SERVİKAL SİTOLOJİ VE 2001 BETHESDA SİSTEMİ. Dr. İrem PAKER İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Patoloji Bölümü Ankara Kış Okulu, 18 Mart 2012

Transkript

1 SERVİKAL SİTOLOJİ VE 2001 BETHESDA SİSTEMİ Dr. İrem PAKER İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Patoloji Bölümü Ankara Kış Okulu, 18 Mart 2012

2 Materyalin Tipi Konvansiyonel, sıvı bazlı, diğer

3 Materyalin Yeterliliği Materyal değerlendirme açısından yetersiz Materyal değerlendirme açısından yeterli Materyal incelemeye alınmadan reddedildi (nedenini açıklayınız; örn: lam kırık ya da etiketsiz) Materyal incelendi ancak yetersiz (nedenini açıklayınız; örn: skuamöz hücre sayısı az > 75 i kan ya da inflamasyon ile örtülü, vs.

4 Konvansiyonel yaymada yeterli materyal: adet iyi korunmuş - iyi görülebilen skuamöz epitelyal hücre

5 x4 lük Büyütmede Skuamöz Hücre Sayısı ~150 hücre ~500 hücre ~1000 hücre ~1400 hücre

6 Materyali Değerlendirmeyi Engelleyen Faktörler Skuamöz hücrelerin; >75 i örtülü (kan, inflamasyon vs.) yetersiz Nükleusların korunmuş olması ve görülebilmesi durumunda materyal yetersiz kabul edilmemeli!

7 Materyal değerlendirme açısından yeterli Endoservikal / metaplastik hücre var / yok En az 10 adet iyi korunmuş endoservikal / metaplastik hücre (tek tek ya da gruplar halinde)

8 Kaliteyi etkileyen diğer faktörleri belirtiniz; örn. kısmen kan ya da inflamasyon ile örtülü (%50-%75), kuruma artefaktı vs. BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

9 Genel Sınıflandırma A. İntraepitelyal Lezyon veya Malignite Açısından Negatif (İLMAN) B. Epitelyal Hücre Anormallikleri C. Diğer

10 A. İntraepitelyal lezyon veya malignite açısından negatif Organizmalar Diğer non-neoplastik bulgular - Reaktif hücresel değişiklikler - Posthisterektomi durumunda glandüler hücre varlığı - Atrofi

11 Reaktif Hücresel Değişiklikler İnflamasyon Radyasyon İntrauterin araç

12 Reaktif Hücresel Değişiklikler: İnflamasyona bağlı

13 Reaktif Hücresel Değişiklikler: İnflamasyona bağlı

14 Reaktif Hücresel Değişiklikler: İnflamasyona bağlı Nükleus 1.5-2X

15 RAPOR ÖRNEĞİ MATERYALİN YETERLİLİĞİ: Değerlendirme açısından yeterli Endoservikal hücre var YORUM / SONUÇ: İntraepitelyal lezyon ya da malignite açısından negatif İnflamasyona bağlı reaktif hücresel değişiklikler

16 Reaktif Hücresel Değişiklikler: İnflamasyon ve Tamir

17 Histerektomi Sonrası Glandüler Hücre Varlığı Vajinal adenozis Vajinal endometriozis Tuba uterina prolapsusu Rektovajinal fistül Adenokarsinom, metastatik ya da primer Goblet hücre metaplazisi

18 Reaktif Hücresel Değişiklikler: Radyasyona bağlı Malignite ile karıştırma!!! BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

19 Atrofi: Normalde bazal/parabazal hücrelerde N/S Postmenopoz Postpartum/laktasyon Çocukluk (>1 ay) Diğer:progestin vs.

20 Atrofi: Granüler debri BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS Sıvı bazlı

21 Atrofi: Tek hücreler ya da gruplar Hiperkromatik kalabalık gruplar

22 Atrofi Sıvı bazlı

23 Atrofi Yüksek dereceli skuamöz intraepitelyal lezyon ile karıştırma!!! Dejenere Parabazal Hücreler (Blue blob) BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

24 Atrofi Ayırıcı tanı: Endometrial hücreler!!! BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

25 Atrofi: Postmenopozal ve postpartum dönemde multinükleer histiyositik dev hücrelerin görülmesi olağandır.

27 B. Epitelyal Hücre Anormallikleri Skuamöz Hücre Glandüler Hücre Diğer malign neoplazm

28 Skuamöz Hücre Anormallikleri Atipik Skuamöz Hücreler Düşük Dereceli Skuamöz İntraepiteyal Lezyon Yüksek Dereceli Skuamöz İntraepiteyal Lezyon Skuamöz Hücreli Karsinom

29 Atipik Skuamöz Hücreler Tanıda belirsizlik Ayrı bir biyolojik antite değildir Gri zonu yansıtan bir sitolojik yorumdur ASC hedef %4-6

30 Atipik Skuamöz Hücreler ASC-US ASC-H

31 Önemi Belirsiz Atipik Skuamöz Hücreler (ASC-US) Reaktif değişikliklerdekinden daha belirgin ama kesin SIL tanısı vermek için nicelik ve nitelik olarak yeterli olmayan hücresel anomaliler

