Özel Güvenlik Etkili İletişim - Ömer ASİL

Transkript

1 Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili ÖZEL İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili GÜVENLİK İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim ETKİLİ İLETİŞİM Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili DERS NOTLARI İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim ÖMER ASİL Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim facebook.com/omer.asil42 İLETİŞİM ÖĞRETMENİ Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili omerasil@hotmail.com İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim instagram.com/omerasil42 Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim Etkili İletişim

2 BÖLÜM 1 ĠLETĠġĠMĠN TANIMI ĠletiĢim kısaca, Duygu, düģünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla baģkalarına aktarılmasıdır. Bir baģka tanıma göre iletiģim DüĢündüğün Ģeyi söyleme, istediğin Ģeyi karģıdaki kiģiye olduğu gibi aktarabilme sanatıdır. Bir baģka tanıma göre iletiģim Bilgi üretme, aktarma, paylaģma ve anlamlandırma sürecidir. Nitelikleri ne olursa olsun, iki sistem arasındaki bilgi alıģveriģini ĠletiĢim olarak kabul edebiliriz. Niçin ĠletiĢim Kurarız? Var olmak, HaberleĢmek ve anlamak, PaylaĢmak ve öğrenmek, Etkilemek ve yönlendirmek, Eğlenmek ve mutlu olmak için. ĠletiĢimin Temel Özellikleri: Bilinçli ya da bilinçsiz olarak gerçekleģebilir. Kullanılan semboller, sözcükler, beden diliyle gerçekleģir. Alıcı ve kaynak farklı anlamlar verebilir. Geri bildirime gereksinim duyan çift yönlü eylemdir. Meydana geldiği ortamdan etkilenir. Sözel olmayan iletiģim duyu organlarıyla algılanabilir. 2

3 Neden ĠletiĢim? 3

4 Roman Jacobson un ĠLETĠġĠM SÜRECĠ GÜRÜLTÜ KAYNAK KODLAMA MESAJ KANAL KOD ALICI AÇMA GERİ BESLEME KAYNAK (Gönderici-Verici): Mesajı iletmek isteyen kiģi, kurum ya da aygıtlardır. Kaynağın Özellikleri: Kaynak bilgili olmalıdır: Kaynak göndereceği mesaj konusunda bilgili olmalıdır. Kaynak, bilgisi oranında kodlama, mesajı gönderme gücüne sahiptir. Bilgi, mesajın kodlanma biçimini belirlediği gibi, içeriğini, alıcıdan beklenecek olan davranıģı da etkiler. Kaynak göndereceği mesajın oluģturacağı davranıģ hakkında, mesajın nedeni konusunda ve mesajın kodlarının etkisi konusunda bilgili olmalıdır. Kaynak kodlama özelliğine sahip olmalıdır: Kaynak, alıcıya göndereceği mesajın nasıl kodlanacağını, sözlerin ve iģaretlerin anlamının ne olduğunu bilmelidir. YanlıĢ veya yetersiz biçimde kodlanan bir mesaj, etkin olmayacağı gibi, istenilenin dıģında bir davranıģ da yaratabilir. Kaynağın kodlama özelliği, alıcı ile kültür bağı kurmuģ olmasına da bağlıdır. Eğer kaynak alıcıyla benzer kültür düzleminde ise, masajı daha kolay kodlayabilecektir. Kaynak düzlem ve rolüne uygun davranmalıdır: Kaynak bulunduğu düzleme uygun davranmalı, göndereceği mesaj ile statüsü ve rolü arasında iliģki olmalıdır. Kaynağın, davranıģın gerçekleģtirdiği statü ve role uygun düģmeyen bir mesajı göndermesi halinde, mesaj ya alıcılarca iģleme konmaz ya da olumsuz etkileģime neden olur. Ayrıca kaynak bir davranıģa neden olmak üzere mesaj gönderiyorsa, bu davranıģ bulunduğu rol davranıģı ile iliģkili olmalı ve alıcıların da söz konusu rol düzlemi ile bağı olmalıdır. Kaynak tanınmalıdır: Etkin bir iletiģimin sağlanması için, alıcılar kaynağı tanımak isterler. Alıcı aldığı mesajı değerlerken, kaynağın özelliğine göre değerler. Kaynak, alıcı tarafından ne ölçüde tanınıyorsa ve bu tanıma ne ölçüde olumlu ise, gerçekleģen iletiģim o ölçüde etkin olur. Tanınmayan veya olumsuz tanınan kaynağın gönderdiği mesajlar, alıcılar üzerinde olumlu etki oluģturmaz. 4

5 KODLAMA (ĠletiĢimin ġifrelenmesi): Mesajın ortak kültüre ait göstergelerle biçimlendirilmesidir. Yani bilginin, düģüncenin duygunun iletime uygun, hazır bir mesaj haline getirilmesidir. Harfler, semboller, Ģekiller, el hareketleri. ĠletiĢimin gerçekleģmesi, kaynağın mesajı alıcıya ulaģtırmasıyla; iletiģimin etkinliği ise, gönderilen mesajın anlamı ve etkisinin, alıcıya tam olarak iletilme gücüyle ölçülür. Gerçek iletiģim etkinliği, hedefte istenen davranıģın sağlanmasıyla gerçekleģir. Bu da ancak mesajın kodunun, kaynağa kodladığı gibi, hedef tarafından açılmasıyla mümkün olabilir. Kaynağa göre etkinlik, istenen davranıģın sağlanmasıyla olur; ancak kaynağın beklediği davranıģın gerçekleģmesi, mesajın tam alınmasının yanı sıra, alıcının mesaj ve kaynağa karģı tutumuna da bağlıdır. Kaynak, alıcıya mesajı gönderirken, beklediği bir davranıģ vardır. Alıcı mesajı "A", "B" ve "C" düģüncelerinden herhangi biri seklinde alabilir. Eğer kaynağın gönderdiği mesaj, "A " düģüncesi doğrultusunda ise, alıcı mesajı "A " düģüncesi Ģeklinde alıyorsa, iletiģim tamdır. Kaynak bu düģünce doğrultusunda istenen davranıģı da gösteriyorsa, iletiģimin etkinliği de sağlanmıģ olur. Ancak alıcı, "B" veya "C" düģüncelerini oluģturacak Ģekilde mesajı alır ve bu düģüncelerden biri doğrultusunda veya bu düģüncelerin gereği dıģında bir davranıģ gösterirse, iletiģim tam olmadığı gibi, istenen etkinlikten de uzak olur. O halde, iletiģimin tam olabilmesi için mesajın iyi kodlanması, alıcının mesajı doğru algılaması ve istenen davranıģı göstermeye istekli olması gerekir. MESAJ (Ġleti): Kaynak tarafından oluģturulan sözlü-sözsüz iletilerdir. Mesajın Genel Özellikleri: Mesaj anlaģılır olmalıdır. AnlaĢılırlık, hem sekil, hem de içerik açısından olmalıdır. Mesaj açık olmalıdır. Açıklık, özellikle istenilen ve beğenilen davranıģ açısından önemlidir. Kaynak, gönderdiği mesajla, alıcıdan ne istediğini belirtmelidir. Mesaj doğru zamanda iletilmelidir. Her iletiģim etkinliğinin bir yeri ve zamanı vardır veya iletiģim, mesajın içeriğine uygun zamanda etkin olur. Mesaj uygun kanalı izlemelidir. ĠletiĢimin gerçekleģtiği ortamda düzenlenmiģ olan, bir iletiģim ağı vardır. Mesaj bu yolu izleyerek alıcıya gitmeli, gerekiyorsa vardığı her noktada istenilen biçimde tamamlanmalı ve alıcıya ulaģmalıdır. Mesaj, kaynak ve alıcı arasında kalmalıdır. Mesaj, kaynaktan alıcıya ulaģıncaya kadar değiģik kiģi ve kademelerden geçebilir. Yüz yüze olmayan örgütsel iletiģim, bu tür mesajlara dayanır. 5

