TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİALİZ VE TRANSPLANTASYON YAYIN KURULU EKREM EREK GÜLTEKİN SÜLEYMANLAR KAMİL SERDENGEÇTİ İSTANBUL- 1998
TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI Önemli Not: Bu kitabın bütün hakları Nefroloji Derneğine aittir. Makale ve bulgular kaynak gösterilmeden yeniden yayınlanamaz. Baskı: Tayf Ofset Baskı Tarihi: 1998 Eylül
ÖNSÖZ Türk Nefroloji Derneğinin ülkemize yayılmış 230 civarında Nefroloji, Dializ ve Transplantasyon Ünitesinin büyük bölümünden (%74) topladığı bilgileri, Avrupa Nefroloji Birliğinin (ERA-EDTA) gönderdiği formlara uygun olarak toplamış, değerlendirmiş ve son literatürün ışığı altında yorumlayarak elinizdeki kitapçık halinde bu yılda yayınlanmış bulunmaktadır. Son yapılan tüzük değişikliği ile de ülkemizde 6 yıldır yapılan bu çalışmalar dernek tüzüğüne girmiş ve zaten mevcut olan registry (kayıt, envanter) kurulu resmiyet kazanmıştır. Yapılan bu hizmet, yurt içinde benzeri olmayan yurt dışında da büyük zorluklara rağmen çok zor yapıldığı, oradaki meslektaşlarımızdan da ifade edilen bir çalışmadır. Bilindiği üzere dergimiz 35 EDTA-ERA üyesi arasından ulusal registry (National Registry), yani ülke genelindeki verileri tek elden toplayıp İngiltere'deki sabit merkeze gönderen 13 ülke arasındadır. Bu kıvanç verici durumu kıdemsizinden kıdemlisine kadar olarak üyelerimizin, yurt sathındaki üniversite, sağlık bakanlığı, SSK ve özel sağlık kurumlarındaki doslarımızın yakın işbirliği ile gerçekleşmiştir. Hepsine teşekkür ediyoruz. Böyle geniş bir çalışmada kaçınılması mümkün olmayan eksiklerin ve hataların hoş görüleceği ümidini taşıyor ve bu kitapçığın ülke içinde ve dışında konu ile ilgili herkese yararlı olmasını diliyoruz. Türk Nefroloji Derneği Registry Merkez Kurulu Ekrem EREK (Başkan) Kamil SERDENGEÇTİ (ERA-EDTA Registry Türkiye Temsilcisi ve Genel Koordinatörü) GÜltekİn SÜLEYMANLAR (Yardımcı Koordinatör)
TÜRK NEFROLOJI DERNEĞİ REGISTRY GENEL KURULU Genel Koordinatör : Kamil SERDENGEÇTİ İstanbul Üniv. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Prof. Dr Yardımcı koordinatör : GÜltekin SÜLEYMANLAR Akdeniz Üniv. Tıp Fakültesi Prof. Dr. 1. Ankara ve İç Anadoli Bölge Koordinatörleri: Şali Çağlar, Mehmet Haberal, Neval Duman, Ayşin Bakkaloğlu, Haluk Kiper, Cengiz Utaş, Mehdi Yeksan. 2. İstanbul ve Trakya Bölge Koordinatörleri: Emel Akoğlu, Mehmet Sever, Rezzan Ataman, Bilgin Çapanoğlu, Yıldız Barut, Uluğ Eldegez, Muzaffer Sarıyar, Saniye Şen, Metin Erman 3. Bursa ve Marmara Bölge Koordinatörleri: Mustafa Yurtkuran, Kamil Dilek, Nilay Oktay 4. İzmir ve Ege Bölgesi Koordinatörleri: Gürhun Atabay, Alphan Cura, Ali Başçı, Sevgi Mir, Taner Çamsan, Özdemir Yararbaş. 5. Karadeniz Bölge Koordinatörleri: Ziya Mocan, Tekin Akpolat 6. Erzurum ve Doğu Anadolu Bölge Koordinatörleri: Ayla San, Zeki Tonbul 7. Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörleri: Bünyamin ışıkoğlu, Emin Yılmaz, Asım Göymen 8. Adana ve Çukurova Bölge Koordinatörleri: Yahya Sağlıker, Uğur Ekren 9. Antalya ve Akdeniz Bölge Koordinatörleri: Tuncer Karpuzoğlu, Gülsen Yakupoğlu, Fevzi Ersoy Verilerin toplanması, program yazılımı ve bilgisayara aktarılmasında emeği geçenler: Mustafa Senocak : Bioistatistik Bilim Dalı Başkanı, Prof. Dr. Engin Baykal Cerrahpaşa Tıp Fak. Bilgisayar Mühendisi Ayşegül Furtun Cerrahpaşa Tıp Fak. Bioistahistik AD da Bilgisayar teknisyeni Süheyla Apaydın Cerrahpaşa Nefroloji Bilim Dalı Başasistanı Hamiyet Yarımbaş Teknisyen Yardımcısı Şükran Akpınar Sekreter
