Terapötik ileti imin bile enleri;

Transkript

1 HASTA ve HASTA YAKINLARIYLA TERAPÖTK LETM letiim: "Kii ve çevresi arasnda iki yönlü ilikiyi ilgilendiren tüm aamalar" olarak tanmlanabilir. Terapotik letiim: Tedavi edici ya da tedaviye yardm eden, bir amaca yönelik yaplan, iletiim ekli olarak tanmlayabiliriz. Terapötik iliki sak çalan ile hastann ilk bulutuu andan itibaren balar. Terapötik iletiimin bileenleri; Ba kurmak; Hastay yarglamayan, onun iyilii için çabalayan bir tutum sergilemek veya hasta/hasta yak ile iletiime geçmek. Güven ; Güven zaman içinde geliir ve sürecin bir parças olarak kalr. Güven olmazsa terapötik ilikinin kurulmas mümkün deildir. Sayg; Terapötik iletiim srasnda hasta/hasta yakna sayg davranlmal itibarlar zedelenmemelidir. Empati kurmak ; hasta/hasta yak gibi hissetmekten çok hissettiklerini anlamaya açk olmak ve uygun terapötik açklama yolu ile hastann bunu anlamasna yardmc olmaktr. Gerçei söylemek ; Gerçei söylemek daha çok güvenle ilikilidir. Hastaya ben dürüst ve gerçek bir insanm mesajn verilmesini salar. Hemirelik insan ilikileri üzerine temellenmi bir meslektir ve hemirelik bakm sürecinin etkinlii hemirenin dier bireylerle etkin iletiim kurma yeteneine bar. Hemire bir yandan sözel ve sözel olmayan iletiim yoluyla bireyin yaadklar anlamaya çalrken, dier yandan kendini doru ifade edebilmeli, bir bakm verici olarak bak alan kii ile etkin iletiim kurabilmelidir. Yaplan çalmalar, hemirelerin etkili kiiler aras ilikiler ve iletiim becerisi gelitirmesinin hastalar üzeride olumlu etkiler (hizmetten memnuniyetin artmas, hastalk ve tedaviye uyum, iyilemeye motivasyonun artmas) yaratt göstermektedir. Hemire tüm hemirelik fonksiyonlarnda hemen her an hastayla etkileim halindedir. Matheney ve Topalis hastayla kurulan kiiler aras ilikilerin, hemirelerin elindeki en önemli tedavi arac olduunu ve hastaln gidiini etkilediini ve bu ilikinin '' a tedavisinde morfin kullanlmas kadar önemli ve yararl olabileceini veya tam aksine açk bir yaraya tuz serpmeye benzer biçimde kullanlabileceini '' belirtmektedir.

2 Terapötik iletiimde kullanlan teknikler Hastayla sessizlii paylamak; Hastann tüm düünce ve riskleri ararmasna imkan salar ; kritik bir noktada konumann kesilmesi veya önemli bir konunun atlanmas önlenir. Hastada olumlu pekitireç kullanmak; Hastann ilgisini pekitirir, kompliman deildir. Hastann desteklenmesini ve tedaviye/bakma katn devaml salar. Konuma olana vermek; Açk uçlu sorular sorularak hastann cevaplar dinlemek. Hastann bize kendisini ve endielerini ifade etmesine olanak salar. Duygular anlad ifade etmek; Hastann duygular anlad ifade edebilmek için farkl kelimeler ile geribildirim vermek. Hastann varlk duygusunu pekitirir, rahatlamas salar. Konuulanlar özetlemek; konuulanlar ksa cümleler ile geri yanstmak. Unutulan bir ey olup olmadndan emin olmay salar. Terapötik olmayan teknikler Sorguya çekmek, Basmakalp konumak, Yorum yapmak, Açklama istemek, Onaylanmayacak durumu onaylamak, Mantksal kar çkmak, Sürekli nasihat vermek, Yanl güvence vermek, Konuyu detirmek, Varsaymlar üretmek Bu yaklamlar hasta ile iletiimin bozulmasna sebep olacaktr ve hasta Bu hemireye duygularmdan söz etmemin bir anlam yok. Nasl olsa beni anlamayacak, duygularma önem vermiyor, söylediklerimi aptalca bulabilir eklinde düünecektir. Böylece hastann sorunu anlalamayacak, gereksinimi olan yard alamayacaktr.