6 Mesaj gönderilirken 5N+1K soruları formüle edilebilir. Ne : Ġletilmek istenen mesajın konusu içeriği Neden : Amaç, gönderici ve alıcının kazanımı Ne Kadar : Hangi bilgilerin yer alıp almayacağı Ne Zaman : Gönderilme zamanının uygun olması Nasıl : SembolleĢtirilmesi, kanalın belirlenmesi Kim : Hedef kitle (KiĢi, grup) KANAL (Araç): Mesajı iletmek için seçilen fiziksel araçlardır. Kanal, mesajın göndericiden alıcıya aktarıldığı yoldur veya kanal, mesajın göndericiden alıcıya gönderildiği araçlardır. Örneğin, sözlü iletiģimde kanal "hava dır, telefon görüģmelerinde ise telefon hatları, kanal rolü görür. Radyo ve televizyon iletiģiminde kanal frekanslardır. Diğer iletiģim kanalları; magazinler, gazeteler, bültenler, ilan tahtaları, toplantılar, brifingler ve paneller gibi sözlü iletiģim kanallarıdır. Etkili bir iletiģim için kanalın sahip olması gereken özellikler: ĠletiĢimin etkin ve verimli olabilmesi için kullanılan aracın mesaja uygun olması gerekir. Ġnsanlar iģitsel, görsel ve duygusal zekâya sahip olabilirler. ĠletiĢim de mümkün olduğu kadar çok çeģitli kanal birlikte kullanılmalıdır. (Örneğin Söz ve Beden Dili) KOD AÇMA (Kod Çözme ġifrelemenin Açımlanması) : KodlanmıĢ mesajın alıcı tarafından yorumlanmasıdır. ĠletiĢim süreci içerisinde mesajlar ancak kod-açma yoluyla, kâğıt üzerindeki anlamsız iģaretler, ya da bir takım ses ve görüntü sinyalleri olmaktan çıkıp, anlam kazanırlar. ĠletiĢimin baģarısı, mesajın alıcı tarafından kod açmanın kodlandığı Ģekilde yapılmasına bağlıdır. Bu ise alıcı ile kaynağın mesaja aynı anlamı vermesiyle mümkün olur. Ortak yaģantı ve deneyimlerin bir yansıması olarak, iletiģimde ortak bir dilin kullanılması, kod açmanın etkin bir Ģekilde gerçekleģmesinin ilk koģuludur. ALICI (Hedef): Mesajı alması hedeflenen kiģi ya da kitledir. Aktif bir dinleyici olabilmesi için alıcının: Etkin sessizlik içinde olması, Dinlerken her türlü önyargı, ön tipler, değerlendirmeler ve genellemelerden kendini uzak tutması, Göndericiye karģı empati göstermesi, Sabırlı olması ve konuģmacının sözünü kesmemesi gerekir. 6

7 Etkin bir iletiģim için alıcının taģıması gereken özellikler: Alıcı mesajı algılayabilmelidir. Alıcı bilgili olmalı ve bir geri-besleme sistemine sahip olmalıdır. Alıcı secici olmamalıdır. Alıcı, bulunduğu düzleme uyabilmelidir. Alıcı, kaynak olma özelliği taģımalıdır. GERĠ BĠLDĠRĠM (Geri Besleme Feed back Dönüt - Yansıma ): Alıcının kaynağa gönderdiği tepki ve aktarımdır. Bu sayede, gönderici mesajının anlaģılıp anlaģılamadığını öğrenir. Geribildirimin olmadığı bir iletiģim, "tek yönlü iletiģim" iken, geribildirimin olduğu iletiģim, "çift yönlü iletiģim"dir. ĠletiĢim sürecinin son unsuru geribildirimdir. Alıcının, kaynağın mesajına verdiği yanıt, geri-bildirim olarak adlandırılır. Kaynak, kendisine ulaģan mesajı değerlendirerek, mesajını yeniden düzenler ve iletir. Bir mesaj göndericiden alıcıya, sonra tekrar göndericiye geri bildirim yoluyla iletilir. Geri bildirim, hedefin mesajı nasıl yorumladığını gösterir. Geri bildirim, alıcının tepkisini göndericiye aktarmasıdır. Geri bildirim, iki yönlü iletiģimin ortaya çıkmasının zorunlu bir unsurudur. GÜRÜLTÜ: ĠletiĢim sürecinin her aģamasında ortaya çıkabilen ve bu süreci sekteye uğratan her türlü dıģ etkenlerdir. Fiziksel Gürültü: Televizyonun cızırtılı olması, Telefon parazitleri, fabrikadaki makine sesleri Nöro-Fizyolojik Gürültü: ĠĢitme, duyma, görme, konuģma bozuklukları Psikolojik Gürültü: Heyecan, sevinç, korku, ön yargı Toplumsal Kültürel Gürültü: Tarafların bilgi düzeyleri, Jargon (Mesleki Dil), Çevre farklılığı 7

8 Yükselen iģletmesinin müdürü Ahmet Bey, tüm çalıģanlara Önümüzdeki ay iģletmemizde denetim yapılacaktır, herkes kolları sıvasın. ġeklinde elektronik posta(mail)göndermiģtir. Kaynak : Ahmet Bey Alıcı : Tüm çalıģanlar Mesaj : Denetimin yapılacağı Kanal : Ġnternet ( ) Kod : Herkes kolları sıvasın Kod Açma : Herkes denetime hazırlansın Geribildirim : Herkesin sıkı bir Ģekilde denetime hazırlanması Mehmet rahatsızlığı nedeniyle cuma günü okula gelememiģti. Fen bilgisi öğretmeni, pazartesi günü sınav yapacağını açıkladı. Bunun üzerine Ali, Mehmet e cep telefonu ile bir mesaj gönderdi: Mehmet, fen bilgisi öğretmeni pazartesi günü sınav yapacak, sorular da kılçık olacak bilgin olsun. Mehmet aldığı mesajdan soruların zor olacağını anladığı için sıkı bir Ģekilde fen bilgisi dersini çalıģtı. Kaynak : Ali Alıcı : Mehmet Mesaj : Fen bilgisi sınavı Kanal : Cep telefonu Kod : Sorular kılçık Kod Açma : Soruların zor olacağı Geribildirim : Mehmet in sıkı bir Ģekilde çalıģması 8

