Genel Bir Bakış Bölüm Sekiz Alıştırmanın Planlanması (Faktörler) Beceriyi Küçük Parçalara Ayırmak: İlerlemek ve Sıralamak Bütün-Parça Alıştırması Hız-Doğruluk Takası İki taraflı aktarım Psikolojik Stratejiler Motivasyon ve Alıştırma Amaç Belirlemek Zihinsel Antrenman Yanlışlar, Doğrular & Daha Doğrular Alıştırma mükemmel yapar. Practice makes perfect! İyi planlanan alıştırma mükemmel yapar. Good practice makes perfect! Parçalı Çalışma Bütün Çalışma Parçalı çalışma karmaşık becerilerin parçalara bölünüp ayrı ayrı çalışılması Amaç bu parçaları bir bütün olarak birleştirmektir. Faydaları Beceriyi basitleştirmek Alıştırmanın başında yüksek başarı elde edilmesi sonucu motivasyonun artması Sadece problemli kısımların çalışılmasına imkan vermesi ve zaman tasarrufu.
Parçalı Çalışma Becerinin Doğası Parçalı çalışma yöntemi seçilirken dikkat edilecekler. Görev karmaşıklığı: beceriyi oluşturan parçalar. Bu aynı zamanda bilgi-işlem gereksinimlerini de gösterir. Görev organizasyonu: beceriyi oluşturan parçaların birbirinden bağımsızlığı Görev Organizasyonu rev Organizasyonu Düşük Yüksek ksek Görev Karmaşı şıklığı Düşük Elleri çırpmak Golf te topu hedefe koymak Yüksek 8 düğümü atmak Voleybol da sıçrayarak servis yapmak Parçalı Çalışma Yeterlilikler Öğrenenin yeterlilikleri sınırlı deneyimi, zihinsel ve dikkat kapasitesine sahip olan uygulayıcı için bütün yerine parçalı alıştırma önerilir. Deneyimi fazla ve yüksek düzeyde ulaşma azmi ve isteği olan öğrenenler için parçaya bölmek yerine bütün alıştırma yöntemi takip edilebilir. Parçalı Çalışma Çok yavaş, bileşen etkisinin olmadığı seri becerilerin zor öğelerinde parça antrenmanı yapmak çok verimlidir. Çok hızlı, programlanmış hareketlerde parçaları ayrı ayrı çalışmak nadiren faydalıdır & öğrenme için zararlı olabilir. Parçalı Çalışma - Türleri Parça çalışmasının türleri Birbiri üzerine ekleyerek Parçalar ayrı ayrı çalışılır sonra birleştirilir Parçalar birbiri üzerine bindirilir (yeni parça alıştırma yapmadan veya öğrenildikten sonra) Zincirlemeler öne veya geriye sıralı olabilir. Küçük parçalara böl & ayrı çalış Aynı anda yapılan hareket bütünleri ayrı olarak çalışılır. İki elle org veya davul çalmak örneği. Beceriyi sadeleştirerek veya basitleştirerek Kullanılan aleti değiştirerek Becerinin koordinasyon gereklerini değiştirerek Hareketin hızı veya kuvvetini değiştirerek Çevrenin karmaşıklığını azalarak (kapalıdan açık beceriye)
Parçalı Çalışma Uzun süreli seri beceriler Parça çalışması, parçaların bütünden göreli olarak bağımsız yapıldığında en etkilidir. Becerinin kolay parçasını çalışmak yerine sorunlu parçası ile daha çok çalışılabilinir. Kısa süreli kesik beceriler Özellikle beceri hızlıysa, kesik becerinin parçalarının ayrı ayrı çalışılması bütüne aktarımı etkiler. Bu etki de olumsuzdur. Fitts Kanunu Deney (http://www.tele-actor.net/cgi-bin/fitts/applet1.pl) Fitts Kanunu Fitts Kanunu Fitts deneyi: hareket için gerekli olan zaman, hareket mesafesi arttıkça ve hedef genişliği azaldıkça sistemli bir şekilde artar. Geniş hedefe uzun bir hareket, dar hedefe yapılan kısa hareket kadar hızlıdır. Prensip: Hedefe hareket zamanı Log2(2M/HG) ile doğrusal bir şekilde ilişkilidir; HZ = a + b [Log2(2M/HG)] a & b sabittir; M= Mesafe & HG = Hedef genişliği Hedef Mesafesi Hedef Genişli liği Hız-doğruluk takası: Hareket hızının hareket doğruluğu taleplerinden etkilenme özelliğidir. Ya da hareket hızı arttığında doğruluğu azaltma eğilimidir. Hızı arttırıp doğruluğu azaltma yada hızı azaltıp doğruluğu arttırma tercihi Yavaş hareketlerin daha doğru olması beklenir. Çünkü hatayı bulmak ve düzeltmeleri yapmak için daha fazla zaman vardır. Fitts kanunu, eğer hatalar fazla ise kişinin bunları azaltmak için yavaşlaması gerektiğini gösterir.
