Dijital hastanenin kalbi teknoloji. Yeşil Bilişim

Dijital hastanenin kalbi teknoloji Yeşil Bilişim

önsöz vizyon >> Dijital hastaneye dönüşüm süreçlerinizde yanınızda olacak önemli bir kaynak Sağlık sektöründe yaşadığımız hızlı değişim, biz sağlık kuruluşlarının da çok daha hızlıca değişime ayak uydurmasını gerektirmiştir. Yaşadığımız değişime ayak uydurmak için iyi ve esnek bir teknoloji altyapısı gerekmektedir. Bunun yanı sıra değişimin son yıllarında, kurumların karlılıkları düşerken yükleri artmıştır. Sağlık kuruluşlarımızı doğru, sağlıklı ve güvenli şekilde yönetebilmek ve yaşamlarını devam ettirmek için çok iyi kurgulanmış bir bilişim altyapısı ihtiyacı doğmuştur. Bu durumdan yola çıkarak SABİYAP olarak hizmet ettiğimiz sağlık sektörüne en iyi hizmeti nasıl verebiliriz? Bunu siz değerli sağlık yöneticileri ile birlikte tartışalım ve bazı yol haritaları çıkaralım istedik. Bu yıl gerçekleştireceğimiz Sağlık Bilişim Zirvesi; sağlık bilişimi adına gelişen en son teknolojileri ve sağlık alanında uyarlanabilecek birçok proje ve konuyu ele alan bir etkinlik olacaktır. Sağlık Bilişim Zirvesi, bilişim zirvesinden de öte sağlık sektöründeki birçok konunun bilişim penceresinden gündeme getirildiği, tartışıldığı ve hatta çözüm üretildiği bir etkinlik olarak hedeflenmiştir. Bu hedeflerimiz ile birlikte siz değerli sağlık yöneticilerimize bilişim, telekom, biyomedikal ve medikal bilişim dünyalarındaki en son gelişmeleri teorikte ve pratikte gösterebiliyor olmayı istiyoruz. >>Dijital hastaneye dönüşelim, peki ama nasıl? İsteklerin yeterince analiz edilmediği, planlamaların eksik kaldığı projelerde başarı olanağı oldukça düşük olduğu gibi faaliyete geçen projelerde de artan maliyetler can sıkıcı olabilir. Sağlık Bilişim Zirvesi nde işlenecek konular ve Dijital Hastane Platformu tüm yöneticilerin kendi geleceğini yapılandırmasına ve önümüzdeki 5 yılda Sağlık bilişimindeki değişim hakkında bilgi kazanmasına imkân sağlayacaktır. Geleceğin sağlık hizmetlerinin Sistemi, bileşenleri ve entegrasyon sayesinde de olabilir diyen Uğur Kirez, Sağlık Bilişim Zirvesi ne paralel olarak hazırladığımız Dijital Hastane temelini oluşturan Dijital aşamaları olarak ifade edilebilir. şunları kaydetti: Özel Yayınımızın da dijital hastaneye dönüşüm süreçlerinde sizler için Hastane Platformu, sağlık Gaziosmanpaşa Hastanesi Bilgi Dijital hastanenin kalbini hastane önemli bir kaynak olacağına inanıyoruz. hizmeti sunucuları için ulaşılması Sistemleri Müdürü Uğur Kirez in otomasyon yazılımı gibi düşünürsek gereken bir hedef olarak belirlenmiştir. verdiği bilgilere göre, dijital entegrasyonlar da kalpten çıkan Hasta bilgilerine her yerden hastane unvanı için birçok madde damarlar gibidir. Diğer sistemleri Yasin Keleş hızlı ulaşım, veri güvenliği, tüm sıralanabilir ancak üretilen veya hastane otomasyonuna bağlayarak SABİYAP Yönetim Kurulu Başkanı hizmetlerin bilgisayar ortamında sahip olunan bütün verilerin dijital daha hızlı tedavi, hasta memnuniyeti, yürütülmesi, hastane içindeki ve ortamda saklanması temel kıstası yasal zorunlulukların tam olarak dışındaki sistemlerin birbirleriyle tam oluşturuyor. Bu veriler hastane yerine getirilmesi, insan hatalarından entegrasyonu, minimum hata, düşük çalışanları, doktorlar, hemşireler kaynaklanan risklerin minimize maliyet, hasta ve çalışan memnuniyeti, ve diğer kullanıcılar tarafından edilmesi, kaynakların etkin kullanımı ve teşhis ve tedavide başarı gibi birçok oluşturulabileceği gibi kullanılan tıbbi daha az maliyetlerle çalışma imkanını 2 avantajlar sağlayan Dijital Hastane cihazların yazılımlara entegrasyonu sunar. Günümüzde tıbbi cihazlardan 3