9 ĠLETĠġĠM TEKNĠKLERĠ ENFORMASYON : Tek yönlü bilgi iletimidir. DEZENFORMASYON: YanlıĢ ve doğruluğu bulunmayan ve kasıtlı olarak yayılan bilgi. KOMÜNĠKASYON : Çift yönlü bilgi aktarımıdır. Ġnsanlar arası tüm konuģmalar da değildir. SOSYALĠZASYON: KiĢilerin, içinde yaģadıkları toplumun etkin üyeleri olarak faaliyetlerini sağlayarak toplumsal bağlılığı ve bilinci besleyecek genel bilgi birikimini oluģturmak ve böylelikle, toplumsal yaģama aktif bir Ģekilde katılmalarına izin vermek. EĞLENCE: KiĢisel ve toplu olarak eğlenme amacıyla iģaret, ses, sembol, ve görüntü aracılığıyla aktivitelerinin yaygınlaģmasını sağlamaktır. EĞĠTĠM: YaĢamın tüm aģamalarında kiģilik oluģumu, kiģisel yetenek ve kapasitenin geliģimi için bilgi aktarmaktır. ENTEGRASYON: Tüm insanların grupların ve ulusların birbirlerini tanıma ve anlamalarını sağlamak, kendileri dıģındakilerin yaģam koģullarını görüģlerini ve isteklerini değerlendirmek için ihtiyaç duydukları farklı mesajlara ulaģmasını sağlamaktır. ĠMAJ: Bir kiģi ve kurumun diğer kiģi ve kurumların zihinlerinde isteyerek ya da istemeyerek bırakmıģ olduğu izlenim, fikir, anlayıģ, değerdir. KANAAT ÖNDERĠ: ĠletiĢimi grubun dünya görüģüne biçimlendirerek saygı duyulan bir lider. KAMUOYU: Halkla iliģkiler açısından toplumun çıkarını ilgilendiren bir konu hakkında halkın genel kanaat ve düģünceleridir. HALKLA ĠLĠġKĠLER: Organizasyon ile ilgili çevreleri arasında karģılıklı iletiģimi, anlaģmayı, kabulü ve iģbirliğini sağlayıp sürdürmeye yardımcı bir yönetim fonksiyonudur. Halkla iliģkilerin reklam arasında bağlantı vardır. En önemli özelliği karģılıklı, anlayıģ, iģbirliği olmasıdır. Organizasyonlara özgü bir faaliyettir. Çevrelere yönelik bir faaliyettir. Bir yönetim fonksiyonudur. KÜLTÜREL GELĠġME: GeçmiĢin mirasını korumak amacıyla kültürel ve sanatsal ürünlerin yayınlanmasını, bireyin ufkunu geniģletilmesi, hayal gücünün geliģtirilmesi yoluyla kültürel geliģimini sağlanması Kültür; Toplumsal yapıya yön veren ve topluma bir kiģilik kazandıran maddi ve manevi ortak davranıģlar kalıbı, toplumsal değer ve davranıģlar sistemi, geçmiģ ile gelecek arasında köprü, toplumların yaģam biçimleri, gelenek görenekleri, inançları, dili, sanat anlayıģı, Genç kuģaklara, öğrenme yolu ile geçirilen toplumsal bir miras, (Orhun Yazıtları, Atasözü, Dede Korkut Hikayeleri) 9

10 Maddi Kültür: Yapılarımız, tekniklerimiz, yollarımız, ulaģtırma araçlarımız vb. Manevi Kültür: Gelenek ve göreneklerimiz, ortak davranıģ ve tutumlarımız gibi topluluğa ait değerlerdir. ĠLETĠġĠM TÜRLERĠ Birçok iletiģim sınıflamaları mevcuttur. Bir toplumsal iliģkiler sistemi olarak: 1- KiĢi içi iletiģim 2- KiĢilerarası iletiģim 3- Grup iletiģimi 4- Örgüt içi iletiģim 5- Kitle iletiģimi 1-)KĠġĠ ĠÇĠ ĠLETĠġĠM ve ÇATIġMALAR Bir insanın düģünmesini, duygulanmasını, kiģisel ihtiyaçlarının farkına varmasını, iç gözlem yapmasını, rüya görerek kendi içinden mesaj almasını ya da kendine sorular sorarak bunlara cevaplar üretmesini bir Ġç ĠletiĢim, Öz iletiģim sayabiliriz. a) Bilinç dıģında baskıda tutulan çatıģmalar: Kendisini yeterince tanımayan, gerçekte ne hissettiğinin ve düģündüğünün, neyi niçin yaptığının farkında olmayan bir insanın kendisiyle çatıģarak, kendi içinde hissettiği kafa karıģıklığı ve huzursuzluk hissidir. b) BiliĢsel ÇatıĢmalar: Kendisini ve iç dünyasını tanıyan, neyi niçin yaptığının farkında olan bir insan kendi hayatının kontrolünü daha çok elinde tutar. Bu insanlar çevrenin kendi üzerlerinde etkisi kadar, kendilerinin de çevreyi nasıl etkilediğinin farkında oldukları için, yaģadıkları çatıģmalar da daha bilinçli bir boyutta gerçekleģir. -YaklaĢma YaklaĢma (YanaĢma): Bireyler iki olumlu seçenek arasında bir seçim yapmak istediğin de ortaya çıkan bir çatıģmadır. Örneğin; Bireyin iki iyi iģ teklifinden birini seçme de zorlandığı aģamasıdır. -YaklaĢma Kaçınma: Bireyin vereceği kararın hem olumlu hem de olumsuz yanlarının olması sonucunda ortaya çıkan çatıģmadır. Örneğin; Maddi açıdan daha iyi bir konum da olacağı bir yere tayini çıkan emniyet görevlisinin, ailesinden uzakta kalacağı endiģesi ile ikilem de kalmasıdır. -Kaçınma Kaçınma: Bireyin iki ya da daha fazla olumsuz yanlarının olması sonucunda ortaya çıkan çatıģmadır. Örneğin; DiĢini çektirmekten korkan birinin, diģ ağrısı çekmesi gibi. 10

11 2-) KĠġĠLERARASI ĠLETĠġĠM VE ÇATIġMA Kaynağını ve hedefini insanların oluģturduğu iletiģim türüdür. KarĢılıklı iletiģimde bulunan kiģiler bilgi/sembol üreterek, bunları birbirine aktararak ve yorumlayarak iletiģimi sürdürürler. KiĢilerarası iletiģimde çatıģma nedenlerinin baģında iletiģim kopukluğu ve yanlıģ anlamalar gelir. Aynı olay ya da olgu karģısında her insan kendi kiģisel özelliklerine göre farklı algı ve yoruma sahiptir. Bu da doğal olarak herkesin kendi doğrularına sahip olması ve diğerlerini reddetmesi sonucunu getirir. Bu tür durumlarda iletiģimde çatıģma kaçınılmaz olmaktadır. Zaman ve Mekân Boyutlarına Göre ĠletiĢim Türleri: 1- Yüz yüze ĠletiĢim 2- Uzaktan ĠletiĢim 3-) GUP ĠÇĠ ĠLETĠġĠM VE ÇATIġMA Belli amaçlar ve bunları gerçekleģtirme çabası çerçevesinde toplanmıģ, belli kurallara göre ve belirli süre karģılıklı sosyal iliģkide bulunan, en az iki kiģiden oluģan, göreli bir sürekliliği olan bireyler topluluğuna sosyal grup denir. Grubu oluģturan bireylerin kendi aralarında kurduğu iletiģimdir. Grup içerisinde olabilecek kutuplaģma ve fikir ayrılıkları grup iletiģiminde çatıģmalara neden olmaktadır. Grup ĠliĢkilerinin Yapısına Göre ĠletiĢim Türleri: 1- Biçimsel (dikey,formal) iletiģim. 2- Biçimsel olmayan (yatay,informal) iletiģim. 4-) ÖRGÜT ĠÇĠ ĠLETĠġĠM VE ÇATIġMA Örgüt; iģ ve iģlev bölümü yaparak, bir otorite hiyerarģisi içinde, ortak bir amacı gerçekleģtirmek için bir araya gelmiģ insanların faaliyetlerinin koordinasyonudur. Örgüt içi iletiģimse, bir örgütte görev alan kiģilerin önceden tanımlanmıģ birtakım rollere girerek, hiyerarģik bir düzen içinde bu rollerin gereğini yerine getirmeye çalıģırken gerçekleģtirdikleri iletiģim faaliyetleridir. Örgüt içi çatıģma sebepleri genellikle ast-üst iliģkileri ve rol çatıģmalarından kaynaklanır. Örgüt Ġçi ĠletiĢim ĠĢlevleri: 1. Bilgi sağlama iģlevi 2. Ġkna etme ve etkileme iģlevi 3. Emredici ve öğretici iletiģim 4. BirleĢtirme iģlevi 11