32

33 ASC-US Matür süperfisyel ya da intermediate skuamöz hücreler

34 ASC-US Matür süperfisyel ya da intermediate skuamöz hücreler Nükleus 2.5-3X

35 ASC-US: Nükleus iri ama N/S oranı düşük

36 ASC-US: Nükleer kontürlerde hafif düzensizlik

37 ASC-US: Hiperkromazi ve kromatin dağılımında irregülarite minimal

38 ASC-US: Binükleasyon

39 ASC-US Kronik Servisit, Skuamöz Metaplazi

40 ASC-US Kronik Servisit, Skuamöz Metaplazi

41 Endoservikal Polip ASC-US

42 Endoservikal Polip ASC-US

43 Hafif nükleer irileşme gösteren yaymalarda İnflamasyon Enfeksiyöz ajanlar Fiksasyon yeterliliği Hasta yaşı Hasta öyküsü göz önünde bulundurulmalıdır.

44 Nükleus soluk ve yuvarlak, kromatin dağılımı üniform ise ASC yerine İLMAN yorumu tercih edilmelidir.

45 ASC-US 361 ILMAN 240 LSIL 44 HSIL 77 Schmidt D. et al Cancer Cytopathol Jun 25;119(3):158-66

46

47 Düşük Dereceli Skuamöz İntraepitelyal Lezyon (LSIL)

48 LSIL: Tek hüceler koilositler

49 LSIL yorumu için koilositler karakteristik ama şart değil

50 LSIL Nükleus >3X

51 LSIL: Tabakalar

52 LSIL: Tabakalar

53 LSIL: Tabakalar

54 RAPOR ÖRNEĞİ MATERYALİN YETERLİLİĞİ: Değerlendirme açısından yeterli Endoservikal hücre var YORUM / SONUÇ: Epitelyal hücre anormalliği Düşük dereceli Skuamöz İntraepitelyal lezyon (LSIL)

55 Psödokoilositoz Glikojen içeren hücreler Koilosit

56 Trikomonas vajinalis Trich haloları

57 Trikomonas vajinalis

58 Trikomonas vajinalis Trich at dinner

59 Morfolojik olarak Kandida ile uyumlu fungal organizma Hafif nükleer irileşme Hafif hiperkromazi ASC-US nedeni

60 Morfolojik olarak Aktinomiçes ile uyumlu bakteriler RIA kullanımı ile ilişkili Filamentöz

61 Bakteriyel vajinozis ile uyumlu vajinal flora değişikliği Clue hücreleri

62 Yüksek Dereceli Skuamöz İntraepitelyal Lezyon (HSIL)

63 HSIL: LSIL e göre daha küçük ve immatür hücreler

64 HSIL: Tek hücreler

67 HSIL

68 HSIL

69 HSIL

70 HSIL: Kümeler

71 HSIL: Kümeler

72 HSIL: Kümeler

73 HSIL Hiperkromatik kalabalık gruplar

74 HSIL: Gruplar, sinsityal agregatlar

75 HSIL Taklitçileri HSIL Histiyositler Süperfisyel endometrial stromal hücreler Dejenere endoservikal hücreler

76 HSIL Taklitçileri Metaplastik hücreler? HSIL? HSIL Metaplastik hücreler

77 Metaplastik hücreler? HSIL?

78 Displazi Tanısı: İlk soru: Hücre displastik mi? Nükleusa bak, intermediate hücre nükleusu ile kıyasla Büyük ve koyu ise displazi Displazi = (>3X intermediate hücre nükleusu) İkinci soru: Ne kadar displastik? N/S oranını incele Yüksek N/S, membran irregülaritesi, anormal kromatin paterni daha ileri displaziyi gösterir. HSIL hiperkromatik kalabalık gruplar oluşturur.

79 Atipik Skuamöz Hücreler - HSIL ekarte edilemez (ASC-H)

80 ASC-H BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

81 ASC-H

82 Atipik Skuamöz Hücreler - HSIL ekarte edilemez (ASC-H) Dejenerasyon Atipik tamir Atipik parakeratoz Atrofiye bağlı atipi Reaktif endoservikal hücreler Histiyositler

83 OLGU 1

84

85

86 İstmik Polip Stromal hücreler

87 Olgu 2 HSIL?

88 Olgu 2 HSIL?

89 Olgu 2 HSIL? HSV

90 RIA a bağlı reaktif hücresel değişiklikler

91 HSIL LSIL

92 Atrofide Atipi Atrofide görülebilen atipi bulguları Nükleer irileşme Pleomorfizm Nükleer membran irregülaritesi Hiperkromazi

93 Atrofide Atipi ASC-H Atrofide görülebilen atipi bulguları Nükleer irileşme Pleomorfizm Nükleer membran irregülaritesi Hiperkromazi Displazi lehine bulgular: Nükleer membran irregülaritesi Kromatin anomalisi

