PAZARLAMA DERSİ KARAR DEĞİŞKENİ OLARAK MAL

Transkript

1 PAZARLAMA DERSİ KARAR DEĞİŞKENİ OLARAK MAL

2 mal Pazarlama karmasının 4 elemanından biridir İşletmeler ürettikleri mal ve hizmete göre tüketici karşısına çıkmakta ve tüketiciler işletmenin mal ve hizmetlerinden tatmin oldukları sürece işletme-tüketici ilişkisi karşılıklı devam etmektedir.

3 BAZI KAVRAMLAR MAL VE HİZMETH ZMET Mal: Geniş anlamda ihtiyacımızı gideren her türlü araca mal denmektedir. Mal farklı farklı kullanıcılar için farklı anlamlar ifade etmektedir.

4 Ekonomide bir şeyin mal olma özelliğini kazanabilmesi için; İhtiyacı giderme özelliğinin olması, Kıt olması, Elde edilmesi için üretim faktörlerinden en az birisinden harcanması, Fiyatının olması gerekir

5 Hizmet: Ekonomik mallar yalnızca somut olan maddi varlıkları içermezler. İhtiyaçları gidermeye yönelik olarak kişilerin meydana getirdikleri faydalar ve hizmetler de ekonomik mal kapsamına girerler. Örneğin, öğretmenin faaliyeti, ormanların rekreasyonel katkıları, vb.

6 Ormancılıkta mal (ürün) : Ormancılıkta mal (ürün) : 6831 sayılı orman kanunun orman saydığı alanlar ile orman sayılmayan alanlardan elde edilen her çeşit orman ürünüdür. 2 ye ayrılır. Asli ürünler Tali ürün (odun dışı orman ürünleri)

7 Asli ürünler: Yapacak ve yakacak ihtiyacının giderilmesi amacıyla kullanılan ve çoğunlukla odun olarak adlandırılan ürünlerdir. Çeşitli isim, nitelik ve boyutlarda olabilir.fidan da asli ürünler arasında değerlendirilir.

8 Direk: kabuksuz orta çapı 8-20 cm, uzunluğu 1.5 m ve daha yukarısı olan yuvarlak ve kesilmiş ağaç gövdeleridir. MADEN DİREĞİ : Kabuksuz orta çapı 8-20 cm. boyu 1.50 m ve daha uzun olan yuvarlak odundur. TEL DİREK : Telekomünikasyon ve elektrik hava hatlarında kullanılmaya elverişli, tepe çapı en az 11cm, boyu 6.5 m. ve daha yukarı olan yuvarlak bir gövde odunudur.

9 Tomruk: Kabuksuz orta çapı 21 cm veya üzeri, uzunluğu ibrelilerde 0.50m ve yapraklılarda 0,10m kademeyle oluşturulmakla birlikte 1.5 m den 8m ye kadar üretime elverişli olan yuvarlak ağaç gövdelerine denir. Tomruklama: Ağaç devrildikten sonra, gövde boyunca bütün dal, ur ve şişkinliklerden temizlenmesi, kabukların soyulması ve istenilen boylara bölünmesi işlemidir. Meşe, Kayın, Gürgen gibi sert (yapraklı) ağaçların kabukları soyulmaz..

10 Mamul kereste: Tomruk, direk ve sanayi odunu gibi yuvarlak ve yarma orman mallarından çeşitli kalınlık ve uzunluk boyutuna olacak şekilde çeşitli makine ve el aletleriyle üretilmiş ürünlerdir. Kerestelik ağaç: Çeşitli boyutta kereste elde etmek amacıyla bir veya daha çok tomruk yada sanayi odunu alınan yada çeşitli amaçlarla direk olarak yararlanılan ağaç gövdelerine denir.

11 Yarı mamul: Şerit, motorlu testere ve hizarda üretilen çeşitli boy, genişlik ve kalınlıktaki ürünlerdir. Kapak:Tomruğun biçilmesi sonucunda yanlardan elde edilen dış kısmı yuvarlak iç kısmı hizalı ürünlere denir. Sanayi odunu: Yuvarlak yapacak odunların üretimi sırasında gerek ağacın nitelikleri gerekse boyutları itibariyle yapacak odun standartlarına uygun olmayan işlenmeye elverişli yuvarlak yada yarma odunlara denir. Genellikle kerestelik ağaçlardan elde edilir.