vizyon vizyon mobil aygıtlara, santrallerden sosyal paylaşım alanlarına kadar geniş bir entegrasyon ağı uygulanabilmektedir. Kirez e göre, dijital hastaneye dönüşüm projesi önce tepe yönetim tarafından özümsenmelidir. Ardından orta düzey yöneticiler ve tüm çalışanlara yayılmalıdır. Dijital bir hastane olabilmek için tüm çalışanların sistemin bir parçası olduğu hissettirilmelidir. Yönetim ve çalışanlar bu sürece tam hazır olduklarında kendi uzman kadroları dışarıdan alacakları destekle yola çıkabilirler. Bu yol da en önemlisi hastanelerin aslında ne istediklerini çok iyi bilmeleri gerekmektedir. Projeden beklentilerin, yatırım maliyetlerine katlanılmasını gerektirip gerektirmediği de önemli bir konu başlığıdır. İsteklerin yeterince analiz edilmediği, planlamaların eksik kaldığı projelerde başarı olanağı oldukça düşük olduğu IHE süreçleri, mevcut profiller ile entegrasyona katkı sağlıyor IHE, sağlık bilgi sistem sorunlarına küresel çözümler üretmeyi hedefleyen kar amacı gütmeyen uluslararası bir kuruluş. IHE, Integrated Healthcare Enterprise in kısaltmasıdır. IHE nin temel amacı; sağlık bilgi sistemlerinin birlikte çalışabilirliğini sağlamak, daha etkin ve kaliteli sağlık bakımı için sağlık bilgi sistemleri oluşturmak ve bu alanda var olan klinik sorunlara çözümler sağlamak. Kurum dışı ve ülkeler arası bilgi alışverişi de amaçlar arasında yer alıyor. HL7 ve DICOM gibi standartlar gerekli ancak birçok açıdan yeterli değilken, IHE var olan standartları kullanarak teknik çerçeveler oluşturuyor ve sağlık bilgi sistem sorunlarına küresel çözümler üretiyor. IHE tarafından spesifik klinik gereksinimler için üretilen teknik çerçevelere entegrasyon profilleri deniyor. 60 civarında entegrasyon profili bulunuyor. Bu profillerin yaklaşık üçte biri radyoloji bilgi sistemleri ve PACS alanında. Örneğin bir hastanede kurulmuş olan PACS süreçlerinden olan randevu, kabul, görüntü veya raporlama gibi aşamaların herhangi biri sırasında eşleşme sorunları ve kayıp filmlerin olması pahalı sistemlerde bile önemli bir sorundur. IHE entegrasyon profillerinden olan SWF (Scheduled Workflow) bu konuda tam uyumu sağlamayı amaçlayan bir profil. Ya da IHE uyumlu bilgi sistemi olan bir başka kurumdaki görüntülere erişebilmek XDS-I profili ile olanaklı. Eğitim hastanelerinde eğitim ve klinik araştırma dosyaları oluşturmak için bile profiller bulunuyor. Kurumlar kendi gereksinimleri ve stratejilerine göre entegrasyon profillerinden ve uygulama bileşenleri olan aktörlerden seçim yapıyor. IHE uyumluluğu bir zorunluluk değildir. Ancak IHE önerilerini benimseyen şirketler ve bunu tercih eden kullanıcılar uluslararası standartlara sahip daha iyi, etkin ve kaliteli bir sağlık bilgi sistemini hedeflemişlerdir. IHE Türkiye Kurucusu ve Başkanı Prof. Dr. Utku Şenol, IHE ve entegrasyon konusunda şunları söylüyor: gibi faaliyete geçen projelerde de artan maliyetler can sıkıcı olabilir. Projelerin hedeflerine ulaşabilmesi için üniversitelerin desteklerine başvurulabilir. Birçok projeyi hizmet veya donanım sağlayıcı şirketler ile yapmak gerekecektir. Bu tür çalışmalarda ise ilgili firmanın kabiliyeti, referansları ve yaptığı işlerin performansının ölçülmesi son derece önemlidir. Daha önce uygulanmamış büyük projelerde üniversite desteği son Bilgi işlemciler, bilgi düzeyleri ne olursa olsun doktorları sabırla desteklemeli Memorial Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Bingür Sönmez, bilişim teknolojilerini yoğun olarak kullanan örnek bir isim. Prof. Sönmez, bu konudaki sorularımızı şöyle yanıtladı: l Dijital hastaneye dönüşüm süreçlerinde doktorların teknolojiye yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz? Bugün için dijital hastanelere dönüşüm hayalleri kurulurken halen birçok doktorun teknolojiden yeteri kadar faydalanmadıklarını görüyoruz. Anaokullarında çocuk bilgisayarlarında oyun kurgulayabilen bir nesil var. Fakat bugün üst düzey hekim olan birçok meslektaşımın çocukluklarında (ilk ve orta öğrenimlerinde) en teknolojik alet olarak kapı zilinin nasıl çalıştığı öğretiliyordu. Şimdi bu neslin kendi kendisine Windows 7 den başlayarak bilgisayar kullanmalarını