r. oç. r. Musa Galip ÖZK NOKTNIN İZ ÜŞÜMÜ VE İŞRETLEME Herhangi ir cismin tasarlanması veya çizilmiş resminin okunması, ununla ilişkili noktalara ait görünüşlerin analiz eilmesi ile sağlanır. İki noktaan ir oğru, en az üç oğruan ir yüzey ve en az üç yüzeyen ir cisim meyana gelir. u seepleir ki iz üşüm tekniğinin öğrenilmesine NOKT nın iz üşümü ile aşlanır. Teorik olarak noktanın oyutları yoktur. Saece noktanın yeri varır. (Şekil a) a ir noktanın I. ölgeeki iz üşümleri ve oşluktaki yeri verilmiştir. u şekile noktanın iz üşümleri iririne ik üç üzlem üzerineir ve ait olukları üzlemlerin isimlerinin aş harfleri üyük harf olarak küçük harf üzerine konmuştur. Noktanın oşluktaki yeri üyük harf ile gösterilmiştir. O (a) () yer ekseni yer ekseni Şekil (Şekil a) a noktasının, ve iz üşüm üzlemlerine olan gerçek mesafeleri tam olarak ölçülemez. unun yapılailmesi için ve üzlemleri şekileki gii açılarak üzlemine getirilir ve (Şekil ) ele eilir u şekle noktasının EÜR ü enir. Epürlere üzlemleri sınırlayan çizgilere her zaman ihtiyaç yoktur u uruma (Şekil ) eki çizim (Şekil 2)eki hali alır. O (a) () yer ekseni yer ekseni Şekil 2
r. oç. r. Musa Galip ÖZK Temel izüşüm üzlemlerinin irirleriyle olan arakesitlerine ER EKSENİ veya üzlemlerin irirlerine ik olmalarınan olayı KTLM ÇİZGİSİ enir. Her hangi ir noktanın temel izüşüm üzlemlerine olan uzaklıkları (Şekil 3) eki gii alanırılır. noktasının yatay izüşüm üzlemine olan uzaklığı KOT (y), alın izüşüm üzlemine olan uzaklığı ZKLIK (z), profil izüşüm üzlemine olan uzaklığı RLIK(x) olarak alanırılır. unan sonra arlık yerine (x), yükseklik yerine (y), uzaklık yerine (z) kullanılacaktır. yrıca Şekil 4 e gösteriliği gii yer eksenleri e x,y,z eksenleri olarak anılacaktır. aralýk (x) uazaklýk (z) kot (y) Şekil 3 X x y Z z X Z Z Şeki 4 2
r. oç. r. Musa Galip ÖZK RIMCI İZÜŞÜM ÜZLEMLERİ Cisimlerin etayları hakkına ilgi sahii olmak için azen temel izüşüm üzlemlerineki görünüşleri yeterli olmayailir. u gii urumlara aha fazla etay ele etmek için yarımcı izüşüm üzlemi veya üzlemleri kullanmak gerekir. arımcı izüşüm üzlemleri rasgele çizilemez. Çizilecek ilk yarımcı izüşüm üzlemi, temel izüşüm üzlemlerinen irine ik olmak zorunaır. Çizilen ilk yarımcı izüşüm üzlemine irinci yarımcı izüşüm üzlemi aı verilir. irinci yarımcı izüşümün çizilmesi için: a) ygun akış oğrultusu ) akış oğrultusuna ik ir yerekseni çizilir. (u yerekseni temel izüşüm üzlemi ile irinci yarımcı izüşüm üzlemi arasınaki katlama çizgisiir.) c) irinci yarımcı izüşüm üzlemine, nuktaların yer eksenine olan uzaklıkları taşınır. ) Şekil 5 ve 6 a lın İzüşümünün irinci arımcı Görünüşünün Çizimi görülmekteir. Şekiller İncelenerek işaretlemelerin neeni ve uzaklıkların nereen niçin alınığı anlaşılailir. yarýmcý izüþüm üzlemi Şekil 5 3
r. oç. r. Musa Galip ÖZK. yarýmcý izüþüm üzlemi. yarýmcý izüþüm üzleminin yerekseni Şekil 6 K K K K. Şekil 7: atay İzüşümen irinci arımcı Görünüşün Çizimi 4