İÇİNDEKİLER Klinik Nefroloji 1 Hemodializ 7 Periton Dializi 24 Böbrek Transplantasyonu 39 Nefroloji, Dializ ve Transplantasyon Merkezleri 48
TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1997 KLİNİK NEFROLOJI 1
KLİNİK NEFROLOJİ -1997 HOSPITALIZE EDİLEN HASTA SAYISI: 14060 1996 YILI İÇİNDE İLK KEZ POLİKLİNİĞE BAŞVURAN BÖBREK HASTASI SAYISI: 4116 BÖBREK BİYOPSİ YAPILAN HASTA SAYISI: 1628 TURK NEFROLOJI DERNEĞİ -1997 REGISTRY RAPORU I. KLİNİK NEFROLOJİ (REGISTRY'E KATILAN TOPLAM MERKEZ SAYISI: 77) 1.1997 YILINDA KLİNİĞE YATAN HASTA SAYISI: N % KADIN : 6283 44.6 ERKEK: 7801 55.4 TOPLAM: 14084 2.1997 YILINDA İLK KEZ POLİKLİNİĞE BAŞVURAN HASTA SAYISI: KADIN: 20716 50 2
ERKEK: 20727 50 TOPLAM: 41161 3.1997 YILINDA YAPILAN BÖBREK BİYOPSİSİ SAYISI: 1628 4.1997 YILI İÇİNDE ESKİ VE YENİ KBY OLGULARININ SAYISI: 32842 (PREVALANS 505; MİLYON NÜFUS BAŞINA; TÜRKİYE NÜFUSU 65 MİLYON OLARAK KABUL EDİLDİ) 5.1997 YILINDA YENİ SAPTANAN KBY OLGULARI A. TOPLAM SAYI: 11581 (İNSİDENS 178; MİLYON NÜFUS BAŞINA; TÜRKİYE NÜFUSU 65 MİLYON OLARAK KABUL EDİLDİ) B. ETYOLOJİK DAĞILIMI: KRONİK GLOMERÜLONEFRİT: HİPERTANASİYON-NEFROSKLEROZ ÜROLOJİK (Taş, Obst., VUR. Vs.) DIABETES MELLITUS KİSTİK BÖBREK HASTALIKLARI KRONİK İNTERSTİTİYEL NEFRİT DİĞERLERİ (NEDENİ BELLİ) NEDENİ BELLİ OLMAYANLAR TOPLAM i % 2768 23.9 1107 9.6 1034 8.9 1579 13.6 471 4.1 764 6.6 1147 9.9 2711 23.4 11581 100 6.1997 YILINDA SAPTANAN ABY'Lİ HASTA SAYISI: 1635 3
KLİNİK NEFROLOJİ - 1997 (KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ: KBY) 1997 YILINDA YENİ TANI ALAN KBY'Lİ HASTA SAYISI : 11581 KBYİNSİDENSİ : 178(*) 1997 YILINDA İZLENEN ESKİ VE YENİ KBY'LI HASTA SAYISI : 32842 KBY PREVALANSI : 505(*) *: PMP: MİLYON NÜFUSTA 4
KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ ETYOLOJİLERİ (1997 YILINDA TANI ALAN HASTALARDA; N:11581) KLİNİK NEFROLOJİ 5
AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ KLİNİK NEFROLOJİK DEĞERLENDİRMESİ 1.1997 YALINDA BİR ÖNCEKİ YILA GÖRE KRONİK BÖBREK YETMEZLİKLİ HASTA SAYISI %35, AKUT BÖBREK YETMEZLİKLİ HASTA SAYISI %39', YAPILAN BİYOPSİ SAYISI%21 ARTMIŞTIR. 2. 1997 YILINDA TÜRKİYE'DEKİ KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ SIKLIĞI (MİLYON NUFÜS BAŞINA); İNSİDENSİ 178, NOKTA PREVALANSI 505 OLARAK HESAPLANMIŞTIR. 3.1997 YILI VERİLERİNE GÖRE YENİ TANI ALAN KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ OLGULARDA; BÖBREK YETMEZLİĞİNE GÖTÜREN NEDENLERİN BAŞINDA KRONİK GLOMERÜLONEFRİT, DİABETES MELLİTUS, HİPERTANSİYON VE ÜROLOJİK HASTALIKLAR GELMEKTEDİR. BUNUNLA BERABER, BÖBREK YETMEZLİĞİ OLDUĞU DİKKATİ ÇEKMEKTEDİR. 4. YAPILAN GENEL BİOPSİ OFIANI HALEN ÇOK DÜŞÜKTÜR. TANIMLARIN GÜVENİLİRLİĞİ ÖZELLİKLE BAZI TÜR NEFROPATİLERDERENAL BİOPSİ İLE DOĞRU ORANTILIDIR. 6
TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1997 HEMODİYALİZ 7
