TÜRKÇE ÖĞRETİMİ 2019

Transkript

1 TÜRKÇE ÖĞRETİMİ 2019 KISA DEĞERLENDİRME: Sırada Türkçe Öğretimi dersimiz var.notlarımızdaki soru cevap şeklinde işleyişimiz ile hangi müfredat olursa olsun gerekli olan tüm bilgiler verilmektedir.bu dersimizden her yıl 1 soru gelmektedir. 801

2 DİNLEME, YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Dinleme nedir? Konuşan ya da sesli okuyan bir kişinin vermek istediği mesajı doğru olarak anlayabilme yeteneğidir. Aynı zamanda konuşma dilinin zihinde anlama dönüştürülme sürecidir. Bildiklerimizin %80 i dinleme yoluyla öğreniyoruz. Dinlemeyi etkileyen faktörler nelerdir? -Dikkat eksikliği, işitme problemleri, hiperaktiflik, bireysel farklılıklar, beyinle ilgili sorunlar. Sınıf ortamında dinlemenin sağlıklı olabilmesi için neler yapılmalıdır? Derste göz göze gelmekten kaçınan, aşırı hareketli olan, ders anlatılırken dikkati dağıtacak şekilde konuşan öğrencilerle yakından ilgilenmeli. Dinleme ile işitme arasındaki fark nedir? * İşitme istek dışı, dinleme amaçlı * Dinleme anlam kurmayı gerektirir. * İşitme dinleme sürecinin öğesidir. Dinleme süreçleri nelerdir? Algılama, dikkat yoğunlaştırma, anlamlandırma. Dinleme nasıl oluşur? Dinleyici görsel ile sesin birlikte farkına varır. Daha sonra duymak istediği, merak ettiği sesi ayırt etmek için dikkatini yoğunlaştırır. Son aşamada ne demek istendiğine karar verir ve sesi anlamlandırır. Dinlemede dikkat sürecini etkileyen faktörler nelerdir? -Mesajın dinleyici açısından önemi, konuşmanın yoğunluğu, doğruluğu, sürekliliği, ortamı, konuşmacının konumu ve fiziksel görünümüdür. Dinlemeyi etkileyen sözel olmayan hususlar nelerdir? Göz kontağı, yüz ifadeleri, okuma şekli, konuşma kaynağı olan uzaklık. Dinlemede anlam süreci nasıl olmalıdır? Bilgiyi seçer ve organize eder

3 Dinlemede değerlendirme süreci nasıl olur? Dinleyici mesajı kendi inanç ve düşünceleri açısından değerlendirir. Mesajın doğruluğunu sorgular ve geliştirebilecek yollar üzerinde düşünür. Değerlendirme konuşma bittikten sonra yapılır. Dinleme çeşitleri nelerdir? Aktif, stratejik, amaçlı, diyalog ve sunu şeklindedir. Amaçlı dinleme çeşitleri nelerdir? -Bilgi edinici, yorumlayıcı, eleştirel, estetik (haz alma) Aktif dinleme nerede gerçekleşir? Özelliği nedir? Sınıf ortamında gerçekleşir. Özelliği; hem düşünce üretir hem de düşüncelerini ifade ederek paylaşır. Aktif dinlemenin dışarıdan görülebilecek işaretleri nelerdir? Hislerin fiziksel olarak yansıtılması, dinlenilenlerin onaylanıp onaylanmadığını gösteren hareketlerin yapılması, uygun şekilde düşünmeye yönelik hareketler, dinleyici grup üyeleriyle iş birliği yapılması, dinlenilenle ilgili sorular sormak, uygun açıklama ve eklemelerde bulunmak. Aktif dinlemeyi etkileyen unsurlar nelerdir? Sınıf hacmi, tasarımı ve dinleme zamanı (sabah saatleri en uygun) öğretmen iyi dinleyici, diğer düşüncelere açık güvenilir olmalı. Stratejik dinlemenin özellikleri nelerdir? Örnek veriniz. Hem katılımı hem anlamayı arttırır. Gelişi güzel değil bir yöntem ve strateji dâhilinde yapılır. Örnek; tahmin etme, ana fikir belirleme. Diyalog ve sunuya dayalı dinlemenin unsurlar nelerdir? Göz kontağı kurmak, konuşmak istendiğinde vücut hareketleriyle söz almak, konuşmayı bölmemek, konuşurken önce söylenilenlerle bağlantı kurmaktır. Diyaloga dayalı dinleme becerisi geliştirmek için yapılacak etkinlikler nelerdir? Görsel sunu hazırlamak (öğrenci hazırlamalı), drama ve gezi planı hazırlamak, şiir ve raporları birlikte yazmak. 803

