F Z IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE : ÖRE : prizmas prizmas Bir içine erlefltirilmifl birbirine ap fl k, prizmalar ndan e gelen fl k fl n flekildeki olu izlior prizmas n n fl k rma indisi n, prizmas n nki n, n nki de n dir < oldu una göre, n, n, n aras ndaki iliflki nedir? (Ö - 999) Bir içindeki ve prizmalar birbirine ap fl kt r prizmas na gelen fl k fl n flekildeki olu izlior, prizmalar n n ve n n fl k rma indisleri s ras la n, n, n oldu una göre, bunlar aras ndaki iliflki nedir? (Ö - 000) A) n B) n C) n D) n E) n A) n B) n C) n D) n E) n prizmas prizmas Çok k r c ortam ile az k r c ortam aras ndaki k r - c l k fark azald kça s n r aç s büür I fl n ortamdan prizmas na girerken normale aklaflm fl, den a ç karken normalden uzaklaflm flt r Buna göre, n n fl k rma indisi ve ninkinden küçüktür Prizmalar n ve aç lar aras nda < iliflki- si oldu una göre, > oldu u geometrik özelliklerden anlafl l r > olmas, fl n n dan prizmas na girerken, prizmas ndan, a ç karkenkinden daha fazla k r ld n bu da, n oldu unu gösterir Buna göre, k r lma indisleri aras nda n iliflkisi vard r an t: B ndan a gelen fl n için s n r aç s ndan a gelen fl n için s n r aç s ndan daha küçüktür Bu nedenle n > n olur ve prizmalar n n fl - k rma indisleri, n nkinden büüktür n olur an t : E avram Dersaneleri
IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE : ÖRE :, mercekleri ile Z anas asal leri çak flacak biçimde afla daki gibi düzenlenior asal Z asal f Odak uzakl f olan ak nsak merce i ile düzlem anas flekildeki gibi erlefltirilior merce ine gelen,, fl k fl nlar ndan hangileri anas ndan ans r? (Ö - 000) A) aln z B) aln z C) aln z D) ve E) ve mercek mercek ana merce ine gelen fl k fl n flekildeki olu izleerek düzenekten ç k or Buna göre, afla daki arg lardan hangisi kesinlikle anl flt r? (fiekildeki dikdörtgenler, mercekler ve ana erine kullan lm flt r) (Ö - 00) A) merce i kal n kenarl d r B) merce i ince kenarl d r C) Z anas tümsek anad r D) ve merceklerinin odak uzaklar birbirine eflittir E) ve merceklerinin birer oda birbirile çak fl kt r F F asal Z f ak nsak merce e asal e paralel gelen fl n k r ld ktan sonra odaktan geçip düz anaa gelir ve ans r ak nsak merce in optik merkezine gelen fl n F F F ercek ercek An Asal da düz anaa gelir, ve ans r ak nsak merce e odak noktas ndan gelen fl - n asal e paralel k r l r Düz anaa ulaflamaz an t : D I fl n n n sistemde izledi i ola bak ld nda merce inin kal n kenarl merce inin ince kenarl oldu u görülür Z bölgesinde fl ans tan düz ana, çukur ana a da tümsek ana olabilir Ancak merceklerin odak noktalar çak fl k de ildir an t: E avram Dersaneleri 6
IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE : ÖRE 6 : su fiekil Hava içinde bulunan bir fl k prizmas na fl k gönderildi inde flekil deki gibi bir ol izlemektedir Ifl k an prizmaa flekil deki gibi gönderilirse verilen ollardan hangisini izler? fiekil Hava--hava ortamlar nda flekil deki olu izleen fl n flekil deki hava--su ortamlar nda hangi olu izler? (n > n su ) A) B) C) D) E) (avram Dershanesi orusu) A) B) C) D) E) (avram Dershanesi orusu) ormal s n r = fiekil L hava su e bak ld nda fl n prizmaa lik aç la geldi i 90 lik aç la k r ld görülür O halde prizmadan havaa geçen fl k için s n r aç s dir Ifl n prizmadan havaa geçerken den küçük bir aç la gelirse normalden uzaklaflarak k r l r den büük bir aç la gelirse havaa geçemez, tam ans maa u rar Buna göre fiekil de verilen fl n olunu izler an t : D Prizma hava nda olsad olunu izlerdi Prizma, n indisine eflit bir ortamda olsad hiç k r lmadan geçer ve L olunu izlerdi uun indisi havan nkinden büük nkinden küçük oldu undan prizma sua dald r ld nda fl n olunu izler an t : C 7 avram Dersaneleri
IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE 7 : ÖRE 8 : O L O P ata fiekilde kesiti verilen dan havaa geçen fl k için s n r aç s dir Cam n küresel üzeinin merkezi O noktas oldu una göre ata olarak gelen fl n hangi olu izler? A) B) C) D) E) (avram Dershanesi orusu) Odak uzakl f olan incekenarl merce e flekildeki gibi gelen fl n, sistemi terkederken asal i nerede keser? (L = LO = O = = P = f) A) O ile L aras nda B) L'de C) L ile aras nda D) 'de E) 'nin d fl nda (avram Dershanesi orusu) O ormal L O P Ifl n az k r c ortamdan çok k r c ortama geldi inden normale aklaflarak k r l r Çok k r c ortamdan az k r c ortama geçerken s n r aç s na bak - l r Gelme aç s s n r aç s ndan küçük oldu u için normalden uzaklaflarak k r l r an t : C nce kenarl merce in optik merkezine gelen fl n an do rultuda geçer Düz anaa gelen fl n normal ile an aç apacak flekilde ans r nce kenarl merce e f odak uzakl ndan gelen fl n merce i, f uzakl kta kesecek flekilde k r l r an t : C avram Dersaneleri 8
IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE 9 : ÖRE 0 : i fiekil - n n n z i V I II III IV fiekil - n n z Şekil I Şekil II fl n n n, birbirine paralel,, z sadam ortamlar nda izledi i ol flekil - deki gibidir aradan ç kart l rsa, fl n n n izleece i ol flekil - dekilerden hangisi gibi olur? A) I B) II C) III D) IV E) V (avram Dershanesi orusu) ve, sadam ortamlard r 'ten 'e gelme aç - s la gönderilen fl n flekil I deki olu izlemektedir fl n aç s la 'den 'e gönderilirse flekil II de verilen ollar n hangilerini izleebilir? A), ve B), ve C) ve D), ve E) aln z (avram Dershanesi orusu) ak nsak i ormal r r II fl n na ndan na geçerken neel Ba nt s n ugulaal m (I) n in i in r ndan Z na geçerken (II) n in r z in 90 I ve II nolu ifadeleri birbirine eflitlersek n in i z in 90 bulunur Demekki fl n ndan z na geçerken normal ile 90 lik aç apmal an t : B n n n z ormal ormal ve k r c ortamlar an olsad fl n kesikli çizgi önünde giderdi Ifl n normale aklaflm fl O halde fl n az o undan çok o una geçmektedir n > n fiekil II de fl n çok o- un (n ) ndan az o un (n ) na gelior Buna göre, Tam ans ma apabilir () üzei s rarak gidebilir (ormal ile 90 aç s ) () Di er ortama geçerek normalden uzaklaflabilir () an t : A 9 avram Dersaneleri
IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE : L P O O nda bulunan noktas ndan O noktas na gelen fl n flekildeki olu izlemektedir Buna göre L,, P noktalar ndan O noktas na gönderilen,, fl nlar ndan hangileri or- O tam na geçebilir? (Ifl nlar an renktir) P A) aln z B) aln z C) aln z D) ve E), ve (avram Dershanesi orusu) fl n n n üzei s rarak gidebilmesi için çok o- un ortamdan az o un ortama s n r aç s ile gelmesi gerekir Demek ki n n k r c l k indisi, n n k r c l k indisinden büük olmal ( > ) n r aç - s ndan küçük gelifl aç lar nda fl n di er ortama geçer ve P noktas ndan gelen fl nlar n normalle apt aç s n r aç s ndan () küçük oldu u için ve P noktas ndan gelen ve fl nlar na geçer an t : D avram Dersaneleri 0
IfiI I IRILAI VE ERCELER ÖRE : z ' ' fiekil ve flekil deki,, z ortamlar sadamd r ndaki gözlemciler ve z ortamlar ndaki cismini ' olarak gördüklerine göre ortamlar n n, n ve n z k r c l k indisleri aras nda nas l bir iliflki vard r? A) n z > n > n B) n > n z C) n > n > n z D) n z > n > n E) n > n z > n (avram Dershanesi orusu) Göz, az k r c ortamda, cisim çok k r c ortamda ise cisim oldu undan daha ak nda ve daha büük görülür de cismi daha ak n göründü ünden n > n dir fiekil de cismi daha uzak göründü ünden n > n Z dir an t : C avram Dersaneleri