12 FORMEL (Resmi) ĠletiĢim Kanalları Yukarıdan aģağıya doğru iletiģim: Astların neyi, nerede, nasıl yapacaklarını içeren (emir, yönerge, politika, plan) mesajlar iletilir. ĠletiĢim tek yönlüdür. AĢağı doğru iletiģimi sağlamak amacıyla, organizasyonda broģür, yayın, temim, mektup, sirküler, personel el kitabı, ilan tahtası, bülten, yıllık raporlar gibi birçok araç kullanılabilir. Yine aynı amaç ile radyo, televizyon, film, projeksiyon ve konferanslardan yararlanılmaktadır. Genellikle, burada her iletiģimde olduğu gibi sözlü ve yazılı araçların birlikte kullanımı tercih edilmektedir. AĢağıdan yukarı doğru iletiģim: Genellikle astların görevleriyle dilek, istek, öneri, sorun ve sonuçlara iliģkin mesajlar iletilir. Astlar kendilerinden istenen raporlar ile Ģikayetlerini, dileklerini ve önerilerini üst kademelere iletirler. Dolayısıyla Ģikayet kutuları, öneri sistemleri ve raporlar bu tür iletiģim de kullanılan araçlardandır. Bu açıdan yukarıya doğru iletiģim, aģağıya doğru iletiģim için, bir tür geriye bilgi akıģı (feed-back) iģlevi görmektedir. Görüldüğü gibi yukarı doğru iletiģim bilgi verici ve raporlayıcı bir nitelik gösterirken, aģağıya doğru iletiģim faaliyetleri baģlatıcı ve esas olarak emredici bir nitelik göstermektedir. Yatay ĠletiĢim: Organizasyon içinde aynı düzeydeki yöneticiler veya çalıģanlar arasında belirli iģlerde koordinasyon sağlanması ve ortak amaçlara doğru yürünmesi için yapılan iletiģimdir. Bir baģka deyimle, organizasyonda aynı düzeyde bulunan birimler ve kiģiler arasında oluģan iletiģime, yatay iletiģim denilmektedir. Aynı hiyerarģik düzeydeki bireyler arasında "astlık-üstlük" söz konusu olmadığından, yatay yönde "emir türü" mesajlara yer yoktur. Genellikle bilgi verici ve koordinasyon amaçlı iletiģim söz konusudur. Üretim müdürü ile pazarlama müdürü arasındaki iletiģim, buna örnek olarak verilebilir. Çapraz ĠletiĢim: Özellikle proje tipi organizasyonlarda görülen bir iletiģim türüdür. Bu iletiģim de, bir bölümdeki çalıģanlarla, diğer bölümlerdeki ast ve üstler arasındaki iliģkiler söz konusudur. Organizasyon yapısında, aynı düzeyde olmayan karar merkezleri arasındaki mesaj 12

13 alıģ-veriģini ifade eder.burada, hiyerarģi atlanmıģ gibi düģünülebilir, ama zaman kaybını önlemek ve iletiģim sistemini gereksiz mesajlarla yüklü tutmamak için bu tür iletiģime baģvurulması yararlı olmaktadır. ĠNFORMAL (Gayr-i Resmi) Resmi Olmayan ĠletiĢim Kanalları Örgüt içerisinde yalnızca biçimsel iletiģim kanalları bulunmamaktadır. Örgüt içerisindeki dedikoduları ve söylentileri taģıyan biçimsel olmayan iletiģim kanalları da bulunmaktadır. Biçimsel olmayan iletiģim kanalları yöneticilerin çalıģanlarının moral ve problemlerini öğrenmek için çok önemli kaynaklardır. Yapılan araģtırmalar dedikodunun en önemli örgütsel iletiģim kaynağı olduğunu göstermektedir. Örgütlerdeki resmi olmayan iletiģim ağları çalıģanlar tarafından yaratılmaktadır. Bunlar, doğal ve spontane insan etkileģimiyle ortaya çıkmaktadır. Bu etkileģimler çay saatlerinde, yemek odalarında ve insanlar nerede grup halinde dururlarsa oralarda meydana gelmektedir. Bu iletiģim türü çoğunlukla söylenti içermektedir. Bu iletiģim Ģeklinin avantajları ise Ģu Ģekilde belirtilebilir: Örgüt üyelerine sosyal ihtiyaçlarını giderme konusunda tatmin sağlamaktadır. ÇalıĢanlar arasında daha iyi kiģisel iliģkilerin geliģmesine olanak vermektedir. Hızlı bir iletiģim Ģeklidir. Biçimsel iletiģimin yarattığı boģlukları doldurmaktadır. ĠletiĢim Modelleri Merkezi Model: Bu model otorite ve karar alma inisiyatifinin örgütün en üst yöneticisinde toplanmasını temel alan, geleneksel (klasik) örgüt yapı ve felsefesinde sıkça görülen bir modeldir. Grubun bütün üyelerinin merkezi konumdaki yetkili ile bilgi alıģveriģinde bulunmalarına karģın, kendi aralarında bir iletiģim yaģanmamaktadır. Modelin merkezileģme derecesi yüksek, grup tatmini az, kiģisel tatmin yüksek ve iletiģim hız ve doğruluk derecesi çok yüksektir. Y Modeli: Merkezi modelden sonra merkezileģme derecesi en yüksek grup iletiģim modelini oluģturur. Daha az sayıdaki iletiģim kanalına sahip olan bu modelde, önderlik tatmini, merkezileģme derecesi ve hız çok yüksek, kiģisel tatmin ve doğruluk derecesi yüksek, grup tatmini ile haberleģme kanal sayısı ise düģüktür. 13

14 Zincir Modeli: Zincir modelinde iletiģim, üyelerin birbirine yakınlık derecesine göre iģlendiğinden, grubun bazı üyeleri izole durumda kalabilir. Ortadaki üyeler hem altındaki hem de üstündeki üyelerle iletiģim kurabilir, uçta kalan üyeler ise sadece altındaki veya üstündeki üyelerle iletiģim kurabilirler. Böylelikle iletiģim iģlevsel niteliğini yitirerek, bireyler arası iliģkilerin zayıfladığı ve grup verimliliğinin tehlikeye düģtüğü bir model oluģur. Bu modelde; merkezileģeme derecesi, haberleģme kanalı sayısı, önderlik tatmini, grup tatmini, kiģisel tatmin, hız ve doğruluk derecesi yüksek değildir. Daire Modeli: Grupta belirgin bir lider yoktur. Demokratik bir yapı sözkonudur. Tüm üyeler eģit durumdadır. Bireylerin herhangi biri iletiģimi baģlatabilir. Grup üyelerinin birbirleriyle iletiģim olanaklarının bir hayli fazla olduğu daire modelinde, bir tek kiģinin iletiģim kurması çok zordur. MerkezleĢme derecesinin az, haberleģme kanalının ve grup tatmininin orta, önderlik tatmini, hız ve doğruluk derecesinin düģük olduğu bir modeldir. Serbest Model: Tüm haberleģeme kanallarının her zaman ve herkese açık olduğu, herkesin herkese hiçbir kısıtlama olmadan iletiģimde bulunduğu bu model demokratik bir modeldir. MerkezileĢme ve önderlik tatmin çok az, haberleģme kanalı sayısı ve kiģisel ve grup tatmini çok yüksektir. Ancak, hız ve doğruluk derecesi bu modelde düģüktür. 14