94 Atrofide Atipi Displazi yaşlı kadınların hastalığı değildir Çoğu östrojen tedavisi sonrası geriler

95 Atrofide Atipi Displazi lehine bulgular: Nükleer membran irregülaritesi Kromatin anomalisi

96 Postmenopozal Dönemde Yaymada LSIL YANLIŞ NEGATİF NEDENLERİ Transformasyon zonu yukarı çıkar. Hücrelerin eksfoliasyonu azalabilir. Kanser

97 <30 yaş Displazi > 2-3X in situ/invaziv karsinom >60 yaş İn situ/invaziv karsinom > 2-3X displazi

98 SKUAMÖZ HÜCRELİ KARSİNOM

99 Skuamöz Hücreli Karsinom: Kırmızı zemin

100 Skuamöz Hücreli Karsinom: Tümör diatezi

101 Skuamöz Hücreli Karsinom

104 Skuamöz Hücreli Karsinom: Pleomorfizm

105 Skuamöz Hücreli Karsinom: Tümör diatezi

107 Skuamöz Hücreli Karsinom: Pleomorfizm, makronükleol

108 YORUM/SONUÇ C. Epitelyal Hücre Anormallikleri Skuamöz Hücre Glandüler Hücre Diğer malign neoplazm

109 Glandüler Hücre Anormallikleri Endoservikal Endometrial Metastatik

110 Glandüler Hücre Anormallikleri Atipik Endoservikal Adenokarsinom İn Situ Adenokarsinom

111 Atipik Glandüler Hücreler (AGC) Atipik endoservikal hücreler Atipik endometrial hücreler Atipik glandüler hücreler, NOS, NOS, NOS Atipik endoservikal hücreler, neoplastik lehine Atipik glandüler hücreler, neoplastik lehine

112 Atipik Endoservikal Hücre Normal Endoservikal Hücre Tubal metaplazi ATİPİK ENDOSERVİKAL Hücresel kalabalıklaşma Hiperkromazi

113 Percent of Cases Histologic Follow up of AGC in Postmenopausal Women Cx Polyp Endm Polyp EMH EMCA Other Ca ADM SIL

114 Endoservikal Adenokarsinoma İn Situ Feathering BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

115 Endoservikal Adenokarsinoma İn Situ Kuş kuyruğu BETHESDA SYSTEM WEBSITE ATLAS

116 Olgu 1: Endoservikal Adenokarsinoma İn Situ?

117 Olgu 1

118 Olgu 1

119 Olgu 1

120 Olgu 1

121 Olgu 1

122 Olgu 1

123 Olgu 1 Hiperkromatik kalabalık gruplar

124 Olgu 1

125 Olgu 1

126 Olgu 1

127 Endoservikal Adenokarsinom: Malign hücreler sayıca çok düşer Olgu 1

128 Olgu 1

129 Olgu 2: Glandüler köken??

132 Olgu 2: HSIL, endoservikal gland tutulumu

133 HSIL, endoservikal gland tutulumu

134 Olgu 2: HSIL: Displastik hücrelerde nükleol belirginliği invazyonun spesifik göstergesi değildir HSIL, endoservikal gland tutulumu

135 Endoservikal Adenokarsinom HSIL

137 Endometrial Hücreler 40 yaşta görülürse rapor edilir. Endometrial karsinomun habercisi olabilir. Tanı: İntraepitelyal lezyon veya malignite açısından negatif Hiperkromatik kalabalık gruplar

138 NOT: 40 yaşta endometrial hücreler, özellikle menstrüel faz dışında ya da postmenopozal dönemde benign endometrium, hormonal değişiklikler ve daha seyrek olarak endometrial/uterin anomaliler ile ilişkili olabilir. Klinik korelasyon önerillir.

139 Atipik Endometrial Hücreler & Yaş Doku tanısı <59 yaş >59 yaş Benign Endometrium %59.1 %15.2 Endometrial Polip %9.1 %13 Endometrial Hiperplazi %12.5 %8.7 Adenokarsinom %9.1 %41.3 Yetersiz doku %10.2 %21.7 Cherkis RC et al

140 Endometrial Adenokarsinom: Papiller konfigürasyon

141 Endometrial Adenokarsinom: Papiller konfigürasyon

142 Endometrial Adenokarsinom: Tek hücreler

143 Endometrial Adenokarsinom: Malign hücre sayısı endoservikal adenokarsinoma göre daha azdır.

144 Endometrial Adenokarsinom

145 Endometrial Adenokarsinom karakteristik ama patognomonik değil

146 Endometrial Adenokarsinom: Watery vajinal akıntı

147 Endometrial Adenokarsinom: Granüler diatez

148 Endometrial Adenokarsinom

149 Endometrial Adenokarsinom RİA Etkisi

150 Endometrial Adenokarsinom Taklitçileri Hiperplazi Arias Stella reaksiyonu & gebelik Endometrial & endoservikal polipler Servikal küçük hücreli karsinom RIA a bağlı değişiklikler Fiksasyon ve boyanma artefaktları Radyasyona bağlı değişiklikler Postmenopozal atrofi ve çıplak nükleuslar

151 METASTAZ Metastatik ovaryan karsinom (en sık) GIS Meme Akciğer

152 Metastatik Kolon Adenokarsinomu

153 TEŞEKKÜRLER