Radyasyon Kanser İlişkisi ve Yanlış Bilinen Gerçekler

Transkript

1 Radyasyon Kanser İlişkisi ve Yanlış Bilinen Gerçekler Prof. Dr. Doğan BOR ULUSAL NÜKLEER TIP KONGRESİ Mayıs 2017 Antalya

2 10-14 Mayıs 2017 tarihleri arasında gerçekleşmekte olan 29.Ulusal Nükleer Tıp Kongresi nde yaptığım sunumumda kullandığım bilgi, veri, görüşler, araştırmalar, makaleler ve bunların dayandığı diğer bilgi, çalışma ve yayınlar ve diğer her türlü bilimsel görüş, çalışma ve araştırmaların sunumumda kullanılması ile ilgili sorumluluk şahsıma ait olup, herhangi bir çıkar çatışmam bulunmamaktadır.

3 RADYASYONUN ETKİLERİ BİLGİ KAYNAKLARI Radyasyon epidemiyolojisi çalışmaları Atom bombasından etkilenen ve hayatta kalan Japon toplumu Nükleer kazalar ve yapay radyasyondan etkilenen toplumlar Medikal ışınlama yapılan hastalar Mesleği nedeni ile sürekli radyasyondan etkilenen kişiler Çevresel faktörlere bağlı radyasyondan etkilenen toplumlar Deneysel biyoloji araştırmaları Hücresel ve moleküler biyoloji araştırmaları

4 ATOM BOMBALARI Little boy Hiroşima Fat men Nagazaki

5 ATOM BOMBASI KURTULANLARI İLE YAPILAN RADYOEPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR -LSS- En büyük çalışma: kişiyi kapsar 1950 de başlatıldı ve 60 yıldan beri devam etmekte, 3 nesil kapsıyor Işınlanan grubun çeşitliliği (kadın, erkek, çocuk, yaşlı, hasta, sağlıklı) Doz dağılım aralığı: birkaç msv 4 Sv (doğal radyasyon seviyesi- ölümcül doz) kişinin aldığı doz msv yani BT de karşılaşılan dozlar! Kontrol grubunun varlığı

6 PATLAMA ANINDA KİŞİLERİN KONUMLARI VE DOZ ARALIKLARI Gri tam olarak bilinmemektedir; Kırmızı 1000 mgy Portakal rengi = mgy; Sarı = mgy; Kahverengi mgy; Eflatun 5 mgy Çizilen iki çember patlama noktasından 2 ve 3 km uzaklıkları belirtmektedir. (Douple 2011

7 A BOMBASI ÖMÜR BOYU TAKİP ÇALIŞMALARI - KANSER VE LÖSEMİ Nagasaki ve Hiroşima Toplam insan sayısı Doğal nedenlerle ölenler Kanser ölümleri Radyasyona bağlı 527 kanser ölümleri Katı organ kanser 440 ölümleri Toplam lösemi sayısı 296 Ozasa 2012 Radyasyona bağlanan 87 lösemi ölümleri

8 RADYASYONUN SAĞLIK ETKİLERİ RADYOEPİDEMİYOLOJİK ARAŞTIRMALAR Radyasyon duyarlılığı, yaşam tarzı, yaş ve cinsiyet dağılımları, latent süre, diğer kanserojen nedenler Işınlanmamış topluluk Işınlanmış topluluk Doğal nedenlere bağlı Kanser oranı %40 Doğal nedenler + radyasyona bağlı Kanser oranı %45 İlave kanser oranı RR = %5

9 RİSKLERİ NASIL TANIMLARIZ? Rölatif Risk (RR) = R IG / R NG R IG : Işınlanmış toplumda ölen veya hastalanan kişi sayısı R NG : Işınlanmamış toplumda ölen veya hastalanan kişi sayısı İlave rölatif Risk (RR) = RR 1 = (R IG / R NG ) / R NG Mutlak rölatif Risk (EAR) = R IG - R NG

