Vazoaktif İlaçların Farmakodinamik Etkileri ve Olası Yan Etkileri

Transkript

1 Vazoaktif İlaçların Farmakodinamik Etkileri ve Olası Yan Etkileri Prof. Dr. Engin Ertürk KTÜ Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon AD Copy and Paste any of these slides into your existing presentations to create a unique block tow diagram.

2 A B Sunum planı - Otonom sinir sistemi - Reseptörler -Sempatik- Parasempatik sisteme etkili ajanlar C

3 Yoğun bakım hemşiresi????? Bunu yapmalı mıyım?

4 Otonom Sinir Sistemi Sinir sistemi Periferik SS Merkezi SS Otonom SS Somatik SS Sempatik SS Parasempatik SS

5 Otonom sinir sistemi Kolinerjik: Sempatik-parasempatik 1. sıra nöronlar + paras. 2. sıra nöronlar Muskarinik ve nikotinik reseptörler Adrenerjik: Nöral: Sempatik 2. sıra nöronlar Endokrin: Adrenal medulla α1- α2, β1- β2- β3, DA reseptörleri

6 OSS reseptörlei Kolinerjik Muskarinik: Santral sinir sistemi M1: otonom gangliyonlar M2: end organ efektör hücre kalp, vasküler endotel, düz kas Nikotinik SSS Otonom gangliyon Çizgili kaslar Adrenerjik; α1: Vasküler düz kas, kalp Göz Sfinkterler α2: SSS, adrenerjik presinaptik membran Vasküler düz kas β1: Kalp, böbrek, yağ hücreleri β2: Vasküler ve diğer düz kas hücreleri DA1-2: Splanknik ve renal damarlar Sempatik sinir terminalleri

7 Reseptörlerin etki mekanizmaları α- 1 reseptörler fosfolipaz C yi aktive eder ve intrasellüler kalsiyumu arttırarak etkisini gösterir α- 2 reseptörler camp yapımını azaltarak adenilat siklazı inhibe eder β -1 ve β -2 reseptörler camp yapımını arttırarak adenilat siklazı aktive eder

8 Sempatik SS Sempatik SS Parasemp SS Parasemp SS T1 L2-3 Kranyal S Noradrenalin Asetil kolin Atraktif Koruyucu

9

10 Sempatik-Parasempatik sistem ilişkisi Sempatik sistem Parasem patik sistem DENGE

11 Otonom Sinir Sistemi 2 1 Adrenerjik aktivite; - Sempatomimetikler Katekolaminler Sempatomimetik aminler - Sempatolitikler Kolinerjik aktivite; - Parasempatomimetikler - Antikolinesterazlar - Parasempatolitikler (Antikolinerjikler)

12 Adrenerjik aktiviteye etkili ilaçlar Sempatomimetikler Katekolaminler Adrenalin Noradrenalin Dopamin Dobutamin Levosimendan Sempatomimetik aminler Alfamimetikler Betamimetikler Sempatolitikler Adrenerjik reseptör blokörleri Alfa blokörler Beta blokörler Adrenerjik nöron blokörleri Rezerpin Bretilyum Guanetidin

13 Sempatomimetikler Katekolaminler Adrenalin Hem endojen hem sentetik Adrenal medullada üretilir α1-2, β1-2 tüm reseptörlere etkili Noradrenalin salınımını uyarır

14 Sempatomimetikler Katekolaminler Adrenalinin organlara etkileri

15 Sempatomimetikler Katekolaminler Adrenalin endikasyonları - Akut allerjik reaksiyonlar; i.m. ve s.c. uygulanır. 00,2-0,5 mg erişkinde, 0.3 mg çocukta - Anafilaktik şokanjiyoödem : Tedavideki ilk ilaç. 1 yaş altında 0,05 mg, 12 yaş altına 0,1-0,5 mg, erişkinlerde 0,5 mg i.m. - Kardiyak arrest; 1mg /3-5 dk da bir - Kan basıncının yükseltilmek istendiği tüm durumlar