15 Örgüt Kültürünün Elemanları: 1. Seramoniler: Örgüt üyelerinin organizasyonlarına ait mitleri sembolleri ve kahramanları kutladıkları özel olaylardır. 2. Törenler: Özel bir fikrin iletilmesi veya belirli bir amacın gerçekleģtirilmesi için yapılan seramonik aktivitelerdir. 3. Ayinler: Kültürel değerleri ve normları yerleģtirmeye yönelik düzenli olarak yapılan hareketler ve törenlerdir. 4. Hikâyeler: Derin kültürel değerleri ve normları aktaran geçmiģteki olaylardır. 5. Mitler: Açıklanması karmaģık ve zor olan aktiviteler ve olayları açıklamaya yardımcı olan masalımsı hikâyelerdir. 6. Kahramanlar: Örgütün değerlerini ve kültürünü kendi baģarılı kiģiliklerinde toplayan ve sergileyen sıra dıģı beyinlerdir. 7. Süperstarlar: Örgütte ve onun kültürel yapısında ulaģabilecek en üst limitleri kendi kiģiliklerinde toplayan ve sergileyen sıra dıģı bireylerdir. 8. Semboller: Örgüt üyelerinin karmaģık fikirleri ve duygusal mesajları birbirine aktarılmasını sağlayan ve özel anlam taģıyan objeler hareketler ve olaylardır. 9. Lisan: Örgüt kültürünü yansıtan kelime ve semboller topluluğudur. 5-) KĠTLE ĠLETĠġĠMĠ VE ÇATIġMA Birtakım bilgi ve sembollerin birtakım hedefler tarafından üretilmesi, geniģ insan topluluklarına iletilmesi ve bu insanlar tarafından yorumlanması sürecidir. Kitle iletiģiminde kaynak ile hedef arasındaki kanallara ĠletiĢim Araçları adı verilir. Bununla genellikle radyo, TV, gazete, dergi vb. yayınlar kastedilmektedir. Kitle iletiģiminde çatıģma pek çok Ģekilde olabilir: Kitle iletiģim araçları kiģilerde iç çatıģma yaratabilir ya da var olan çatıģmayı tetikleyebilir. Kitle iletiģimi göreli olarak büyük, türdeģ olmayan ve kim olduğu belli olmayan izleyicilere yöneliktir. Ġletiler açıkça iletilir, genellikle izleyicilerin çoğunluğuna aynı anda ulaģacak Ģekilde ayarlanır ve geçicidir. Kaynak ve alıcı birbirini tanımamaktadır. Kitle iletiģiminde mesajlar teknik araçlarla alıcıya ulaģtırılır. 15

16 Kitle ĠletiĢimin 4 Temel ĠĢlevi: 1. Haber iģlevi 2. Yönetime katılma iģlevi 3. Öğretici iģlev 4. Eğlendirme iģlevi Kullanılan Kanal ve Araçlara Göre ĠletiĢim Türleri: 1- Görsel ĠletiĢim (Dergiler, Billboard, AfiĢ) 2- ĠĢitsel ĠletiĢim (Radyo, Mp3 Çalar) 3- Görsel-ĠĢitsel ĠletiĢim (Tv, Sinema) 4- Dokunma ile ĠletiĢim 5- Kitle iletiģimi (Tv, Sinema, Radyo, Gazete) 6- Telekomünikasyon (Cep Telefonu, Fax, Telex) B-) Kullanılan Kodlara Göre ĠletiĢim Türleri: 1- Sözlü ĠletiĢim 2- Sözsüz ĠletiĢim 3- Yazılı ĠletiĢim 16

17 BÖLÜM 2 ETKĠN ĠLETĠġĠMĠN ÖNÜNDEKĠ ENGELLER - Emretme, yönetme, benmerkezcilik - Uyarma, tehdit etme, ahlak dersi verme - Öğüt verme, fikir verme - Mantık yoluyla inandırma - AraĢtırma, sorgulama - EleĢtirme, suçlama, alınganlık - Ad takma, gülünç duruma düģürme - Tahlil etme teģhis, tanı koyma 17

18 BÖLÜM 3 ĠLETĠġĠMĠN TEMEL BECERĠLERĠ 1- KARġIMIZDAKĠNĠ DĠNLEMEK 2- KENDĠNĠ TANIMAK VE KENDĠNĠ AÇMAK 3- KENDĠNĠ DOĞRU ĠFADE ETMEK 4- SABIRLI OLMAK 5- UYGUN DĠLĠ KULLANMAK 6- GÖZ TEMASI VE BEDEN DĠLĠ KULLANMAK 7- EMPATĠ KURMAK 8- MESAJI ZAMANINDA ĠLETMEK 9-HAYIR DĠYEBĠLMEK KARġIMIZDAKĠNĠ DĠNLEMEK NEDEN ÖNEMLĠ? ĠletiĢim açısından etkin konuģma ve yazma ne kadar önemliyse, iletiģim sürecinde dinleme de bir o kadar önemlidir. Aslında birçok kiģi dinleme becerilerini pek ciddiye almamakta, duymayı dinlemekle karıģtırmaktadır. Duymak, ses titreģimlerini almak demektir. Dinlemek ise duyduklarımızdan bir anlam çıkarmaktır.ġnsanlar ilginç buldukları, kendi ihtiyaç ve beklentilerine yönelik olan Ģeyleri dinleme eğilimindedir. Sağlıklı bir iletiģim kurmak ve yanlıģ anlaģılmalara sebep olmamak için, karģımızdaki insanı iyi dinlememiz gerekir. Dinleme konusunda yapılan en büyük hata ve engel KarĢınızdaki insanın size neyi nasıl söyleyeceğini zaten bildiğinizi düģünerek, gerekli dikkati göstermemek ve ayrıntıları gözden kaçırmaktır. DĠNLEME TÜRLERĠ GörünüĢte Dinleme: Dinlememek sadece dinliyormuģ gibi yapmaktır. Seçerek Dinleme: Bu dinleme türü bir anlamda algıda seçicilikle ilgilidir. Saplantılı Dinleme: Dinleyicinin siz ne derseniz deyin kendi duymak kendi duymak istediğini duyar, bu tür dinleyicilerle ortak paydaya gelmek zordur. Savunucu Dinleme: Duyduğu her Ģeyi kendisine yönelik bir saldırı ve eleģtiri olarak algılar ve savunmaya geçer. Tuzak Kurucu Dinleme: KiĢi kendisine anlatılanları ses çıkarmadan dinler ve aldığı bilgileri karģısındakini güç durumda bırakmak için kullanır. Yüzeysel Dinleme: KiĢi dinlediği kelimelerin yüzeyinde kalarak, altta yatan gerçek anlama ulaģamaz. Edilgin Dinleme: Dinleyici söylenen her Ģeyi dinlemesi ama tamamen pasifte kalmasıdır. 18

19 Etkin (Katılımlı) Dinleme: Dinleyicinin ve konuģmacının konuyu ilgi ve alakalı bir Ģekilde dinlemesidir. ETKĠN DĠNLEME ĠÇĠN ĠPUÇLARI Göz teması sağlayın. Yargılayıcı olmayın. Empatik dinleme yapın. Olumlu kafa sallamalar ve uygun yüz ifadeleri sergileyin. Dikkat dağıtıcı faaliyetlerden ve el-kol hareketlerinden kaçının. Soru sorun. Aldığınız bilgiyi/mesajı kendi sözcüklerinizle bir kez daha tekrar edin. KonuĢanın sözünü kesmemeye çalıģın. Gereğinden daha fazla konuģmayın. KonuĢmacı ve dinleyici rolleri arasındaki geçiģleri yumuģak yapın. HAYIR DĠYEBĠLMEK Sizden istenenin kendi cümlelerinizle tekrar ifade edilmesi, ardından neden kabul etmediğinizle birlikte gerekçenizin belirtilmesi, Hayır, cevabınızın sizden bir Ģeyler isteyen tarafından kabul edilebilmesini kolaylaģtıracak ifadeler kullanılmasıdır. Acele etmeyip sabırlı olunuz, çok fazla özür dilemeyiniz, baskı altında eğilmemeye çaba gösterin, KarĢınızdaki ile aynı tarafta olduğunuzu göstermeye onun da bunu anlamasına çaba gösterin. Bölüm 4 BEDEN DĠLĠ VE ĠLETĠġĠMDEKĠ ÖNEMĠ Yüz yüze iletiģimde, konuģma dıģında bedensel ipuçları ile ortaya çıkan bir iletiģim vardır.buna Beden Dili adı verilir.sözle ifade edilmeyen bu mesajlar özellikle diğer insanlar üzerinde yaratılan ilk izlenim sırasında çok önemlidir. ĠletiĢim kurmaya çalıģtığınız karģımızdaki insanın beyni o sırada geçmiģte takılıp kalmıģ ya da geleceği hayal ediyor olabilir ama bedeni içinde bulunulan anı yaģamaktadır. KarĢımızdakinin gerçek duygu ve düģüncelerini kelimelerle konuģtuğu dilden değil, bedeninin konuģtuğu dilden yakalarız. Beden dili sözcüklerin ya inkârını ya da teyidini sağlar. Kelimeler yanıltıcı olabilir ama beden dili yalan söylemez. 19

