MARINA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ RAPORU

Transkript

1 MARINA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ RAPORU

2

3 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ RAPORU SUNUŞ TMMOB Makina Mühendisleri Odası istanbul Şubesi bu raporu oluşturabilmek için öncelikle mesleğimize yönelik tercihleri, makina mühendisliği eğitimi alan öğrencilerin, öğretim görevlilerinin ve eğitimin durumunu ortaya çıkaracak verileri toplamaya çalışmıştır. Meslek alanımızla ilgili sayısal verilerin ortaya çıkarılmasını da amaçlayan bu çalışma, anket, basılı kaynakların incelenmesi ve kurumlarla yazışmalarla gerçekleştirilmiştir. Anket çalışmalarında Veri Araştırma Danışmanlık Eğitim ve Yayıncılık Tic. A.Ş.'nin profesyonel katkılarından faydalanılmıştır. Söz konusu şirket anketlerin modellerini kurmuş ve anket uygulamalarının yürütülmesi ile ilgili kriterleri belirlemiştir. Şubemizde oluşturulan çalışma grubu ise anketlerle sorgulanması gereken konulan belirlemiş ve danışman firma ile birlikte anketlere son şeklini vermiştir. Üniversitelerin Makina Mühendisliği eğitimi veren bölümlerinin öğretim elemanları ile öğrencilerine, lise son sınıf öğrencilerine ve belirli sektörlerde çalışan makina mühendislerine yönelik olmak üzere dört farklı alanda anket çalışması yürütülmüştür. Üniversite öğretim görevliheri ile ilgili anket kapsamına Makina Mühendisliği eğitimi veren okullar dahil edilmiştir. Söz konusu okulların listesi için ÖSYM (1992 yılı) kılavuzundan yararlanılmıştır. Makina Mühendisliği eğitimi veren üniversiteler, belirli özelliklere göre gruplandırılmış ve her grupta yer alan üniversitelerin 1993 yılında alacağı öğrenci kontenjanları da gözönünde bulundurularak bazı gruplarda bir, bazı gruplarda ise birden fazla üniversite, rastgele seçilmiştir. Örnekleme baz oluşturan üniversite gruplan ve her grupta seçilen üniversite şunlardır: A. İngilizce Eğitim Veren Üniversiteler - Boğaziçi Üniversitesi - Gaziantep Üniversitesi B. Makina Mühendisliği Fakültesi olarak örgütlenmiş Üniversiteler - İTÜ 3

4 C. Mimariık-Mühendislik Fakülteleri içerisinde Makina Mühendisliği Bölümü olarak örgütlenmiş Üniversiteler - Çukurova Üniversitesi - Karadeniz Teknik Üniversitesi - Gazi Üniversitesi D. Merkezi Üniversitelere bağlı olarak kurulan; sonradan bağımsız üniversiteye dönüştürülen okullar - Pamukkale Üniversitesi (Dokuz Eylül Üniversitesi'ne bağlı Denizli Mühendislik Fakültesi) - Zonguldak Karaelmas Üniversitesi (Hacettepe Üniversitesi'ne bağlı Zonguldak Mühendislik Fakültesi) - Sakarya Üniversitesi (İTÜ'ne bağlı Sakarya Mühendislik Fakültesi) E. Anadolu Üniversiteleri - Sivas Cumhuriyet Üniversitesi F. Gece eğitimi veren üniversiteler - Sivas Cumhuriyet Üniversitesi G. Diğerüniversiteler - İstanbul Üniversitesi - Bursa, Uludağ Üniversitesi Yukarıda adı geçen okulların makina mühendisliği bölümlerinde görevli tüm öğretim elemanlarına anket uygulaması öngörülmüştür. Ancak, ömeklem kapsamında olduğu halde İstanbul Üniversitesi'nden hiç bir öğretim elemanının anket doldurmadığı görülmüştür. Diğer 11 üniversiteden ise toplam 132 öğretim elemanı anket doldurmuş ve tümü değerlendirmeye alınmıştır. Anket uygulaması, TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi tarafından organize edilmiş; II. Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumu, Danışma Kurulu'nun öğretim Elemanı temsilcilerinin ve Makina Mühendisleri Odası'nıh yurt çapındaki tüm birimlerinin katkısı ile gerçekleştirilmiştir. ' Makina Mühendisliği bölümlerinde okuyan öğrencilerle ilgili ankette de aynı model uygulanmıştır. Araştırma evrenini, seçilen üniversitelerin makina mühendisliği bölümlerinde okuyan tüm öğrenciler oluşturduğundan, anket uygulamasının tüm sınıflarda gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Değerlendirmeye alınacak örnek ise, uygulanan anketlerden sistematik tesadüfü olarak seçilmiştir. Dolayısıyla örnek seçiminde "üniversite" ve "sınıf 1 baz alınmıştır. 4

5 Sınıflar ayrımında, kitle üç grup olarak değerlendirmeye sokulmuştur. a. Makina mühendisliği eğitimine yeni başlayanlar (1.sınıf) b. Belirli bir süre makina mühendisliği eğitimi görenler (2. ve 3. sınıflar) c. Makina mühendisliği eğitimini tamamlamak üzere olanlar (4. sınıf) Söz konusu her gruptan, %95 güven düzeyinde artı/eksi %5 hata payıyla 384 anketin değerlendirmeye alınması gerekmektedir. Ancak, yeni giren öğrenci sayısı (ki aynı sayıda öğrencinin (2-3) ve 4. sınıflarda da olduğu varsayılmıştır) gözönünde bulundurularak düzeltme katsayısından hareketle değerlendirmeye alınacak öğrenci sayısı, söz konusu her grup için 351 olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla değerlendirmeye alınacak anket sayısı 1053 olarak belirlenmiştir. Nkî \ x 384 \ N-1 Üniversitelere göre değerlendirmeye alınacak öğrenci sayısı ise, makina mühendisliği fakültelerinde okuyan öğrenci ağırlıklarına göre dağıtılmıştır. Anket uygulamasından kaynaklanan nedenlerle planlanan ve değerlendirmeye alınan öğrenci sayılarında sınırlı da olsa bazı farklılıklar gündeme gelmiştir. Bu anket çalışması da Danışma Kurulu üyelerimizin ve örgüt birimimizin çabaları ile gerçekleştirilmiş ve üniversitelerimizdeki hocalarımızın gösterdiği hoşgörü ve anlayışla bu ölçüde başarılı bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Makina mühendislerinin ve makina mühendisliği eğitiminin kaynağını oluşturan lise son sınıf öğrencilerinin mesleğe bakışını ve tercihlerini ortaya çıkartmaya yönelik olarak hazırladığımız anket ise yalnızca İstanbul'daki okullarda uygulan-mıştır. Örneklem yapısı için 1991 yılı DİE İstatistik Yıllığı Eğitim İstatistikleri bölümünden yararlanılarak hazırlanmıştır. a. 20 ayrı resmi lisenin son sınıf öğrencilerinden; b. 16 ayrı resmi ve mesleki teknik lisenin son sınıf öğrencilerinden; e. Yabancı dille eğitim yapan 1 özel okulun son sınıf öğrencilerinden anketle veri derlenmiştir. 5