16 Sempatomimetikler Katekolaminler Adrenalinin kontrendikasyonları Koroner arter hastalığı Konjestif kalp yetmezliği Hipertansiyon Hipertiroidizm Taşiaritmiler Halojenli hidrokarbon türevi (halotan) ile uygulanan genel anestezi

17 Sempatomimetikler Katekolaminler Adrenalinin yan etkileri Kan basıncında aşırı yükselme Aritmi VF Uzun süre kullanımda doku perfüzyon bozulması

18 Sempatomimetikler Katekolaminler Noradrenalin Hem endojen hem sentetik Depo veziküllerde dopaminden üretilir α1-2, β1 reseptörlerine etkili KVS dışında farmakolojik etkinliği az İv infüzyon

19 Sempatomimetikler Katekolaminler Noradrenalinin organ ve sistemlere etkileri: Damar: Bütün damarlarda vazokonstriksiyon (Koroner hariç) (α1) Kalp: Myokard kasılma gücünü artırır (β1) Kalp atım hızını artırır (β1) Kan basıncı: OAB artışı (α, β)

20 Sempatomimetikler Katekolaminler Noradrenalinin yan etkileri: - Taşikardi - Cilt nekrozu - Kan basıncında reubound düşme

21 Sempatomimetikler Katekolaminler Dopamin Doz bağımlı etki DA1 reseptörleri (renal)(düşük doz) β 1 (kalp) (orta doz) α1 reseptörler (damar) (yüksek doz) DA2 reseptörleri (adrenerjik sinir ucu noradrenalın geri alınımı)

22 Sempatomimetikler Katekolaminler Dopaminin organlara etkileri - Doza bağlı etkiler - Myokard kasılmasında artış (β 1 ) - Periferik damarlarda vazokonstrüksiyon (α1 reseptörler, yüksek doz) - Renal kan akımında artış, diürez (DA1 reseptörleri)

23 Sempatomimetikler Katekolaminler Dopaminin endikasyonları - Pulmoner arter basıncı ve afterloadu arttırır - Cerrahi (kardiyak ve diğer) - Şok tedavisi - Hipotansif durumlar

24 Sempatomimetikler Katekolaminler Dopaminin yan etkileri

25 Sempatomimetikler Katekolaminler Dobutamin Sentetik β1 agonist, pozitif inotropi β2 aktivasyonu (hafif) Sol ventr dolum basıncı azalır, koroner akım artar

26 Sempatomimetikler Katekolaminler Dobutamin endikasyonları Kalp debisinin arttırılmak istendiği vakalar; - Kalp yetmezliğine bağlı düşük kardiyak debide - Kardiyomyopatilerde - Hipermetabolik septik şokta kullanılır Yan etki; İlaç başlangıcında hipotansiyon

27 Sempatomimetikler Katekolaminler Levosimendan Sentetik Myositlerin Ca a duyarlılığını arttırır Vasküler düz kasları gevşetir (K ATP ase) Preload ve afterload azalır Kardiyak kontraktilite, vazodilatasyon Kalp debisi artar

28 Sempatomimetikler Katekolaminler Levosimendanın kontrendikasyonları Ventriküle kan dolumunu veya çıkışını belirgin mekanik engeller Ciddi böbrek yetmezliği Ciddi karaciğer yetmezliğinde Ciddi hipotansiyon ve taşikardi Torsade de pointes geçmişi olanlar

29 Sempatomimetikler Katekolaminler Levosimendanın yan etkiler - Ventriküler taşikardi - Hipotansiyon - Başağnsı

30 Sempatomimetikler Alfamimetikler Efedrin Direkt: α, β uyarıcı İndirekt; adrenerjik sinir uçlarından noradrenalin salınımı

31 Sempatomimetikler Alfamimetikler Efedrinin etkileri Kalp hızı : çok az artar Kontraktilite : artar CO: artar KB: artar SVR :çok az artar Preload (ön yük): Artar

32 Sempatomimetikler Alfamimetikler Efedrin - Hipotansiyon tedavisi - İv, im, sc, po kullanılabilir mg iv bolus ihtiyaç halinde tekrarlanabilir - Etki bitişi; 5-10 dakika iv. - Uterin kan akımını azaltmaz. Yan etki; hipertansiyon