4 Diyaloga dayalı öğrenmenin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için yapılacak en önemli şey nedir? Sınıf içi tartışmalara yer vermek. Sunuya dayalı dinlemeyi geliştirmenin en önemli yolu nedir? Çocuklara sesli okuma. Dinleyicinin konuşmacıdan 4 katlı hızlı düşünmesi neye bağlıdır? -Metinler arası dinlemesine İyi dinleyicinin özellikleri nelerdir? Ne diyeceğini tahmin eder, söylenilenleri özetler, öğrenilenleri sessizce sorgular, dinlediklerini kendi düşüncesine dönüştürür. İleriye doğru tahminlerde bulunur. Tahmin doğru çıkmadığında yenileri geliştirir. Sesli okumanın dinleyiciye yararları nelerdir? Okuyucu modelini gösterir. Yeni bilgi sunar. Okumadan zevk almasını sağlar. Kelime hazinesini geliştirir. Sesli okumanın sonucunda dinleyicide oluşacak durumlar nelerdir? Hayal gücü, dikkati ve dinlediğini anlama becerisi gelişir. Duygusal gelişimi beslenir. Okuma yazma ilişkisi güçlenir. Olumsuz tavırlar olumluya dönüşebilir. Diyalog ve sunuya dayalı dinlemede hangi stratejiler kullanılır? Konuşmacıyı izleme, özetleme, dinlerken tahminde bulunma, görselleştirme, not alma, sorular oluşturma. En başarılı dinleme hangisidir? Neden? -Amaçlı dinlemedir. Çünkü dinleyicinin önemli noktalar üzerinde yoğunlaşmasını ve gereksiz düşüncelerden de uzaklaşmasını sağlar. Amaçlı dinlemenin sebepleri nelerdir? Bilgi edinmek, dinlediklerini yorumlamak, dinlediği üzerinde eleştirel düşünmek. Bilgi edinici dinlemenin önemli unsurları nelerdir? Bazı yönergeleri, hikaye edici ve bilgi verici metinlerin aşamalarını kavrar, sıralama kelimeleri kullanılır. Metinde geçen olayları aşamalandırmada kullanılır. Konu ana fikirden önce belirlenmelidir. 804

5 Yorumlayıcı dinleme şekilleri nelerdir? Fikirler arasındaki ilişkiler; karşılaştırma ve kıyaslama, kategorize etme sebep sonuçları ortaya koyma, tahminde bulunma, genellemeler yapma, ilgili örnekler verme yoluyla kurulabilir. Konuşmacının hissettikleri konusunda çıkarımlarda bulunmak, konuşmacının hareketleri, yüz ifadeleri ve tonlamalarına bakarak olabilir. Yorumlayıcı dinleme nasıl bir dinlemedir? Özelliği nedir? Yorumlayıcı dinleme analitik dinlemedir. Mesajı açıkça belirtilmez ima edilir. Dinleyici de çıkarımlar yoluyla ima edilen mesajı belirlemek durumundadır. -Herhangi bir durumun veya olayın doğruluğu, iyiliği, sunuluş şekli gibi hususlarda yargıya varmayı gerektiren dinleme şekli hangisidir? Eleştirel dinleme şeklidir. Eleştirel dinleme şekilleri nelerdir? Fikirleri tanıma, organize etme, hikaye karakterlerini veya olayları yargılama, performansı yargılama, propagandayı belirlemedir. Eleştirel dinleme şekli olan fikirleri tanıma nasıl olur? Gerçek veya yargıya dayalı ifadeler birbirinden ayrılır. Örneğin; Akdeniz bölgesinde portakal yetişir( gerçek). Portakal suyu erik suyundan daya iyidir. (fikir belirtme) Eleştirel dinleme şekillerin fikirleri organize etme ne demektir? Konuşmacı dinlendikten sonra dinleyici kendir fikirlerini ortaya koyar. Eleştirel dinleme şekli olan propagandayı belirleme kaç şekilde olur? Bunlar nelerdir? Genel durumu abartılı hale getirmek, herkesin ürününü seçtiğini söylemek, onaylayıcılık, iyi özelliklerini söyleyip kötü özelliklerini söylememe, ürünü pozitif unsurlarla ilişkilendirme sigarayı yararlı gibi gösterme Zayıf dinleyicilerin en önemli belirtileri nedir? Tek bir strateji kullanırlar. 805