6 UYGULANAN ANKET SAYISI ÖRNEKLEM İÇİN Planlanan Seçilen A. SINIFLARA GÖRE 1. sınıf sınıf 4. sınıf TOPLAM B. ÜNİVERSİTELERE GÖRE 1. İNGİLİZCE EĞİTİM VEREN ÜNİVERSİTELER Boğaziçi Üniversitesi Gaziantep Üniversitesi 2. MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ FAKÜLTESİ OLARAK ÖRGÜTLENMİŞ ÜNİVERSİTELER İstanbul Teknik Üniversitesi 3. MİMARLIK MÜHENDİSLİK FAKÜLTELERİ İÇERİSİNDE MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜ- MÜ OLARAK ÖĞRGÜTLENMİŞ ÜNİVERSİTELER Çukurova Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Gazi Üniversitesi 4. MERKEZİ ÜNİVERSİTELERE BAĞLI KURULAN SONRADAN BAĞIMSIZ ÜNİVERSİTEYE DÖNÜŞTÜRÜLEN ÜNİVERSİTELER Pamukkale Üniversitesi Zonguldak Üniversitesi Sakarya Üniversitesi S. ANADOLU ÜNİVERSİTELERİ Sivas Cumhuriyet Üniversitesi 6. GECE EĞİTİMİ VEREN ÜNİVERSİTELER Sivas Cumhuriyet Üniversitesi 7. DİĞER ÜNİVERSİTELER İstanbul Üniversitesi Uludağ Üniversitesi TOPLAM Anketin, araştırma kapsamına giren okullann son sınıflarında okuyan tüm öğrencilerle gerçekleştirilmesi planlanmıştır. 6

7 Uygulanan anketlerden sistematik tesadüfü olarak 1065 anket seçilerek değerlendirmeye sokulmuştur. Bu örnek büyüklük, %95 güven düzeyinde artı/eksi %3 hata payıyla çözümleme yapmaya olanak vermektedir. Öğrencilerin okul türlerine göre dağılımı ise ağırlıklarından hareketle hesaplanmıştır. Uygulanan ve değerlendirmeye alınan anket sayıları aşağıda sergilenmiştir. Uygulanan Değerlendirilen Resmi genel lise Özel lise Resmi mesieki-teknik lise TOPLAM Bu anketin uygulaması TMMOB MMO İstanbul Şubesi tarafından gerçekleştirilmiştir. Anket uygulamasının hedeflenen sonuçlara ulaşmasında İstanbul İl Eğitim Müdürlüğünün ve okul yöneticilerinin katkılarını da vurgulamak istiyoruz. Makina mühendislerine yönelik olarak gerçekleştirilen ankette, makina mühendislerinin ekonomik ve sosyal durumun, mesleklerini uygulama biçimlerin ve aldıkları makina mühendisliği eğitimine bakışları sorgulanmıştır. Bu anket belirli sektörlere yönelik olarak uygulanmış olup genel sonuçlar çıkartmak mümkün değildir. Sözkonusu anket İstanbul Belediyelerinde ve Serbest Mühendislik Müşavirlik Bürolarında ve Marmara Bölgesi otomotiv endüstrisinde uygulanmıştır. İstanbul Belediyelerinde çalıştığı belirlenen 222 makina mühendisinden önceden belirlenen 36'sına anket uygulanmış ve tamamı değerlendirmeye katılmıştır. Marmara Bölgesinde faaliyet gösteren TOFAŞ, RENAUALT, OTOYOL, OTOKAR, GENOTO, CHRYSLER, OPAR, TOE, MAN, MERSEDES fabrikalarında çalıştığı belirlenen 405 makina mühendisinden önceden belirlenen 93'ü üzerinde anket uygulanmış ve anketlerin tamamı değerlendirmeye katılmıştır. Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesine tescilli SMM'lerde çalışan üyelerimize uygulanan anket, faal durumdaki 456 SMM bürosundan önceden belirlenen 152'sine anket uygulanmaya çalışılmış ancak 61 'i tarafından yanıtlanan anketlerin tamamı değerlendirmeye alınmıştır. Bu anketin uygulaması da TMMOB MMO İstanbul Şubesi tarafından gerçekleştirilmiş olup anket sonuçlarının eğitimle ilgili bölümleri raportandırmada kullanılmıştır. 7

8 Kurumlarla konuya ilişkin yazışmalarla toplanan bilgiler ise anketlerle sorgulanan konuları kapsamış olup hazırlanan formlar danışma kurulu üyeleri ve örgütümüzün tüm birimlerinin katkıları ile doldurulmuş ve anketlerle karşılaştırılabilecek bilgi birikimi sağlanmıştır. Anketlerle elde edilen öğrencilerin, öğretim görevlilerin, lise öğrencilerinin ve makinamühendislerinin sübjektif değerlendirmeleri, üniversite ve sanayi kuruluşları ile gerçekleştirilen yazışmalardan elde edilen belirlemeler; yasa, tüzük, yönetmelik, üniversite ve YÖK'ün basılı yayınlarına dayanan verilerden hareket ederek hazırlanan makina mühendisliği eğitimi ile ilgili raporumuzun makina mühendisliği eğitiminin sorunlarına ışık tutar nitelikte olduğunu umuyor ve II. Ulusal Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumunun belirlenen bu sorunlara çözüm üreteceğine inanıyoruz. Makina mühendisliği eğitimi veren tüm üniversitelerden yazışmalarla bilgi derlenmeye çalışılmış, bu yazışmaların sonucunda anketlerde olduğu gibi en az 11 üniversiteden cevap alınacağı düşünülmüş, kapsamı istenilen düzeyde olmamakla birlikte 11 üniversiteden cevap alınabilmiştir. Yazışmalara cevap veren üniversiteler; İTÜ, KTÜ, Çukurova Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi Zonguldak Mühendislik Fakültesi, Kayseir Mühendislik Fakültesi, Uludağ Üniversitesi Balıkesir Mühendislik Fakültesi, Uludağ Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli Mühendislik Fakültesi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Trakya Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi'dir Sanayi kuruluşlarından doğrudan bilgi derleme çalışmalarında İsîanbui Sanayi Odasının 500 büyük firma listesinden 186'sı seçilmiş ve tamamına bilgi derleme formian iletilmiştir. İstanbul ve çevresinde elden dağıtımın gerçekleştirildiği bu çalışmada 32 firma formlar! cevaplamayı baştan kabul etmemiş, raporun yazım aşamasına kadar firma yetkililerine teslim edilen 154 formun sadece 16'sı geri dönmüştür. Bu alanda en az 50 firmadan bilgi derlenmesi hedeflendiğinden ulaşılan sayı sağlıklı birdeğerlendirme işin yeterli kabul edilmemiş ve değerlendirmeye katılmamıştır. Çalışma devam ettirtmekte olup daha sağlıklı sonuçlar sempozyuma yetiştirilmeye çalışılmaktadır. 8