II. HEMODİYALİZ (REGISTRY'YE KATILAN TOPLAM MERKEZ SAYISI: 16: (%70) 31 ARALIK 1997 TARİHİ İTİBARİYLE HALEN PROGRAMDA OLAN HASTA SAYISI: TOPLAM: 9658 1. MERKEZLERİN KURULUŞUNDAN 1997 YIL SONUNA KADAR DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINA ALINAN HASTA SAYISI: TOPLAM: 33352 (BÜTÜN OLGULARIN CİNSİYET DAĞILIMI ELDE EDİLEMEDİ) N % KADIN : 10072 42.7 ERKEK: 13491 57.3 15 YAŞINDAN KÜÇÜK HASTA SAYISI: 719 (%15, TOTAL HASTA SAYISININ) CİNSİYET % KADIN : 50.5 ERKEK: 49.5 3.1997 YILINDA İLK KEZ HEMODİYALİZE ALINAN HASTA SAYISI: 4740 4.1997 YILINDA HEMODİYALİZ PROGRAMINA LANINA DİABETİK HASTA SAYIŞI: 897 5.HAFTALIK HEMODİYALİZ SIKLIĞI: BİR % 8.7 İKİ 37.2 ÜÇ 54.07 6. MERKEZLERDE KULLANILAN DİYALİZAT BİLEŞİMİ (31 ARALIK 1997 TARİHİ İTİBARİYLE DÜZENLİ PROGRAMDAKİ HASTA SAYISI) 8
ASETAT: 48.5 BİKARBONAT: 51.5 TOPLAM: 7. MERKEZLERDE MEMBRAN TİPİ (1997 YILINDA MERKEZLERDE TÜKETİLEN TOPLAM DİYALİZÖR SAYISI VE BUNUN MEMBRAN TİPİNE GÖRE DAĞILIMI) N % KUPROFAN 316826 33.45 SEMİSENTETİK 427644 45.16 SENTETİK 168195 17.76 TOPLAM 946922 100 8. SU SİSTEMİ N % RO (Revers ozmoz) 152 96.2 YALNIZ DEİYONİZER 2 1.3 BASİT YUMUŞATICI 2 1.3 9. HEMODİYALİZ ORDER I VERİRKEN ÜRE KİNETİK MODELİNİN KULLANILMASI: N % EVET : 45 28 HAYIR: 115 72 10. BESLENMENİN GÖSTERGESİ OLARAK SERUM ALBUMİN DÜZEYİ N % S. ALBÜMİN <3.5 1841 23 >3.5 6135 77 11. ANEMİ TEDAVİSİNDE EPO KULLANIMI N % EPO KULLANANLAR 5324 63.4 EPO KULLANMAYANLAR 3071 36.6 9
TOPLAM: 8395 100 12. D VİTAMİNİ KULLANIMI (31 ARALIK 1997 İTİBARİYLE MERKEZLERDE DÜZENLİ HEMODİYALİZ PROGRAMINDA OLAN HASTA SAYISI) ORAL N 4731 % 49 İNTRAVENÖZ 1895 19.6 TOPLAM: 6626 68.6 13. HEPATİT SEROLOJİSİ VE KARACİĞER HASTALIĞI SEROLOJİ N HBSAG (=/-): 563/75 15 TOPLAM: 7878 %7.1 HCV Ab (+/-): 3095/ 2093 TOPLAM: 5787 %52.6 İKİSİ POZİTİF 266 KARACİĞER HASTALIĞI N % KRONİK HEPATİT 758 91.4 AKUTP HEPATİT 31 3.7 KARSİNOM 4 0.5 SİROZ 36 4.3 TOPLAM 829 KARACİĞER BİYOPSİS YAPILAN HAST. SAYISI: 201 14. HC Ab (+) OLAN HASTALAR İÇİN HD MAKİNASI AYRILMASI N. % EVET : 130 81 HAYIR : 30 19 15. HEMODİYALİZ PERSONELİNDE HEPATİT SEROLOJİSİNİN DURUMU SEROLOJİ EVET PERSONEL SAYISI HBsAg (+) 27 31 HCV Ab (+) 10 14 10
16. HIV POZİTİF HASTA SAYISI (31 ARALIK 1997 İTİBARİYLE): 3 17. MORTALİTE: A. 1997 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: 140 (NEDENİ BELLİ OLAN: 1355) B. ÖLÜM NEDENLERİ KARDİYOVASKÜLER N 677 % 50 AKCİĞER EMBOLİSİ 31 2.3 SEREBROVASKÜLER HASTALIK 178 13.1 ENFEKSİYON 126 9.3 KARACİĞER YETMEZLİĞİ 41 3.0 MALİGNİTE 53 3.9 DİĞER NEDENLER 249 18.4 TOPLAM: 1355 100 18. HEMODİYALİZ HASTALARINDA AKTİVİTE DURUMU: TAMGÜN ÇALIŞABİLEN VE NORMAL FİZİK AKTİVİTE GÖSTEREN HASTALAR (EVRE 3): 2894, %34 YARIM GÜN ÇALIŞABİLEN VEYA HAFİF EV İŞİ ŞEKLİNDE KISMİ VE KISITLI AKTİVİTE GSTEREBİLEN HASTALAR (EVRE 2): 3337, %39.4 ANCAK KENDİ İHTİYACINI KARŞILAYABİLEN (SEDANTER) (EVRE 1): 1583, %18.6 YARDIMA MUHTAÇ (EVRE 0): 676, %8.0 19. DİYALİZ SÜRESİ (AY OLARAK: N % <6 1077 13.6 6-12 1341 17 13-24 1390 17.6 25-36 1009 12.8 37-48 806 10.2 49-60 722 9.2 60 1549 19.6 TOPLAM 7894 100 11
TÜRKİYE' DEKİ HEMODİYALİZ CİHAZI SAYİSİ (177 DİALİZ MERKEZİNDE) HEMODİYALİZ MERKEZLERİNDEKİ SU ARITMA SİSTEMLERİ (N:156) 12
HEMODİYALİZ MERKEZLERİNDE ÇEŞİTLİ MEMBRAN KULLANİM ORANLARI (REÇETE EDİLEN DİYALİZER SAYISINA GÖRE; N:946922) HEMODİYALİZ HASTALARİNİN DİYALİZAT BİLEŞİMİNE GÖRE DAĞILIMI 13
HEMODİYALİZ HASTALARI (SON 4 YILIN DAĞILIMI) HEMODİYALİZ TEDAVİSİ-1997 (HAFTALIK HD SEANS SAYISI) 14
HEMODİYALİZ TEDAVİSİ (HAFTALIK HD SEANS SAYİSİ) HEMODİYALİZ HASTALARİNDA ÜRE KİNETİK MODEL! UYGULAMASI-1997 (N:160) 15
HCV (+) HEMODİYALİZ HASTALARINDA MAKİNA AYRILMASI -1997 (N:160) HEMODİYALİZ HASTALARİNDA ERİTROPOETİN KULLANİMİ -1997 16 (N:8397)
