İÇİNDEKİLER. Giriş KAMU MALİYESİ. Birinci Bölüm MALİ OLAYLARIN ÇEŞİTLİ YÖNLERİ. İkinci Bölüm KAMU HARCAMALARININ FİNANSMANI (KAMU GELİRLERİ)

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Giriş KAMU MALİYESİ 1. MALİYE BİLİMİNİN TANIMI VE KONUSU... 1 A. Maliye Biliminin Tanımı... 1 B. Maliye Biliminin Konusu: Mali Olaylar... 2 C. Mali Olayların Tanımı... 4 D. Mali Olayların Çeşitleri KAMU EKONOMİSİ VE ÖZEL EKONOMİ... 7 A. Özel Ekonomi... 7 B. Kamu Ekonomisi... 7 C. Farklar... 8 Birinci Bölüm MALİ OLAYLARIN ÇEŞİTLİ YÖNLERİ 1. MALİ OLAYLARIN İKTİSADİ YÖNÜ A. Mali Olayların Makro İktisadi Etkileri B. Mali Olayların Mikro İktisadi Etkileri ) Vergi Kaçakçılığı ) Vergiden Kaçınma ) Vergi Yansıması ) Verginin Gelir Etkisi ) Verginin İkame Etkisi ) Borcun Gelir Etkisi ) Borcun Servet Etkisi MALİ OLAYLARIN POLİTİK ve İKTİSADİ KALKINMA YÖNÜ MALİ OLAYLARIN HUKUKİ YÖNÜ MALİ OLAYLARIN SOSYO - PSİKOLOJİK YÖNÜ MALİ OLAYLARIN İDARİ YÖNÜ İkinci Bölüm KAMU HARCAMALARININ FİNANSMANI (KAMU GELİRLERİ) 1. TANIM KAMU GELİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ A. Vergi ix

2 B. Harç C. Resim D. Şerefiye E. Para ve Vergi Cezaları F. Mülk ve Teşebbüs Gelirleri G. Kamu Borçlanması H. Devaülasyon İ. Emisyon J. Parafiskal Gelirleri (Vergi Benzeri Gelirler) K. Diğer Gelirler KAMU GELİRLERİNİN TASNİFİ A. İdari Tasnif ) Vergi Gelirleri ) Vergi Dışı Normal Gelirler ) Özel Gelir Ve Fonlar B. Bilimsel Tasnif ) Özel İktisat - Kamu İktisadi Gelirleri ) Olağan - Olağanüstü Gelirler ) Cebre Dayanan Gelirler - Cebir Dışı Gelirler Üçüncü Bölüm VERGİ TEORİSİ 1. VERGİNİN TANIMI VE TARİHÇESİ A. Tanımı B. Verginin Tarihçesi GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE VERGİYE BAKIŞ AÇILARI A. Faydalanma Teorisi (Geçmişteki Bakış) ) Değişim Kuramı ) Verginin Sigorta Primi Olduğunu Savunan Teori ) Verginin Sosyal Üretim Giderlerine Katılma Payı Olduğunu Savunan Teori B. Verginin Karşılıksız Olduğu Görüşü (Günümüzdeki Bakış) ) Vergi Karşılıksızdır ) Vergi Hukuki Cebre Dayanır ) Vergi Parasaldır ) Vergi Kesindir ) Vergi Kanuni Mükelleflerden (Gerçek ve Tüzel Kişilerden) Alınır ) Vergi Vergilendirme Yetkisine Sahip Kuruluşlarca Alınır VERGİNİN TEMELLERİ A. İktisadi Temel B. Hukuki Temel ) Mülkilik (Kaynak) İlkesi ) Şahsilik (Vatandaşlık Kriteri) İlkesi ) Çifte Vergilendirme x