9 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ TERCİHLER Yapılan tüm araştırmalarda mühendislik ve makina mühendisliği mesleğinin toplumdaki saygın yerini hala koruduğu ve tercihlerde ön sıralarda yer aldığı görülmektedir. Bu konuda yapılan anketler gerek seçme sınavına girecek öğrencilerde ve gerekse makina mühendisliği eğitimi alan öğrencilerde mesleğimize yönelik ilginin canlı olduğu ve mesleğe bilinçli bir yönelmenin olduğu gözlenmektedir. Mühendislik öğrencileri arasında yapılan ankette bulunduğu bölümü ve üniversite 1. tercih olarak seçen-lerin oranı %3.1 olmakla birlikte (Grafik 1), aynı ankette makina mühendisliği öğrencilerinin %84.2'sinin ilk üçtercihinin makina mühendisliği olduğu görülmektedir (Grafik 2). Bu sonuç Makina mühendisliği öğrencilerinin büyük çoğunluğunun istediği üniversitede olmasa bile istediği bölümde okuduğunu göstermektedir. Grafik 1. MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ÖĞRENCİLERİNİN BULUNDUĞU BÖLÜM VE ÜNİVERSİTEYİ TERCİH SIRASI g

10 10

11 Lise son sınıf öğrencilerinin ilk 3 tercihleri değerlendirildiğinde tercih edilen 2. meslek grubu olarak makina mühendisliği görülmektedir (Grafik 4). 11

12 (Grafik 8)'den ise makina mühendisleri ve makina mühendisliği öğrencilerinin mesleği seçme nedenleri belirlenmiştir. Bu grafikten de görüleceği gibi makina mühendisliğini seçme nedeni büyük oranda mesleğe duyulan ilgidir. Makina mühendisliği öğrencilerinin talep ettikleri gelir düzeyi ise (Grafik 9)'da gösterilmiş olup bu grafikteki değerlerde TLIık bir ortalama gelir beklentisi hesaplanmaktadır. Bu beklenti talep olarak düşük olmakla birlikte gerçekçidir. Makina mühendislerine uyguladığımız anketlerde çalışma yaşı gözönüne alınmaksızın ortalama gelir otomotiv endüstrisinde TL, SMM'lerde TL ve Belediyelerde çalışan meslektaşlarımızda TL mertebesindedir. 12

13 Grafik 9. MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ÖĞRENCİLERİNE GÖRE YENİ MEZUN MAKİNA MÜHENDİSLERİNİN ALMASI GEREKEN ÜCRET Yukarıdaki verilerin özellikle anketlerden elde edilenlerinin %5 hata payı olduğu gözönüne alındığında mühendislik mesleğine yönelmenin ve meslek seçiminin tahmin edildiği kadar hatalı olmadığı, tercihlerle ilgi alanlarının büyük oranda çakıştığı görülmektedir. 13

14 MAKlNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRENCİ PROFİLİ Cinsiyet : Makina mühendisliği bölümü öğrencilerinin %11 'i kadın, %89'u erkektir. Makina mühendisleri arasında yapılan anketlerden Belediyelerde çalışan makina mühendislerinin %.13'ü, SMM'lerde çalışanlann %1.8'i, otomotiv endüstrisinde çalışanların %1.1 'i ve MMO İstanbul Şubesine kayıtlı makina mühendislerinin ise %5'i kadındır. Aile Yapısı : Makina mühendisliği bölümü öğrencilerinin aile yapısı incelendiğinde eğitim düzeyinin özellikle annede oldukça düşük olduğu, anne ve babanın her ikisinin de ilkokul ve altı eğitimin %50'nin üzerinde olduğunu görüyoruz (Grafik 10). Grafik 10. MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ÖĞRENCİLERİNİN EBEVEYNLERİNİN EĞİTİMİ Ebeveynlerin işleri araştırıldığında ise annenin genellikle ev hanımı olduğu, babanın işinin ise sırası ile ücretli maaşlı, kendi hesabına çalışan ve emekli seçenekleri arasında yaklaşık eşit dağıldığı görülmektedir (Grafik 11.a, Grafik ii.b). 14

15 Büyük bir çoğunluğunun aileleri il merkezinde yaşıyor olmakla birlikte (Grafik 12), yarısından fazlası İstanbul, Ankara ve izmir'in dışındadır (Grafik 13). istanbul, Ankara ve İzmir'in dışındaki illerin ilçe ve köyierinden olanların oranı ise %25 mertebesindedir (Grafik 14). 15

16 16

17 Teknik ol mayan meslek liselerinden mezun olan makina mühendisliği bölümü öğrencilerinin %75'ini İmam Hatip Lisesi mezunları oluşturmaktadır. Bu oran tüm meslek lisesi mezunlarının %14'ünü bulmaktadır. Söz konusu bölüm öğrencilerinin yalnızca yaklaşık %20'si İstanbul, Ankara ve İzmir dışındaki illerin İlçe ve köylerindeki liselerden mezun olmuştur (Grafik 16). Bu oran tek başına İstanbul'daki liselerden mezun olanların oranından bile düşüktür. 17

18 18

19 Barınma : öğrencilerin yaklaşık %40'ı ailesi yanında kalırken, %35'i yurt, otel, misafirhanelerde ve %35'i de kiralık evlerde barınmaktadır (Grafik 18). Barınma ihtiyaçlarını kiralık ev ile çözen öğrencilerin bu tercihi yapma nedenleri ayrıca araştırılması gereken bir konudur. Bu tercih yurt olanaklarının yeterliliği ve niteliğinden kaynaklanan bir tercih ise %35 gibi yüksek orandaki öğrenci kesiminin bir problemini çözmeye yönelik önerileri geliştirmek gerekir. Yardımcı Donanım : Öğrencileri, mühendislik eğitimine yardımcı bilgi donanımı açısından ele aldığımızda; yaklaşık%70'inin yabancı dil bildiğini (Grafik 19); %50'den fazlasının bilgisayardili bildiğini (Grafik 20) ve bilgisayar dili bilenlerin %87'sinin Fortran ve Basic dillerini bildiğini (Grafik 21) ve %17'sinin paket program kullanmayı bildiğini (Grafik 22) söyledikleri görülmektedir. Fakat bu bilgiler kişilerin kendilerini değerlendirmeleri olup, çok sağlıklı veriler olmadığı da gözönünde bulundurulmalıdır. 19

20 20

21 Kütüphane Kullanımı : Makina mühendisliği öğrencilerinin yaklaşık %27'si kütüphaneden hiç yararlanmazken kütüphaneden yararlanma oranı 1. sınıflarda %50'nin altında, 4. sınıflarda %90'nın üzerindedir. Kütüphaneden faydalanan 4. sınıf öğrencilerinin %70'e yakın kısmı ise kütüphaneyi nadiren kullanmaktadır (Grafik 23). Bu veriler ve üniversitelerin kütüphanelerinden derlenen bilgiler sonucunda kütüphane kullanımının yaygın olmadığı, buna karşılık üniversitelerimizin kütüphanelerinin olanaklarının da yayın sayısı, yayın yaşı ve çeşitliliği açısından yeterli olmadığı belirlemesi yapılabilir. Üniversite kütüphanelerinden öğrenci başına düşen yayın sayısı arasında değişirken kişi başına düşen kitap sayısı arasında değişmektedir. Kütüphanelerin takip ettiği süreli yayınlar ise öğrenci başına arasında değişmektedir. Yayınlarda yabancı yayın oranı ise %10-%45 arasında değişmektedir. Kütüphaneierimizdeki yayınlarda yaşı 10 yıldan küçük olanların sayısı ise ihmal edilecek mertebededir. (%0.02-%0.1). Kütüphanelerin kişi başına kullanım kapasiteleri ise sandalye olarak belirlenmiştir. Burada çalışan eleman sayısı ise kişiye bir eleman düşecek şekildedir. 21