DİYALİZ HASTALARİNDA ERİTROPOETİN KULLANIMI (1997 YIL SONU İTİBARİYLE DİYALİZE GİREN HASTALARDA) HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ (N:7976) 17
DİYALİZ HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ HEMODİYALİZ HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ-1997 18
HEMODİYALİZ HASTALARINDA KRONİK KARACİĞER HASTALIĞI -1997 (N:8387) HEMODİYALİZ HASTALARINDA KARACİĞER HASTALIĞI 19
HEMODİYALİZ HASTALARİNDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ (g/dl) (N:7976) HEMODİYALİZ HASTALARINDA FİZİKSEL AKTİVİTE DURUMU - 1997 20
HEMODİYALİZ HASTALARINDA DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ 1997 YIL SONU İTİBARİYLE YAŞAYAN HASTALAR ESAS ALINARAK(N:7894) HEMODİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ - 1997 (1997 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISI: 1402) 21
HEMODİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1995/1996/1997 YILLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ) DİYALİZ HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1997 SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ) 22
HEMODİYALİZ BULGULARINI DEĞERLENDİRMESİ 1. REGİSTRY'E KATILAN MERKEZ SAYISI, HEMODİYALİZ MAKİNA SAYISI (%24) VE HEMODİYALİZ HASTA SAYISI (%36.7) ÖNCEKİ YILA GÖRE ÖNEMLİ DERECEDE ARTMIŞTIR. ÇOCUK HASTA ORANI %2.15'DİR. 2. HEMODİYALİZ HASTA POPULASYONUNUN YAKLAŞIK %10'NU DİABETİK HASTALAR OLUŞTURMAKTADIR. 3. HAFTALIK HEMODİYALİZ SEANSI: HASTALIKLARIN %54'ÜNDE 3, %37'SİNDE 2 SEANS OLUP GEÇEN YILA GÖRE DEĞİŞİKLİK YOKTUR. 4. BİKARBONATLI DİYAZİLAT KULLANIM ORANI %50 SINIRINI GEÇMİŞTİR. DİYALİZER MEMBRAN TERCİHİNDE SON YILDA ANLAMLI DEĞİŞİKLİK OLMUŞTUR. GEÇEN YILLARDA EN SIK KULLANILAN MEMBRAN KUPROFAN OLMASINA RAĞMEN 1997 YILINDA EN ÇOK REÇETE EDİLEN MEMBRAN SEMİSENTETİK MEMBRANLARDIR (%45). 5. DİYALİZ YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE KULLANILAN ÜRE KİNETİK MODELİ MERKEZLERİN YAKLAŞIK %30'UNDA UYGULANMAKTADIR. 6. BESLENMENİN GÜVENİLİR GÖSTERGELERİNDEN OLAN SERUM ALBÜMİN DÜZEYİ HD HASTALARININ %77'SİNDE 3.5 G/DL'NİN ÜZERİNDEDİR. 7. HD HASTA POPULASYONUMUZDA ERİTROPOETİN KULLANIM ORANI %63.4, ORAL VE/VEYA İV D VİTAMİNİ KULLANIMI %70'LERE YAKLAŞMIŞTIR. BU İKİ UNSUR DİYALİZ MALİYETİNİ ÖNEMLİ DÜZEYDE ARTIRMAKTADIR. 8. HD HASTALARINDAHBV ENFEKSİYON ORANI ÖNCEKİ YILLARA GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERMEMİŞTİR. ANCAK, HCV KONTROLÜ AMACIYLA MAKİNA AYRILMASI YAKLAŞIMI PEK ÇOK MERKEZ TARAFINDAN BENİMSENMİŞ (%81) OLMASINA RAĞMEN HCV ENFEKSİYONU ÖNEMLİ SORUN OLMAYA DEVAM ETMEKTEDİR. AŞILANMANIN YAYGINLAŞTIRILMASI DOLAYISIYLA HBV GİDEREK AZALMAKTADIR. 9. HD TEDAVİSİ İLE HASTALARIMIZIN ÇOĞUNDA FİZİKSEL KAPİSİTESİNİN İYİ DÜZEYDE OLDUĞU SÖYLENEBİLİR. 10. HD HASTALARINDAKİ EN SIK RASTLANAN ÖLÜM NEDENİ KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARDIR (%50). BUNU SEREBROVASKÜLER HASTALIK VE ENFEKSİYONLAR İZLEMEKTEDİR. 11. HD, ÜLKEMİZDE SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİĞİ GELİŞEN HASTALARDA EN SIK UYGULANAN RENAL REPLASMAN YÖNTEMİDİR. HD OLANAKLARI VE HASTA SAYISINDAKİ HIZLI ARTIŞLAR YANISIRA DAHA KALİTELİ DİYALİZ SUNULMASI KONUSUNDA ÖNEMLİ GELİŞMELER SAĞLANMIŞTIR. ÖZÜNDE PAHALI BİR TEDAVİ YÖNTEMİ OLAN HD'İN MALİYETİNİ AZALTACAK STRATEJİLERİN GELİŞTİRİLMESİ VE UYGULANMASI ÜLKEMİZ AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİDİR. BUNLAR İÇİNDE AYNI DİALİZERLERİN BİRKAÇ DEFA (8-10) KULLANILMASI, PV HEMODİALİZİ, DİALİZ MEMBRAN EPO BAŞTA OLMAK ÜZERE VİT D VE DİĞER PAHALI İLAÇLARIN SIKI KONTROLLE KULLANILMASI GİBİ ÖNLEMLERİ SAYABİLİRİZ. 23
TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1997 PERİTON DİYALİZİ 24
III. PERİTON DİYALİZİ (PD) (REGISTRY'YE KATILAN MERKEZ SAYISI: 32) A. 1997 YILINDA ARALIKLI AKUT PD (İNTERMİTTENT PD) YAPILAN HASTA SAYISI: 844 B. SAPD (SÜREKLİ AYAKTAN PERİTON DİALİZİ (CAPD) YIL MERKEZ SAYISI 1981 1 1985 1 1989 2 1990 2 1991 3 1992 2 1994 9 1995 5 1996 4 1997 2 2. A. MERKEZİN KURULUŞUNDAN 1997 YIL SONUNA KADAR OLAN DÖNEMDE SAPD TEDAVİSİ GÖREN HASTA SAYISI: TOTAL: 1892, 15 YAŞINDAN KÜÇÜK: 135 (%7.1) B. 1997 YIL SONU İTİBARİYLE HALEN SAPD YAPILAN HASTA SAYISI: 1194 3. 1997'DE SAPD VE YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: 415 4. ŞİMDİYE KADAR YAPILAN TOTAL SAPD HASTA SAYISINA GÖRE CİNSİYET DAĞILIM: N % KADIN: 752 47.8 ERKEK: 820 52.2 TOPLAM 1572 5. 1997 YILINDA SAPD PROGRAMINDA ÇIKAN HASTA SAYISI: 229 A. PROGRAMDAN AYRILMA NEDENLERİ TX: N 37 % 15.7 HD: 79 33.6 BAŞKA MERKEZE NAKİL: 33 14.0 İZLEMDEN ÇIKMA: 12 5.1 ÖLÜM: 74 31.5 TOPLAM 235 100 6.1997 YILINDA HD'DEN SAPD'YE GEÇEN HASTA SAYISI: 174 7. 1997 YILINDA SAPD'YE ALINAN DİABETİK HASTA SAYISI: 65 8. TRANSPLANTASYONDAN SAPD'YE GEÇEN HASTA SAYISI: 13 10. MERKEZLERDE KULLANILAN SİSTEMLER (SORUYA CEVAP VERENLER) N % STANDART (SPİKE) 147 15.3 DISCONNECT 24 2.3 TWIN BAG 855 83.3 TOPLAM 1026 100 25
11. KULLANILAN ADAPTÖRLER SORUYA CEVAP VERENLER7 TİTANYUM N 822 % 95.4 DISONNECT 11 1.3 TWIN BAG 29 3.4 TOPLAM 862 100 12. PERİTONİT SIKLIĞI (1997 YIL SONU İTİBARİYLE BÜTÜN HASTALAR İÇİN): (EPİZOD / HASTA SAYI) ORTAMA 11.56 MİN. 2 MAX. 28 STANDART SAPMA 6.58 13. 1997 YILINDAKİ PERİTONİT SIKLIĞI ORTAMA: MİN. 13.87 2 MAX. 68 STANDRT SAPMA 14.31 14. 1997 YILINDA PERİTONİT GEÇİRMEYEN HASTA SAYISI: 565 15. KATETER ÇIKIŞ YERİ ENFEKSİYONU: A. TOPLAM HASTA SAYISI: 401 B. 1997 YILINDA KÇE GEÇİREN HASTA SAYISI: 154 C. 1997 YILINDA KÇE GEÇİRMEYEN HASTA SAYISI: 754 16. DİĞER KOMPLİKASYONLAR (TOTAL HASTA SAYISI; 754 HERNİ N % HİPERTANSİYON 111 7 İSKEMİK KALP HASTALIĞI 343 21.8 OBESİTE 138 8.8 PSİKOLOJİK 83 5.3 HİPERLİPİDEMİ 358 22.8 HİPERGLİSEMİ 136 8.7 DRENAJ BOZUKLUĞU 165 10.5 DİYALİZ YETERSİZLİĞİ 141 9.0 17. BESLENME KRİTERİ OLARAK SERUM ALBUMİN DÜZEYİ (SORUYA CEVAP VERENLER) N % SERUM <3.5 540 36.7 >3.5 930 63.3 TOPLAM 1470 18. SAPD HASTALARINDA EPO TEDAVİSİ (1997 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA) N % YAPILANLAR 395 43 YAPILMAYANLAR 524 57 HEDEF HEMOGLOBİN 9.6 HEDEF HEMATOKRİT 27.7 19. SAPD HASTALARINDA VİT D VEDAVİSİ (1997 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENİL SAPD 26
PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA; 1194) N % ORAL 526 44 İNTRAVENÖZ 38 3.2 20. SAPD HASTALARINDA KAN TRANSFÜZYONU (1997 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA) YAPILAN 67 TRANSFÜZYON SIKLIĞI (ÜNİTE/YIL): 1.2 / YIL 21. SAPD HASTALARINDA KARACİĞER HASTALIĞI (1997 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA) SEROLOJİ N % KÜMÜ LATİF % HbsAg(+) 68 7.6 10.9 HCV Ab(+) 160 17.9 21.2 İKİSİ (+) 30 3.4 İKİSİ (-) 636 71.1 TOPLAM: 894 100 KC HAST. TİPİ N % AKUT HEPATİT 6 15.4 KRONİK HEPATİT 33 84.6 SİROZ 0 TOPLAM 39 BİYOPSİ 10 22. MORTALİTE ÖLEN TOPLAM HASTA SAYISI:272 23. 