3 A) Çifte Vergilendirmenin Çeşitleri a) Tek Taraflı Çifte Vergilendirme b) Çift Taraflı Çifte Vergilendirme B) Çifte Vergilendirmeyi Önleme Yöntemleri a) Uluslararası Antlaşmalar b) Tek Taraflı Milli Kanunlarla Bir Ülkenin Kendi Vergilendirme Yetkisini Kısması İndirim Usulü Mahsup Usulü İstisna Usulü VERGİNİN ŞARTLARI A. Verginin Asli Şartları ) Vergi Kanunu A) Verginin Konusu B) Verginin Matrahı a) Kemmi Matrah b) İktisadi Matrah C) Vergi Mükellefi a) Kanuni Mükellef b) Aracı Mükellef (Vergi Yansıtıcısı) c) Nihai Mükellef (Vergi Taşıyıcısı, Yüklenicisi) D) Vergi Oranı a) Tek (Sabit) Oranlılık b) Artan (Değişir) Oranlılık Sınıf Usulü Dilim Usulü c) Tek (Sabit) Oranlılığın Uygulamada Ortaya Çıkan Çeşitleri Azalan Oranlılık Tersine Artan Oranlılık d) Artan Oranlar Usulünün (Vergi Tarifesinin) Özellikleri Yükseklik Farkı Uzunluk Farkı Tarife Basamağı Artma Oranı Ortalama Oranı Marjinal Oran ) Vergiyi Doğuran Olay ) Bütçe İle Ön İzin B. Verginin Şekli Şartları ) Verginin Tarhı ) Verginin Tebliği ) Verginin Tahakkuku ) Verginin Tahsili xi

4 5. VERGİLERİN TASNİFİ A. Niteliklerine Göre Tasnif ) Dolaylı (Vasıtalı) Dolaysız (Vasıtasız) Vergi Ayrımı A) Yansıma Kriteri B) Tahakkuk Usulü Kriteri ) Şahsi (Subjektif) Gayri Şahsi (Objektif) Vergi Ayrımı ) Özel Genel Vergi Ayrımı B. Konularına Göre Tasnif ) Gelir Vergileri A) Kaynak Teorisi B) Safi Artış (Net) Teorisi a) Potansiyel Gelir b) Öz Tüketim (Atfedilen Gelir) C) Gelir Vergisinin Çeşitleri a) Sedüler Gelir Vergileri b) Üniter (Toplam-Global) Gelir Vergileri c) Birleşik Gelir Vergileri D) Gelir Vergisinin Özellikleri a) Adil Bir Vergidir b) Verimli Bir Vergidir c) Yansıması Zor Vergidir d) Tasarruf ve Yatırımı Olumsuz Etkileyebilir e) Vergi Kaçakçılığı Yaygındır f) Gelir Dağılımını Bozabilir E) Kurumlar Vergisinin Alınma Gerekçeleri a) Tüzel Kişiliğin Gücü b) Sahip Olunan Ayrıcalıklar c) Otofinansman ) Gider Vergileri A) Temel Özellikleri a) Gayrişahşidir b) Tersine Artan Oranlıdır c) Vergi Piramitleşmesi Söz Konusudur B) Vergi Piramitleşmesi a) Vergiden Vergi Alınması b) Müteşebbisin Vergiden Kar Sağlaması C) Gider Vergilerinin Çeşitleri a) Vergiyi Doğuran Olaya Göre İktisadi Muamele Vergisi Hukuki Muamele Vergisi b) Dış Ticarete Göre İhracatta Alınan Gümrük Vergisi İthalatta Alınan Gümrük Vergisi c) Kapsamlarına Göre Gider Vergileri Özel Gider Vergileri Genel Gider Vergileri xii