22 Genel : Makina mühendisliği öğrencilerinin ancak yarısı her gün gazete okurken (Grafik 24), %40'ı sürekli bir dergi takip ediyor (Grafik 25). İzlenen gazete ve dergilerin oranları (Tablo 1) ve (Tablo 2)'de ayrıca detaylandırılmıştır. Öğrencilerin yaklaşık %8'i gelir getirici bir işte çalışmaktadır. 22

23 Gazete Adı Okuma Yüzdesi Hürriyet 52.5 Milliyet 42.5 Sabah 41.1 Cumhuriyet 14.8 Zaman 10.4 Türkiye 6.3 Fotospor 4.3 Milli Gazete 3.6 Fotomaç 2.3 Özgür Gündem 1.9 Diğer. 4.0 Tablo 1. Makina mühendisliği bölümü öğrencilerinin okudukları günlük gazete ve okunma oranları Süreli Yayın Adı Okuma Yüzdesi Bilim Teknik ~ 18.4 Aktüel 5.5 Mizah Dergileri 5.1 Sızıntı 3.3 Nokta 3.0 Bilgisayar 2.7 Tempo 2.5 Ekonomi 2.2 Mühendis ve Makina 1.9 Auto Show 1.9 Oto Haber 1.6 Süreli Yayın Adı Okuma Yüzdesi Newsweek 1.4 Cuma 1.4 Yörünge 1.3 Playman 1.1 Penthouse 1.0 Times 0.9 Playboy 0.8 İslam 0.8 Ortadoğu 0.7 Diğer Tablo 2. Makina mühendisliği bölümü öğrencilerinin sürekli izledikleri dergiler ve okunma oranları MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ELEMANLARI PROFİLİ Akademik Kariyer : Makina mühendisliği bölümlerindeki akademik kariyer dağılımı (Grafik 26)'de verilmiştir. 23

24 öğretim Elemanlarının Eğitimlerinin Analizi : Öğretim elemanlarının %31 'i eğitiminin herhangi bir aşamasını (Lisans, yüksek lisans, doktora) yurt dışında tamamlamış olup, bu özelliğin lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimindeki dağılımları (Grafik 27)'de verilmiştir. 24

25 öğretim elemanlarının yurt dışında öğretim elemanı olarak bulunma oranı %10'un altındadır (Grafik 29). Yurt dışında öğretim elemanı olarak bulunma oranı metropol üniversiteleri mensuplarında taşra üniversitelerine göre oldukça yüksektir. Aynı şekilde eğitiminin herhangi bir aşamasını yurt dışında yapmış öğretim elemanlarının yurt dışında öğretim elemanı olarak görev yapmışiığı da diğerlerine göre oldukça yüksektir (Grafik 30). Grafik 29. MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ELEMANLARININ YURT DIŞINDA ÖĞRETİM ELEMANI OLARAK BULUNMA ORANI (GENEL) Grafik 30. YURT DIŞI ÖĞRETİM GÖREVLİSİ OLARAK BULUNMA ORANLARI (METROPOL-TAŞRA ÜNİVERSİTESİ ve YURTİÇİ-YURTDİŞI EĞİTİMLİ OLMAYA GÖRE DAĞILIM) Metropol-taşra üniversitesi ayrımında İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa üniversiteleri metropol, diğer illerdeki üniversiteler taşra üniversitesi olarak adlandırılmıştır. Bu ayrıma göre öğretim elemanlarının dağılımı (Grafik 31 )'de verilmiştir. " 25

26 Araştırmacılık : Öğretim elemanlarının yurt içi ve dışı araştırma projelerine katılımı; akademik kariyer, metropol üniversitesine mensup olma veya olmama ve eğitiminin herhangi bir aşamasını yurtdışında tamamlamış olmasına bağlı olarak değişimler, (Grafik 32)'de gösterilmiştir. 26

27 Gltlfİk 3 2. YURTİÇİ VE YURTDIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİNE KATILIM (Grafik 32) incelendiğinde görülmektedir ki yurt dışı eğitim görmüş öğretim eiemaniannın araştırma projelerine katılımı artmaktadır. 27

28 Meslek içi Eğitim : Öğretim eleman-larınm %30'undan fazlası 2 yıldır hiçbir meslek içi eğitim etkinliğine katılmamışlardır. Bu oran araştırma görevlilerinde %53'e çıkarken diğer akademik kadrolarda %20'lere düşmektedir. İki yıllık bir süre içinde öğrtetim üyelerinin %20'sinin, araştırma görevlilerinin %53'ünün bu tür bir etkinliğe katılmamış olması dikkat çekilmesi gereken bir noktadır (Grafik 33). 28

29 Yayınlar: Kitap olarak Türkçe ve yabancı dilde yayına sahip olan ve olmayan öğretim elemanlarının oranı ve bu oranın araştırma görevlileri ve diğer öğretim elemanlarında nasıl farklılaştığı (Grafik 35)'de gösterilmektedir. Eğitiminin herhangi bir aşamasını yurt dışında yapmış olmanın Türkçe ve yabancı dilde teknik kitap yayınlamaya etkisi ise (Grafik 36)'de görülmektedir. 29

30 Araştırma görevlileri dışındaki öğretim elemanları kişi başına ortalama 1.2 Türkçe kitap yayınlamıştır. Yabancı kitap yayını ortalaması 0.36 kitap/kişidir. Kitap yayınlamış kişiler esas alındığında bu oran Türkçe yayınlardan kişi başına ortalama 3 kitap, yabancı dilde yayınlarda kişi başına ortalama 2.3 kitaptır. Aynı değerlendirmeyi teknik makale yayını sahibi olan öğretim elemanları için yaparsak bu oranın yükseldiğini görürüz (Grafik 36). Kişi başına ortalama makale sayısı Türkçede 5, yabancı dilde 2.6'dır. Makale yayını olan kişiler esas alındığında kişi başına ortalama makale sayısı Türkçede 7.6, yabancı dilde 5'tir. Yabancı Dil : Öğretim Elemanlarının yalnızca %0.8'i yabancı dil bilmemektedir. Diğer dillerle kıyaslandığında çok büyük oranda bilinen yabancı dil İngilizcedir. Öğretim elemanlarının yabancı dil bilgisi ile ilgili detay (Tablo 3)'de ve (Tablo 4)'te verilmiştir. Tablo 3. Makina Mühendisliği bölümü öğretim elemanlarının bildikleri yabancı diller ve düzeyleri 30

31 YÜZDE BİLDİĞİ 1 YABANCI DİL VAR 57.6 ingilizce 55.3 Almanca 1.5 Fransızca 0.8 BİLDİĞİ 2 YABANCI DİL VAR 28.8 İngilizce+Almanca 19.7 İngilizce+Fransızca 7.6 Almanca+Fransızca 0.8 Almanca+Arapça 0.8 YÜZDE BİLDİĞİ 3 YABANCI DİL VAR 11.3 İngilizce + Almanca+Fransızca 8.3 ingilizce+almanca+japonca 1.5 İngilizce + Almanca+Arapça 0.8 ingilizce+fransızca+italyanca 0.8 BİLDİĞİ 4 YABANCI DİL VAR 1.5 ingilizce+fransızca+rusça+bulgarca 0.8 İngilizce+Almanca + Fransızca+İtalyanca BİLDİĞİ YABANCI DİL YOK Tablo 4. Makina Mühendisliği bölümü öğretim elemanlarının bildikleri yabancı dil sayıları Bilgisayar Kullanımı : öğretim elemanlannın %38.6'sı bilgisayar sahibi olup %84.1 'i herhangi bir bilgisayar dili bilmektedir. Bildikleri bilgisayar dillerinin dağılımı (Grafik 37)'de gösterilmiştir. Grafik 37. Öğretim Elemanlannın bildikleri bilgisayar dilleri