öğrenmelerini beklemek haksızlık olur. Benim en büyük şansım olaya DOS düzeyinden ve Windows 3.1 den başlamak olmuştur. Zamanı gelince de Windows 7 sorun olmadı. l Doktorların bu sürece uyum sağlama ve etkin bir rol üstlenmeleri konusunda nasıl bir strateji izlenmeli? Belli bir yaştan sonra yoğun mesleki çalışmaları içinde meslektaşlarımızı teknolojiye ısındırmak için meslek odalarımıza ve hastane yönetimlerine çok görev düşmektedir. Mesai bitimlerinde veya hafta sonlarında yapılacak birer saatlik pratiklerin onların 8-10 çalışma sonrasında iyi birer kullanıcı olmalarını sağlayacaktır. l Yeni teknolojileri kullanma ve çalışma süreçlerinize entegre etme konusunda yoğun çalışmalar yaptığınızı biliyoruz. Bu durumdan bugüne kadar sağladığınız faydalar konusunda bilgi verebilir misiniz? Kendi uzmanlık alanımda en ileri teknoloji ile birlikte iyi bir bilgisayar kullanıcısı olmamın mesleki kariyerime çok olumlu katkıda bulunduğunu düşünüyorum. Tüm istatistiklerimi profesyonel olarak hazırlanmış bir programda (Dendrite Clinical Systems) toplamak ve birkaç saat içinde 10 bin hastanın tüm bilgilerini tarayabilmek bana büyük bir keyif veriyor. Son ameliyatımı bitirip alelacele bir toplantıya koştuğum zaman aklım yoğun bakımda kalmıyor. Palm PC den Pocket WinViev (Drager) kullanarak hastanın o andaki monitöründe bulunan tüm bilgileri birkaç saniyede almak, hastanemin bana verdiği en büyük hizmettir. Bunun yanında; PViewMobile ile yoğun bakımdaki hastanın ekstübe olduğunu, sakin bir şekilde uyuduğunu ve başında hemşiresinin olduğunu görmenin rahatlığını ve mutluğunu yaşamayı tüm meslektaşlarıma öneririm. Her an elimin altında bulunan dijital arşivim sayesinde en önemli konferansımı 2-3 saat içinde toparlamak, kongre otellerinde yapacağım sunumun son rötuşlarını yapabilmek de bana büyük bir konfor sağlıyor. Son zamanlarda, TeamViewer programı ile ofisimde bulunan bilgisayarımı yanı başımdaymış kullanmak da bana rahatlık ve güven sağlıyor. Hastanemin bilgi işlem bölümünün her türlü uygulamadaki desteğini sınırsız olarak alabilen, şanslı bir hekimim. Diğer hastanelerin bilgi işlem bölümlerinin de meslektaşlarımı, bilgi düzeyleri ne olursa olsun sabırla desteklemelerini rica ediyorum. Sağlık bilgi sistemleri oldukça kompleks ve sosyo-teknik sistemlerdir. Hem bir kurum içerisindeki değişik alt bilgi sistemlerinin uyum içerisinde çalışması, hem de ulusal ve uluslararası çeşitli standartları karşılaması gerekmektedir. Bu nedenlerle entegrasyon kaçınılmaz ve her geçen gün gereksinim artmaktadır. Halen ülkemiz dahil pek çok Avrupa ülkesini kapsayan ve birlikte çalışabilirlik teması üzerinde yürütülen çeşitli projeler vardır. Bu projeler IHE temelindedir ve IHE profilleri çok önemli araçlardır. Oldukça dinamik olan IHE süreçleri, mevcut profiller ile entegrasyona katkı sağlarken, bir yandan da yeni domainler gelişmekte ve yeni senaryolara çözüm sağlamaktadır. Yakın gelecekte entegrasyon ve birlikte çalışabilirlik kavramlarını ve IHE profillerini çok daha sık duyacağız. 4 derece önemlidir. 5

vizyon vizyon >>Hasta memnuniyeti ve kurum içi verimlilik dijital hastaneden geçiyor Hasta bilgilerine her yerden hızlı ulaşım, veri güvenliği, hizmetlerin bilgisayar ortamında yürütülmesi gibi süreçler minimum hata, düşük maliyet, hasta ve çalışan memnuniyeti, teşhis ve tedavide başarı gibi avantajlar sağlıyor. Hasta bilgilerine her yerden hızlı ulaşım, veri güvenliği, tüm hizmetlerin bilgisayar ortamında yürütülmesi, minimum hata, düşük maliyet, hasta ve çalışan memnuniyeti, teşhis ve tedavide başarı gibi birçok avantaj sağladığını belirten Cumhur Aydınlı, görüşlerini şöyle açıkladı: Sağlık alanında yaşanan bu baş döndürücü gelişmelere ayak uydurmaya çalışan sağlık kuruluşları, bu dönüşüm sürecinde ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Bunların başında da otomasyon sistemleri gelmektedir. Otomasyon sistemleri, sağlık