5 D) Katma Değer Vergisi a) Gayri Safi Hasıla Tipi KDV b) Gelir Tipi KDV c) Tüketim Tipi KDV ) Servet Vergileri A) Zaman Bakımından a) Devamlı Servet Vergileri b) Geçici Servet Vergileri B) Amaç Bakımından a) Şekli Servet Vergileri b) Gerçek Servet Vergileri C) Matrah Bakımından a) Genel Servet Vergileri b) Özel Servet Vergileri D) Transfer Bakımından a) Servetten Alınan Vergiler b) Servet Transferinden Alınan Vergiler VERGİLEME İLKELERİ A. Adam Smith in Vergileme İlkeleri ) Adalet İlkesi ) Kesinlik ve Belirlilik İlkesi ) Uygunluk İlkesi ) İktisadilik ve Tasarruf İlkesi B. Adolf Wagner in Vergileme İlkeleri ) Mali İlkeler ) İktisadi İlkeler ) Ahlaki İlkeler C. Günümüzde Vergi İlkeleri ) Vergide Adalet İlkesi A) Vergide Genellik İlkesi a) Vergi Muaflığı b) Vergi İstisnası c) Vergi Kanunlarında Yer Alan Muaflık ve İstisnaların Genel Sebepleri B) Vergide Eşitlik İlkesi a) Kanunlar Önünde Eşitlik Yatay Eşitlik Dikey Eşitlik b) Fedakârlıkta Eşitlik Prensibi Eşit Fedakârlık Eşit Oranlı Fedakârlık En Az Toplam Fedakârlık ) Vergide Açıklık İlkesi ) Vergide Verimlilik İlkesi ) Vergide Uygunluk İlkesi ) Vergide Esneklik İlkesi xiii

6 6) Vergide Tarafsızlık İlkesi ) Vergilemede Kanunilik İlkesi ) Vergilemede Kolaylık İlkesi ) Vergilemede İstikrarlılık İlkesi TÜRK VERGİ SİSTEMİ A. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler ) Gelir Vergisi A) Verginin Konusu B) Gelirin Unsurları a) Ticarî kazançlar b) Ziraî kazançlar c) Ücretler d) Serbest meslek kazançları e) Gayrimenkul sermaye iratları f) Menkul sermaye iratları g) Diğer kazanç ve iratlar C) Mükellefiyetler D) İndirim, İstisna ve Muaflıklar a) Muaflıklar Esnaf Muaflığı Diplomat Muaflığı b) İstisnalar Ücret İstisnası PTT Acentalarında Kazanç İstisnası İhracat İstisnası Telif Kazançları İstisnası Mesken Kirası İstisnası Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası c) İndirimler Engellilik İndirimi Asgarî Geçim İndirimi E) Gelir Unsurlarının Muhtevaları ) Kurumlar Vergisi A) Verginin Konusu B) Verginin Mükellefleri a) Sermaye Şirketleri b) Kooperatifler c) İktisadî Kamu Kuruluşları d) Dernek veya Vakıflara ait İktisadî İşletmeler e) İş Ortaklıkları C) Tam ve Dar Mükellefiyet a) Tam Mükellefiyet b) Dar Mükellefiyet D) İndirim, İstisna ve Muaflıklar a) Muaflıklar b) İstisnalar xiv

7 1. İştirak Kazançları İstisnası Yurtdışı İştirak Kazançları İstisnası Yurt Dışı İştirak Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazanç İstisnası Emisyon Primi Kazancı İstisnası Menkul Kıymetler Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançların İstisnası Gayrimenkul ve İştirak Hisseleri Satış Kazancı İstisnası Bankalara veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile Bankalara Tanınan İstisna Kurumların Yurt Dışında Bulunan İş Yerleri veya Daimî Temsilcileri Aracılığıyla Elde Ettikleri Kurum Kazançları İstisnası Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazanç İstisnası Eğitimi Teşvik Amaçlı İstisna Risturn İstisnası Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna c) İndirilecek Giderler d) Zarar Mahsubu e) Diğer İndirimler B. Gider (Harcamalar) Üzerinden Alınan Vergiler ) Katma Değer Vergisi A) Verginin Konusu a) Teslim b) Teslim sayılan haller c) Hizmet d) Hizmet sayılan haller e) İşlemlerin Türkiye'de yapılması f) Uluslararası taşıma işleri B) Verginin Mükellefleri C) İndirim, İstisna ve Muaflıklar a) İstisnalar İhracat İstisnası Araçlar, Kıymetli Maden ve Petrol Aramaları ile Ulusal Güvenlik Harcamaları ve Yatırımlarda İstisna Taşımacılık İstisnası Diplomatik İstisnalar İthalat İstisnası Kültür ve Eğitim Amacı Taşıyan İstisnalar Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar Askerî Amaç Taşıyan İstisnalar Diğer İstisnalar ) Gümrük Vergileri A) Verginin Konusu xv