32 Öğretim elemanlarının %59.8'i bilgisayar paket programı kullanıyor olup bilinen paket programların dökümü (Tablo 5)'de verilmiştir. Bilgisayar dili bilenlerin %65.8'i paket program kullanımını da bilmektedir. Bilgisayar dili bilmeyenlerin %28.6'sı paket program kullanabilmektedir. Birden fazla bilgisayar dili bilenlerin dağılımı ise (Tablo 6)'da verilmiştir. Genel : Makina mühendisliği bölümünde eğitim gören öğrencilerin öğretim elemanlarının bilim adamı, eğitimci ve öğrencilerle ilişkiler açısından değerlendirmesi (Grafik 38)'da gösterilmiştir. 32

33 [BaaBlUM ADAMI OLARAK Mi EalTMEN OLARAK ^ OaHENCI DIYALOflU Öğretim elemanlarının %61.4'ü yurt içi ve yurt dışı herhangi bir meslek kuruluşuna kayıtlı iken TMMOB'ye üyelik oranı %37.9'dur. öğretim elemanlarının akademik çalışmlan için %23.5'i yabancı, %22'si ise yerli burslardan faydalanmıştır. Öğretim görevlilerinin akademik kariyerlerine göre aylık gelirleri (Tablo 7)'de verilmiştir. Profesör Doçent Yardımcı Doçent ÖğretimGörevlisi... Araştr.Görevlisi Tablo 7. Makina Mühendisliği bölümü öğretim elemanlarının ortalama brüt gelirleri * Öğretim elemanlarının ortalama ders yükü 11 saat/hafta olup bu ortalama, yalnız ders yükü olanlar baz alındığında saat/haftadır. 33

34 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Kontenjanlardan hareketle çıkartılan sınıf mevcutları derslerin verimliliğini olumsuz olarak etkilkeyeceği ortadadır. Bu durumun değerlendirmesi açısından Tablo 8 hazırlanmıştır. OKUL 1.SINIF 2.SINIF 3.SINIF 4.SINIF BOĞAZİÇİ ÜNV. GAZİANTEP ÜNV. İTÜ ÇUKUROVA ÜNV. GAZİ ÜNV. ZONGULDAK ÜNV. 9 EYLÜL ÜNV. KARADENİZ ÜNV. SAKARYA CUM.ÜNV.-GECE CUM.ÜNV.-GÜNDÜZ İSTANBUL ÜNV. ULUDAĞÜNV Tablo 8. Makina Mühendisliği Bölümü Sınıf Mevcutları (Anket Uygulanan üniversiteler için) Kütüphane Olanakları : Üniversitelerimizin kütüphanelerinin yayın sayısı düşük, yayın yaşı ise oldukça yüksektir. Kütüphane niteliklerinin istenilen seviyede olmaması mevcut potansiyelin verimli kullanımını da olumsuz etkilemektedir. Sosyal Etkinlikler : Üniverisîelerimizin spor ve konferans satonları ile ilgili veriler ise Tablo 9'da belirtilmiştir. Açık Spor Alanı Kapalı Spor Alanı Konfrans Salonu.2.46 m 2 /kişi-12.25m 2 /kişi.0.98 m 2 /kişi-4.6m 2 /kişi.0.43 m 2 /kişi-2.38m 2 /kişi Tablo 9. Spor ve Konferans Salonu Alanları Laboratuvar Olanakları : İlgili bölümlerden derlenen bilgiler çok sağlıklı veriler olmamakla birlikte Taşra üniversitelerinde laboratuvariaria ilgili yatırımların neredeyse yok denecek seviyede olduğu buna 34

35 karşılık Metropol üniversitesinin ikisinden 150 ila 500 milyon gibi iki yatırım olduğu bilgisi alınmıştır. Sözkonusu yatırımların en son 1988 yılında yapıldığı belirlenmiştir. Üniversitelerimizde yapılabilecek farklı deney sayısı 6-31 arasında değişmekte olup, üniversitelerimizde ortalama olarak 16.6 farklı deney yapılabilmektedir. Yabancı Dil Eğitimi : Yabancı dil bilen öğrencilerin %86'sı bildikleri yabancı dili üniversitede öğrendiğini ifade etmektedir, öğrencilerin %67.8'i yabancı dil derslerinin faydalı olmadığına inanmaktadır. Bu çelişkili oranlar bu konuda sağlıklı değerlendirme yapılamayacağını göstermektedir. Bilgisayar Eğitimi : Bilgisayar dili bilen öğrencilerin %72.8'i, bilgisayar dili bilen öğretim eiemanlannın %64'ü bu bilgiyi üniversitede edindiğini bildirmiştir. Paket program kullanmayı bilen makina müğhendisliği öğrencilerinin %36'sı, paket program kullanmayı bilen öğretim elemanlarının %37.5'i bu bilgiyi üniversitede edinmiştir. Üniversitede bilgisayar dersi alanların bu eğitimi değerlendirmesi (Grafik 39)'de gösterilmiştir. Grafik 39. MakinaMühendisliği öğrencilerine göre bilgisayar derslerinin kendilerine katkısı Bölüm öğrencilerinin üniversitenin bilgisayarından faydalanma oranları (Tablo 10)'de verilmiştir. Üniversitelerdeki öğrenci başına düşen ortalama bilgisayar sayısı 0.054'tür. 35

36 YÜZDE Kullanmamış 31.9 Bugüne kadar 1-2 kez kullandım 10.5 Yalnızca bilgisayar dersi alırken kullandım 25.2 Arasıra kullanıyorum 21.1 Çoğu zaman kullanıyorum 7.7 Sürekli kullanıyorum 2.2 Belirtmemiş 1.4 Tablo 10. Makina Mühendisliği bölümü öğrencilerinin üniversitede bilgisayar kullanımı Proje Dersleri : öğretim elemanları proje derslerini (Tablo 11)'de gösterildiği gibi yürütmekte olup bölüm öğrencilerinden proje dersi almış olanlarının bu dersler hakkındaki değerlendirmesi (Tablo 12)'de verilmiştir. YÜZDE Danışmanlık biçiminde Yalnızca kontrol Düzenli ders biçiminde 3.65 Çok faydalı Faydalı Sınırlı da olsa faydası var. Faydalıdeğil Hiç faydalı değil Belirtmemiş YÜZDE.24.0, , 1.4, 0.4 Tablo11. Makina Mühendisliği bölümü öğretim elemanlarının proje derslerini yürütme biçimi Tablo 12. Makina Mühendisliği bölümü öğrencilerine proje derslerinin katkısı Laboratuvar Olanakları : Laboratuvarlann süre ve sayı açısından, öğretim görevlileri ve laboratuvar çal ışması yapmış öğrenciler tarafından değerlendirilmesi (Grafik 40) 'te verilmiştir. Sayı ve süre olarak yetersiz bulunan laboratuvar dersleri öğretim elemanları tarafından laboratuvar olanakları açısından da yetersiz bulunmaktadır (Grafik 41). Laboratuvar çalışmalarına katılmış öğrencilerin %61.5'i çalışmaları yetersiz bulurken (Grafik 42) bu çalışmaların kendilerine katkısını (Tablo 13)'deki gibi değerlendirmektedirler. 36