6 Estetik dinleme nasıl olur? Şiir, hikaye ve dramadan kişisel olarak zevk almayı amaçlar, sözel dilin özelliklerinin farkına varır.(tekrar, ritm, uyak) işittiklerine içsel cevap bulmaya çalışır. Sözlü iletişim tarzı geliştirmeye çalışır. Tompkins in dinleme çeşitleri nelerdir? Estetik, eleştirel, transfer edici, terapatik, ayırt edici dinlemedir. Ayırt edici dinleme ilke ve üst sınıflarda nasıl olur? İlk sınıflarda harflerin seslerini ayırt etmek, üst sınıflarda harflerin seslerini ayırt etmek. Estetik dinlemeye örnek veriniz. Şarkı, türkü, şiir ve hikâye dinlemek. Estetik dinleme stratejileri nelerdir? Tahmin etme (sorularla da teşvik edilir), görselleştirme (Dinlenilenleri zihinde canlandırmak, resmetmek), bağlantılar kurma (anlatılanlarla kendi özellikleri ya da başka hikâye açısından ilişki kurma), kurulan anlamı gözden geçirip yeniden düzenleme (yanlış tahminleri tekrar gözden geçirme), dili etkili kullanma (sürükleyici olmalı, kullanılan dil taklit edildiğinden kelime hazineleri gelişir. Konu dağıtılmadan espiri ve deneyimlere yer verilmeli), fikirlerin organize edilmesi. Öğretimde en çok kullanılan dinleme çeşidi hangisidir? Transfer edici dinlemedir. Transfer edici dinlemenin temel amacı nedir? Transfer edici dinlemenin temel amacı mesajı anlamaktır. Transfer edici dinlemede dinleyicinin görevleri nelerdir? Konuşmanın amacını, anlatılanın ana fikrini belirleyerek topladığı bilgileri daha sonra uygun bir şekilde kullanmak amacıyla organize etmeli. Transfer edici dinleme stratejileri nelerdir? Fikirleri organize etmek, genellemeler yapma, not alma (not almadan önce amaç belirlenmeli, konu bilinmelidir. Not alma ve not üretme birlikte yürütülmelidir. Not üretme; dinlerken yazdıkları hakkında sorular ve yeni düşünceler üretmelidir). 806

7 Konuşma anında soru sorulmayan durumlarda hangi ipuçlarına bakılmalıdır? Ek açıklamalar yapabilir, örnekler verebilir, özetleme yapabilir, görseller kullanabilir. Konuşmacının ortaya koyduğu ipuçları kaça ayrılır? Sözel ve görsel olarak ikiye ayrılır. Sözel olanlar; sesin yükseltilmesi, alçaltılması, duraklamalar, tekrarlamalar. Görsel olanlar; yüz ifadeleri, beden dili, önemli yerleri yazma. Dinleme öncesi sorular nelerdir? Konuşmacının amacı nedir, dinleme amacı nedir, not alacak mıyım, dinlediklerimi ne yapacağım, hangi stratejileri kullanacağım. Dinleme sırasında hangi soruları sormalıyız? Kullandığım strateji uygun mu, sesi uygun mu, bilgiyi iyi organize edebiliyor muyum, yeterli ipuçları veriyor mu, sözel olmayan ipuçları veriyor mu? Dinleme sonunda sorulacak sorular nelerdir? Sorum var mı, anlaşılmayan nokta var mı, notlarım tamam mı, uygun strateji seçebildim mi? Eleştirel dinleme hangi tür dinlemenin ileri boyutunu oluşturmaktadır? Transfer edici dinlemenin ileri boyutudur. Tompkins e göre ikna etme yolları nelerdir? Mantıksal, önemli kişiler vasıtasıyla duygulara hitap ederek. Propagandanın iknadan farkı nedir? Propaganda ikna gibi insan düşüncelerini değiştirme amaçlıdır. Ancak yaralayıcı ve sömürücüdür. Gerçeği saptırmak, gizlemek ve abartmak gibi yollara başvurulur. Propaganda da dil nasıldır? Şişirme ve yumuşatıcı dil kullanılır. İkna ve propaganda yöntemleri nelerdir? -Genellemelere başvurma, popüler insanları kullanma, bir grupla hareket etmeye zorlama, karşı tarafı kötüleme, işine gelen kısmın ele alınması, sınıflandırmalar yapma, ödüllendirmeler. 807

