GRUP SÜREÇLERİ. Doç.Dr.Hacer HARLAK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GRUP SÜREÇLERİ. Doç.Dr.Hacer HARLAK"

Özge Asani
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 GRUP SÜREÇLERİ

2 ??? Bir insan topluluğu ne zaman bir grup haline gelir? Verilen görevleri bir dinleyici önünde mi yoksa yalnızken mi daha iyi yaparız? Gruplar bireylerden daha çok mu ya da daha iyi mi çalışır? Grup dayanışmasından psikolojik olarak ne sorumludur ve dayanışmanın etkileri nelerdir? Grup normları nasıl ve niçin gelişir?

3 GRUP? Farklı gruplar Çok üyeli Az üyeli Örnek Ulus, cinsiyet Komite, aile Göreli olarak kısa ömürlü Binlerce yıl ömrü olanlar Arkadaş grubu, jüri Bir etnik grup, bir din Bir alanda yoğunlaşmış Dağılmış Bir yat mürettebatı, seçilmiş bir komite Amatör radyocular, akademisyenler

4 GRUP? Farklı gruplar Yüksek düzeyde yapılandırılmış ve örgütlü Daha informel örgütlü Çok spesifik amaçları olanlar Daha genel amaçlı göreli olarak otokratik göreli olarak demokratik Örnek ordu, bir uçuş mürettebatı bir klüp taraftarları, bir toplumsal eylem grubu bir dernek, bir çevresel protesto grubu bir kabile grubu, bir ergen çetesi ordu, polis teşkilatı üniversitedeki bir bölüm, bir komün

5 GRUP? Grup, yüzyüze etkileşimde bulunan, herbiri kendi grup üyeliğinin farkında, herbiri gruba ait olan diğerinin farkında ve herbiri karşılıklı hedeflere ulaşmak için birbirlerine olumlu karşılıklı bağımlılıklarının farkında olan iki veya daha fazla bireydir.

6 Bir bireyin performansında diğer insanlar varken yalnız olduğu duruma kıyasla ne gibi değişmeler olur?

7 GRUBUN BİREYSEL PERFORMANS ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Triplett (1898) ilk sosyal psikoloji deneyi (?!) Kişilerarasındaki rekabet motor görevlerle ilgili performansı artırır.

8 GRUBUN BİREYSEL PERFORMANS ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Sosyal kolaylaştırma (Floyd Allport, 1920) Performans artışı, aynı işi yapan fakat birbirleriyle etkileşim içinde olmayan, aynı türden bireylerin ya da edilgin biçimde seyreden seyircilerin varlığına bağlı olabilir.

9 Grup her zaman kolaylaştırıcı mı? Her zaman değil! Araştırmalar, sosyal bulunmanın aynı zamanda zıt (performansı düşürücü) bir etki yaratabildiğini de göstermiştir: sosyal ket vurma

10 Niçin ve hangi durumda? Dürtü (itki, drive) kuramı (Zajonc,1965) Eğer doğruysa Sosyal kolaylaştırma Diğerlerinin varlığı Uyarılma Başat tepkilerin performansında artış Eğer doğru değilse Sosyal ket vurma Zajonc'un sosyal kolaylaştırma ile ilgili dürtü kuramı

11 GRUP, BİREYSEL PERFORMANSI NE ZAMAN VE NASIL ETKİLER? Değerlendirilme kaygısı Dikkatin dağılması- çatışma kuramı Grup normları Karşılıklı bağımlılığın baskısı Grup görevinin türü

12 Bu, Herkes, Birisi, Herhangi biri ve Hiçkimse isimli dört kişinin öyküsüdür: Yapılacak önemli bir iş vardı ve Herkes bunu Herhangi birinin yapacağından emindi. Herhangi biri yapabilirdi ama Hiçkimse yapmadı. Birisi kızdı çünkü, Hiçkimse yapmamıştı. Herkes Herhangi birinin yapabileceğini düşündü ama Hiçkimse Herkesin yapmadığını farketmedi. Herhangi birinin yapabileceğini hiçkimse yapmayınca Herkes Birisini suçladı.