20 KiĢinin beden dili, kiģinin o an içerisinde bulunduğu fiziksel koģullardan ve sahip olduğu kültürel değerlerinden bağımsız değildir. Yakın zamanda yapılan araģtırmalar, Ġnsanlar hissettikleri gibi davranmaktan çok, davrandıkları gibi hissettiklerini ortaya koymuģtur. SÖZSÜZ ĠLETĠġĠM GRUPLARI Ġnsan ve hayvanların gözlenebilen hareketlerine DavranıĢ denir. Ġnsanlar konuģma ve yazma olmaksızın, davranıģlarıyla da birbirlerine birtakım mesajlar iletirler. Yüz kaslarının anlatım amaçlı kullanımı MĠMĠKLERĠ; baģ, kol, el, ayak, bacak ve bedenin kullanımı da JESTLERĠ oluģturmaktadır. Bu iletiģimde insanların ne söyledikleri değil, ne yaptıkları öne çıkar. Sözsüz iletiģim kendi içinde 4 gruba ayrılır: A- YÜZ VE BEDEN: Yüzümüzdeki ifade, el ve beden hareketlerimiz, bedenimizin duruģu ve göz temasımız, sözsüz iletiģimde önemli yer tutar. Yüz ve beden ifadeleri ĠSTEMLĠ veya ĠSTEMSĠZ yapılır. ĠSTEMLĠ ĠFADELER: BaĢı evet-hayır anlamında sallamak, kaģları kaldırarak hayır, dudakları büzerek belki demek ya da omuzları kaldırarak umursamazlık belirtmek istemli ifadelere örnektir. Bu tür ifadeler sözlü dil değillerdir ama sözlü anlatım ifadeleriyle eģ anlam taģırlar. Bu yüzden tıpkı diller gibi, istemli ifadeler de kültürden kültüre farklılık gösterebilirler. Örneğin ülkemizde, baģı önden arkaya kaldırmak hayır demekken; batı ülkelerinde hayır demek isteyenler baģlarını iki yana sallarlar. ĠSTEMSĠZ ĠFADELER: 20

21 Ġstemsiz yüz ve beden ifadelerine DUYGUSAL ĠFADE denilmektedir. Ġnsanların yüzlerinde aniden korku ya da hayret ifadesi belirmesi buna örnek olarak verilebilir yılında Paul Ekman çeģitli kültürler arasında yapılan Ġnsan Yüzündeki Duygu araģtırmasına göre, bütün kültürlerde aynı anlama gelen 6 temel yüz ifadesi saptanmıģtır. Bunlar: Mutluluk, korku, öfke, ĢaĢkınlık, üzüntü ve tiksintidir. NOT: Ġnsanların duygularını gösterdiği en belirgin bölge yüzdür. B- BEDENSEL TEMAS: Sözsüz iletiģim yollarından birisidir. Farklı bedensel temaslar kurarak karģımızdakine çeģitli mesajlar vermeye çalıģırız. Örneğin, birisinin elini öpüp baģımıza koyduğumuzda onun bizden büyük veya üstün olduğunu kabul ettiğimizi gösteririz. C- MEKÂN KULLANIMI: Allan pease göre, insanlar kendi çevrelerinde oluģturdukları BOġ MEKÂNLAR yoluyla da iletiģimde bulunurlar. BaĢka insanlara olan mesafemizi ayarlayarak, onlara birtakım mesajlar iletiriz. Bunlara Bölge Mesafeleri denir ve kendi içinde 4 e ayrılır: 21

22 BÖLGE MESAFELERĠ HAKKINDA... Farklı kültürlerde mahrem bölge mesafelerinin farklı oluģu konusunda bilgi sahibi olmamak, bir kültürün diğerini yanlıģ anlamasına veya yanlıģ varsayımlarda bulunmasına yol açabilir. Bir bireyin ihtiyaç duyduğu kiģisel alan, yetiģtirildiği bölgenin nüfus yoğunluğuyla ilgilidir. Nüfus yoğunluğu düģük alanlarda büyüyen insanlar, yüksek alanlarda büyüyen insanlara oranla daha geniģ kiģisel alana ihtiyaç duyarlar. Bir kiģinin el sıkıģırken elini ne kadar uzattığı, Ģehirden mi yoksa kırsal alandan mı geldiği konusunda iyi bir ipucu olabilir. ġehirlilerin 46cm lik bir kiģisel kabarcıkları vardır. Bu aynı zamanda, el sıkıģmak için uzandıklarında bedenleriyle bilekleri arasındaki mesafedir. Kırsal alandan gelen kiģilerin bölgesel kabarcıkları 100cm veya üzeri olabilir. Ve belki de en önemlisi: BAġKALARININ KĠġĠSEL ALANLARINA DUYDUĞUNUZ SAYGI ÖLÇÜSÜNDE KABUL GÖRÜR VEYA REDDEDĠLĠRSĠNĠZ. D-)ARAÇLAR: KiĢilerarası iletiģimde mesaj iletmek için baģvurduğumuz yollardan birisi de birtakım araçlar kullanmaktır. Rozetler ya da takılar takarak, kokular sürerek, belirli kıyafetlere bürünerek çevremize çeģitli mesajlar iletiriz. Bu tür araçlar insanların birbirine nasıl davranacaklarını önemli ölçüde belirler. BÖLÜM 5 RENKLERĠN DĠLĠ Renkler bazen duyguların, bazen belli düģünce ve ideolojilerin, bazen de bireylerin toplumsal hiyerarģi içindeki statü ve konumlarının simgeleri olarak, iletiģimde belli bir rol oynarlar ve sözsüz iletiģimin önemli unsurları arasında sayılırlar. 22

23 BÖLÜM 6 EMPATĠ, SEMPATĠ, ANTĠPATĠ, TELEPATĠ, SOSYOPATĠ, ENTROPĠ EMPATĠ: Bir insanın, kendisini karģısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düģüncelerini doğru olarak anlamasıdır. SEMPATĠ: Bir baģkası için olumlu duygular beslemek, o insanın sahip olduğu duygu ve düģüncelerin aynısına sahip olmak demektir. KarĢımızdakine sempati duyuyorsak, onunla birlikte acı çeker ya da seviniriz. ANTĠPATĠ: Birine ya da bir Ģeye karģı hissedilen negatif duygu. Sizin oluģturduğunuz etki alanı kadar karģıt etki alanı yapabilirim TELEPATĠ: DüĢünceler arasında doğrudan doğruya bağlantı kurulması, iki zihin veya ruh arasında fikir, sembol tarzında ortaya çıkan etki alıģveriģidir. SOSYOPATĠ: Sosyal kanunlara, toplumsal hayatın gerektirdiği kurallara uyamama anti sosyal kiģilik bozukluğu durumudur. KiĢilerin haklarına saygılı olmazlar, hatalarından piģmanlık duymazlar duygularını anlayamazlar. ENTROPĠ: Kâinatta her Ģey, kendini minimum enerji ve maksimum düzensizliğe çekmek ister. Entropi düzensizliğin sistematiği olarak adlandırılır. BÖLÜM 7 STRES VE YÖNETĠMĠ Stres, kiģinin baģ etme yeteneğini zorlayan ya da aģan bir durum algıladığında vücudunun bu içsel ve dıģsal uyaranlara verdiği otomatik tepkidir. KiĢi bu tepkilerin ortaya çıkmasına engel olamaz ama onları yönetmeyi öğrenebilir. Stres, hayatımızın varlığı inkar edilemez bir parçasıdır ve doğru analiz ve çözüm yöntemleri kullanarak onunla baģ etmek mümkündür. Bunun için kiģi öncelikle kendisiyle olumlu bir iç iletiģim kurmalı, psikolojisini huzurlu ve dengede tutmaya çalıģmalıdır. Bu zihinsel tedbirlerin yanı sıra; sağlıklı ve dengeli beslenmek, özgüveni arttırıcı fiziksel egzersizler yapmak, düzenli uyumak ve hoģa giden aktiviteler için kendine zaman ayırmak da, kiģiye stresle baģa çıkmakta yardımcı olacak unsurlardır. STRES KAYNAKLARI Stres kaynaklarını 7 sınıfta toplamak mümkündür. ĠĢ ortamı (iģin doğası) Aileden kaynaklı nedenler Diğer nedenler Ekonomik nedenler ÇalıĢma ortamı ( fiziksel Ģartlar) KiĢisel özellikler Destek alamama 23