37 37

38 38

39 Stajların yürütülme biçimi öğretim görevlileri tarafından (Grafik 45)'deki gibi değerlendirilmektedir. Stajların kamu ve özel sektör dağılımı (Grafik 46)'de verilmiş olup yaklaşık eşit bir dağılım söz konusudur. 39

40 YÜZDE Çok ilgiliydiler İlgiliydiler Ancak benim çabalarım sonucu ilgilendiler İlgili oldukları söylenemez Hiç ilgilenmediler 2.33 Belirtmemiş 0.47 Tablo 14. Makina Mühendisliği bölümü öğrencilerine stajlarında staj yapılan kurumların tutumu YÜZDE Kendi çalışmasıyla yapanlar 82.4 Daha önce yazılmış staj defterlerinden kopya edenler 15.0 Yanıtsız 2.6 Tablo 15. Makina Mühendisliği bölümü öğrencilerinin staj defterlerini doldurma biçimleri YÜZDE Çok faydalı Faydalı Sınırlı olsa da faydası var Faydalıdeğil 3.50 Tablo 16. Makina Mühendisliği bölümü öğrencilerinin stajların kendilerine katkısını değerlendirmeleri Hiç faydalı değil 0.62 Belirtmemiş 0.62 Ders içerikleri : Öğretim elemanlarının temel dersler, meslek dışı dersler ve meslek derslerinin ağırlığı ile ilgili görüşleri (Grafik 48)'de gösterilmiştir. Bu grafikler incelendiğinde meslek dışı ve temel derslerinağırlığıgenellikleyeterligörülürkenmeslekderslerinin ağırlığı yetersiz ofarakdeğerlendirilmektedir. Grafik 48. Öğretim elemanlarına göre ders ağırlıkları 40

41 öğrencilerin temel fen derslerini değerlendirmeleri (Tablo 17)'da gösterilmektedir. Belediyelerde çalışan mühendislerin %86.5'i, otomotiv endüstrisinde çalışanların %68'i, SMM'lerde çalışanların %72'si üniversitelerde aldıkları eğitimi yetersiz bulmaktadır. Aldıkları eğitimi hangi açılardan yetersiz buldukları (Tablo 18)'de verilmiştir. Yanıtsız Bu derslerde okutulanlar lisede okuduklarımızın hemen hemen tekrarı olduğundan üniversitede yeniden okutulması gereksiz Bu derslerde okutulanlar lisede okuduklarımızın hemen hemen tekrarı olsa da bilgilerimizi tazelemek açısından faydalı Bu derslerde okutulanlar lisede okuduklarımızın üzerine kurulu olup meslek derslerinin temelini oluşturması açısından faydalı Henüz değerlendirme yapamıyorum YÜZDE , , Tablo 17. Makina Mühendisliği bölümü öğrencilerinin temel fen dersleri hakkındaki görüşleri Belediyelerde Çalışan Müh. Otomotivde Çalışan Müh. SMM'lerde Çalışan Müh. Temel Bilimler (Fizik, Kimya, Matematik eğitimiaçısından) Temel Bilimlerin Mühendislik programlarına uygulanması %4.5 %15.5 %1.5 %13.2 %5 %8.6 Tablo 18. Çeşitli sektörlerde çalışan makina mühendislerinin aldıkları eğitimde belirledikleri eksiklikler Mesleki beceri kazandırma %51 %50 %57.6 Mühendislik formasyonu kazandırma %29 %35.3 %28.8 Makina Mühendisleri; makina mühendisliği eğitimini sanayi politikalan ile uyumsuz bulmaktadır. Belediyede çalışan makina mühendislerinin %77.5'i, otomotiv endüstrisinde çalışanların %63'ü ve SMM'lerde çalışanların %73.2'si bu uyumsuzluğu vurgulamaktadır. 41

42 Makina mühendislerinin üniversitede aldıkları bilgiyi kullanma biçimleri (Tablo 19) 'da detaylandırılmıştır. Bu tablo incelendiğinde görülmektedir ki mesleki beceri bilgileri en yaygın kullanılan bilgilerdir. Üniversite ders programlarının hazırlanmasında bu talebin hayata geçirilmesine ve hedeflere ulaşmaya katkıda bulunacağına inanıyoruz. Belediyelerde Çalışan Müh. Otomotivde Çalışan Müh. SMM'lerde Çalışan Müh. Temel Bilimler (Fizik, Kimya, Matematik) %8 %15.4 %7.1 TabîO 19. Makina Temel mesleki Bilgiler (Termodinamik, Akışkanlar Mekaniği, Makina Elemanları, İmal Usulleri) %17.5 %30.8 %8.6 Mühendislerinin meslek yaşamlarında en çok kullandıkları bilgi türü Mesleki beceri bilgileri (Kilma, ısıtma havalanma, motorlar, mekanizma tekniği, iş idaresi)%56.9 %20.9 %65.7 Meslekiçi eğ itimde kazanılan bilgiler (kurs, seminer, konferans, yayın takibi ve mesleki deneyimlerden elde edilen bilgiler %13.7 %29.7 %18.6 Kitap Sorunu : Öğrencilere kaynak önerme ve öğrencilerin aradığı kaynağa ulaşabilmesi (Grafik 49)'da gösterilmiştir. Bu grafik incelendiğinde makina mühendisliği eğitiminde bir kaynak yayın sorunu olduğu gözlenmektedir. 42

43 Grafik 49. Öğrenciye önerilecek kaynak Genel : * Öğrencilerin %53.5'i eğitimi iyinin altında bir seviyede görmektedir. Makina mühendisliği eğitiminde devam zorunluluğu olmakla birlikte anket uygulamaları sırasında sınıf mevcutlarının ancak %38'i bulunabilmiştir. Öğretim elemanlarının yaklaşık yarısı devam kontrolünden yana değiller. Sınıf mevcutları da gözönüne alındığında devam zorunluluğunun yeni bir düzenlemeye ihtiyaç gösterdiği ortadadır.» Üniversite araştırmalarında kullanılan bursların %51.6'sı yabancı burslardır. Yerli bursları destekleyen kurumların dağılımı ise (Grafik 50)'te verilmiştir. Grafik 50. Yurt içi araştırma projelerini destekleyen kurumlar (Grafik 50) de araştırma projelerinin özel sektör tarafından çok az desteklendiği görülmektedir. Özel sektörün öğrenci bursları da anlamlı bir oranının altındadır. 43

44 EĞİTİMLE İLGİLİ GENEL BELİRLEMELER Üniversite özerkliği : öğretim elemanları ve öğrencilerin üniversite özerkliğinin gerekliliği konusundaki bakışları (Grafik 51 )'da detayiandırılmıştır. Mevcut durumda üniversitelerde özerkliğin olup olmadığı konusundaki belirlemeler ise (Grafik 52)'dedir. Grafiklerden de net olarak görüldüğü gibi özerkliğin gerekliliği konusundaki hemfikirlilik, mevcut durumda özerkliğin olmadığı konusunda da vardır. 44

