j, "k"pr" "".,n1[#,/:iii"l:-ih,!,:ilryiil:ffi '",?,!T;#,T:.i[f iffi'?: :fi "*Ji;?:"Tffi H Jil'i,g$lffi;t T: 3;lTilj 6l mffi #ilt lt : fi :'j: fl :., g n ri i,e n ciil n o ig i '1 fl : iil l? : 3t',f itu k # ri I #ffi i,,*:l,lff *?l f ta n d g, " ilx'j# t[ i;ll T I : t o iat ':lffiiffi :Iffi i; :l#' i l*' ' i ifl nl xl m 13 ip.fi: ii T :li #:,ilj,#:h?= s:i ffi IT; ;Xffi i:eif ffi:'- "j,,ffi B,r ta kd i ro ln:':,*glff L, i,i n=", ) ^, a,,l " u",, o"u^tii)ii"iii']"'"t,tmrs :1il""?,1Tr.o't oh"n"o,r. e;"jr-'haksrz ve adafetsiz bir tabro teskil j8