3 BAZI ÖZEL DURUMLARDA LETM Terminal dönemdeki bir hastayla iletiimde kullanlan yaklamlar Geçmiini gözden geçirip bu gün yapabileceklerini deerlendirme, Gelecekte onun adna neler yaplmas istediini konuma, Hastann durumunun ar olduunu söyleme, Duygular paylamak için tevik etme. Ameliyat öncesi dönemdeki hasta ile iletiimde kullanlan yaklamlar Endielerini dile getirmesi için tevik etme, Sorular anlayabilecei bir ekilde yantlama, Ameliyatn olumlu sonuçlar vurgulama, Ameliyat konusundaki karar kendisine brakma, Ameliyatn risklerine ksaca deinmek. Örnek: Ameliyat öncesinde kafanza taklan, sizi megul eden bir durum var m? Paylamak istermisiniz? Ya (geriatrik) hasta ile iletiimde kullanlan yaklam Ya hastalara sar olduu veya sizi anlayamayaca varsayyla yaklalmamal, Ya hastalarn çounda sanlann aksine duyma ve düünme sorunlar yoktur, gençlere göre manevi açdan daha hassas ve klgan olabilirler, Ya hastalara barmadan, sakin ve yava yaklalmalr, Sorular yantlamalar için zaman tannmal, Hiçbir zaman yalarla çocukla konuur gibi konuulmamal, Konfüzyon, anksiyete, görme, duyma, bunama, yaa ba hafza bozukluu belirtileri aralmal, Kemik ve kas yaplar zayfladndan ani ve hzl hareketlerden kaçlmalr; aksi halde kklara neden olunabilir, Ya hastalarn elerinin de yardma gereksinimi vardr. Neyi niçin yaptz konusunda ailesi bilgilendirilmelidir. layan hastayla iletiimde yaklam Sak çalan alayan hasta karnda huzursuzluk hissetmemeli ve alamas durdurmaya çalmamalr.

4 Alama karnda skça kullanlan basmakalp iletiim, konu detirme, teselli gibi teknikler kullanlmamalr. Alamas ya da sorunlar konusunda konuup konumama karar hastaya verilmeli ve duygular ifade etmede kolaylk salamak için ''üçüncü ahs '' kullanlmalr. Örnek: Onu anlad ve empati yapt belli etmek için Kendinizi nasl hissettiinizi anlyorum cümlesi kullanlabilir. Cinsel içerikli konular konuan hastayla iletiimde yaklam letiimde güçlük yaratan dier bir davran da cinsel organlarn tehir edilmesi, cinsel içerikli konumalardr. Bu durum hastaln iddetine kar kontrolsüz dürtüsel tepki olarak erkeklik / kadnlk gücüne dikkat çekme, hastala yenik düme endiesini inkâr etme veya baml olmaya ba oluur. Bu durumda hasta yarglanmadan sadece davranndan rahatsz olunduunun ifade edilmesi gerekmektedir. Örnek: Cinsel konularda fkra anlattzda yada espiri yaptzda rahatsz oluyorum, bunlardan söz etmezseniz memnun olurum. Özel sorular soran hastayla iletiimde yaklam Sak çalan kiisel sorular karnda hastaya nazikçe bunlardan söz etmeyeceini söylemeli ve konuyu yeniden hastaya döndürmelidir. Örnek: Dini inançlar konusunda benimde kendi görülerim var, ama bunlar konumamn bir yarar olaca sanmyorum. Eve gittiiniz zaman endie duyabileceinizi söylemitiniz, neler hissettiinizi anlatmak istermisiniz? Sürekli konuan hastayla iletiimde yaklam Hastann sürekli konumas durumunda hemire balangçta konuma süresini srlandrmal ve konunun dna çkmas durumunda tekrar konuya younlamas salamalr. Örnek 1: Görümeye balarken; sizinle konumak içim 20 dakikam var hangi konuda konumak istersiniz? Örnek 2: Birkaç dakika sonra gitmem gerekecek, özellikle konumak istediiniz baka bir ey var m? denilebilir.

5 KAYNAKLAR 1.Boyd MA (2002). PsychiatricNursingContemporaryPractice. 2. Edition. Williams&Wilkins, Philadelphia. 2.Cüce lolu, D.(1998) Yeniden insan insana, Remizi Kitapevi, stanbul 3.Erdil, N. ve Elba N.Ö.(2001); Cerrahi Hastalklar Hemirelii, Ankara 4.Özcan, A. (1996); Hemire Hasta ilikisi ve iletiim, 1. bask., Saray Medikal Yaynck. S: 2-4., 131, 155, zmir. 5.Özcan A (2006). Hemire Hasta likisi ve letiim. 2. Basm. Sistem Ofset Yaynck, Ankara. 6.Shives LR, Isaacs A (2002). Basic Concepts of Psychiatric-MentalHealth. 5. Edition. LippincottWilliams&Wilkins, Philadelphia. 7.Stuart GW, Laraia MT (2005). PrinciplesandPractice of PsychiatricNursing 8. Edition. Mosby, Philadelphia. 8.Terakye, G. ve Gürhan, N(1995); Psikiyatri kliniklerinde hastalarla görümeler, Aydodu Ofset, Ankara. 9.Terakye G. (1995); Hasta Hemire ilikileri, Aydodu Ofset, Ankara. 10.Terakye G. (1994) Hemirelikte iletiim ve Hasta Hemire ilikileri, Aydodu Ofset, Ankara. 6.Tutuk, A. A1, D ve Doan, s (2002) ''Hemirelik Örencilerinin iletiim becerisi ve Empati 11.Terakye G (1998). Hasta Hemire likileri. 5. Basm. Zirve Ofset Ltd. td, Ankara 11.Üstün B, Akgün E, Partlak N (2005) Hemirelikte letiim Becerileri Öretimi. zmir: Okullar Yaynevi.