GELİŞİM KURAMCILARI ÜÇ BÜYÜKLER

Transkript

1 GELİŞİM KURAMCILARI ÜÇ BÜYÜKLER

2 PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM KURAMI SIGMUND FREUD

3 FREUD UN KURAMLARI PSİKANALİTİK KİŞİLİK KURAMI PSİKOSEKSÜEL GELİŞİM KURAMI

4 PSİKANALİTİK KİŞİLİK KURAMI BİLİNÇ ALTI BİLİNÇ ÖNCESİ BİLİNÇ SAVUNMA MEKANİZMALARI İD-EGO-SÜPER EGO

5

6 YAŞ DÖNEMLER HAZ BÖLGESİ yaş Oral Dönem Ağız Bağlılık KAZANIMLAR yaş Anal Dönem Anüs Üretkenlik 3-6 yaş Fallik Dönem Cinsel organlar 7-11 yaş Latens Dönem Toplumsal olaylar yaş Genital Dönem Genital bölge Cinsel kimlik Toplumsal ilişkiler

7 KURAMIN GENEL ÖZELLİKLERİ Gelişimi 18 yaşa kadar incelemiştir. Kuramını psikolojik bozuklukları olan insanların geçmiş yaşantılarına inerek oluşturmuştur. Bir dönemde gereksinimlerin karşılanmaması- yetersiz karşılanması ya da uzun yıllar doyurulmasının saplantılara yol açtığını ileri sürmektedir.

8 ORAL DÖNEM (0-1.5 yaş) Haz bölgesi: Ağız Kritik duygu: Bağlılık Anne ve bebek arasındaki kuvvetli bir duygu Oral Saplanma: Bağlılık duygusunun gelişmemesi/ Aşırı doyurulma ve bağımlılığın uzun yıllar beslenmesi

9 SUNUM: F. EMEL YAMANTÜRK

10 Anal Dönem (1-3 yaş) Haz bölgesi anüs ve civarıdır. Tuvalet eğitimi kişilik gelişimi açısından son derece önemlidir.

11 Tuvalet eğitiminde baskı ve cezalandırıcı bir yaklaşım Anal Kişilik özelliklerine neden olabilir. Doğal eğilimler Karşıt Tepkiler Saldırganlık Kirletme ve bulaştırma Aşırı uysallık, inatçılık Aşırı titizlik, düzenlilik cimrilik, tutuculuk

12 Ödüllendirici bir yaklaşım yaratıcı düşünce ve üretkenlik özelliklerini geliştirir.

13 Fallik dönem (3-6 yaş) Haz bölgesi cinsel organlardır. Cinsel konulara ilgi ve merak artar. Kendi ve karşı cinsin bedenini inceler. Kız çocuk anne, erkek çocuk baba ile özdeşim kurar.

14 Gizil Dönem (Latent) Cinsel dürtü gizlidir. Libido toplumsal olay ve ilgilere (öğrenme, merak) aktarılmıştır. Kızlar ve erkekler arasında gruplaşmalar görülür. Cinsel roller sağlamlaşır ve pekişir.

15 Genital Dönem (Freud) Libido genital organlarda toplanır. Cinsel organlar ve duygular arasındaki bağ keşfedilir. Karşı cinsle romantik ilişkiler yaşanır. Temel gereksinim yetişkinlerle ilişkileri düzenlemek ve çatışmaları çözümlemektir.

16 PSİKOSOSYAL GELİŞİM KURAMI ERİK ERİKSON ( )

17 YAŞ Dönemler Bunalımlar Etkiler 0-1 Bebeklik Güven/ Güvensizlik Anne 2-3 İlk Çocukluk Özerklik/Kuşku ve utanç Anne ve baba 3-6 Okulöncesi Girişkenlik/ Suçluluk Aile, arkadaşlar 6-11 İlkokul Çalışkanlık/Aşağılık Duygusu Okul Ergenlik Kimlik/kimlik bunalımı Arkadaşlar Genç yetişkinlik Yakınlık/Yalnızlık Eş Ortayaş Üretkenlik/Durgunluk Aile,toplum 66 ve Yaşlılık Bütünlük/Umutsuzluk Tüm insanlık

18 Psikoseksüel gelişim kuramını çekirdek ailenin sınırları dışındaki toplumsal dünyaya çıkarmıştır. Çocuğun gelişimini erginlik sonrasında da inceleyerek Freud un gelişim kuramını zenginleştirmiştir.