8 Eleştirel dinleme aşamaları nelerdir? Reklamın tanıtımı, aldatıcı dilin açıklanması, aldatıcı dilin analiz edilmesi, kavramların gözden geçirilmesi, alıştırma çalışmaları, öğrencilere reklam hatırlatma. Dinleyicinin konuşana sempati duyduğu dinleme hangisidir? Terapatik dinlemedir. Birinci sınıfta sesleri fark etme, şarkı ve şiirlerdeki ritimleri fark etme hangi tür dinlemeye girer? Ayırt edici dinleme Okunan hikâye ve şiirleri dinleme, film ve video izleme hangi tür dinlemedir? Estetik (haz alma) dinleme Bilgi verici metinleri, sözel raporları ve ders dinleme hangi dinleme türüne girer. Transfer edici dinleme. Okunan kitaplardaki görüşleri, reklam ve siyasi konuşmaları, değerlendirme hangi dinlemedir? Eleştirel dinleme Özel sorunları dinleme hangi tür dinlemedir? Terapatik dinlemedir. Ayırt edici dinlemenin özelliği nedir? Sesleri ve beden dilini ayırt etme Estetik dinlemenin özelliği nedir? Rahatlama Transfer edici dinlemenin özelliği nedir? -Mesajı anlamak -Eleştirel dinlemenin özelliği nedir? Mesajı değerlendirme 808

9 Bir öğrencinin dikkatini yoğunlaştıramadığını nerden anlarız? Açıklama ve yönergelerin sık sık tekrar edilmesini istiyorsa, anlamadığında konunun tekrar edilmesini istemiyorsa, dikkatini dağıtan unsurları engellemiyorsa, uygun bir şekilde konuşulanı dinlemeye çalışmıyorsa, dikkatini yoğunlaştıramıyorsa. Dikkatini yoğunlaşmasını etkileyen öğretmen davranışları nelerdir? Çok hızlı konuşuyorsa, sınıfta uygun dinleme ortamı sağlamıyorsa, sesini uygun şekilde kullanamıyorsa öğrenci dikkatini toplamada sorun yaşar. Dinlemede beş kural (etkinliği) tekniği nedir? Gözler konuşmacıda, ağız konuşmuyor, oturuş uygun, kulak dinliyor, eller serbest. Dinleyi türlerini yazınız. 7 tanedir. Görünüşte, seçici, saplantılı, savunmacı, tuzak kurucu, yüzeysel ve başarı dinleyici. Görünüşte dinleyicinin sebepleri nelerdir? Sınıf ortamının uygun olmaması, çocukların özel sorunlarının olması, ön bilgilerinin yetersiz olması, öğrencilerin görünüşte dinleyici olmalarına sebeptir. Görünüşte dinleyicilerin özellikleri nelerdir? -Hazırlıksız gelirler ve konuyla ilgisi olmayan sorular sorarlar. Her söylenende bir espri veya hüzün arayan dinleyici türü hangisidir? Saplantılı dinleyici Saplantılı dinleyicinin özellikleri nelerdir? Konuşmacının ne anlattığını değil, kendilerinin zihinsel ve psikolojik olarak oluşturdukları beklentilerin karşılanıp karşılanmadığını önemserler. Tuzak kurucu dinleyicilerin özellikleri nelerdir? Detaylı dinleme becerileri gelişmiştir. Ortamı ve konuşma bağlamını dikkate almayan dinleyici türü hangisidir? Yüzeysel dinleyicidir. Yüzeysel dinleme sebepleri nelerdir? Kelime hazinelerinin yetersizliği, tahmin ve çıkarım gücünün zayıflığı, isteksizliği, dikkat eksikliği. 809