1997 YILINDA ÖLEN HASTALARDA l\ /IORTALITE K1 İN KARDİYOVASKÜLER NEDENLERİ % 49 AKCİĞER EMBOLİSİ 1 43 0.9 4 SEREBROVASKÜLER 18 15.9 ENFEKSİYON 27 23.9 KARACİĞER YETMEZLİĞİ 0 0 MALİGNİTE 2 1.8 DİĞER 16 14.2 TOPLAM: 113 24. 1997 YIL SONU İTİBARİYLE DÜZENLİ SAPD PROGRAMINDA OLAN HASTALARDA DİYALİZ SÜRFI FRİ (AV^ N % <6 164 16.3 6-12 228 22.7 13-24 300 30 25.-36 158 15.7 37.48 65 6.5 49-60 46 4.6 >60 42 4.2 TOPLAM 1003 25. SAPD HASTALARINDA AKTİVİTE DURUMU (SORUYA CEVAP VERENLER) N % 27
EVRE 3 (NORMAL) 532 49.8 EVRE 2: 330 30.9 EVRE 1: 104 9.7 EVRE 0: 102 9.5 TOPLAM 1068 26. SAPD İLE UĞRAŞAN HEMŞİRE SAYISI : 60 (SORUYA CEVAP VERENLER) C. APD OTOMATİK VEYA ALETLİ PD) 1. MERKEZLERİN APD VE BAŞLAMA ZAMANI 2. 1997 YIL SONUNA KADAR APD TEDAVİSİ GÖREN HASTA SAYISI: TOPLAM: 129 15 YAŞINDAN KÜÇÜK: 13 %10 3. 1997'DE APD VE YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: 59 4. TOTAL HASTA SAYISININ CİNSİYET DAĞILIMI: N % KADIN : 39 47.6 ERKEK: 43 52.4 5. 1997 YILINDA HD'DEN APD'YE GEÇEN HASTA SAYISI: 9 6. 1997 YILINDA APD'DEN HD'E TRANSFER OLAN HASTA SAYISI: 7 7. 1997 YILINDA APD'YE ALINAN DM'LU HASTA SAYISI: 26 8. DİABETİK OLAN TOTL HASTA SAYISI: 66 " 9. APD'DE KULLANILAN MAKİNE TİP N % PD NIGHT 9 10.8 HOME CHOSE 4 4.8 SYKLER 70 84.3 10. 1997 YIL SONU İTİBARİYLE APD'DE ALINAN HASTALARIN DİYALİZ SÜRELERİ HASTA SAYISI N % <6 34 34.4 6-12 33 33.3 13-24 21 21.2 25-36 8 8 37-48 1 1 49-60 2 2 >60 0 0 TOPLAM: 99 28
TND REGISTRY 1997 - PD VERİLERİ MERKEZLERİN SAPD PROGRAMINA BAŞLAMA TARİHLERİ SÜREKLİ AYAKTAN PERİTON DİYALİZİ (SAPD, CAPD) (1997 YILINDA) SAPD NE YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: 415 1997 YILI SONU İTİBARİYLE İZLEMDE OLAN SAPD HASTA SAYISI: 1194 SAPD NE ALINAN YENİ DİABETİK HASTA SAYISI: 65 SAPD PROGRAMINDAN AYRILAN HASTA SAYISI: 235 SAPD'DEN TRANSPLANTASYONA TRANSFER: 37 SAPD'DEN HEMODİYALİZE TRANSFER: 79 HEMODİYALİZDEN SAPD NE TRANSFER: 174 TRANSPLANTASYONDAN SAPD NE TRANSFER: 13 1997 YILINDA YAPILAN AKUT P D: 844 1981 YILINDA BUGÜNE KADAR SAPD YAPILAN HASTA SAYISI :1892 15 YAŞINDAN KÜÇÜK HASTA SAYISI: 135 29
SAPD HASTALARİNDA CİNSİYET DAĞILIMI (N:1572) ALETLİ (OTOMATİK) PERİTON DİYALİZİ (APD) APD, 13 MERKEZDE UYGULANMAKTADIR 1997 YIL SONU İTİBARİYLE APD UYGULANAN TOTAL HASTA SAYISI: 129 (13 Ü ÇOCUK) 1997 YIL SONU İTİBARİYLE APD UYGULANAN TOTAL DİABETİK HASTA SAYISI: 66 1997'DE APD BAŞLANAN YENİ HASTA SAYISI: 59 1997 YILINDA APD YAPILAN DİABETİK HASTA SAYISI: 26 30
APD İÇİN KULLANILAN MAKÎNA TİPİ (n:81) SAPD İÇİN KONNEKTÖR SİSTEMLERİ (n:1026) 31
SAPD İÇİN ADAPTÖR SİSTEMLERİ (n:862) SÜREKLİ AYAKTAN PERİTON DİYALİZİ (PERİTONİT SIKLIĞI: hasta ayı) 1997 YIL SONU İTİBARİYLE BÜTÜN HASTALAR İÇİN; ORTALAM: 11.56 MİN: 2 MAX.: 28 STANDART SAPMA: 6.58 32
SAPD HASTALARINDAKİ KOMPLİKASYONLAR (1997 YIL SONUNA KADAR SAPD YAPILAN HASTALARDA; N;1572) SAPD HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ (g/d!) (N:1470) 33
SAPD HASTALARINDA ERİTROPOETİN KULLANIMI -1997 (N:919) SAPD HASTALARINDA VİTAMİN D KULLANIMI (N:1003) 34
SAPD HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJÎSİ (N:894) HD VE SAPD HASTALARINDA HCV PREVALANSI- 1997 35
SAPD HASTALARINDA FİZİKSEL AKTİVİTE DURUMU - 1997 SAPD HASTALARINDA DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ 1997 YIL SONU İTİBARİYLE YAŞAYAN HASTALAR (N:887) ESAS ALINARAK 36