10 Brenner 2009 RADYASYON DOZUNA BAĞLI KANSER RİSKİ JAPON TOPLUMU ERR 1,5 1,0 0,5 0,0 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 Kolon dozu (Sv)

11 RİSKLERİN SAPTANMASI (Her bir kanser tipi için) Kanser riski Radyasyon dozu + riski etkileyen diğer faktörler Doz yanıt ilişkisi Cinsiyet (s) Yaş (a) Işınlanma yaşı (e) Diğer değişkenler (b) EAR = BL (c,s,a,b) + P(d) G(e,s,a,b) ERR = BL (c,s,a,b) [ 1 + P(d) G(e,s,a,b) ] BL : Hiçbir radyasyona maruz kalmamış toplumdaki kanser ölümleri P(d) : Doz-yanıt davranışı G(e,s,a,b) : Riski etkileyen diğer faktörler

12 DİĞER RADYOEPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR Hastaların ışınlamaları Tanısal incelemeler Çevresel faktörlerden kaynaklanan ışınlanmalar Yüksek doğal fon radyasyona maruz kalanlar Radon ışınlaması Yapay radyasyondan etkilenenler Techa nehri kontaminasyonu Tayvan da kontamine binalarda yaşayanlar Nükleer santrallerin yakınında yaşayanlar Meslekleri gereği radyasyona maruz kalanlar Medikal ışınlanmalar Mayak nükleer tesisinde çalışanlar Radona maruz kalan maden işçileri Uçuş personeli Nükleer endüstri çalışanları

13 HASTALARIN IŞINLANMASI Floroskopi ışınlamaları (1950 öncesi) Kanada ve ABD deki tüberküloz hastaları Meme dozları : 790 mgy (0 6,4 Gy) Meme kanserleri ERR/Gy = 0,61 (0,3-1,01) Skolyos incelemeleri Meme dozları : 0,22 Gy (0 1,7 Gy) Meme kanserleri RR/Gy = 1,6 (1,2-2,6)

14 HASTALARIN IŞINLANMASI Çocukluk çağı ışınlamaları Tine Capitis Tiroid dozları : 90 mgy ( mgy) Tiroid Kanseri: ERR / Gy = 32,5 (14 57,1) Kemik iliği dozları : 300 mgy Lösemi ERR / Gy = 4,4 (0,7 8,7) Kafatası ışınlamaları Tiroid dozları : 62 mgy (40 70 mgy) Tiroid Kanseri: RR / Gy = 3,3 (1,6 6,7) 5 yaş altındaki çocuklarda RR = 5,0

15 HASTALARIN IŞINLANMASI Fetüs ışınlamaları Pelvimetre incelemeleri ( ) Fetüs dozları : 1,4 22 mgy Tüm kanserler: RR = 1,39 (1,3 1,49) Lösemi: RR = 1,47 (1,33 1,67) Metodolojik sorunlar OSSC çalışması: 10 mgy fetüs dozu Tüm kanserler: ERR / mgy 0,051 (0,028 0,076) ICRP (2003) RR = 1,02 (0,74 1,41)

16 BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİDE ÇOCUK HASTALARIN RİSKLERİ Referans Ortalama izleme Işınlanan hasta İzlenen Risk Süresi sayısı ve yaşı hastalıklar Pearce ( ) Lösemi RR = 3,18 (2012) (7 10) yıl <20 yaş Beyin tümörü RR = 2,82 Mathews ( ) Tüm kanserler IRR = 1.25 (2013) (10 yıl) < 20 yaş Lösemi IRR = 1.19 Beyin tümörü IRR = 2.13 Huang ( ) (4) Tüm kanserler HR = 1,29 (2014) Lösemi HR = 1,9 <18 yaş Beyin tümörü HR = 2,56 Benin beyin tümörü HR = 2,97 IRR: Incidence rate ratio (hastalığa yakalanma oranı) HR:Hazard ratio (tehlike oranı)