kuruluşları için kalite konusunda özen gösterilmesi gereken noktalardan biridir. Otomasyon sisteminin, en başta, doğru seçilmesi ve günlük operasyon içinde doğru yapılandırılarak kullanılması, sağlık kuruluşunun etkinliğini ve verimliliğini geliştirdiği gibi, yasal ve manevi anlamda olumsuz sorumlulukların oluşmasını engeller. Varılan noktada, bazı hastaneler dışında ülkemizdeki hastanelerin tam dijital hastane olmadığı ve de geçiş süreçlerinde aksamalar yaşandığı, Dijital hastaneye dönüşüm engellenemez bir dönüşümdür Sağlık; bilgi, hizmet ve teknoloji ağırlıklı bir sektördür. Özellikle yatış ve komplike sağlık hizmetlerinde hizmetin önemi çok artmaktadır. Erken dönem hasta memnuniyetinde hizmet, bilgi ve teknolojinin bile önüne geçebilir. Hizmetin hızı, güvenilirliği, standardizasyonu en belirleyici unsurdur. Ayrıca insana hizmet etmekle, Tanrı ya hizmet etmeyi din bile eş saymıştır diyen Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği (OHSAD) Başkanı Dr. Reşat Bahat, şunları kaydetti: Dijital hastaneye dönüşüm engellenemez bir dönüşümdür. İnsan zamanının giderek değerini artırdığı bir çağda doğru sonuca, güvenilir ve hızlı ulaşmak herkesin en büyük isteğidir. Nitelikli sağlık elemanlarının zamanını az alan kolay ulaşılabilir, birbiriyle ilişkili sonuç ve süreçleri daha rahat görmemizi sağlayan daha çok erişebildiğimiz için daha iyi bir sağlık hizmetine olanak sağlayacaktır. Bu dönüşüm süreçlerindeki en büyük sıkıntı henüz profesyonelleşmemiş yapılan sahipliklerinin beynindeki engeldir. Yine dijital dünya ile çok haşır neşir olmayan belli yaş sınırı ile yapılan işler gecikmeye uğramıştır. Fakat rekabete halkın isteği o kadar canlı ki direnenin ezilip küçülmekten başka çaresi yoktur. Bütün ekibin inandığı belli bir program dahilinde yapılan ve yapılacak dijital dönüşümün, sıkıntıları kısa vadede olsa da ölçülebilir iyi neticeleri olacaktır. Başarısız süreçler kaynak israfı yaratıyor Teknolojinin; sağlığın hizmet ve bilgi ile beraber üç önemli ayağından bir tanesi olduğunun altını çizen Dr. Reşat Bahat, sözlerini şöyle sürdürdü: Çok hızlı değişiyor olması yatırımcı için bir handikap olsa bile, teknoloji hayallerimizdeki sağlık sunumunu mümkün kılacaktır. Buradaki en büyük sıkıntı kullanacak bilgi beceriye sahip olmayan kişilerle yapılmasıdır. Bu başarısız süreçler kaynağın kötü kullanımına sebep olup teknolojinin yenilenememesine sebep olmaktadır. Teknolojik yenilemelerde veya yeni teknolojilerde faydalık oranının iyi değerlendirilmesi kaynak kullanımı açısından çok önemlidir. Sağlık kuruluşlarının uluslararası standardı ISO 27001 Günümüzde Bilgi Güvenlik Yönetim Sistemi, ISO 27001 standardı ile Sağlık sektörünün daha iyi standardize edilmiş olup, ISO 27799:2008 Sağlık Bilgisi - ISO/IEC 27002 hizmet verebilmesi için; sağlık standartları Bilgi Güvenlik Yönetim Sisteminin sağlık bilgisine yönelik teknik alanında hız, güven, bağımsızlık şartları kapsamı içine almıştır. ve tasarruf devrimi niteliğini taşıyan ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetimi, her sağlık kuruluşuna uygulanabilecek dijital hastane projesi, günümüzde uluslararası bir standarttır. Bilgi işlem sistemlerinin etkin yönetimini bilişim teknolojilerinin sağlık alanında ve bilgi güvenliğini hedefleyen 27001, bilgi işlem sistemlerinin ve kullanımı ile birlikte ülkemizde de hızla operasyonel kullanımının kalite sistemi kapsamında izlenmesi çalışmalarını sistemleştirerek etkin yürütülmesine imkân sağlar. yayılmaktadır. Ülkemizde internetin ve Üst planlamacı kuruluşlar tarafından da öngörülen ve aranan Bilgi Güvenliği dijital teknolojinin daha etkili kullanımı (Sağlık Bakanlığı - Kişisel Sağlık Kayıtlarının Güvenliği Politikası - Hizmet ile paralel olarak, sağlık hizmetlerinde Kalite Standartları - Bilgi Güvenliği Şartları), aynı zamanda sosyal güvenlik kuruluşları açısından da ilk aranan şartlar arasındadır. Belirttiğimiz