12 Daha önce belirtildiği i gibi Odun dışıd orman ürünleri Mevcut orman kanunumuzda ve ormancılık anlayışımızda odun dışı orman ürünleri ikinci plana itilmiş ve TALİ (YAN) ÜRÜN olarak değerlendirilmektedir. Ormancılıkla ilgili mevzuata göre, Tali ürün (odun dışı orman ürünleri): Asli ürünlerin dışındaki palamut, ıhlamur çiçeği, mazı kozalağı, kekik, adaçayı, orman ağacı tohumları, vb. gibi orman ürünlerine tali ürün denmektedir.

13 Bazı odun dışı orman ürünleri Ağaç, Ağaççık, Çalı Ve Otsu Bitkilerin *Tohumları, * Kabukları, * Meyveleri, * Çiçekleri, * Yaprakları, * Genç Dal Ve Yeşil Sürgünleri, * Kök, Yumru, Soğan Ve Rizomları, * Her Çeşit Balzami Yağ, Katran, * Ur Ve Mazı * Mantarlar, * Her Çeşit Bitki Örtüsü, Toprak Vs. * Balzami Yağlar vb

14 Odun dışıd orman ürünleri (DPT, 2001). e göre Orman içi ve açıklıklarında yetişen, insanların ve diger canlıların kendi ihtiyaçlarını karşılamak veya gelir saglamak için yararlandıkları her türlü bitkisel veya hayvansal ürünler odun dışı orman ürünleri (ODOÜ) olarak tanımlanmaktadır Ekonomik üstünlüklerinden dolayı bazı türler özel arazilerde de üretilmektedir.geray (2001) e göre av av hayvanları ve yabanıl hayvan kaynakları, su üretim havzaları ve hayvan yemi kaynakları Türkiye için ayrı ayrı ele alınması gerekecek kadar kadar büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, ODOÜ kapsamı dışında ayrıca değerlendirilmelidir. Türker ve ark. ise (2001), ODOÜ nün sadece, orman içi ve açıklıklarda yetişen bitkisel ve hayvansal ürünlerle sınırlandırılamayacagını, ODOÜ kavramının, orman kaynagından elde edilen odun ürünü hariç tüm yararlanmaları (rekreasyon, hayvan otlatma, CO2 tutma, oksijen oluşturma, gen kaynagı saglama, bilimsel amaçlı yararlanma, su rezervi ve erozyon kontrolü saglama vb. gibi) içermesi gerektigini vurgulamaktadır. Bu baglamda, ülkemizde şimdiye kadar kalkınma planları kapsamında degerlendirilen ODOÜ nün genellikle bitkisel kaynaklı ODOÜ oldugu ve tali ürün kavramına karşılık geldigi belirtilmektedir.

15 Mal Kalemi Fiyatı, biçimi, stok kod numarası ve diğer kimi özellikleri ile belirginleşmiş bir birim mala mal kalemi denir. Örneğin; mal karmasında sandalye olan bir mobilya işletmesi kahve, lokanta, vb.nin her birisi için farklı sandalye pazarlıyorsa her pazarlama bölümümü için pazarlanan sandalye ayrı bir mal kalemidir.

16 Mal hattı (mal dizisi=mal türü) Kullanımında veya fiziksel özelliklerinde yakın ilişki bulunan mal kelemlerinin oluşturduğu mal gurubudur. Ör: Tomruk, maden direği, sanayi odunu yakacak odun masa ve sandalye ayrı bir üretim süreci gerektirmesine rağmen aynı istek ve ihtiyaçları karşılamaları nedeniyle aynı mal hattında yer alır. Kereste (kalas, tahta, vb. üretimi) ve artıkları (kapak tahtası, yan çıtalar, vb) ise farklı bir mal hattında yer alabilir.

17 Tüm mal Mal ve hizmetin birlikte sunulması Ör:malla birlikte servis garantisi, sağlama, kredi olanakları sağlama, ambalaj, vb. hizmetlere de yer verilmesi

18 Yeni mal O ana kadar hiç imal edilmemiş gerçek anlamda yeni mallar, belirli bir işletme için yeni fakat pazarda yeni olmayan taklit mallar ve mevcut mallardan belirli farklılıklar gösteren farklılaştırılmış mallar olmak üzere 3 türü vardır.

19 Mal karması İşletmeler pazara sadece bir mal sunmayla yetinmeye bilirler. Bir işletmenin pazara sunduğu bütün mal, hizmet ve düşünceler mal karması olarak tanımlanmaktadır. Bir işletmenin mal karması ürettiği veya farklı tasarım ve ismi olan tüm mal kalemlerinden oluşur.