19 Erikson'a göre "eğer her şey çocukluk dönemiyle açıklanırsa, o zaman her şey bir başkasının kusuru olarak değerlendirilir ve insanın kendi sorumluluğunu üstlenme gücüne duyulan güvende azımsanmış olur!"

20 TEMEL GÜVENE KARŞILIK GÜVENSİZLİK DÖNEMİ (0-1 Yaş) Temel Güven duygusu : Bebeğin gereksinimlerinin düzenli aralıklarla karşılanması sonucu gelişir.

21 Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç (1-3 yaş)- Erikson Meraklı ve araştırmacıdır. Zıt duygular içindedir. (Ambivalans) İnatçılık görülür. Bağımsız olma çabaları içindedir. Dikkatleri kolayca başka bir yöne çekilebilir.

22 Anababalar çocuklarına yetenekleri çerçevesinde davranışlarını yönetme olanağı verir ve rehberlik yaparlarsa Çocuklar ÖZERKLİK duygusunu kazanırlar.

23 Baskı, ceza ve tehdit yolu ile çocuğu itaate zorlarlarsa Çocuklarda; Karar verme ve davranışlarını yönetmede yetersizlik, Utanç

24 Girişkenliğe Karşı Suçluluk (3-6 Yaş) Merak ve öğrenim ağır basar. Cinsel kimlik duygusu gelişir. Gerçekle gerçek olmayanı karıştırılar. Yanlış algılarlar ya da algıladıklarını çarpıtırlar. Oyun en önemli uğraşıdır.

25 İlgi ve merakalrını ödüllendirici bir yaklaşım; GİRİŞKENLİK Kısıtlayıcı, eleştirici ve denetleyici iseler; ENGELLENME ve SUÇLULUK

26 PULSUZ DİLEKÇE Lütfen sesli izleyiniz

27 Çalışkanlık ve Başarılı Olmaya Karşılık Aşağılık Duygusu (Erikson) Yeni şeyler öğrenmek, üretmek ve başarılı olmak ister. Sosyal davranışlarında gelişme görülür. Öğretmen ve arkadaşların kişilik gelişimi üzerindeki etkisi artar. Çabaları desteklenirse Çalışkanlık duygusu nu kazanır. Yaptıkları beğenilmez ve eleştirilirse Aşağılık Duygusu gelişir.

28 Öğretmenlerin ve Anne babaların hangi davranışları çocuklarda Başarılı olma ya da Aşağılık duyguları nın gelişimini destekler?

29 Kimliğe Karşı Rol Karışıklığı Dönemi (Erikson) Ben kimim? Ne olacağım?

30 ERGENLİK DÖNEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Bedensel özellikleri ve fiziksel görünümü ile aşırı derecede ilgilidir. Ani duygusal değişimler ve kararsızlık görülür. Başkaldırıcı, tepkisel davranışlar gösterir. Kimlik arayışı içindedir Bağımlılık- Bağımsızlık Marka tutkunluğu Özdeşim modelleri Gel-geç hevesleri vardır. Arkadaş gruplarına yönelir. Çalışmaya daha az isteklidir. Meslek seçiminde kararsızlık görülür.

31 Robert Havighurst ün Ergenlik Dönemi Bedensel özelliklerini kabul etmek Eril ya da dişil bir toplumsal rolü gerçekleştirmek Her iki cinsten yaşıtlarıyla yeni ve olgun ilişkiler kurabilmek Ana baba ve diğer yetişkinlerden duygusal bağımsızlığı gerçekleştirmek. Mesleğe hazırlanmak Evliliğe ve aile yaşamına hazırlanmak Toplumsal sorumluluk duygusunu geliştirmek Bir dizi değer, ahlak sistemi kazanmak, bir ideoloji geliştirmek