13 SOSYAL İŞTEN KAÇMA KAYTARMA Ringelmann etkisi: Halat çekme görevi (Ringelmann, 1913)

14 Grupça yapılan işlerde kişi başına harcanan güç, grup büyüklüğüne bağlı olarak düşer. Niçin? Koordinasyon kaybı Motivasyon kaybı

15 Niçin kaytarma? 3 açıklama (Geen, 1991): 1. Sonuç eşitliği: "Nasıl olsa onlar da kaytaracak!" 2. Değerlendirilme kaygısının olmaması: "arada kaynama" 3. Standardı karşılama durumunun olmaması

16 GRUPLARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ Grup bağlılığı/dayanışması Grup üyelerinin aralarında sıkı bir bağ kurarak davranış birliğine ulaşmaları ve birbirlerine karşılıklı destek olmaları, böylece bir grup olarak kendi kendine yeterli bir varlık haline gelmeleri.

17 Grup sosyalleşmesi Küçük grupların gelişimindeki beş evre: (Tuckman, 1965): 1. Oluşum (Forming) 2. Fırtına (Storming) 3. Norm oluşturma (Norming) 4. İcraat/performans (Performing) 5. Dağılma (Adjourning)

18 Grup sosyalleşmesi 3 temel süreç 1. Değerlendirme 2. Taahhüt (commitment) 3. Rol geçişi a) Üye olmayan b) Yarı üye c) Tam üye

19 Rol Müstakbel üye Yeni üye Tam üye Marjinal üye Eski üye Sosyal süreç İnceleme Sosyalizasyon Sürdürme Ysosyalizasyon Anma Grup ve birey stratejileri Gönüllü kaydı Sondaj İntibak Asimilasyon Rol müzakeresi İntibak asimilasyon Gelenek Hatırlama Giriş Kabul Ayrılma Çıkış Zaman Grup sosyalleşmesi

20 Normlar Bir grup üyesi için uygun hal ve hareketin ne olduğu hakkındaki ortak inançlardır. betimleyici (...dır) buyurucu (... -meli,...-malı) normlar Bir grup içinde ortak davranışlar stereotipler Diğer gruplar hakkındaki ortak genellemeleri

21 Normlar, yasalara dönüşebilir. günlük hayatı düzenler. etkileri ve gücü tahmin edilenden fazladır. (Garfinkel, 1967) Etnometodoloji

22 GRUP YAPISI Rol Statü İletişim ağları

23 Roller Normlardan farklıdır. Her grubun normları başka olabilir ama roller açısından çoğu grup benzerdir. Her zaman açıkça tanımlanmış olmayabilir (formel ya da informel olabilir).

24 Roller Bir grupta roller neden ortaya çıkar? 1. Gruptaki işbölümünü gösterir 2. Grup içindeki sosyal beklentileri ve üyelerin birbirleriyle nasıl ilişkide bulunacakları hakkında fikir verir. 3. Üyelerin grup içindeki benlik tanımı ve yerini oluşturur. Genellikle role değil yapana atıf yapılır. Rollerin gücü ====== Zimbardo, 1971

25 Konum (Status) Tüm roller eşit değil! Yüksek statü LİDER Yüksek statülü rollerin iki özelliği 1. Prestij 2. Grup tarafından benimsenen fikirler ve etkinlikler başlatma eğilimi Her zaman aynı lider (mi?!)

26 İletişim Ağları Kim kiminle iletişimde bulunacak? Resmi - resmi olmayan ağlar (formel-informel)

27 Üç kişi Deneysel olarak incelenen iletişim ağları Dört kişi Tekerlek (zincir) Çember (tümüyle bağlantılı) Beş kişi Tekerlek Zincir Çember Tümüyle bağlantılı

28 Alt gruplar ve çapraz kategoriler Her grupta alt gruplar vardır. Alt gruplar bazen çoğunluğu oluşturan üyelerle çatışıp, gruba zarar verici olabilir.

29 Sapanlar ve marjinal üyeler Çoğu grupta iki tür üye vardır: Grubun prototipik/asal üyeleri Grup üzerinde etkisi güçlüdür. Marjinal/prototipik olmayan üyeler Grup içinde değişme başlatabilirler. Alt grup oluşturabilirler.

Benzer belgeler

GRUP SÜREÇLERİ. SBÖ115 SOSYAL PSİKOLOJİ - Prof.Dr.Hacer HARLAK

GRUP SÜREÇLERİ. SBÖ115 SOSYAL PSİKOLOJİ - Prof.Dr.Hacer HARLAK GRUP SÜREÇLERİ ??? Bir insan topluluğu ne zaman bir grup haline gelir? Verilen görevleri bir dinleyici önünde mi yoksa yalnızken mi daha iyi yaparız? ??? Gruplar bireylerden daha çok mu ya da daha iyi