APD HASTALARINDA DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ 1997 YIL SONU İTİBARİYLE YAŞAYAN HASTALAR <N:99) ESAS ALINARAK SAPD HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1997 YILINDA ÖLEN HASTA SAYISL113) 37
PERİTON DİYALİZİ DEĞERLENDİRMESİ: 1. KRONİK PERİTON DİYALİZİ UYGULAMALARI GİDEREK YAYGINLAŞMAKTA VE HD'E ÖNEMLİ BİR ALTERNATİF OLARAK SUNULMAKTADIR. 1997 YIL SONU İTİBARİYLE YAKLAŞIK 1200 HASTA SAPD, ÇOCUK HASTA ORANI SAPD'DE%7.1 İ, ADP'DE%10'DUR. 2. SAPD'DE ÇİFT TORBA SİSTEMİNİN EN YAYGIN SİSTEM OLDUĞU (%83.3) GÖRÜLMEKTEDİR. SAPD'NİN EN CİDDİ KOMPLİKASYONU OLAN PERİTONİT SIKLIĞI AZALMAKLA BİRLİKTE ARZU EDİLEN DÜZEYDE DEĞİLDİR. 3. SAPD HASTALARINDA NON-ENFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLARIN BAŞINDA HİPERLİPİDEMİ VE HİPERTANSİYON GELMEKTEDİR. HASTALARIN YAKLAŞIK %37'SİNDE SERUM ALBÜMİN DÜZEYİ 3.5 G/DL'NİN ALTINDADIR. 4. SAPD HASTALARINDA ERİTROPOETİN (%43 VS %63.4) VE AKTİF VİTAMİN D (%47.2 VS %68.6) KULLANIMI HD HASTALARINA GÖRE DAHA DÜŞÜKTÜR. BU ORANLAR DİYALİZ MALİYETİ AÇISINDAN ÖNEMLİDİR. 5. SAPD HASTALARINDA KAN TRANSFÜZYONU GEREKSİNİMİNİN VE HCV SIKLIĞININ ANLAMLI DÜZEYDE DÜŞÜK OLDUĞU (%21.2) VE FİZİKSEL KAPASİTELERİNİN İYİ KORUNDUĞU DİKKATİ ÇEKMEKTEDİR. 6. SAPD HASTALARINDAKİ EN ÖNEMLİ ÖLÜM NEDENİ KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLARDIR (%43.4). BUNU, ENFEKSİYONLAR VE SEREBROVASKÜLER HASTALIKLARI İZLEMEKTEDİR. 7. CAPD'NİN OTOMATİK MAKİNELERLEYAPIMI GİDEREK HASTALARIMIZDA ARTMAKTADIR. BUNLARIN FAZLA DİALİZAT SARFETTİĞİ VE DİALİZ MALİYETİNİ ARTTIRDIĞINA DAİR DIŞ KAYNAKLI BİLGİLER BİZDEDE ARAŞTIRMA KONUSU YAPILMALIDIR. 38
TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1997 BÖBREK TRANSPLANTASYONU 39
IV- TRANSPLANTASYON (REGISTRY'E KATILAN MERKEZ SAYISI: 18) 1. 1997 YILI SONUNA KADAR YAPILAN BÖBREK TX SAYISI: N % KADIN: 994 30 ERKEK: 2293 70 TOPLAM: 3287 100 CANLI: 2657 81 KADAVRA 630 19 TOPLAM 3287 100 2. 1997 YILINDA YAPILAN BÖBREK TX SAYISI: 364 (veri gönderenler) CİNSİYET N % KADIN: 118 33 ERKEK: 242 67 TOPLAM: 360 CANLI: 288 79 KADAVRA: 76 21 TOPLAM: 364 3. 1997 YIL SONU İTİBARİYLE MERKEZLERDE İZLENEN HASTA SAYISI: TOPLAM HASTA SAYISI: 2024 KENDİ TX OLGULARI: 2218 YURTİÇİNDE BAŞKA YERDEN: 474 YURTDIŞINDA BAŞKA YERDEN: 333 4. 1997 YILINDA CANLI VERİCİLERİN DAĞILIMI (DONÖR SAYISI): (veri gönderenler) N % ANNE 327 34.3 BABA 157 16.5 KARDEŞ 279 29.3 ÇOCUK 30 3.1 EŞ 57 6.0 DİĞER AKRABALAR 98 10.3 AKRABA OLMAYAN. 5 0.5 TOPLAM 953 100 5. 1997 YILINDA YAPILAN TRANSPLANTASYONLARDA ALLOGRFAT REJEKSİYON DURUMU (veri gönderenler) REJEKSİYON TİPİ HASTA BİYOPSİ HİPERAKUT 6 2 AKSELERE 4 4 AKUT 80 63 KRONİK 31 39 6. HbsAg (+) HASTALARDA BÖBREK TX YAPILIYORMU? N: % 40
EVET: 6 33 HAYIR: 12 67 7. HCV Ab (+7 HASTALARDA BÖBREK TX YAPILIYORMU? N % EVET: 15 83 HAYIR: 3 17 8. TRANSPLANTASYON HASTALARINDA KARACİĞER HASTALIĞI (1997 yılı sonu itibariyle izlenen hastalarda) SEROLOJİ N % KÜMÜLATİF % HbsAg(+) 53 2.3 3.2 HCV Ab (+) 478 23.4 24 İKİSİ (+) 12 0.6 İKİSİ (-) 1502 73.4 TOPLAM: 2045 9. HIV (+) HASTA SAYISI: (31 ARALIK 1997 YIL SONU İTİBARİYLE):1 10. MORTALİTE: A. 1997 YILINDA ÖLEN HAS TA SAYISI: 45 B. BU HASTALARDA ÖLÜM NEDENLERİ: N % KARDİYOVASKÜLER: 3 6.7 AKCİĞER EMBOLİSİ 1 2.2 SEREBROVASKÜLER 19 42.2 ENFEKSİYON 3 6.7 KARACİĞER YETMEZLİĞİ 7 15.6 MAÜGNİTE 7 15.6 DİĞER 5 11.1 TOPLAM 45 100 11. 