17 ÇOCUK HASTALAR DİĞER BULGULAR Almanya: çocuk hasta. Radyasyona bağlı 12 lösemi ve 8 CNS tümörü. İngiltere: Ölümcül kanser riskleri 0 yaş 5yaş 15yaş Krille 2015 BT abdomen %0,18 %0,15 %0,12 Beyin %0,07 %0,05 %0,02 ABD: Ömür boyu kansere yakalanma riski Abdomen / pelvis incelemelerinde 1 /300, 1 / 390 Toraks incelemelerinde 1 / 330, 1 / 480 BT koroner anjiyografi ömür boyu kansere yakalanma riski Erkek çocuklarda 1 / 300, 1 / 713, Kız çocuklarda 1 / 120, 1 / 230 (Brenner 2007 Miglioretti 2013 Dougeni 2012

18 Chawla 2008 ÇOCUK HASTALARDA PET / BT Bir örnek! Yaş aralığı: 1,3 18 Hasta sayısı: 78 Toplam inceleme sayısı: 248 Etkin doz : 20,3 + 4,6 = 24,9 msv Ortalama tarama sayısı: 3,2 (1 14) Toplam etkin doz: 78,9 (6,2 399) msv 100 msv üzerinde hasta sayısı: %27

19 ÇEVRESEL FAKTÖRLERDEN KAYNAKLANAN IŞINLAMALAR Yüksek doğal fon radyasyonunda yaşayanlar Küresel değer 2,4 msv / yıl Hindistan : 4,5 70 msv / yıl İran Ramsar : 0,7 131 msv / yıl Hermetik etki Brezilya : 7 msv / yıl

20 ÇEVRESEL FAKTÖRLERDEN KAYNAKLANAN IŞINLAMALAR Evlerde Radon ışınlanmaları RR / 100 Bq / m 3 Avrupa (17 çalışma) : 1,08 (1,03 1,16) Kuzey Amerika (7 çalışma) : 1,1 (0,99 1,26) Çin : (2 çalışma): 1-13 (1,01 1,36) ICRP (17 / 20 çalışma) : RR > 1 ABD : Hermetik etki!! DOĞAL FON RADYASYONUNUN ÇOCUKLARA ETKİSİ (Ekolojik ve vaka kontrol çalışmaları) Risk saptanmamıştır

21 YAPAY RADYASYONDAN ETKİLENENLER (Nükleer kazalar, atıklar, reaktör yakınında yaşayanlar) Techa nehrindeki kontaminasyondan etkilenenler ( ) Kemik iliği dozu : 0,42 Gy (0 9 Gy) Lösemi : ERR /100 mgy = 0,22 (0,04 0,25) mgy anlamlı değil Diğer kanserler : ERR Gy = 0,61 (0,04 1,27) Tayvan da kontamine binalarda yaşayanlar ( arasında kişi) 1100 kişi: 4000 msv 900 kişi : 420 msv 8000 kişi : 120 msv ve altı SIR = 0,7 Hermetik etki

22 NÜKLEER SANTRALLERİN YAKININDA YAŞAYANLAR Bazı Avrupa ülkelerinde Reaktöre 5 km yakın yaşayan çocuklarda lösemi artışı!! KIKK Study : OR = 2,22 (1,5 3,2) Beklenen vaka 17, ortaya çıkan 37 Nüfus karışımı Enfeksiyon Lösemi

23 MESLEĞİ GEREĞİ RADYASYONA MARUZ KALANLAR Medikal ışınlamalar Genelde radyolog ve radyoloji teknisyenleri 1950 öncesi kanser vakaları ICRP tavsiyeleri 1950 Sonrası hermetik etki Sağlıklı çalışan etkisi!!