8 B) Tanımlar C) Gümrük Tarifesi D) Gümrük Yükümlülüğünün Doğması E) Muafiyet ve İstisna ) Özel Tüketim Vergisi A) Verginin Konusu B) Tanımlar, Teslim ve Teslim Sayılan Haller C) Mükellef ve Vergi Sorumlusu D) İstisnalar a) İhracat İstisnası b) Diplomatik İstisna c) Diğer İstisnalar ) Diğer Gider Vergileri A) Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi a) Verginin Konusu b) Mükellef c) İstisnalar B) Özel İletişim Vergisi a) Verginin Konusu b) Verginin Mükellefi C. Servet Üzerinden Alınan Vergiler ) Servetten Alınan Vergiler A) Emlak Vergisi a) Bina Vergisi Konusu Bina Tabiri Mükellef Muaflık ve İstisnalar a. Daimi Muaflıklar b. Geçici Muaflıklar b) Arazi Vergisi Konusu Mükellef Muaflık ve İstisnalar a. Daimi Muaflıklar b. Geçici Muaflıklar c. Arazi Vergisinde İstisna B) Motorlu Taşıtlar Vergisi a) Verginin Konusu b) Tanımlar c) Mükellef d) İstisnalar ) Servet Transferinden Alınan Vergiler A) Veraset ve İntikal Vergisi xvi

9 a) Verginin Konusu b) Verginin Mükellefi c) Tanımlar d) Beyanname Verilme Süresi e) Muafiyetler f) İstisnalar D. Diğer Vergiler ) Şans Oyunları Vergisi A) Verginin Konusu B) Verginin Mükellefi ) Damga Vergisi A) Verginin Konusu B) Verginin Mükellefi C) İstisnalar ) Belediye Vergileri A) İlan ve Reklam Vergisi a) Verginin Konusu b) Mükellef ve Sorumlu c) İstisna ve Muaflıklar B) Eğlence Vergisi a) Verginin Konusu b) Verginin Mükellefi c) İstisna ve Muaflıklar C) Haberleşme Vergisi a) Verginin Konusu b) Verginin Mükellefi D) Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi a) Verginin Konusu b) Mükellef ve Sorumlu c) İstisnalar E) Yangın Sigortası Vergisi a) Verginin Konusu b) Verginin Mükellefi F) Çevre Temizlik Vergisi a) Verginin Konusu b) Verginin Mükellefi c) İstisna ve Muaflıklar VERGİ ÖDEME GÜCÜ A. Vergi Ödeme Gücünde Adaletin Ölçütleri ) Geçim İndirimi A) Geçim İndirimini Savunanların Düşünceleri a) Ödeme Gücü Olmaması b) Dolaylı Vergileri Düşük Gelirliler Daha Çok Ödemektedir c) Tahsilat Masrafları Artar B) Geçim İndiriminin Aleyhinde Olanların Görüşleri xvii