1997 YILINDA DİYALİZE DÖNEN HASTA SAYISI: 53 12. GRAFT KAYBI NEDENLERİ (veri gönderenlerde) N % ÖLÜM 338 19.7 KRONİK REJEKSİYON 794 46.3 ORİJİNAL HASTALIK NÜKSÜ 158 9.2 TEDAVİ UYUMSUZLUĞU SONUCU OLUŞAN İRREVERSİBLE AKUT REJEKSİYON 137 8 DİĞER NEDENLER 288 16.8 TOPLAM 1715 100 13. SURVIVAL ANALİZ: SADECE ÜÇ MERKEZ K-M YÖNTEMİNE GÖRE DEĞERLENDİRME YAPMIŞ. ÇOĞU MERKEZİN DEĞERİ BELİRTİLMEMİŞ. Not: Geçen seneki registry kitabında yayınlanan, ERA-EDTA nın Türkiye için yaptığı yaşam süresi gragiğine bakınız. 41
BÖBREK TRANSPLANTASYONU REGISTRY'YE KATILAN MERKEZ SAYISI = 18 1997 YILI SONUNA KADAR YAPILAN TOPLAM RTX SAYISI: 3287 YURTDIŞINDA ÖPERE EDİLEN OLGULAR = 333 1997 YILINDA YAPILAN RTX = 364 BÖBREK TRANSPLANTASYONU (YILLARA GÖRE TX SAYILARI) 42
BÖBREK TRANSPLANTASYONU {1997 YILINDA YAPILAN RTX: DONÖR TİPİNE GÖRE DAĞILIMI) BÖBREK TRANSPLANTASYONU KADAVRA/CANLI ORANI (YİLLARA GÖRE DAĞILIM) 43
BÖBREK TRANSPLANTASYONU (1997 YILINDA YAPILAN BÖBREK TRANSPLANTASYONLARI - CİNSİYET DAĞILIMI; N:360) RENAL ALLOGRAFT REJEKSİYON (1997 YILINDA) 44
RTX OLGULARINDA HEPATİT SEROLOJÎSİ (N:1502) HBsAg(+) HASTALARDA BÖBREK TRANSPLANTASYONU -1997 (N:18) HCVAb(+) HASTALARDA BÖBREK TRANSPLANTASYONU -1997 (N;18) 45
RTX HASTALARINDA GRAFT KAYBI NEDENLERİ (BÜTÜN HASTALARDA; N:1715) RTX HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1997 YILINDA ÖLEN HASTALARDA; N:45) RTX HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ (1996/1997 SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI) 46
TRANSPLANTASYON DEĞERLENDİRMESİ 1. BÖBREK TRANSPLANTASYONU, ÜLKEMİZDE SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİĞİ TEDAVİSİNDE HD'DEN SONRA GELEN RENAL REPLASMAN TEDAVİSİ YÖNTEMİDİR. BUGÜNE KADAR 3300 CİVARINDA BÖBREK TRANSPLASYONU YAPILMIŞTIR. BU OLGULARIN ÇOĞUNDA (%81) DONÖR OLARAK CANLI KAYNAKLAR KULLANILMIŞTIR. KADAVRADAN YETERİNCE BÖBREK SAĞLANAMAMASI ÜLKEMİZİN EN ÖNEMLİ SAĞLIK SORUNLARIN DAN BİRİSİDİR TRANSPLANTASYON SAYISI, OLMASI GEREKENİN ÇOK ALTINDADIR. DEVLET VEREM SAVAŞ, SITMA SAVAŞ, ÖRGÜTLERİ GİBİ BÖBREK TEMİNİ İLE UĞRAŞAN ÖRGÜTLER KURMALIDIR BU KONUDA BAŞARILI İSPANYA MODEL ÖRNEK ALINABİLİR. KADAVRA SAHİP VE YAKINLARININ DEVLET TARAFINDAN ÖDÜLLENDİRİLMESİ (ÜCRETSİZ ULAŞIM, VE SAĞLIK HİZMETLERİ, ÖĞRENİM GİBİ...). 2. SON UÇ YIL AZALMA EĞİLİM GÖSTEREN BÖBREK TRANSPLANTASYONUNDA 1997 YILINDA HEM TOTAL SAYISAL HEMDE KADAVRA BÖBREĞİ TEMİNİNDE ÖNEMLİ SIÇRAMA OLMUŞTUR. TX SAYISI BİR ÖNCEKİ YILA GÖRE %88.6'LIK ARTIŞ GÖSTERMİŞTİR. MERKEZLER ARASINDAKİ ORGAN PAYLAŞIMININ BU. ARTIŞA ÖNEMLİ KATKISI OLMUŞTUR. İLLEGAL YAPILAN TRANSPLANTASYONLARIN SORUMLULARI AĞIR ŞEKİLDE CEZALANDIRILMALIDIR. 3. MERKEZLERİN ÇOĞU (%67) HBşAg (+) HASTALARA BÖBREK TRANSPLANTASYONU YAPMAZ İKEN HCV (+) HASTALARDA DAHA LİBERAL BİR YAKLAŞIM (%83) İZLENMEKTEDİR. 4. 1997 YILI MORTALİTE ANALİZİNDE İLGİNÇ OLARAK SEREBROVASKÜLER HASTALIKLARIN EN ÖNEMLİ ÖLÜM NEDENİ OLDUĞU (%42.2) SAPTANMIŞTIR. DİĞER ÖNEMLİ NEDENLER ARASINDA KARACİĞER YETMEZLİĞİ VE MALIGNİTE GELMEKTEDİR. 5. ÜLKEMİZDE GRAFT KAYIPLARININ EN SIK RASTLANAN NEDENLERİ KRONİK REJEKSİYON (%46.3) VE ÖLÜM (%19,7)'DÜR. 6. HASTA GRAFT SURVIVAL ANALİZLERİ İÇİN 1996 YILINDA YAYINLANAN REGISTRY KİTABINDAKİ BELİRTİLER VE ERA-EDTATARAFINDAN ÇİZİLEN GRAFİKLERE BAKILMALIDIR. 47
48
49
50