24 MESLEĞİ GEREĞİ RADYASYONA MARUZ KALANLAR MADEN İŞÇİLERİ Akciğer kanseri ICRP nin 9 kohort çalışması : ERR / 100 WLM = 1,34 (0,82 2,13) Alpha-Risk Projesi : ERR / 100 WLM Çekoslovakya : 2,14 (1,21 3,18) Fransa : 2,11 (0,78 3,44) Almanya : 3,76 (2,13 5,39)

25 MESLEĞİ GEREĞİ RADYASYONA MARUZ KALANLAR MAYAK Nükleer tesisinde çalışanlar Akciğer kanseri ERR / Gy : 7,1 ve 15,1 Karaciğer kanseri ERR / Gy : 2,6 ve 29 Kemik kanserleri ERR / Gy : 0,76 ve 3,4 200 mgy altı anlamsız

26 MESLEĞİ GEREĞİ RADYASYONA MARUZ KALANLAR NÜKLEER SANTRALLERDE ÇALIŞANLAR INWORK Çalışması : ABD, İngiltere, Fransa : çalışan, 27 yıl izleme Lösemi : ERR / Sv = 2,63 (1,5 4,27) > 50 mgy kemik dozunda lösemi riski %15 artıyor!!

27 REAKTÖR KAZALARI

28 ÇERNOBİL KAZASININ SONUÇLARI Toplam 237 reaktör işçisi hastanelik oldu 29 kişi radyasyonun akut etkileri sonunda öldü 134 akut radyasyon sendromu gözlendi 14 kişi 3 ay sonra öldü, TOPLAM 50 ÖLÜ Taranan 18 milyon dan 5000 kişide tiroit kanseri tespit edildi, bunun 2000 radyasyon kaynaklı çocuk hasta Tiroit kanserini neden olduğu ölü sayısı ( ölü) Işınlanan halkta lösemi de artış yok (Kuzey yarım kürede 50 yıl sonra radyasyona bağlı kanser ölümü bekleniyordu!!!! ) Karadeniz Bölgesinde kanser artışlarına neden olduğunu söylemek bilimsel açıdan mümkün değildir UNSCEAR 2005

29 ÇERNOBİL KAZASININ SONUÇLARI Geleceğe dönük tahmin: En çok radyasyon alan temizlik işçisinden 5000 kişi radyasyonun neden olduğu kansere bağlı ölüm olasılığı (%3 den az) Diğer nedenlerle bağlı kanser ölümleri için beklenen sayı ANCAK 350 bin kişi göçe maruz kaldı Depresyon ve akıl hastalıklarında artış Çok sayıda gereksiz kürtaj

30 Etkin dozlar FUKUSHİMA KAZASI Reaktörün bulunduğu çevrede 1 10 msv Radyasyon kontaminasyonunun en fazla olduğu bazı noktalarda msv Tiroid dozları Halkın aldığı dozlar Radyasyon kontaminasyonunun en fazla olduğu bazı noktalarda msv Yetişkinlerde : 1 10 msv Çocuklarda: 200 msv e varan dozlar Şehrin diğer kısımlarında yaşayanlarda: Yetişkinlerde : 1 10 msv Çocuk ve bebeklerde: msv En fazla kontamine olan yerlerde yaşayan çocuklarda ömür boyu kanser riskleri WHO Kadınlarda organ kanserleri %4 Kadınlarda meme kanseri %6 Erkeklerde lösemi %7 Kadınlarda tiroid kanseri %70

31 FUKUSHİMA KAZASI Reaktör çalışanlarının aldığı dozlar Etkin dozlar kişinin ortalama 12 msv 170 kişinin ortalama 140 msv (100 msv üzeri) Tiroid dozları 2 12 Gy (13 çalışanın) Lösemi ve tiroid kanseri için yaşam boyu risk : %28 Dolaşım sistemi hastalıkları riski %1 Zorunlu göçe bağlı olarak ölenler 1600 kişi