45 öğrencilerin Karar Mekanizmasına Katılması : (Grafik 53)'ten de görüleceği gibi öğrenciler bu görev sorumluluğunu üstlenmeye hazırken, öğretim elemanlan bu konuda biraz çekimser davranmaktadır, öğrencilerin karar mekanizmasına katılması yönetimin demokratikleşmesini sağlayacağı gibi üretilen eğitim ile bu eğitimi alanlar arasındaki hızlı iletişimi ve bunun sonucu olarak güncelleşmeyi de sağlayacağınainanıyoruz. Grafik 53. Öğrencilerin üniversite karar mekanizmalanna katılımı konusunda görüşler Eğitimin Dili: Öğrencilere, öğretim elemanlarına ve makina mühendislerine göre üniversitede eğitiminin dilinin ne olması gerektiği konusundaki belirlemeler (Grafik54)'dagösterilmiştir. (Grafik54) incelendiğinde eğitim dilinin Türkçe olmasının gerekliliği bir kez daha vurgulanmaktadır. t Günümüzde kültürel erozyonların büyük ölçüde teknoloji transferi sonucu oluştuğu gözönüne alındığında teknoloji üretiminin olmadığı yada az olduğu ülkelerde, teknolojiyi üreten ülkelerin kültürlerine teslim olmamak anlamında eğitimin anadilde yapılmasının sürdürülmesi, buna karşılık lisans eğitiminde teknolojiyi yakından takip edecek düzeyde iyi bir yabancı dil eğitiminin sağlanması gereklidir. 45

46 Eğitimin Niteliği Nasıl Olmalıdır? : Bu konuda farklı kesimlerin tercihleri (Grafik 55)'te gösterilmiştir. Ağırlıklı görüş uzmanlaşmaya yönelik bir eğitim verilmesi doğrultusundadır. 46

47 Üniversite Dışı Çalışma : Akademisyenlerin üniversite dışında gelir getirici bir işte çalışmaları konusunda akademisyenlerin görüşü (Grafik 56)'da gösterilmiştir. (Grafik 56)'da bu talebin araştırma görevlileri ve bunun dışındaki öğretim elemanlan arasındaki farklılaşması da gösterilmiştir. Metropol ve taşra üniversiteleri öğretim elemanları arasında ise bu talep konusunda farklılaşma gözlenmemiştir. Üniversitelerin Akreditasyonuna Bakış : Akreditasyonun gerekliliği konusunda öğretim görevlileri ve makina mühendislerinin bakışı (Grafik 57)'de verilmiştir. Grafik 5 7. Öğretim elemanlarının üniversitelerin akreditasyonuna bakışı 47

48 Bu grafik incelendiğinde konu ağırlıklı olarak yanıtsız bırakılmıştır. II. Ulusal Makina Mühendisliği ve Eğitimi Sempozyumunun bu konuyu ülke gündemine sokarak önemli bir katkıda bulunacağına inanıyoruz. Akreditasyonun kimler tarafından yapılması gerektiği ise (Grafik 58)'de gösterilmiştir. Bu grafiktan çıkan sonuçlar ise akreditasyonun dünyadaki uygulamalara ters düşmektedir. SONUÇ Grafik 58. Öğretim elemanlarına göre üniversitelerin akreditasyonu nasıl yapılmalıdır? Ulke kalkınması İle sanayileşme arasında yadsınamayacak bir ilişki vardır. Toplumsal kalkınmanın temelinde endüstriyel gelişim yatmaktadır. Sanayileşmenin ve kalkınmanın en önemli motor güçlerinden birisi ise Makina Mühendisliğidir. Bu nedenle Makina Mühendisliği ve eğitimi konusu TMMOB MMO açısından son derece duyarlı olduğumuz konuların başında yer almaktadır Ekim 1989 tarihlerinde İTÜ MAKİNA FAKÜLTESİ tarafından düzenlenen BİRİNCİ ULUSAL MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ SEMPOZYUMU'na 5 bildiri ile katılan MMO İstanbul Şubesi, konuyla ilgili çalışmaları TMMOB adına MMO tarafından düzenlenen 1991 SANAYİ KONGRESİ'ne taşımıştı. 48

49 1991 SANAYİ KONGRESİ kapsamında düzenlenen TÜRKİYE'DE MAKİNA MÜHEN- DİSLİĞİ VE EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ oturumunun ortaya çıkardığı en önemli sonuçlardan birisi, konunun sürekli olarak izlenmesi gereği ve bu izleyicilikte TMMOB MMO'na önemli görevler düştüğü gerçeğiydi. II. ULUSAL MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ve EĞİTİMİ SEMPOZYUMU'nu düzenleyerek görevimizi yerine getirmeye çalıştık. Oluşturduğumuz sempozyum platformda Makina Mühendisliği ve eğitimi ile ilgili tüm kesimlerin görüş ve önerilerinin, konuya yaklaşımlarının ortaya çıkmasını ve tartışılmasını amaçlıyoruz. Kuşkusuz, sanayi kesiminin konuya yaklaşım biçimiyle, üniversitenin yaklaşım biçimi farklılıklar taşıyacaktır. Hatta değişik üniversitelerin ve değişik sanayi sektörlerinin yaklaşımları da farklılıklar taşıyabilecektir. Keza, Makina Mühendisleri ve onların mesleki demokratik kitle örgütü olan MMO'nın yaklaşımının da farklı olması sanırız doğal karşılanması gereken bir olgudur. Bu bağlamda, yukarıda sunulan rapordaki temel birkaç başlığın altını MMO olarak bir kez daha çizmekte yarar görüyoruz yıllarında izlenen ve neredeyse "sanayisizleşme" politikası olarak nitelenebilecek merkezi yaklaşımların tüm tahribatlarına karşın makina mühendisliği, lise son sınıf ve üniversite öğrencileri tarafından arzulanan, saygın meslekler arasında ön sırada yer almaya devam ediyor. - MakinaMUhendisliğiöğrencilerinin%84'üistediğiüniversitedeolmasadaistediğibölümde okuduklarını belirmektedirler. - Makina Mühendisliği öğrencilerinin büyük bir çoğunuluğu dar vé orta gelirli olmasına karşın %60'ı kredi ve burs kullanmıyor/kullanamıyor. - Sanayi kesiminin Makina Mühendisliği eğitimine ilgisi öğrencilere burs vererek desteklemekten uzak gözüküyor. Öğrencilerin sanayi kesiminden burs kullanım oranı %6 düzeyinde kalıyor. Sanayinin üniversitedeki araştırma burslarını destekleme oranı da %20'nin altında kalıyor. - Makina Mühendisliği bölümü tüm öğretim elemanlarının %30'unun, araştırma görevlilerinin ise %53'ünün son iki yıldır hiçbir meslekiçi eğitim etkinliğine dinleyici olarak bile katılmayışı üzerinde durulması gereken bir olgudur. 49