32 BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI JEAN PİAGET

33 YAŞ DÖNEMLER TEMEL ÖZELLİKLER 0-2 Duyu- motor Duyular ve motor davranışlar arasındaki ilişkiyi keşif 2-7 İşlem öncesi Nesnelerin temsilcilerini kullanma 7-11 Somut İşlemler Akılcı düşüncenin gelişimi ve mantığın egemenliği 11- Soyut İşlemler Soyut ve hipotetikal (varsayım niteliğinde) düşüncenin gelişimi

34 PİAGET NİN TEMEL KAVRAMLARI Dengelenme Şema Adaptasyon Özümleme ve Uyma

35 Dengelenme Bireyin yeni karşılaştığı bir durumla, daha önceden sahip olduğu yaşantılar arasında denge kurmak için yaptığı zihinsel işlemler Bilişsel gelişim zihindeki dengelerin bozulması ve yeniden kurulması ile ortaya çıkmaktadır.

36 Şema Örgütlenmiş davranış kalıpları Dünyayı anlamada kullanılan bilgi, prosedür ve ilişkiler

37 Adaptasyon Mevcut şemaların çevre koşullarına göre değişim göstermesidir. Özümleme ve uyma dengelenmeye ulaşabilmek için gösterilen bir adaptasyon çabasıdır. Zekanın tanımlarından biri de bireyin çevreye adaptasyon yapma gücüdür. Zihinsel gelişme için çocukları adaptasyon sağlamaları gereken yeni durumlarla karşılaştırmak gerekir.

38 Adaptasyon (Uyum sağlama) Özümleme: Daha önce geliştirdikleri duyu hareket şemalarını kullanma. Uyma: Duyu hareket şemasını değiştirme ya da uyarlama Çocuk. Hiç renksiz nasıl olur? Anne: Su gibi Çocuk: Allah da mı böyle?

39 Duyu- motor Dönem (0-2 yaş) Kendini çevreden ayırt eder. Ertelenmiş taklit görülür. Nesne devamlılığı kavramı kazanılır.

40 Duyu Hareket Zekası (Algılayan ve yapan zeka) Düşünmez ve bilmezler. Bilgiyi zihinsel olarak işleyemezler. Çevreyi keşfetmelerine yarayan duyu hareket şemaları geliştirirler. Bir duyu hareket şeması geliştikçe bebek onu bellekte depolar ve o sürekli bir yetenek haline gelir.

41 Bebekler çevre ile bedenleri arasındaki ilişkiyi keşfetmekle meşguldür. Çevre ve kendileri hakkında bir şeyler öğrenmek için duyularını kullanırlar. Bakarlar, dinlerler, emerler, dokunurlar. Duyusal yetenekler Yetenekler Motor Sayısız doğal deneyimler yolu ile dış dünyanın kendilerinin bir uzantısı olmadığını anlarlar ve kendilerini çevreden bağımsız ayrı bir varlık olarak algılar.

42 Nesne Devamlılığı 0-4 Ay: Gözden uzak gönülden ırak

43 4-8 Ay: Kaybolan nesneyi kısa bir süre aralar sonra ilgilerini kaybederler.

44 8-12 Ay: Saklanmış oyuncağı ilk gördükleri yerde ararlar.

45 12-18 Ay nesneyi en son gördükleri yerde ararlar Ay: Nesnelerin tüm olası saklanma yerlerini bulurlar ve nesneyi saklayarak karşılık verirler.

46 İşlemöncesi Dönem (2-7 Yaş) Düşünce özellikleri Benmerkezlilik Sıvı miktarının korunumu

47 Odaklaşma Tersine çevrilmezlik Şimdiki durum Yüzeyel görünümler

48 Sayılarla uğraşma yeteneği Sayma hataları Birebir denklik Büyüme hataları

49 Sayma hataları

50 Birebir denklik

51 Büyüme hataları

52 Kavramlar ve kavram gelişimi Bitkiler Ağaçlar Çiçekler Meşeler Karaağaçlar Güller Papatyalar Hiyerarşik örgütlenme yoktur. Beyaz Sarı

53 Yapaycılık Dağları kim yaptı? Başımızı kim yaptı? Canlandırmacılık Ezan vakti nereden geliyor? Ezan vaktinin bacakları nerede? Bulutların gözleri nerede?