32 RADYOEPİDEMİYOLOJİK BİLGİLERİN SONUÇLARI Işınlanmış Japon toplumu, radyoterapi hastaları, radyasyon kazaları (1) Kanser riski organlara göre değişiklik göstermektedir. (2) Işınlanmanın erken yaşta olması, ilerleyen yaşlarda kanser olma riskini arttırmaktadır. (3) Risk, kadınlarda erkeklere göre daha fazladır. (4) Tüm kanserler birlikte değerlendirildiğinde risk, katı organlar için radyasyon dozunun bir değerinden sonra (bu değer tartışmalıdır) doğrusal artmaktadır. (5) LSS grubunun üç nesilden beri süren sağlık taramaları, radyasyonun genetik etkilerine yönelik bir kanıt vermemiştir. (6) Radyasyona bağlı olarak kanser dışı hastalıklar ortaya çıkabilmektedir.

33 KANSER RİSKLERİNİN HESAPLANMASINDAKİ BELİRSİZLİKLER Kullanılan epidemiyolojik yönteme ve değerlendirmelere bağlı belirsizlikler (±%25) Dozimetriye bağlı belirsizlikler (%30) Risklerin farklı ırklara uyarlanmasına bağlı belirsizlikler (-%30 - +%65) Riskin tüm yaşama projeksiyonundaki belirsizlikler (-%50 - +%10) Yüksek doz ile ani ışınlamada elde edilen risklerin düşük doz ve doz hızlarının ekstrapolasyonundaki belirsizlikler (-%50 - +%10) Saptanan risk değerindeki toplam belirsizlik: ±3

34 JAPONYA BİLGİLERİNİN KULLANILMASINDAKİ HATA KAYNAKLARI RR? 0,1- > 2Gy %16 (16 846) < 100 mgy %84 Doz Doz ve Doz Hızı (DDREF 1,5 2,5) Radyasyonun türü Savaştan çıkmış Japon toplumu Dozimetrik teknik, ışınlamanın geometrisi Risk hesaplamalarının farklı popülasyonlarda kullanılması

35 RADYOEPİDEMİYOLOJİ DE DETEKSİYON SINIRLARI 10 4 Deteksiyon bölgesi Etkin doz (msv) İstatistiksel nedenlere bağlı olarak Radyasyona bağlı kanser deteksiyonu için teorik sınır (90% güvenlik aralığı) 10 msv 10 0 Detekte edilemeyen bölge 1 msv IAEA Işınlanmış ve kontrol gruplarında ki kişi sayısı

36 DÜŞÜK SEVİYEDE RADYASYONUN ETKİLERİ STOKASTİK ETKİLER ERR 1,5 1,0 0,5 R = 0,98 ERR ,0 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 Kolon dozu (Sv) R = 0,50 LNT YAKLAŞIMI DOĞRUMU? Kolon dozu (Sv)

37 DÜŞÜK SEVİYEDE RADYASYON NE KADAR DÜŞÜK!! SINIRLARI NEDİR? RİSK NE KADAR YÜKSEK!! RR EKSTRAPOLASYON Deterministik Etkiler Stokastik Etkiler???? Mesleki ışınlamalar Tanısal ışınlamalar Radyasyon Dozu

38 DÜŞÜK SEVİYEDE RADYASYON EŞİK DEĞER VAR MI? RR EKSTRAPOLASYON! Deterministik Etkiler Stokastik Etkiler??? Radyasyon Dozu

39 DÜŞÜK SEVİYEDE RADYASYON HERMETİK ETKİ VAR MI? RR EKSTRAPOLASYON!! Deterministik Etkiler Stokastik Etkiler??? Radyasyon Dozu

40 LNT ile İLGİLİ TARTIŞMALAR! Deneysel biyoloji araştırmaları Hücresel ve moleküler biyoloji araştırmaları Düşük seviyede ki radyasyonun insanın bağışıklık sistemini arttırması Düşük şiddetteki radyasyonun aşı etkisi! (Adaptive response) Hasar görmüş hücrelerin kendilerini yok etme hızının artması (Apoptosis İşlemi) DNA hasarının önemli nedeni olan ROS hücrelerinin temizliği (Scavenging işlemi) Hücre döngü- zamanını uzatması Hücresel yanıt yanında doku ya da tüm organ yanıtının önemli olması (Bystander Etki) ohen 2006