10 a) Verginin Verimi Azalır b) Geçim İndirimi Rakamları Keyfidir c) Oy Hakkı Olmaması ) Ayırma Kuramı (Emek Nazariyesi) A) Ayırma Kuramını Savunanların Düşünceleri a) Kazanma (Elde Etme) Şartları b) Kaçakçılık c) Para, Parayı Çeker Yaklaşımı d) Marjinal Fayda B) Ayırma Kuramını Yerenlerin Düşünceleri a) İşçi Sigortaları ve Sendikalar Söz Konusudur b) Kamulaştırma - Devletleştirme Politikası c) Artan Oranlar Usulü d) Marjinal Fayda Zenginler İçin de Geçerlidir ) Artan Oranlar Usulü A) Artan Oranlar Usulünü Savunanların Düşünceleri a) Marjinal Fayda b) Para, Parayı Çeker Yaklaşımı c) Devletin Sağlam Finansman Kaynak İhtiyacı d) Dolaylı Vergilerin Daha Çok Ödenmesi B) Artan Oranlar Usulünü Yerenlerin Düşünceleri a) Yatırım ve Tasarruflar Olumsuz Etkilenir b) Vergi Kaçakçılığı c) Kamulaştırma Devletleştirme Politikası VERGİ KAÇAKÇILIĞI VERGİDEN KAÇINMA VERGİ YANSIMASI A. Yansımanın Aşamaları ) Ödeme ) Vurgu - Psikolojik Baskı ) Aktarma ) Yerleşme B. Yansımanın Çeşitleri ) İleriye Doğru Yansıma ) Geriye Doğru Yansıma ) Tek Dereceli Yansıma ) Çok Dereceli Yansıma ) Verginin Amortismanı ) Verginin Sermayeleştirilmesi (Kapitalizasyonu) C. Yansımanın Şartları ) Vergi Yansıması Talep Esnekliğiyle Ters Orantılıdır ) Vergi Yansıması Arz Esnekliğiyle Doğru Orantılıdır ) Piyasa Türlerine Göre Farklı Yansımalar Ortaya Çıkar ) Konjonktürel Dönemlerde Farklı Yansımalar Söz Konusudur VERGİ YÜKÜ A. Toplam Vergi Yükü xviii

11 B. Bölgesel Vergi Yükü C. Kişisel Vergi Yükü D. Brüt Vergi Yükü E. Net Vergi Yükü F. Gerçek Vergi Yükü G. Sektörel Vergi Yükü VERGİ İLE İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR A. Vergi Arbitrajı B. Vergi Baskısı (Tazyiki / Alerjisi) C. Verginin Beyan Etkisi D. Vergi Cenneti / Vergi Tatili E. Vergi Dampingi F. Vergi Erozyonu G. Vergi Esnekliği H. Vergi Gayreti İ. Vergi Grevi J. Vergi Harcamaları K. Vergi Kaması L. Vergi Kapasitesi M. Vergi Maliyeti N. Verginin Reddi O. Vergi Rekabeti P. Vergi Takozu Q. Verginin Telafisi R. Mali Anestezi (Mali Uyuşma / Mali His İptali) S. Mali Rant / Mali Sömürü T. Mali Sürüklenme (Vergi Çengeli) U. Mali Yanılma V. Taksflasyon Dördüncü Bölüm KAMU HARCAMALARI 1. KAMU HARCAMALARI A. Tanımı ve Önemi ) Dar Anlamda Kamu Harcamaları ) Geniş Anlamda Kamu Harcamaları B. Kamu Harcamalarının İktisadi Boyutu ve Tercih Sorunu ) Amaç ) Öncelik ) Genişlik ) Finansman ) Seçmen Memnuniyeti ) Marjinal Fayda ) Verimlilik Tercihi ) Mukayeseli Sosyal Fayda xix

12 C. Kamu Harcamalarının Artışı ) Kamu Harcamalarında Artış Nedenleri A) Kamu Harcamalarının Görünüşte Artış Nedenleri a) Para Değerinin Düşmesi b) Bütçelerde Yazılış Tekniğinin Değişmesi c) Kamu Hizmetlerinin Parasallaştırılması d) Savaşların Yüzölçümü ve Nüfus Üzerindeki Etkileri B) Kamu Harcamalarının Gerçek Artış Nedenleri a) Teknolojik Gelişmeler b) Devletin İktisadi, Sosyal ve Kültürel Alanlarda Giderek Artan Bir Önemde Aktifleşmesi c) Savunma Harcamaları d) Nüfus Artışı D. Kamu Harcamalarının Tasnifi ) Harcamaların İdari Tasnifi A) Organik Tasnif B) Fonksiyonel Tasnif ) İlmi (Bilimsel) Tasnif A) Reel Harcama Transfer Harcaması Ayrımı B) Cari Harcama Yatırım Harcaması Ayrımı C) Verimli Harcama- Verimsiz Harcama Ayrımı Beşinci Bölüm KAMU BORÇLARI 1. TANIMI VE ÖNEMİ KAMU BORÇLARININ TASNİFİ A. Vadelerine Göre Tasnif ) Kısa Vadeli Borçlar ) Orta Vadeli Borçlar ) Uzun Vadeli Borçlar B. Kaynaklarına Göre Tasnif ) İç Borçlar ) Dış Borçlar A) Döviz Cinsi Milli Para Cinsi Borç B) Askeri Borç İktisadi Borç a) Serbest ve Bağlı krediler b) Program ve Proje Kredileri c) İki Yanlı ve Çok Yanlı Krediler ) Dış Borç Sebepleri A) Tasarruf Açığı B) Ödemeler Dengesi Açığı C) Eski Borçların Ödenmesi C. Vasıflarına Göre Tasnif ) Cebri Borçlar ) Gönüllü Borçlar (İhtiyari -İsteğe Bağlı Borçlar) xx