tüm bu şartlar göz önüne alındığında, sağlık kuruluşlarının Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi ISO 27001 kurmaları ve denetim altında de pek çok yeniliğe şahit olmaktayız. Geçiş sürecindeki aksaklıklar hâricinde, hastane sıralarında bekleme, bilgilerin karışması ve de personel hataları bulundurmaları, öncelikli gereksinimler arasına girmektedir. Bu kapsamda, gibi olumsuzlukların oranı da gitgide sağlık kuruluşlarının yapması gerekenleri özetle şöyle sıralamak mümkündür: azalmaktadır. - Kurum bilgi güvenliği risk analizinin yapılandırılması Fatih Üniversitesi Hastaneleri Bilgi - Risk bertaraf yöntemlerinin belirlenmesi Sistemleri Yöneticisi ve ISO 9000- - Bilgi güvenlik politikalarının yapılandırılması - Hasta bilgilerinin korunması ve mahremiyet uygulamalarının ISO 27001 Baş Tetkikçisi Cumhur standardizasyonu Aydınlı nın verdiği bilgilere göre, dijital - Yetkilendirme sisteminin standardizasyonu hastane, sağlık kurumu içerisindeki - Dokümanların güvenli yönetimi - Fiziksel bilgi güvenliği yönetimi - Arşiv uygulamalarında bilgi güvenliği standardizasyonu - Laboratuvar bilgi sisteminde bilgi güvenliği standardizasyonu her türlü bilginin (medikal ve medikal olmayan) kâğıtsız ve filmsiz olarak bulundurulduğu, iletildiği hastane olarak tanımlanabilir. Hastasından - Sonuç verme sistemlerinde bilgi güvenliğinin standardizasyonu doktoruna kadar herkese kolaylık ISO 27001 sistemini kurup ve yönetmekle kurumun; güvenilirliği yüksek sağlayacak bu yeni sistemin faydalarını kurum olmanın getireceği prestij, hasta ve personel bilgilerine yönelik aşağıdaki gibi sıralayabiliriz. oluşan zararlardan doğabilecek hukuksal mağduriyetlerin bertaraf edilmesi, - Hasta güvenliği dijital kavramların tam bir bütünleşik Kesintisiz işlemlerin sağlanması, bilgi güvenliğinin sağlanması ihtiyacı, hizmet kalite standartlarına yönelik performansta yükseliş, veri kayıplarının azalmasından dolayı malî kayıp azalışı, Sağlık Bakanlığı kişisel sağlık - Düzenlemelere kolay uyum şekilde değil de bölüm bölüm mahremiyetin korunması, kayıtlara her geçen gün hızla artmıştır. Sadece kayıtlarının güvenliği politikasına uyumlu çalışma altyapısı, hatalı bilgi işlem - Operasyonel verimlilik uygulamalar şeklinde kullanıldığı ulaşılabilirlik, kısıtların yönetimi, teknik önlemlerle kurumsal bilgi operasyonlarında ciddi azalma (Dolayısıyla mali kazanç artışı), hasta hakları - Çalışan memnuniyeti görülmektedir. personel bilgilerinin gizliliği gibi güvenliğinin sağlanmasının mümkün ihlallerinin azalması gibi kazanımları söz konusudur. Ayrıca ISO 27001 sistemini kurup uluslararası akrediteli bir şirketten belgelendirme yapılmalıdır. Böylelikle, işletme körlüğünden doğan aksaklıklar, her yıl yapılan dış taraf tetkikleri ile rapor hâlinde öğrenilebilmektedir. - Doktor memnuniyeti - Müşteri memnuniyeti - Gelir yönetimi - Finansal kaynakların verimli kullanımı - Rekabet avantajı Dijital hastane sistemine hızla geçen sağlık sektörü, hizmet kapsamında tuttuğu verilerin çeşitliliği ve gizlilik derecesinin yüksekliğiyle, bilgi güvenliği açısından ilk aşamada konuların, tedavi hizmetinde olduğu kadar, sağlık hizmetinde de gözardı edilemeyecek önlemler olarak gerekliliği öne çıkmıştır. İletişim ortamlarının yaygınlaşması olmadığı görülmüştür. Bu nedenle, teknik önlemlerin ötesinde insanları, süreçleri ve bilgi sistemlerini içine alan ve üst yönetim tarafından desteklenen bir yönetim sisteminin gerekliliği ortaya 6 - Gelir artısı. yapılandırılması gereken bir alandır. ve kullanımının artması sonucunda çıkmıştır. 7