54 Somut İşlemler Dönemi (Piaget) Mantıksal düşünme başlar. Problemlerin çözümü somut nesnelerle yapılır. Soyut işlemler yapılamaz. Benmerkezlilikten giderek uzaklaşır. Korunum ilkesi gelişir. Özdeşlik: Ekleme ve çıkarma olmaksızın nesnenin aynı kalması Ödünleme: Bir yöndeki artışın diğer taraftaki azalmayı karşılaması Sınıflama ve sıralama da başarılıdırlar. Geçişlik : Önceki parçalar arasındaki ilişkiden yeni bir ilişkinin çıkarılması.

55 Geçişlik

56 Soyut İşlemler Dönemi (12 ve üstü yaş- Piaget) Tümden gelim yoluyla düşünür. Güncel ve somut olan şimdinin ötesinde düşünür. Geçmişe ya da geleceğe yönelik olasılıklı düşünür. Hipotetik düşünce: İdealler, değerler, inançlar gelişmeye başlar.

57 Elkind ın Ergen Ben-merkezliliği ve Düşsel Seyirciler İnsanların davranışları ve görünümleri ile kendileri kadar saplantıyla ilgilendiklerine inanmaları Kendilerini özel ve biricik hissederler. Kendilerine hayran olma ile eleştirme arasında gidip gelirler.

58 Ergen bu yaşta kendi düşüncelerinin ve söylediklerinin en doğru olduğunu düşünür. Herkesin kendisiyle uğraştığını ve onu takip ettiğini kimseye yaranamadığını düşünür!

59 Ergen benmerkezliliği Fiziksel Ben-merkezcilik Duygusal Ben-merkezcilik Genç bu dönemde karşısındakinin duygularına kapalı kalıp sadece kendi duygularının farkındadır. Zihinsel Ben-merkezcilik Gencin; insanların dünyayı ve olayları algılama ve düşünme biçimlerinin yanlış olduğunu; tek doğrunun kendi algılama ve düşüncelerinin olduğuna inanmasıdır.

60 BEBEKLİK DÖNEMİ Oral dönem ( Freud) Temel Güvene karşı güvensizlik dönemi (Erikson) Duyu- motor dönem (Piaget)

61 KÜÇÜK ÇOCUKLUK DÖNEMİ Anal Dönem (Freud) (1-3 yaş) Özerkliğe karşı kuşku ve utanç (Erikson) (1-3 yaş)

62 OKUL ÖNCESİ DÖNEM (3-6 YAŞ) Fallik Dönem ( Freud) Girişimciliğe Karşı Suçluluk Dönemi (Erikson) İşlemöncesi Dönem (Piaget)

63 İLKOKUL DÖNEMİ (7-11 YAŞ) Latent Dönem (Freud) Çalışkanlık ve Başarılı Olmaya Karşılık Aşağılık Duygusu (Erikson) Somut İşlemler Dönemi (Piaget)

64 ERGENLİK DÖNEMİ (12-18 Yaş) Genital Dönem (Freud) Kimliğe Karşı Rol Karışıklığı Dönemi (Erikson) Robert Havighurst ün Ergenlik Dönemi Elkind ın Ergen merkezliliği Soyut İşlemler Dönemi (12 ve üstü yaş- Piaget)

65 Sizler birer sanat topluluğusunuz. Önemli bir uluslar arası bienale katılıyorsunuz. İşlediğiniz kavram gelişim. Bu kavramı sanatsal bakış açısı ile yansıtmak için 5 dakikanız var. (Hazırlık süresi:20 dak)

66 Sizce hangi kelime, obje, renk, korku ve arzu hangi yaşı ifade eder? Form

67 Neden ilk üç yıla yatırım? Daha sonraki yaşamı belirleyicidir. Yaşam boyu üretkinliğin artması ve daha yüksek yaşam standartları Bir ülkenin küresel ekonomi içindeki konumu, ülke halkının yeteneklerine bağlıdır ve bu yetenekler erken dönemde çocuk 3 yaşına gelmeden edinilir.