13 3. KAMU BORCUNUN KISA TARİHİ KLASİK VE KEYNESYEN BAKIŞ AÇILARI A. Klasikler B. Keynesyenler KAMU BORÇLARININ SAKINCALARI A. Kamu Borçları Siyasi İktidarların İktisadi ve Mali Yetkilerini Sınırlandırır B. Kamu Borçları Ülkenin Üretim Kapasitesini Düşürebilir C. Kamu Borçları Enflasyonisttir D. Kamu Borçları Milli Gelir Dağılımını Daha da Bozabilir BORÇ KRİTERLERİ A. Borcun Kaynağı B. Borcun Vadesi C. Borcun Kullanım Şekli D. Ekonominin İçinde Bulunduğu Konjonktürel Durum DİĞER HUSUSLAR A. Borç Politikasının Başarısını Gösteren Uygulamalar ) Refinansman ) Konsolidasyon (Tahkim) ) Konversiyon B. Borç Politikasının Başarısızlığını Gösteren Uygulama ) Moratoryum C. Dış Borç - Yabancı Sermaye Tercih Sorunu Altıncı Bölüm KAMU BÜTÇESİ 1. TANIM A. Bütçe B. Bütçe Hakkı ) Önce Gelirlerin Onaylanması ) Sonra Giderlerin Onaylanması ) Gelir ve Giderlerin Bir Yıllık Süre İçin Yapılması BÜTÇENİN FONKSİYONLARI A. Hukuki Fonksiyonu B. Siyasi Fonksiyonu C. Mali Fonksiyonu D. İktisadi Fonksiyonu BÜTÇENİN PRENSİPLERİ (İLKELERİ) A. Genellik İlkesi ) Gayri Safi Bütçe Usulü ) Ademi Tahsis İlkesi ) Kasa Birliği ) Mali Tevzin (Dağıtım) B. Birlik İlkesi xxi

14 C. Anlaşılır Olma İlkesi D. Doğruluk İlkesi E. Samimiyet İlkesi F. Giderlerin Önceliği İlkesi G. Önceden İzin İlkesi H. Yıllık Olma İlkesi İ. Alenilik İlkesi J. Ödenek Tahsisi İlkesi K. Denklik İlkesi TÜRKİYE BÜTÇE SİSTEMİ A. Tanımlar ) Kamu Kaynakları ) Kamu Gideri ) Kamu Geliri ) Özel Gelir ) Harcama Birimi ) Kamu Mali Yönetimi ) Mali Kontrol ) Stratejik Plan ) Mali Yıl B. Kamu Kaynağının Kullanılmasının Genel Esasları ) Mali Saydamlık ) Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme ) Kamu İdareleri ) Hesap Verme Sorumluluğu A) Bakanlar B) Üst Yöneticiler C. Bütçe Türleri ve Kapsamı ) Merkezî Yönetim Bütçesi A) Genel Bütçe B) Özel Bütçe C) Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi ) Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi ) Mahallî İdare Bütçesi BÜTÇE SÜRECİ A. Bütçenin Hazırlanması ) Gelir Tahmin Yöntemleri A) Otomatik Usul a) Bir Önceki Yıl Usulü b) Ortalama Usul c) Ortalama Artışlara Göre Artırma Usulü B) Doğrudan Doğruya Takdir Usulü B. Bütçenin Onaylanması ) Merkezî Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Sunulması ) Merkezî Yönetim Bütçe Kanun Tasarısının Görüşülmesi xxii