20 Mal karması Orman işletmeleri ve orman endüstri işletmeleri bakımından durum farklıdır. Bir işletmenin temel amacı optimal mal karışımını bulmak olmalıdır. Değişen durumlara göre de bu karmada değişiklik yapılabilmelidir: Kalite değişikliği, Kullanım değişikliği, Nitelik değişikliği

21 Bir ormancılık işletmesinin mal karması Ormancılığın yarattığı değerler Kullanım değeri Kullanım dışı değeri Doğrudan kullanım değeri Ekolojik fonksiyon değeri Seçenek değeri Varlık değeri Miras değeri

22 Bir ormancılık işletmesinin mal karması Doğrudan kullanım değeri; bina yapımı için üretilen tomruğun değeri Ekolojik fonksiyon değeri; toprak koruma fonksiyonu Seçenek değeri; biyolojik çeşitliliğin bir gen bankası veya yeni ilaçlara hammadde oluşturması Varlık değeri; hiç kimsenin gitmediği ve faydalanmadığı yabanıl alanların var olmasını bilmekten dolayı mutlu olan insanların var olması Miras değeri; ulusal parkların gelecek nesillerin de görmesini isteyen insanların var olması

23 Görüldüğü gibi ormancılıkta sadece ticari mallar söz konusu değildir. Ormancılıkta mal karması analizi sonucunda ulaşılan aşamalar şu şekildedir: Mal hatları çeşitlilik göstermektedir.ör: endüstriyel işletmelere hammadde sunarken diğer taraftan toprak koruma hizmeti sunmaktadır. Ormanı oluşturan ağaç türlerinin çokluğu mal hatları sayısını arttırmaktadır.

24 Bazı mal hatlarının üretimi kısıtlayıcı koşullar altında olmaktadır. Ör: tomruk üretilirken yakacak odunda çıkmaktadır. Mal hatları arasındaki zorunlu ilişki mal hattı içindeki derinlik bakımından bir esneklik sunmaktadır. Ör: 1. Sınıf UB olarak piyasaya sürülen tomruk istenirse OB ve KB olarak da piyasaya arz edilebilir.

25 Bir ormancılık işletmesinin mal karması Mal ve hizmet hatları Oduna dayalı mallar Odun dışı orman malları rekreasyon Su ve balık Yaban hayatı ve otlatma Korunan alanlar ve yerel hizmetler Küresel hizmetler düşünceler Mallar, hizmetler, mekanlar düşünceler Tomruk, kağıtlık odun, kereste, vb. Yaprak, kökler, çiçekler, mantarlar, yağlar, Kamp, terkking, piknik, tırmanma, vb Sulama suyu, endüstriyel su, evsel su, balıkçılık, vb Avlanma, av eti, kürk, boynuz,ot, otlatma Ulusal parklar, doğa anıtları, çığ önleme, toprak koruma, vb Karbon bankası, gen bankası, araştırma ormanı Süreklilik, doğa koruma, bireyler arası sorumluluk

26 Mal karması ormancılıkta tek bir kuruluşun yönetiminde değildir. Örneğin; Tomruklar OGM ce üretilip pazarlanırken; toprak koruma OGM ile birlikte AGM nin yönettiği ormanlar tarafından oluşturulur. Av ve yaban hayatını ailişkin işlemler ise DOKAP tarafından yürütülmektedir.

27 Malların sınıflandırılması ve pazarlama özellikleri Mal sınıflandırması farklı bakış açıları ve amaçlar için farklı farklı olarak yapılabilmektedir. MALLAR HAMMADDELER ARA MALLAR NİHAİ MALLAR...Odun...kereste...mobilya......Tohum...ara mal yok...fidan... Görüldüğü gibi bu sınıflandırmada bazen ara mal olmayabilir.!!!!!!!

28 Hammaddeler: Aramallar veya nihai malların üretiminde kullanılan mallardır. Aramallar: Öteki malların üretiminde kullanılan belirli ölçüde işlem görmüş mallardır. Nihai mal: Doğrudan ihtiyaçları karşılama veya yatırım isteklerini karşılama özelliğinde olan mallardır.

29 MALLAR TÜKETİM MALLARI YATIRIM MALLARI DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI DAYANIKSIZ TÜKETİM MALLARI

30 Tüketim malları: Doğrudan doğruya ihtiyaçları gideren mallardır. İhtiyaçları giderirken tükenen mallara dayanıksız tüketim malları, tükenmeyen ve varlığı uzun süre devam eden mallara da dayanıklı tüketim malları denir. Örnek: yakacak odun (???????). Buzdolabı (???????), vb. Yatırım malları: Doğrudan ihtiyaçları gidermek amacıyla talep edilmeyen fakat öteki malların üretimi için kullanılan mallardır. Ör: makinalar, binalar, taşıtlar, vb.