vizyon vizyon Sağlık teknolojisi, sadece teknik donanım değil, tüm süreçlerin etkisiyle kendisini yeniliyor. >>Hizmetin teknoloji ile artıyor Sağlık alanındaki çalışmalar gösteriyor ki sağlık sektörü emek işgücü kullanan bir sektör olmaktan çok bilimsel ve teknolojik gelişmelerle birlikte giderek sağlık teknolojisi başlığında ilerliyor. Emek gücünü teknolojik olanaklarla birlikte değerlendirmek ve geliştirmek gerekiyor. Sağlık teknolojisi başlangıçta teknolojik aletlerin çokluğu ve kullanım olanağı getirse de, aslında sadece teknik donanım değil tüm süreç teknolojinin bu etkisiyle kendisini yeniliyor. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımında ise sağlık teknolojisi; koruyucu sağlık hizmetlerinde, teşhiste, tedavide ve rehabilitasyonda kullanılan tıbbi cihazlar, ilaç, tıbbi ve cerrahi işlemler hizmetlerin sunulduğu örgütsel destek sistemleri bunlarla ilişkili bilgi birikimi olarak ele alınmaktadır. Sağlık alanında teknolojinin kullanımı hem hizmet kalitesini artırmakta, hem de sonuca daha etkin ve ekonomik yöntemlerle ulaşmayı sağlamaktadır diyen İ.B.B Sağlık ve Sosyal Hizmetler kalitesi şunları kaydetti: Biz de faaliyetlerimizde hizmet vereceğimiz kişi sayısını düşünerek teknolojik altyapı kurulum ve işletim olanaklarını değerlendiriyoruz. Bu bağlamda hizmet kalitesinde ciddi bir artış ve ekonomik tasarruf gerçekleştirdik. Yine teknolojinin kullanımı sayesinde İstanbul un sağlık haritası çıkartılmış olup, ihtiyaca göre hizmet planlama ve uygulaması sonucu iyi sonuçlar almamızda büyük katkısı olmuştur. İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak sağlık hizmetlerimiz, koruyucu, tedavi edici ve destek sağlık hizmetleri başlıklarında toplanmaktadır. Koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında, Kadın ve Aile JADE Projesi ile yaşlı ve kronik hastalar takip ediliyor Sağlığı Merkezlerimizde yürüttüğümüz meme kanseri, rahim ağzı kanseri, kolon kanseri, kemik erimesi risk taramaları, psikolojik danışmanlık hizmetleri ve sağlık eğitimleri verilmektedir. Bu çalışmaların tamamı, hizmet alacak kişi sayısını da dikkate alarak hazırladığımız dijital ortamda hizmete özel yazılım programları ile takip edilmektedir. Böylelikle vatandaşların düzenli taramalara katılımları sağlanarak sağlık takiplerini yapmamız mümkün olmaktadır. Evde sağlık hizmeti Tedavi edici sağlık hizmetleri kapsamında ise Evde Sağlık, Ayaktan Teşhis ve Tedavi hizmetleri başlıkları altında hizmet sunulduğunu kaydeden Saraç, şu bilgileri verdi: Fakir, başkasının bakımına muhtaç ve yatalak hastalara Evde Sağlık Hizmetleri kapsamında, doktor muayenesi, hemşire bakımı, fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmeti, ilaç, ev ortamı temizliği, kişisel hijyen ve hasta nakil hizmetleri sunulmaktadır. Bu hizmetimiz sunulurken de yine hizmete özel bir yazılımla, hastanın bulunduğu ortamda gerekli kayıtlar yapılmakta ve bu bilgiler dijital ortamda depolanmaktadır. Hastaların geçmiş dönem sağlık durumları ile karşılaştırma olanağı da vardır. Ayaktan Teşhis ve Tedavi Hizmetleri kapsamında ise tüm vatandaşlarımıza 3 tıp merkezimiz aracılığı ile hizmet sunulmaktadır. Bu merkezlerde hastane bilgi sistemi yazılımı kullanılmakta ve laboratuvar teknik donanımlarımız bu sistemle bütünleşiktir. Destek sağlık hizmetleri kapsamında Hıfzıssıhha laboratuvarlarımız hizmet vermektedir. TURKAK tarafından akredite edilen laboratuvarımızda 21 parametrede analiz yapılmaktadır. Türkiye de çok az sayıda bulunan Lokomat cihazımız sayesinde yüzlerce vatandaşımız yeniden yürüme olanağına kavuşmuştur. Müdürlüklerimizde kullanılan hizmete özel yazılımlar sayesinde, tüm bilgi ve dokümanlara anlık ulaşım olanağı sağlanmış ve Hemşireler, dijital hastanenin kendi bakımlarına yapacağı katkının tam farkında değiller Türkiye de hemşireler eğitime bilişimi dahil etmede gecikmiş durumdalar. Bilgisayar kullanımı ve elektronik veritabanları bilgiye ulaşmada kullanılırken, bilgisayar destekli simülasyon laboratuvarları ise henüz eğitimde yaygın olarak kullanılmıyor. Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Dr. Nuran Aydın ın verdiği bilgilere göre, hastanelerde ise hemşireler özellikle monitörizasyon, ilaç yönetimi, hasta bilgilerinin korunması ve paylaşılması gibi konularda kullanılan dijital sistemlerle uyum sağlamışlar. Genellikle kullanılan sistemler hemşirelere ilaç malzeme yönetimi, hastaların temel bilgilerine kolaylıkla ulaşma gibi kolaylıklar sağlamaktadır diyen Aydın, görüşlerini şöyle açıkladı: Öte yandan e-sağlık gibi hizmetler ile hasta randevularının düzenlenmesi hemşireler üzerindeki sekretarya yükünü bir parçada olsa hafifletebilmiştir. Ancak hala hemşirelik bakımını doğrudan ilgilendiren, bakımın planlanması ve uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarını yönetecek/ yönetimine yardımı olacak dijital sistemler uygulamaya konmamıştır. Hemşirelerin hemşirelik aktivitelerini kayıt altına alamamak ve ağır dosya işleri ile baş edememekten yakınmaktadırlar. Hemşirelik bakımının elektronik karar destek sistemi sayesinde kolaylıkla kayıt edilebilir olması istenen gelişmedir. Elektronik karar destek sistemleri ile hemşireler hastalarının verilerini kolaylıkla toplayıp kaydedebilir, bakımı planlayabilir, izleyebilirler. Bu hemşirelerin hem zaman ve enerji kazanmasına hem de hastaların güvenli, sürekli doğru ve kolay hizmet almasına katkı sağlayacaktır. Özellikle hasta başından kullanılabilecek karar destek sistemleri hastaya ayrılan zamanın enerjinin artmasına yardımcı olacaktır. Zamanında doğru ve tam kaydedilen bilginin paylaşılması ve üzerinde araştırma yapılması daha kolay olacaktır. Bu alandaki en büyük sıkıntı hemşirelerin henüz dijital hastanenin kendi bakımlarına yapacağı katkının tam olarak farkında olmayışlarıdır. Öğrenme sürecinin zor olacağı ve uzun süreceği kaygısıyla elektronik aletleri kullanmaktan uzak durmaları diğer bir etkendir. Öte yandan hemşireler dijital işleyişin onları hastadan uzaklaştıracağı, hastanın bireyselliğinin gözden kaçmasına neden olacağı endişesi yaşamaktadırlar. Hemşirelerin dijital hastane olanaklarını hasta bakımında güvenliği, kaliteyi, doğru ve tam uygulamayı, kayıt ve bilgi paylaşımını sağlayacak önemli bir araç olarak görmeleri atılacak ilk ve en doğru adım olacaktır. Özellikle elektronik kayıt oranının artışı, karar destek sistemlerinin kullanıma geçmesi hemşirelik hizmetinin daha ölçülebilir dolayısı ile görünebilir olmasına yardımı olacaktır. Sağlık ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığının AB destekli yürüttüğü JADE projesinde yaşlı ve kronik hastaların yaşam ve tedavilerine yönelik ihtiyaçlarının daha kolay sağlanabilmesi için uzaktan takip sistemlerinin (Telecare - Telemedicine) gelişimine yönelik çalışmalar yapılıyor. Bu proje kapsamında İtalya, Fransa, İngiltere ve Finlandiya dan bilişim teknoloji şirketleri ve üniversitelerle ortak alışma yapılarak geliştirilen sistemlerin, sunulan hizmetler içerisinde uygulanabilirliğinin değerlendirildiğini kaydeden Dr. Muzaffer Saraç, şunları kaydetti: Bu hizmetler, güncel teknolojik kaynaklar da dikkate alınarak, Ar-Ge birimi tarafından düzenli olarak gözden geçiriliyor. Hızlı bir değişim ve kullanım imkanına sahip olan yeni teknik ve teknolojilerin sağlık hizmetlerinde kullanılması ile ilgili olarak, hem kaynak taraması ve hem de yurt içinde ve dışında yapılan inceleme, gözlem, deneyim ve görüşmelerden yararlanılarak, sağlık yönetimlerinin kontrol ve düzen sağlayacak metotlar ile çalışılması hedeflenmektedir. Daire Başkanı Dr. Muzaffer Saraç, 8 verilen hizmetin kalitesi artırılmıştır. 9