15 C. Bütçenin Uygulanması ) Ödenek Kullanım Esasları ) Bütçelerden Yardım Yapılması ) Kamu Yatırım Projeleri ) Harcama Yapılması Aşamaları A) Ödeneklerin Serbest Bırakılması B) Giderlerin Aşamaları ve Yetkililer a) Harcama Talimatının Verilmesi, Giderlerin Üstlenilmesi (Giderlerin Taahhüdü - Harcama Yetkilisi) b) Gerçekleşme Belgelerinin Düzenlenmesi, Giderin Gerçekleşmesi (Giderlerin Tahakkuku-Gerçekleştirme Görevlisi) c) Ödeme Emri Belgesinin Düzenlenmesi (İta Emri- Gerçekleştirme Görevlisi ve Harcama Yetkilisi) d) Giderin Gerçekleştirilmesi (Muhasebe Yetkilisi) ) Gelirlerin Toplanması A) Gelirlerin Dayanakları B) Gelirlerin Toplanması Sorumluluğu C) Özel Gelirler D) Bağış ve Yardımlar ) Faaliyet Raporları ) Bütçenin Kapatılması Usulleri A) Egzersiz (Hesap Dönemi) Usulü B) Jestiyon (Yönetim Dönemi) Usulü D. Bütçenin Denetlenmesi ) İdari Denetim: İç Kontrol Sistemi A) İç Kontrolun Tanımı B) İç Kontrolün Amacı a) Ön Mali Kontrol b) İç Denetim İç Denetçinin Görevleri İç Denetim Koordinasyon Kurulu İç Denetim Koordinasyon Kurulunun Görevleri ) Yargı Denetimi (Dış Denetim - Sayıştay) A) Düzenlilik Denetimi Mali Denetim Uygunluk Denetimi B) Performans Denetimi C) Sayıştay Denetiminin Amaçları a) Hesap Yargılaması Süreci b) Yargılama Sonuçları ve Yaptırımlar c) Ödenek Üstü Harcama d) Kamu Zararı e) Yetkisiz Tahsil ve Ödeme f) Zamanaşımı xxiii

16 3) Yasama Denetimi (TBMM - Siyasal Denetim) A) Onay ve Uygulama Sırasında Denetim B) Uygulama Sonrası Denetim a) Kesin Hesap Kanunu (Tasarısı) b) Genel Uygunluk Bildirimi Yedinci Bölüm MALİYE POLİTİKASI 1. TANIM ve ÖNEMİ MALİYE POLİTİKASININ AMAÇLARI A. İktisadi İstikrarı Sağlamak ) Fiyat İstikrarını Sağlamak A) Enflasyon ve Mücadele Politikaları a) Enflasyonun Yol Açtığı Sorunlar b) Enflasyonun Nedenleri c) Enflasyonla Mücadelede Maliye Politikaları B) Deflasyon ve Mücadele Politikaları a) Deflasyonun Yol Açtığı Sorunlar b) Deflasyonun Nedenleri c) Deflasyonla Mücadelede Maliye Politikaları C) Stagflasyon ve Mücadele Politikaları a) Stagflasyonun Yol Açtığı Sorunlar b) Stagflasyonun Nedenleri c) Stagflasyonla Mücadelede Maliye Politikaları D) Slamflasyon (Slumpflasyon) ve Mücadele Politikaları E) Kriz Hallerinin Kötüden Daha Az Kötüye Sıralanması F) Ekonomik Krizlerle Mücadelede Görüşler ) Tam İstihdama Ulaşmak A) Dar Anlamda Tam İstihdam B) Geniş Anlamda Tam İstihdam B. İktisadi Kalkınmayı Gerçekleştirmek ) İktisadi Engeller ve Reformlar A) Vergi Reformu B) Mali ve Kredi Kurumlarının Kalkınmaya Yönelik Düzenlenmesi C) Üretim ve Üretim Teknolojisinin Reorganizasyonu ) Sosyal Engeller ve Reformlar A) Tarım ve Toprak Reformu B) Orta Sınıfın Güçlendirilmesi C) Ehliyetli Bir Kamu Yönetiminin Kurulması ) İktisadi Kalkınmada Maliye Politikaları C. Adil Bir Gelir Dağılımını Sağlamak ) Gelir Dağılımının Çeşitleri xxiv