31 Daha farklı bir çok mal sınıflandırılması yapılmakla birlikte PAZARLAMA AÇISINDAN MAL pazarlamaya konu olan mallar alıcının satın alma veya kullanım amacına göre Tüketim malları ve Endüstriyel mallar olarak 2 ye ayrılmaktadır. DİKKAT!!. Mallararasında yapılan ayırımn kesinliği yoktur. Örneğin; bir motorlu araç kişinin ihtiyacı doğrultusunda kullanılıyorsa tüketim malı; bir işletmenin işini görüyorsa bir yatırım malı yani endüstriyel bir maldır.

32 Tüketim malları Başka işleme tabi tutulmaksızın kullanılabilecek şekilde tüketiciye ulaşan ve tüketicinin kişisel ve ailesel ihtiyaçlarını karşılayan mallardır. Sınıflandırması tüketicinin satın alma davranışlarına göre yapılmaktadır. 2 temel ölçüt vardır: satın almadan önce tüketicinin mal hakkında nederece bilgiye sahip olduğu ve tüketicinin malı satın almak, kıyas, vb için harcadığı zaman para ve doygunluk buna göre

33 Tüketim malları Kolayda mallar Beğenmeli mallar Özellikli mallar Aranmayan mallar olarak 4 e ayrılmaktadır.

34 Kolayda mallar Günlük alınan mallar olarak da adlandırılır. Tüketici tarafından sıklıkla alınırlar. Karşılaştırma yapma ve satın alma için pek zaman harcanmaz. Tüketici malın özellikleri ve fiyatını satın almaya gitmeden önce zaten biliyordur. Ekmek, ilaç, sigara, su, vb

35 Beğenmeli mallar Tüketicilerin satın almadan önce çeşitli mağazaları gezdikleri, vb araştırma yaparak nitelikleri ve fiyatları karşılaştırarak aldıkları mallardır. Tüketicinin bilgisi yoktur. Ayakkabı, elbise, mobilya, vb

36 özellikli mallar Alıcıların önemli tutarlar ödeyerek özel çaba harcayarak aldıkları mallardır. (belki kalitesinden, belki imajından, belki markasından, vb nedenlerle) Bu mal çeşidinde marka ve imaj önemlidir. Bu tip mallar pazarda çok istenen mallar haline gelince kolayda mallar haline dönüşmüş olur.

37 Aranmayan mallar Tüketicilerin bilgili olmadıkları bilgili olmakla birlikte satın almaya yeterli istek duymadıkları mallardır. Örnek: mezar taşı, hayat sigortası, vb.

38 Endüstriyel mallar Doğrudan doğruya son tüketiciye satılmayan mallar olup; bir üretici tarafından kendi üretiminde kullanılmak üzere veya işlemeden bir aracı tarafından işleyerek veya işlemeden tekrar satılmak amacıyla talep edilen mallardır.

39 çeşitleri Hammaddeler üretim gereçleri ve parçaları yatırım malları yardımcı araçlar işletme gereçleri endüstriyel hizmetler

40 Hammaddeler: başka bir malın fiziksel üretiminde kullanılırlar. odun, buğday, madenler, minerallar üretim gereçleri ve parçaları; iplik, boya, takım tezgahlar, emprenye malzemeleri, makinaları verimli çalıştırmak için kullanılan malzemeler, gibi bir endüstriyel faaliyet sonucunda oluşturulan mallardır. Yatırım malları; tesis ve yapılar, makinalar, Yardımcı araçlar; bileme malzemeleri, fotakopi makinaları, işletme gereçleri; kalem, silgi, vb sarf malzemeleri, endüstriyel hizmetler; danışmanlık hizmetleri, yazılım paketleri, iletişim hizmetleri, vb

41 Mamul Yaşam Dönemi= mal hayat seyri Her işletme, pazara arz ettiği mamulün piyasada tutunup uzun süre kâr getirmesini arzulamaktadır. Ne var ki, mamullerin süre ve şekil olarak önceden belirlenemeyen bir yaşam dönemi bulunmaktadır. Bu süreç içinde mamulün ve pazarın özelliklerine göre, mamul belirli aşamalardan geçmektedir.

42 Bütün mamuller için standartlaştırılmış bir hayat süreci yoktur. bazı mamullerin hayat süreçleri iki aşamalı iken, bazılarının altı aşamalı olduğu görülebilmektedir. Mamullerin hayat dönemlerinden geçiş süreleri de farklılıklar göstermektedir. Bazı mamuller belirli hayat dönemlerini çok hızlı geçerken, bazıları daha yavaş bir seyir izlemektedirler.