33 Sempatomimetikler Alfamimetikler Fenilefrin α1 üzerinde direkt etki Vazokonstrüksiyon Kan basıncı ve koroner perfüzyonu arttırır Refleks bradikardi Hipotansiyon tedavisi

34 Sempatomimetikler Alfamimetikler Metaraminol Direkt α agonist Adrenalin ve Noradrenalin salınımına da yol açar Kan basıncını arttırır Metoksamin Direkt α agonist Fenilefrine benzer Uzun etkili Hipotansiyon ve paroksismal SVT tedavisi

35 Sempatomimetikler Alfamimetikler α-2 Agonistler Klonidin Spinal kord reseptörlerinde etki Hemodinamik stabilite Deksmedetomidin α2 afinitesi daha fazla Sempatolitik etki Sedasyon analjezi Hipotansiyon Bradikardi

36 Sempatomimetikler Betamimetikler İzoprotorenol β1 ve β2 etkili Kalp hızı kontraktilite ve kalp debisini arttırır Bronkodilatör Kullanımı az İzoprenalin İlk sentetik β agonist β1 ve β2 etkili Bradiaritmi tedavisi Bronkodilatasyon

37 Sempatolitikler Sempatolitikler Acil hipertansiyon Feokromositoma Periferik damar hast

38 Sempatolitikler (Adrenoseptör blokörler) Sempatolitikler Selektif Nonselektif α-selektif β-selektif α1-selektif β1-selektif α2-selektif β2-selektif Nonselektif

39 Sempatolitikler Non selektif (α, β) reseptör blokörleri Fenoksibenzamin Fentolamin Tolazolin Ergot alakloidleri Labetolol (β1-2, α ) α- blokörler α-1 blokörler Prazosin Terazosin Trimazosin

40 Adrenoseptör blokörler Beta blokörler β blokörler β-1 Selektif Esmolol Metoprolol Atenolol Bisoprolol Betaksolol Nonselektif Propranolol Pindolol Timolol Nadolol β-2 selektif - Butoksamin - α metil propranolol

41 Adrenoseptör blokörler Beta blokörler β1 blokörler Esmolol Kısa yarı ömür Hipertansif krizler Tiroid fırtınası Anestezi indüksiyonu Supravent. taşikardi YB hastalarında Metoprolol Uzun etkili HT ve SVT tedavisi Kalp yetmezliği Oral form Yan etki; hipotansiyon, bradikardi

42 Antihipertansifler Vazodilatörler Vazodilatörler Sodyum Nitroprussid Nitrogliserin Kalsiyum kanal blokörleri Adenozin Hidralazin Minoksidil

43 Antihipertansifler Vazodilatörler Sodyum Nitroprussid (Niprus) Guanilat siklaz üzerinden NO salınımını arttırarak Arteriyel + venöz dilatör µg/kg/dk Hızlı başlangıç, kısa etki süresi Siyanür toksisitesi Taşiflaksi

44 Antihipertansifler Vazodilatörler Nitrogliserin (Perlinganit) Guanilat siklaz üzerinden NO salınımını arttırarak Venöz dilatör özelliği daha belirgin Koroner dilatör Preload u azaltır (kardiyojenik pulmoner ödem tedavisi) µg/kg/dk Hızlı başlangıç, kısa etki süresi Bolus dozlarda hipotansiyon!!!

45 Antihipertansifler Vazodilatörler Ca kanal blokörleri Nifedipin Verapamil Diltiazem

46 Antihipertansifler Vazodilatörler Hidralazin Arteriyel dilatör özelliği daha belirgin Guanilat siklaz üzerinden NO salınımı Adenozin Spesifik reseptörleri üzerinden etki Arteriyel dilatör özelliği daha belirgin Afterload u azaltır Minoksidil Ön ilaç --- minoksidil sülfat Potasyum kanal açıcı Vasküler düz kas hücresini depolarize ederek gevşetir

47 Özet-1

48 Özet-2

49 Karar vermek!!! Aciliyet??? Etki / yan etki Başlangıç zamanı / süresi Takip İmdaaaat!!!

50

51 teşekkürler