17 A) Coğrafi (Bölgesel) Gelir Dağılımı B) Sektörel Gelir Dağılımı C) Fonksiyonel Gelir Dağılımı D) Kişisel Gelir Dağılımı ) Gelir Dağılımında Adalet için Maliye Politikaları A) Vergi Politikası a) Gelir Vergisi b) Kurumlar Vergisi c) Emlak (Arsa, Arazi, Bina) Vergileri d) Veraset ve İntikal Vergisi e) Harcama ve Tüketim Vergileri B) Harcama Politikası C) Borçlanma Politikası MALİYE POLİTİKASININ ARAÇLARI A. Vergi Politikası B. Harcama Politikası C. Borçlanma Politikası D. Bütçe Politikaları Denk Bütçe Politikası Bütçe Açığı Politikası Bütçe Fazlası Politikası UYGULANAN MALİYE POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ KLASİK MALİYE POLİTİKASININ TEMEL VARSAYIMLARI A. Tüketici Devlet Varsayımı B. Kamu Harcamalarının Her Zaman Verimsiz Olduğu Varsayımı C. Devletin Uyguladığı Vergi Ve Harcama Politikalarının Tarafsız Olması Varsayımı KLASİK BÜTÇENİN TEMEL İLKELERİ A. Devlet Bütçesi Denk Olmalıdır (Mali Denge) B. Devlet Bütçesi Küçük Olmalıdır C. Kamu Harcamaları Dolaylı Vergilerle Finanse Edilmelidir D. Normal Piyasa Açıkları Para Piyasasından Yani Kısa Vadeli Borçlarla Karşılanmalıdır E. Olağanüstü Bütçe Açıkları Sermaye Piyasasından, Yani Uzun Vadeli Borçlarla Karşılanmalıdır KEYNESYEN MALİYE POLİTİKASININ VARSAYIMLARI A. Süzgeç Devlet Varsayımı B. Kamu Harcamaları ve Hizmetlerinin Bazen Verimli, Bazen Verimsiz veya Etkisiz Yani Nötr Olması Varsayımı C. Devletin Vergi, Borç ve Harcama Politikalarının Kesinlikle Tarafsız Olamayacağı Varsayımı KARŞILAŞTIRMALI TEMEL GÖRÜŞLER A. Tarafsız Maliye Fonksiyonel Maliye xxv

18 B. Uzun Dönem Kısa Dönem C. Faiz Oranının Tasarruf ve Yatırım Dengesini Sağlaması Faiz Oranının Para Arz ve Para Talebi Dengesini Sağlaması D. Toplam Arz Toplam Talep E. Paranın İşlem Güdüsü ile Talebi Paranın İşlem Güdüsü, İhtiyat Güdüsü ve Spekülasyon Güdüsü ile Talebi F. Yansız Para Yanlı Para G. Fiyat ve Ücret Esnektir - Fiyat ve Ücret Katıdır H. Tam İstihdam Dengesi - Eksik, Tam ve Aşırı İstihdam Dengesi İ. Bütçe Dengesi İktisadi Denge J. Tam Rekabet Eksik Rekabet K. İşsizlik Yok İşsizlik Var L. Faiz, Tüketimi Kısmanın Karşılığı - Faiz Paradan Ayrılmanın Karşılığı M. Borç Olağanüstü bir Kamu Geliri - Borç Olağan bir Kamu Geliri KAYNAKLAR xxvi