Fitts Kanunu Kısaca Fitts kanunu bize şunları söyler: Mesafe arttırıldığında, zaman hafif bir şekilde artar. Genişlik azaltıldığı zaman, zaman artar. Zaman belirli oranlardaki hareket mesafesi ve hedef genişliğinde sabittir. Bu prensipler değişik hareket ortamları, değişik kişiler (yaş & cinsiyet), ve kullanılan beden parçaları için geçerlidir. Çok Hızlı Kesik Hareketlerde Takas Çekiç Vurmak hedefi vurmayı içeren (yukarı ve aşağı) ve 200 ms de yapılan hızlı bir harekettir. Hareket hızını artır, hata artar Hareket mesafesini artır, hata artar Dolayısı ile geri bildirim alınamayacak çok hızlı hareketlerde bile hatanın azaltılması için hareketin yavaşlatılması gerekir. Hareket Mesafesi & Hedef Genişliği Sabitliği Hızlı Hareketlerdeki Hata Kaynakları Geri bildirim ayarlamaları yapılamayacak çok hızlı hareketlerde bile hata vardır. Neden? Motor Programdaki gürültü (sinir & kas sistemi bağlantısı). M1 & M2 deki uyuşmazlık (stretch reflexes). Üretilecek kuvvetin büyüklüğü (daha çok kuvvet, daha çok gürültü). Yer çekimi kuvveti.
Hız-Doğruluk Takasındaki İhlaller İki Yönlü Aktarım Zamansal Hatalar Mekansal Doğruluk: hedefe ilişkin durumda hedefi vurabilmek. Zamansal Doğruluk: doğru zamanda işi yapabilmek. Hareketi çok yavaşlatırsak veya çok hızlı yaparsak zamansal doğruluğu artırırız.? Hız-Doğruluk Takasındaki İhlaller Çok Kuvvetli Hareketlerin Üretimi Kolun belirlenen hedefe Yavaş salımı (tork un%21 i), az hata Orta salınım (tork un%50 si), çok hata En hızlı salınım (tork un %84 ü), az hata Neden? Maksimum Tork un %70 inden hızlı hareketlerde kuvvet üretiminde az değişkenlik vardır. Hareket daha düzgün ve hatasız yapılır. Amaçlar; Amaç Belirleme Meydan okuyan Elde edilebilir (ulaşılabilir) Gerçekçi Özel (Belirli) performansa yararlı etkileri vardır.
Amaç Belirleme Sonuç amaçları hareketin sonucuna odaklanan hedeflerdir. Performans amaçları bireyin önceki performanslarına ilişkin olarak yaptığı ilerlemelerle ilgili hedeflerdir. Süreç amaçları hareket üretiminin niteliğine odaklanan hedeflerdir. Hedef beceriler, hedef davranış & hedef içeriği. Zihinsel Alıştırma Zihinsel prova hareketin ortaya konulmadığı durumda bireyin bir motor beceriyi yapıyormuş gibi düşünmesi prosedürüdür. Zihinsel pratik bireyin bir motor becerinin bilişsel, sembolik yada usule ait (procedural) yönlerini düşünerek zihinsel prova yapmasıdır. Sonuç, Performans & Süreç Amaçlarına Örnekler Etkinlik Voleybol Sonuç Amaçları Ligi kazanmak Performans Amaçları Blok performansını %40 dan %50 ye çıkarmak Süreç Amaçları Her blok denemesinde file seviyesinde nüfuz etmek Zihinsel Alıştırma Zihinsel pratik nasıl işler? Zihinsel pratik, becerinin bilişsel-sembolik öğelerini kolaylaştırır. Olası hareketleri değerlendirerek ve zihinsel olarak bu hareketlerin sonuçlarını tecrübe ederek Zihinsel pratik güven oluşturur.
İp düğümleme (Sekiz) D/Y ÇS KLS Toplam Şu an Oran Adı Soyadı 28 32 40 100 60 100 1. ENGİN KILIÇ 14 18 0 32 32 53,3 2. MURAT PEKDEMİR 14 12 0 26 26 43,3 3. HAKAN AKBABA 22 16 0 38 38 63,3 4. TURNA ARSLAN 18 20 0 38 38 63,3 5. MESUDE ÇİFTÇİ 12 28 0 40 40 66,7 6. İSMAİL HAKKI DEMİRCİ 10 18 0 28 28 46,7 7. ALİ HAYDAR KELGÖKMEN 22 22 0 44 44 73,3 8. MUSTAFA HÜSNÜ KOCA 16 24 0 40 40 66,7 9. GÖKHAN YENİLMEZ 12 22 0 34 34 56,7 10. OZAN AYDEMİR 11. GÖKHAN GÜLER 10 28 0 38 38 63,3 12. ERKAN KAVAK 24 22 0 46 46 76,7 13. NİHAL SEVİNÇ KIRAL 22 24 0 46 46 76,7 14. TUĞBA KODEN 22 22 0 44 44 73,3 15. CEM KOYUN 18 22 0 40 40 66,7 16. EMRE ERDİNÇ TAMGÜÇ 18 18 0 36 36 60,0 17. KEZBAN TULU 18 28 0 46 46 76,7 18. KADRİYE YILMAZ 14 18 0 32 32 53,3 19. MURAT AVCI 16 18 0 34 34 56,7 Max. 24 28 0 46 46 76,7 Min. 10 12 0 26 26 43,3 Average 16,78 21,11 0,00 37,89 37,9 63,1 Stdev 4,40 4,35 0,00 6,08 6,1 10,1