24 Stresin Belirtileri: Duygusal DüĢünsel; Gerginlik, Huzursuzluk, Kaygı, Korku, Utanma, Kendini eleģtirme, konsantrasyon ve karar verme zorluğu, unutkanlık ve baģarısızlık ile ilgili düģünceler. DavranıĢsal; Kekeleme ya da benzeri konuģma güçlükleri, ağlama, sinirlilik, diģleri sıkma, iģtah artması ya da azalması. Fiziksel; Kaslarda gerginlik, ellerin terlemesi, baģ ağrısı, sırt ya da boyun problemleri, sık hastalanma, yorgunluk hissi, hızlı nefes alma, çarpıntı, titreme MOBBĠNG: Özellikle hiyerarģik bir yapılanmanın olduğu gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, güçlü olanların daha alttakilere psikolojik yollardan baskı yapmasıdır. BÖLÜM 8 MANĠPÜLASYON VE MOTĠVASYON NEDĠR? Manipülasyon; Ġnsanları kendi bilgileri dıģında veya istemedikleri halde etkileme veya yönlendirme anlamına gelir. Bu etkileme ve yönlendirme sonucu insanlar davranıģ değiģikliği ya da kanaat değiģikliği gösterebilirler. Motivasyon; kiģisel ihtiyaçlar, istekler ve dürtülerden kaynaklanır ve kiģiye bir davranıģta bulunma isteği verir. Motivasyon bir amaca veya ödüle yöneliktir. ĠĢyerinde sarf ettiğimiz güç; ödül kazanmayı, statümüzü değiģtirmeyi ve benzeri Ģeyleri umduğumuz içindir. Motivasyondaki anahtar özellik, amaca ve istenilen sonuca yönelik olmasıdır. Kısaca motivasyon, insanların içinde var olan potansiyeli harekete geçirerek daha yüksek bir performans göstermeleri ya da davranıģlarını olumlu yönde değiģtirmek için teģvik etmektir. Motivasyon sürecini anlamada ihtiyaçlar, dürtüler ve özendirici uyarıcılar arasındaki iliģkiler ve anlamları önemlidir. MOTĠVASYONUN ÖZELLĠKLERĠ Motivasyon, bir amaca veya ödüle yöneliktir. Motivasyon geçicidir. Tatmin edilmiģ bir ihtiyaç, artık kiģiyi motive edebilme özelliğini kaybeder. Herkes aynı araç ya da ödülle motive edilemez. Ġçsel Motivasyon: KiĢinin kendi içinden, kendi isteği ile baģarılı olma arzusudur. Harekete geçiren güç,ġhtiyaçlar, arzular, ilgiler, sevgiler. Örneğin, matematiğe ilgi duyan bir çocuğun yap demeden kendi istediği için çalıģması. DıĢsal Motivasyon: DıĢ etkenler veya çevresel faktörler nedeni ile oluģan motivasyondur. Örneğin; en baģarılı çalıģanına her yılın ilk ayında bir maaģ ikramiye vermesi 24

25 BÖLÜM 9 PROBLEM NEDĠR? Problem; hakkında araģtırma yapılacak, üzerinde düģünülecek veya çözülecek bir sorundur. Problem; çözümlenmemiģ bir sorundur. Problem; bir karıģıklık ve huzursuzluk kaynağıdır. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMLERĠ A-)GELENEKSEL YÖNTEM: Çözüm geçmiģte aranır B-)KĠġĠSEL DENEYĠMLER: Problem çözümünde kiģisel deneyimleri kullanmak elbette gereklidir fakat ben böyle yaparak baģarılı oldum,herkes böyle yapmalı Ģeklindeki genellemelerden kaçınmak gerekir. C-)UZMANLARA DAYALI YÖNTEM: Konu uzmanlarına sorularak, onların önerileri alınır. Uzmanlar arasında da görüģ farklılıkları olduğu için, bu yöntem de tek baģına yeterli değildir. En mantıklı olan, bu 3 yöntemden de aynı anda faydalanmaktır. PROBLEM ÇÖZMEDE KARġILAġILAN GÜÇLÜKLER Göremediğimiz birçok faktör, problem çözerken bizi engeller.bu faktörlerin bazıları bizim psikolojik durumumuzdan,bulunduğumuz ortamdan kaynaklanır.bunları tespit edemediğimiz sürece,hem problemi çözmemiz hem de iyi bir problem çözücü olmamız oldukça zordur. KENDĠMĠZDEN KAYNAKLANAN ENGELLER ALGILAMA ĠFADE ETME DUYGULAR ZEKÂ ÇALIġMA ORTAMINDAN KAYNAKLANAN ENGELLER FĠZĠKSEL ÇEVRE POLĠTĠKA, SÜREÇ VE PROSEDÜRLER KÜLTÜR VE YÖNETĠM TARZLARI 25

26 BÖLÜM 10 ELEġTĠRĠ VE ĠLETĠġĠMDEKĠ YERĠ EleĢtiri kelimesi sözlük anlamı olarak; Bir insanı, bir eseri, bir konuyu doğru ve yanlıģ yanlarını bulup göstermek amacıyla inceleme iģidir. Görüldüğü üzere eleģtiri, kiģi ya da konunun sadece olumsuz yanlarını bularak onları vurgulamak ve değiģtirmeye çalıģmak değildir.ġletiģim kurarken bazı durumlarda eleģtiri yapmak gerekebilir ancak bunu son derece hassas bir dengede tutmak önemlidir.çünkü eleģtiri,karģınızdaki insanı direkt olarak savunma pozisyonu almaya ve hatta saldırganlaģmaya itebilir.hata yapan insanın bu hatasını yüzüne vurmak,onu mahcup etmek,suçlamak ve sindirmek, özellikle de bunları topluluk önünde yapmak hiçbir olumlu sonuç vermeyecek;aksine karģınızdakini saldırgan ya da sinsi tavırlar içine sokacaktır. Yapılacak eleģtiri karģımızdaki insanın psikolojisini çökertmeye değil, yaptığı yanlıģı gerçekten anlaması ve bunu düzeltmeye çalıģmasına yönelik olmalıdır. BÖLÜM 11 ĠLETĠġĠMDE SEN DĠLĠ BEN DĠLĠ Ne kadar çok bilirsen bil, söylediklerin karģındakinin anlayacağı kadardır.(mevlana) KiĢiler arası iliģkilerde unutulmaması gereken nokta duygularımızın bizi ve kurduğumuz iletiģimi etkilemesidir. DüĢüncelerimizi karģımızdaki insanlara iletirken cümleleri kurgulayıģımız Sen dili ile ya da Ben dili ile olabilir. Sen dili doğası gereği karģımızdakini yargılayan ve durumu yorumlayan mesajlar taģır. Bu tip yargılayıcı tutumlar karģısında her yetiģkin savunmaya geçer ve artık dinlemeye devam etmek istemez. Etkili iletiģim kurmak için Sen Dili ithamlarının yerine, duygu ya da durumla ilgili yargısız mesajlar taģıyan Ben Dili kullanılmalıdır. Yapmamız gereken olan karģımızdakini savunma pozisyonu almaya itmek değil, bizimle empati kurmasını sağlayıp gerçekten ne iletmek istediğimizi anlatmaya çalıģmaktır. Örneğin, Böyle düģünmekte hatalısın yerine Ben böyle düģünüyorum. dediğimizde iletmek istediğimiz içerik aynı olacak ama karģımızdaki kiģinin algılama Ģekli daha olumlu olacaktır. Sen geç kaldın çok iyi bir fırsatı kaçırdın. (Sen Dili) Geç kalman çok iyi bir fırsatı kaçırmana sebep oldu, çok üzüldüm. (Ben Dili) Çok dikkatsizsin her zaman hatalarını düzeltmek zorunda kalıyorum. (Sen Dili) Sürekli yaptığın hataları düzeltiyor olmak beni çok yoruyor. (Ben Dili) 26