43 GİRİŞ GELİŞME OLGUN- LUK DÜŞÜŞ Satış Hacmi Zaman Büyüme Oranı Yüksek Yüksek Düşük Düşük Pazar Payı Düşük Yüksek Yüksek Düşük Nakit İhtiyacı Yüksek Düşük Yüksek Düşük Kârlılık Düşük Yüksek Yüksek Düşük Üretim Düşük Yüksek Yüksek Düşük Maliyet Yüksek Düşük Düşük Yüksek

44 Mamul yaşam Döneminin Farklı Dönemlerinde Uygulanacak Stratejiler Yeni bir mal geliştirmek isteyen işletmenin 3 alternatifi vardır: Diğer firmalarca piyasaya sürülen malın mal karmasına alınması ve pazara sunulması Diğer firmalarca piyasaya sürülen malda bazı değişiklikler yapma Daha önce hiçbir şekilde üretilmemiş malların üretimi (ÖNEMLİ OLAN SEÇENEK BUDUR)

45 Mal Politikası Mal politikası: İşletmelerin öncelikli amacı genellikle karlılıktır. Bu amacı gerçekleştirmede bazı mallar başarısızlığa neden olabilir bu nedenle bazı malların mal hattından çıkarılıp bazılarının eklenmesi gerekir bu davranış biçimine mal politikası denir Pazar geliştirilmesi: Mal bileşimini çeşitlendirilmesi Mal farklılaştırılması Mal bileşiminin farklılaştırılması

46 Örneğin; pazar geliştirilmesi: Müşterilerin satın alma alışkanlıklarının arttırılmasına yönelik etkinliklerdir.

47 Malların markalanması Markalama Satıcı yada satıcılar grubunca satışa sunulan mal ve hizmetlerin tanımlanmasına ve bunları rakip mallardan farklılaştırmasına yarayan bir ad, bir sözcük, bir arma, bir simge, bir plan veya bunların bileşimine denir. Marka mal farklılaştırmada kullanılan araçlardan birisidir. Fiziksel özellikleri aynı olmasına rağmen marka farklı ise mallar farklı mallar olarak değerlendirilir.

48 Markalamanın Amacı: Bir markanın tanınmışlığından hareketle mal bileşimine eklenecek yeni malın tutundurulmasında kolaylık sağlamak ve uygun kalite düzeyine süreklilik kazandırmaktır. Etiket Malların tanımı ve tanımlanması için kullanılan araçtır. Etiketler markanın yanında malın kullanımını, fiyatını, üretim yer ve zamanını, son kullanma tarihini, vb. içerir.

49 Orman ve orman endüstri malları içinde son dönemde etiketlerin kullanımı önemsenmektedir. Bu bağlamda öne çıkan ekolojik etiketleme ve yeşil sertifikalar sürdürülebilir orman yönetimi açısından önemlidir. Ekolojik etikete sahip malların sürdürülebilir orman işletmeciliği kapsamında üretildiği ve bu malların tüketiminin çevre ve ormanlara zarar vermediği vurgulanmak istenir. Usulsüz işletmecilik faaliyetlerinin azalacağı beklentisi vardır. Tüketiciler bu tür etiketleri mallarda görerek orman tahribine neden olmadıklarını görmek isterler Bununla birlikte ekolojik etiket alabilme koşulları konusunda bir standart oluşturulamamıştır.

50 Orman sertifikalandırma, "doğa-dostu tüketiciler" ile ürünlerini pazara daha büyük avantajla sunmayı isteyen üretici taraflar arasında güçlü bir ilişki kurmak suretiyle ormanların daha iyi yönetilmesini teşvik etmek ve ormancılık faaliyetlerinin "sürdürülebilir kalkınma" ilkelerine uygun olarak yürütülmesine yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiş yeni bir araçtır. Ormancılık uygulamalarının bağımsız bir organ tarafından değerlendirilmesine dayanan bu mekanizma son yıllarda dünyada hızla yayılmaktadır.

51 Ambalaj: Malın içine konduğu kap yada örtüdür. Amaç:Malları toz, rutubet, vb. etkilerden korumak ve firma markasını öne çıkarmak ve görünülülürlüğünü sağlamak Orman ürünleri bakımından özellikle odun hammaddesi (tomruk, vb) ülkemizde çok önemsendiği veya ihtiyacın olduğu söylenemez. Bununla birlikte fidan benzeri mallar için ambalaja ihtiyaç duyulabilir. Örneğin Sökülen fidanın nakil sırasında köklerinin kurumaması için balya şekline getirilmesi gibi