r. oç. r. Musa Galip ÖZK r. r. r. r. r. Şekil 8: rofil İzüşümen irinci arımcı Görünüşün Çizimi OĞRLRIN İZÜŞÜMLERİ oğru: Hareket halineki ir noktanın yön eğiştirmeen uzaya çizmiş oluğu, aşlangıç ve itiş noktası elli olmayan çizgiye oğru enir. oğru parçası: aşlangıç ve itiş noktalarının koorinatları (x,y,z) olayısıyla uzaysal konumu ilinen oğruur. oğru parçasının uçlarınan alınacak noktaların izüşümlerini irleştiren oğrular, oğru parçalarının görüntüleri olur. (Şekil 9 ) a a a a Şekil 9 5
r. oç. r. Musa Galip ÖZK ÖZEL OĞRLR Temel İzüşüm üzlemlerine paralel veya ik olan oğrulara, özel oğrular enir. aralel veya ik olukları İzüşüm üzleminin aı ile anılır. (lın oğrusu, rofil oğrusu, atay oğrusu) lın oğrusu: lın İzüşüm üzlemine paralel veya çakışık olan oğrulara LIN OĞRS enir. lın üzleme TM O (T..) görüntüsü verir. (Şekil 0) T.. a a a a a T.. a Şekil 0 atay oğrusu: atay İzüşüm üzlemine paralel veya çakışık olan oğrulara T OĞRS enir. atay üzleme TM O (T..) görüntüsü verir. (Şekil ) a a a a a a Şekil 6
r. oç. r. Musa Galip ÖZK rofil oğrusu: rofil İzüşüm üzlemine paralel veya çakışık olan oğrulara ROFİL OĞRS enir. rofil üzleme TM O (T..) görüntüsü verir. (Şekil 2) a a a a a a Şekil 2 lına ik oğru: lın İzüşüm üzlemine Nokta Görüntüsüne (N.G.) iğer üzlemlere paralel olmak zoruna oluğunan oralara TM O (T..) görüntüsü verir. (Şekil 3) a a a a a a Şekil 3 7
r. oç. r. Musa Galip ÖZK rofile ik oğru: rofil İzüşüm üzlemine Nokta Görüntüsüne (N.G.) iğer üzlemlere paralel olmak zoruna oluğunan oralara TM O (T..) görüntüsü verir. (Şekil 4) a a a a a a Şekil 4 ataya ik oğru: atay İzüşüm üzlemine Nokta Görüntüsüne (N.G.) iğer üzlemlere paralel olmak zoruna oluğunan oralara TM O (T..) görüntüsü verir. (Şekil 5) a a a a a a Şekil 5 8
r. oç. r. Musa Galip ÖZK GELİŞİGÜZEL OĞRLR Temel İzüşüm üzlemlerinen hiç irine paralel veya ik olmayan oğrulara GELİŞİGÜZEL OĞR enir. u tip oğrular hiçir İzüşüm üzlemine T.. görüntüsü vermezler. (Şekil 6) a gelişigüzel ir oğrunun izüşümleri görülmekteir. a a a a a a Şekil 6 GELİŞİGÜZEL OĞRLRIN TM OLRI ve ÇILRI Gelişigüzel oğruların T.. larının ulunailmesi için, yarımcı görünüşlerinin çizilmesi şarttır. u görünüşte oğruya ik olarak akmak ve T.. görünüşünü ulmak gerekir. Temel kural T.. u aranan oğruya paralel ve izüşüm üzlemlerinen irine ik ir yarımcı izüşüm üzlemi almak ve u üzlem üzerineki görünüşünü ele etmektir. (Şekil 7) e oğrusunun T.. u atay üzleme ik ve oğrusuna paralel. arımcı izüşüm üzlemini almakla ele eilmiştir. ynı işlem iğer üzlemler içine uygulanailir. Gelişigüzel oğruların üzlemlerle yaptıkları açılar oğrunun T.. Görüntüsünün ele eiliği üzleme ele eilir. (Şekil 7) e verilen EÜR e oğrusunun yatay üzlemle yaptığı açı görülmekteir. (Şekil 8) e verilen EÜR e oğrusunun lın üzlemle yaptığı açı görülmekteir. (Şekil 9) e verilen EÜR e oğrusunun rofil üzlemle yaptığı açı görülmekteir. 9
r. oç. r. Musa Galip ÖZK a a T.. a K Ka a T.. a Şekil 7 T.. a a a a a a r.a r. a T.. Şekil 8 0
r. oç. r. Musa Galip ÖZK T.. a a a a a a r.a r. a T.. Şekil 9