41 DÜŞÜK ŞİDDETTE RADYASYONUN ETKİSİ SONUÇ LNT Tek bir fotonun bile kansere neden olma olasılığı vardır GENEL YAKLAŞIM 100 msv altında riskler saptanamayacak kadar düşük

42 RADYASYONUN STOKASTİK ETKİLERİ LİNEER EŞİKSİZ TEORİ - LNT Kanser Etki için eşik doz değeri yok Etki olasılığı doz ile artar Etkinin ciddiyeti doz ile ilgili değil Tek bir foton bile hücre mutasyonuna neden olabilir Latent süre lösemi için 5, katı organ kanserleri için 10 yıl RR EKSTRAPOLASYON Deterministik Etkiler Stokastik Etkiler Radyasyon Dozu

43 KANSER RİSKLERİNİN SAPTANMASI Tüm vücut için ölümcül kanser riski Tüm vücudun homojen ışınlanması Etkin doz: E = T w T.H T.. H T = R w R.D T.R. Belirli bir organ için ölümcül kanser riskinin saptanması Işınlanan organdaki soğurulan dozun hesaplanması

44 TANISAL GÖRÜNTÜLEMEDE RADYASYONUN ETKİLERİ KANSER RİSKLERİ Etkin doz Ölümcül Kanser riski : 5 x 10-2 Sv 1 Sivert radyasyon dozuna maruz kalan 100 kişiden 5 kişinin Ölümcül kanser riski vardır Tanısal incelemelerde radyasyon dozları : Akciğer grafisi : Sv 1 2 / Beyin Tomografisi 0.01 Sv 1 / 2000

45 KANSER RİSKLERİNİN ORGANLAR İÇİN SAPTANMASI 100 mgv radyasyon dozuna maruz kalan kişi için ömür boyu kanser riskleri Organ Mide Kolon Karaciğer Akciğer Prostat Mesane Diğer Tiroit ,3 0,1 0,0 Tüm katı organlar lösemi Tüm kanserler BEIR VII 10 yaşında bir erkek çocuğun, yapılan BT incelemesi sonucunda 10 mgy kolon dozuna maruz kalması durumunda, Risk: 24,1 / ya da 1 / 4000 dür

46 RADYASYONA BAĞLI DOLAŞIM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE ÖLÜMLERİ (ERR/SV : %95 CI) Kalp hastalıklar Dolaşım sistemi Serebral damar Atom Bombası 0,14(0,06 0,23) Ö 0,11(0,05-0,17) Ö 0,09(0,01-0,17) ö MAYAK 1 0,27(0,05-0,5) Ö 0,46(0,36-0,56) H Çernobil temizlik 0,4(0,05 0,78) İKH 0,18(-0,030,39) H 0,45(0,11-0,8) H Alman uranyum -0,26(-0,6-0,05) 0,09(-0,06-0,8) İngiltere Radyasyon çalışanları 0,26(-0,05-0,61) İKH 0,25(-0,01-0,54) 0,16(-0,42-0,91) IARC 15 ülke Çalışmas -0,01(-0,59-0,69) İKH 0,09(-0,43-0,7) 0,88(-0,67-3,16) (Ö: Ölüm, H: Hastalığa yakalanma, İKH: İskemik kalp hastalığı

47 RİSKLERİN SUNULMASI! 2007 Senesinde ABD de yapılan toplam 72 milyon BT taraması sonucunda önümüzdeki yıl içerisinde bu ışınlamaya bağlı olarak yeni kanser vakasının ortaya çıkabileceği ve bu hastaların nin ölme riski olduğu belirtilmiştir. Ancak doğal nedenlere bağlı olarak 29 milyon kişinin zaten kansere yakalanma riski var A. Berrington Arch. Inter. Med. 2009