50 Ortalama 11 yıllık akademik yaşa sahip olan tüm öğretim elemanlarının kişi başına toplam Türkçe makale sayısı yalnızca 5'tir. 11 yılda 5 Türkçe makale, üniversite öğretim elemanlarımız açısından düşünülmesi gereken bir durumdur. Makina Mühendisliği öğrencilerinin yaklaşık %70'i bilim adamı, eğitimci ve öğrencilerle ilişkiler açısından öğretim elemanlarını "iyi'"nin altında değerlendiriyorlar. Bu değerlendirmenin öğretim elemanları için önemli bir veri olduğuna inanıyoruz. Bilim dilinin anadili olması konusundaki duyarlılığın öğretim elemanlarında öğrencilerden yüksek olması kültürel erozyonun gençlik üzerindeki etkisini gösteren önemli bir gerçekliktir. Üniversite öğretim elemanlarını üniversite dışında gelir getirici bir işte çalışmaya zorlayan ekonomik ortam yüksek eğitim sisteminin acilen düzeltilmesi gereken yalnızca bir yanıdır. Üniversitelerdeki eğitim programlarının denetlenmesi, bu yolla belirli bir seviyenin sağlanması ve korunması amaçlı akreditasyon uygulamaları Türkiye'nin akademik ve teknik kamuoyu gündemine girmiş durumda değildir. Oysa Avrupa Topluluğuna girme çabaları içindeki bir ülkenin ortak olmayı amaçladığı ülkelerin eğitim sistemlerinin kalitesine ulaşmayı amaçlamadığı takdirde ulusal üniversitelerinin ayakta kalması mümkün değildir. Bu sempozyumda, bu amaç doğrultusunda akreditasyon konusu Türkiye gündemine getirilmeye çalışılacaktır. Ülkemizin kendi özgün koşullarını da gözönüne alıp kendine özgü farklı biçim ve kriterleri de kullanarak eğitimin denetlenmesi, bu yöntemle kalitenin sağlanması ve üniversiteler arası eşitsiz gelişimi ortadan kaldırmaya çalışan bir uygulamanın hayata geçirilmesinin yolları aranmalı ve konu tartışılmalıdır. Taşra üniversiteleri kuruluş dönemlerinden farklı olarak belirli ölçülerde öğretim elemanı kadrolarını oluşturmuş olmakla birlikte hâlâ yeterli sayıda öğretim elemanı mevcut değildir. Bu üniversitelerimizin bölümlerinde eğitimle ilgili araç ve gereç ihtiyacının büyük olmasının yanısıra araştırma çalışmaları ile ilgili kaynaklara ulaşma zorluğu, sanayiden ve sanayi bölgelerinden uzak olmaktan kaynaklanan eksiklik, sosyal çevrenin kısıtlılığı gibi faktörler taşra üniversitelerinin fiziki yapı ve insan faktörü açısından zorlanmasına neden olmaktadır. Bu durum gözönüne alınarak son yıllarda politik tercihlerle sayıları hızla artırılan üniversitelerin, alt yapısı oluşturularak gerçek anlamda üniversitelere dönüştürülmesi ülke çıkarları açısından son derece önemlidir. Bir gecelik kararlarla sanayi projek-siyonlarını kullanmadan açılan üniversiteler, uygulamaya konulan gece eğitimleri ve tekniker, yüksek _

51 tekniker ve teknik öğretmenlerin yasalarla mühendis yapılmaya çalışılması eğitim sistemimize darbe indirdiği gibi toplumdaki mesleğe saygı ve inancı da yok etmektedir. Tekniker ve yüksek teknikerlere mühendis olmanın yolunu açan ilk yasa birçok üniversitemizin doğru tutumuyla "kolay mühendislik" hesaplannı bozmuşsa da bazı üniversitelerimiz kısa dönemli hızlandırılmış kurslar biçiminde ve başvuran herkesin mezun olmasıyla sonuçlanan uygulamalar başlatmış ve bunun sonucu mühendislik diplomaları verilmiştir. Bu uygulamaları yapan üniversiteler kadar, bunlara yeterince karşı çıkmayan üniversiteler ve Meslek Odaları da uygulamaların vebalini taşımaktadırlar. Tüm bu uygulamalardan cesaret alınarak yeni bir yasa çıkartılmış ve bu kez yüksek teknik öğretmenlere mühendislik diploması vermek için mühendislik fakültelerine bile ihtiyaç duyulmamış ve mühendislik eğitimi vermeye göre organize edilmemiş üniversite ve bölümler mühendislik diploması verebilir duruma getirilmiştir. Bu uygulamaya tepkisiz kalınmamalı ve sempozyumu platform olarak kullanıp siyasilere sesimizi duyurmalıyız. TMMOB bu doğrultuda hukuksal girişimlerde bulunmuştur. İkili veya gece eğitimi olarak adlandırılan uygulama, kaynakların daha verimli kullanımı yönündetartışılır uygulamalar olmakla birlikte, öğretim elemanının tüm zamanının eğitimle ayırmasına neden olmakta ve üniversitelerin araştırma faaliyetlerini ters yönde etkilemektedir. İkili eğitim uygulaması bu durum gözönünealınarak program-lanmaiı ve yeni eğitim kadroları sağlanmadan uygulamaya geçilmemelidir. Ayrıca; ikili eğitime geçiş kararı, oluşan bir talep veya uzun vadeli planlamalarda tahmin edilen bir talep beklentisi ile verilen bir karar değildir. Bu anlamda da yeniden gözden geçirilmeli ve gerekçeleri ile birlikte kontenjan ye örgütlenme biçimi kamuoyuna detaylı olarak aktarılmalıdır. Oluşan yeni siyasi ortam ve buna bağlı olarak üniversitelerin YÖK'e karşı geliştirdikleri tavır nedeniyle YÖK, bugün sahip olduğu yetki ve sorumlulukları minimumda kullanan bir yapı halindedir. Oysa siyasi konjüktürün değişmesi durumunda yasal yetkilerini hızla kullanmaya başlayabilecek ve nispeten hafiflemiş olan müdahaleler artabilecektir. Bu nedenle özerk üniversite statüsüne uygun yasal düzenlemelerinin yapılması ve bu yapı içinde YÖK'ün yasal konumunun belirlenmesi zorunludur. Bu araştırma sonucunda Meslek Odası yöneticileri olarak bizi üzen sonuçlardan biri üniversitede çalışan meslektaşlarımızın büyük bir çoğunluğunun Meslek Odalarına kayıtlı olmadıklarının anlaşılmasıdır (%62). Meslek Odaları yöneticileri olarak bu sonucu değer- _

52 lendirerek eksikliklerimizi gidermeye çalışacağız. Meslektaşlarımızın da bu konuda hassasiyet göste-rip kendi meslek örgütlerine sahip çıkacaklarına inanıyoruz. Varlık şartını ve kimliğini sanayileşme, gelişme ve kalkınmada bulunan Makina Mühen-dislerinin ülkemizin endüstriyel yapısı, mühendislik eğitimi ve mühendis sorunlarıyla ilgili bu tür çalışmalarda bulunmasını toplum yararları açısından ihmal edilmez görevler olarak değerlendiriyoruz. Odamız bu görevlerin gereklerini yerine getirmek için bugüne değin olduğu gibi bundan böyle de çalışmalarını sürdürecektir. Sempozyumda ortaya çıkacak sonuçların Makina Mühendisliği ve Eğitimine katkıda bulunmasını diliyoruz. TMMOB MMO İstanbul Şubesi 52