27 BÖLÜM 12 ÇATIġMA VE ÇATIġMA SÜREÇLERĠ ÇATIġMA: Grup içerisinde kiģinin hem kendisi, hem de iki ya da daha fazla birey ve grup arasında çeģitli nedenlerden kaynaklanan anlaģmazlık, zıtlaģma, uyumsuzluk, birbirine ters düģme olan temel unsurlara denir. ÇATIġMA SÜRECĠ: Potansiyel (Gizli) ÇatıĢma: ÇatıĢmanın olması için fırsat yaratan koģulların varlığıdır. Bu koģulların doğrudan çatıģmaya yol açması gerekmez. Ancak çatıģmanın çıkması için bu koģullardan en az birinin olması gerekir. ÇatıĢmayı ortaya çıkarabilecek nedenleri ifade eder. Örgütsel kaynakların kıtlığı, çalıģanlar arasında amaç farklılığı, ücret kısıtlamaları, görev dağılımları. Algılanan ÇatıĢma: Her iki taraf da, çatıģmanın kökenlerini araģtırır, çatıģmanın niçin doğduğunu inceler ve birbiriyle yaģadıkları problemlerin nedenleri hakkında bir senaryo yazarlar. ÇatıĢmaya konu olan tarafların olayları ve durumu algılaması ile ilgilidir. Bir kiģi ya da grubun amaç ve isteklerinin bir baģka kiģi ya da grup tarafından engellendiğinin farkına varmasıyla ortaya çıkar. Diğerlerini engellemek için niyetli ve bilinçli bir hareket olmalıdır. DavranıĢ (Hissedilen) ÇatıĢma: Bir veya daha çok tarafın anlaģmazlıklar veya yanlıģ anlamalar sonucunda gerginlik veya kaygı hissetmesiyle birlikte çatıģma, algılanan çatıģmadan hissedilen çatıģmaya dönüģür. ÇatıĢma halindeki tarafların olaylar konusundaki hislerini ve duygularını ifade eder. (Kızgın, öfkeli, kırgın, endiģeli, kaygılı, gergin) Açığa Çıkarma: Gizli, dolaylı ve çok kontrol edilen sataģma tiplerinden, doğrudan, saldırgan, Ģiddet içeren ve kontrol edilmeyen anlaģmazlıklara kadar çok geniģ bir davranıģ yelpazesini kapsar. Bu safhada aynı zamanda çatıģmayı idare etme davranıģları da baģlar. ÇatıĢma açığa çıktığında, taraflar çatıģmayı yönetecek bir yöntem geliģtireceklerdir. 27

28 BÖLÜM 13 PERSPEKTĠF ALMA TANIMLARI Kurdek ve Rodgon üç tür perspektif alma Ģekli tanımlamıģlardır. Bunlar; Kurdek ve Rodgon a göre algısal, biliģsel ve duygusal açıdan karģılarındaki insanın perspektifini alamayanlar ben merkezci davranmıģ olurlar, dolayısıyla empati kuramazlar. 28

29 ÖZET EĞER Eğer, bütün etrafındakiler panik içine düştüğü ve bunun sebebini senden bildikleri zaman sen başını dik tutabilir ve sağduyunu kaybetmezsen; Eğer sana kimse güvenmezken sen kendine güvenir ve onların güvenmemesini de haklı görebilirsen; Eğer beklemesini bilir ve beklemekten de yorulmazsan veya hakkında yalan söylenir de sen yalanla iş görmezsen, ya da senden nefret edilir de kendini nefrete kaptırmazsan, bütün bunlarla beraber ne çok iyi ne de çok akıllı görünmezsen; Eğer hayal edebilir de hayallerine esir olmazsan, Eğer düşünebilip de düşüncelerini amaç edinebilirsen, Eğer zafer ve yenilgi ile karşılaşır ve bu iki hokkabaza aynı şekilde davranabilirsen; Eğer ağzından çıkan bir gerçeğin bazı alçaklar tarafından ahmaklara tuzak kurmak için eğilip bükülmesine katlanabilirsen, ya da ömrünü verdiğin şeylerin bir gün başına yıkıldığını görür ve eğilip yıpranmış aletlerle onları yeniden yapabilirsen; Eğer bütün kazancını bir yığın yapabilir ve yazı-tura oyununda hepsini tehlikeye atabilirsen; ve kaybedip yeniden başlayabilir ve kaybın hakkında bir kerecik olsun bir şey söylemezsen; Eğer kalp, sinir ve kasların eskidikten çok sonra bile işine yaramaya zorlayabilirsen ve kendinde 'dayan' diyen bir iradeden başka bir güç kalmadığı zaman dayanabilirsen; Eğer kalabalıklarda konuşup onurunu koruyabilirsen, ya da krallarla gezip karakterini kaybetmezsen; Eğer ne düşmanların ne de sevgili dostların seni incitmezse; Eğer aşırıya kaçmadan tüm insanları sevebilirsen; Eğer bir daha dönmeyecek olan dakikayı, altmış saniyede koşarak doldurabilirsen; Yeryüzü ve üstündekiler senindir Ve dahası sen bir İNSAN olursun oğlum... Rudyard Kipling 29

30 KĠġĠSEL GELĠġĠM TAVSĠYE EDĠLEN KAYNAKLAR BEDEN DĠLĠ VE ĠLETĠġĠM: OĞUZ BENLĠOĞLU, MĠKRO ĠFADELER (Elma Yayınevi, 2016) PAUL EKMAN, YALAN SÖYLEDĠĞĠMĠ NASIL ANLADIN? (OkuyanUs Yayınları,2016) PAUL EKMAN, NE DÜġÜNDÜĞÜNÜ BĠLĠYORUM.(Koridor Yayıncılık,2015) PAUL EKMAN, ÇOCUKLAR NEDEN YALAN SÖYLER? (Yakamoz Kitap, 1989) JOE NAVARRO, BEDEN DĠLĠ (Alfa Yayınevi, 2016) EMRAH AKÇAY, KÜLÂHIMA ANLAT (Destek Yayınları,2013) PETER THOMSON, ĠLETĠġĠMĠN SIRLARI (Arıon Yayınları,2002) GAYE ÖZDEMĠR EREL, KALBĠN YOLU BĠR (Literatürk Akademi, Nisan 2015) ALEMDAR YALÇIN, BĠR ġehġr EFSANESĠ OLARAK BEDEN DĠLĠ, (Medicat Yayınları, 2016) HALĠM ALTINIġIK, KĠġĠLĠK ANALĠZĠNDE YÜZÜN ġġfrelerġ, (Detay Yayıncılık, 2016) LĠE TO ME (Bana Yalan Söyle) DĠZĠ, (Tim Roth, Kelli Wiliams) SÖZLERĠN ÖTESĠNDE, TRT BELGESEL THE HUMAN FACE (Ġnsan Yüzündeki Duygu), BBC TV MĠKRO ĠFADE VE BEDEN DĠLĠ ANDROĠD UYGULAMA: DĠKSĠYON: Suna OKUR, DĠKSĠYON (Öteki Adam Yayınları, Nisan 2015) Ümit KALKAN, UYGULAMALI DĠKSĠYON, (Karatay Akademi Yayınları, Mayıs 2014) SOSYAL MEDYA HESAPLARI: facebook.com/omer.asil omerasil@hotmail.com instagram.com/omerasil42 30