48 KANSER RİSKLERİ Hayat sürecinde radyasyon dışındaki nedenlerle kanser teşhisi konulma riski: % 40 Hayat sürecinde radyasyon dışındaki nedenlerle ölümle sonuçlanan kanser riski: % Hayat sürecinde radyasyona bağlı ölümcül kanser riski: % 1

49 RADYASYON RİSKLERİNİ NASIL AÇIKLAYALIM? Sorular? Bu incelemenin kanser riski nedir? Ne kadar radyasyona maruz kalacağım? Yanıt :.. msv!!!!! ve.. mgy!!!!!!??????????

50 RADYASYON RİSKLERİNİ NASIL AÇIKLAYALIM? ÖNERİ!! Radyasyona bağlı olarak kansere yakalanma riskinin kalitatif ve doğal nedenlere ilave olarak verilmesi. Risk Kansere yakalanma riski Doğal nedenler ve radyasyona bağlı ilave risk İhmal edilebilir < 1 / % 40,00 Minimum 1 / ile 1 / arasında % 40,00 Çok düşük 1 / ile 1 / arasında % 40,02 Düşük 1 / ile 1 / 500 arasında % 40,25 Orta 1 / 500 ile 1 / 250 arasında % 40,50 Radyasyona bağlı olmayan nedenlerden kansere yakalanma riski % 40 olarak kabul edilmiştir.

51 RADYASYON RİSKLERİNİ NASIL AÇIKLAYALIM? ÖNERİ!! Farklı nedenlere bağlı ölüm risklerinin 1 / olarak karşılaştırılması 40 Kaşık tereyağı yenmesi 100 adet Kömürde pişmiş biftek yenmesi 2 gün İstanbul da yaşanması 1 1,5 tane Sigara içilmesi 500 km Araba yolculuğu yapılması (ABD de) km Uçak yolculuğu yapılması 0,02 msv Radyasyona maruz kalınması

52 RADYASYON RİSKLERİNİ NASIL AÇIKLAYALIM? ÖNERİ!! Farklı risklere bağlı olarak insan hayatından kaybedilecek gün sayısı Günde 20 sigara içmek 2370 % 30 (şişmanlık) 1300 Tüm kazalar 435 Otomobil kazaları 200 Ev kazaları 95 Doğal Radyasyon (1-3 msv/y) 8 Radyolojik inceleme 6 30 yıl 10 msv /y 30 Çernobil - Çay ( 1mSv) 0.01

53 RADYASYON RİSKLERİNİ NASIL AÇIKLAYALIM? ÖNERİ! Bazı tanısal incelemelerde yetişkinlerin aldıkları etkin dozların, eşdeğer akciğer röntgen çekimindeki dozlar ve doğal fon radyasyonu ile karşılaştırılması İşlem Etkin Aynı etkin dozda Eşdeğer doğal fon Doz (msv) akciğer radyografi sayısı radyasyonun süresi Tek akciğer filmi(pa) gün Bel filmi ay BT göğüs incelemesi yıl BT pelvis incelemesi yıl Girişimsel PTCA yıl TIPS yıl Beyin PET (FDG 18) yıl Kardiyak (Tl-201) yıl

54 RADYASYON RİSKLERİNİ NASIL AÇIKLAYALIM? ÖNERİ! Radyasyona bağlı ölüm risklerinin Doğal nedenlere bağlı kanser riskleri ile birlikte 1 / olarak verilmesi Tek film göğüs incelemesi (0.05 msv) 2.5 Beyin BT incelemesi (2 msv) 100 Pelvis Tomografisi (10 msv) 500 Girişimsel İnceleme (50 msv) 2500 Doğal Background (3mSv) 50 Diğer nedenler

55 KİTAP!! DÜŞÜK ŞİDDETTE RADYASYON VE SAĞLIK RİSKİ Prof. Dr. Doğan BOR

56 Teşekkür ederim..