vizyon robotik >>Bölümler arasındaki Dijital hastaneye dönüşüm sürecinin en önemli unsurlarından birisini hizmet oluşturuyor. Dolayısıyla da doktor, hemşire, hastane yöneticisi, kısacası bir hastanedeki hizmet sürecinde yer alan tüm insanların hem birbirleriyle hem de sistemlerle olan ilişkilerinin çok iyi konumlandırılması ve birimler arasında sağlıklı bilgi alışverişi sağlayacak ortamın oluşturulması gerekiyor. Hastanelerin karmaşık örgütler olduğunun altını çizen İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Haydar Sur, konuyla ilgili şunları kaydetti: Dijital boyutuyla hastanenin önemli bir kaynağını kast ediyoruz. Eğitimle kastımız da insan kaynağı. Burada kaynaklar arasında bağlantı kurmak önemli. Bir işletmede başarı için doğru oranda, doğru miktarda, doğru kaynakları kullanmak, bunlar nasıl sağlanmalı? Kendileri birer sistem olan bir sürü bölümden, dev bir sistemin oluştuğu hastaneler oldukça karmaşık bir yapıya sahipler. Dolayısıyla tüm bu sistemler arasında koordinasyonu sağlayacak hastane yöneticileri, büyük deneyim ve becerilere sahip olmalı. koordinasyon önemli. Kişileri ortamla, cihazla, bilgi işlemle bağlantılandırmak gerek. Hastanelerin bu açıdan karmaşık örgütler olduğu unutulmamalı. Geçtiğimiz günlerde İşletme Dergisi nde bir makale okudum. Makalede, insanlığın bugüne kadar kurduğu en karmaşık yapının hastane olduğu belirtiliyor. Çünkü ileri teknoloji ürünlerini çok yoğun kullanırlar. Tabii bir de teknolojiyi üç yılda bir sürekli yenilemek gerekir. Hastanelerde Conglomerat yapı olduğunu belirten Prof. Sur, sözlerini şöyle sürdürdü: Kendi başına sistemleri olan bir sürü bölüm, dev bir sistemi oluşturuyor. Acil servis, laboratuvar, yoğun bakım servisi, muhasebe vs. bunların hepsi kendi içlerinde bir sisteme tabiler. Bunların her birinin kendine has cihazları, BT sistemleri, uzmanları var. Bu kadar çok değişik kaynağı birbiri ile uyumlu bir biçimde bir araya getirmek, Bunun için hastane yöneticilerinin büyük deneyim ve becerileri olmalı. Dijital hastaneye dönüşüm sürecine baktığımızda iş daha da zorlaşıyor. Her şeyin mümkün olduğunca otomatize olduğu, elektronik ortama nakledildiği, röntgen çektiğinizde bunun laboratuvar verisiyle bir hasta dosyasına eklendiği, sonuçta hastaya sağlık hizmeti vermek üzere bir araya gelen bir mantık var. Böyle bir yapıyı, bu işlemleri oluşturmak, bunu dijitalize edebilmek ve bunu kesintisiz sürdürebilmek hem pahalı hem de emek ve zaman istiyor. Örneğin bir sağlık merkezine gittiniz; MR ınız çekildi, kanınız alındı, sonra mikrobiyolojiye de tahlillerini gönderdiniz, ilaçlar aldınız ve ameliyat oldunuz. Her bölümde sizinle ilgili bilgiler oluştu. Dijital ortamda tüm bu bilgiler tek bir hasta dosyası haline getirilebilmeli ve takip eden doktora sunulabilmeli. Böyle bir yapı emek ve >>Robotik cerrahi hem hastalara, hem doktora büyük konfor sunuyor Robotik cerrahi, günümüzde dünyada uygulanan en gelişmiş cerrahi yöntemlerden biri. Robotik cerrahi, ameliyatı batın açılmadan daha rafine anatomik halde yapmayı sağlayan, fazla ekibin ameliyata girmesini önleyen hem de enfeksiyon riskini ortadan kaldırarak, hastanın daha erken iyileşmesini sağlayan bir yöntemdir. Robotik cerrahide kullanılan robotların etkileşimli kolları var ve doktora 3 boyutlu görüş olanağı sağlıyor. Robotun kollarında makas, damar yakıcı sistemler gibi üst düzey teknolojik sistemler bulunuyor. Sonuçta küçücük delikten büyük bir ameliyat yapılmış oluyor. Robotik cerrahi özellikle prostat, böbrek, böbrek üstü kanserlerinde hemen hemen ürolojinin birçok ameliyatında, jinekolojide rahim ve over kanserlerinde yaygın olarak kullanılıyor ve yine kadınlarda idrar kesesi sarkmalarında da uygulanıyor. Robot normalden daha büyük gösterdiği için kanserli dokunun çıkartılmasında büyük kolaylık sağlıyor. Robotik Cerrahi Derneği Başkanı Doç.Dr. Eyüp Gümüş, robotik cerrahinin kanser ameliyatlarında çığır açacağını söylüyor. Geçtiğimiz aylarda düzenlenen Ulusal Robotik Cerrahi Kongresi nde konuşan Gümüş, gelecekte tüm ameliyatların özellikle de kanser ameliyatlarının robotik cerrahi ile yapılacağına dikkat çekti. Gümüş, sözlerini şöyle sürdürdü: Robotik cerrahi hem hastaya hem de cerraha büyük konfor sunuyor. Özellikle erken teşhis edilen kanserlerde robotik cerrahi ile çok başarılı ameliyatlar yapabiliyorsunuz. Türkiye de bu alanda devlet hastanelerinin önde olduğunu, devlet hastanelerinde 1500 ameliyat yapıldı. olabiliyor. Diğer yandan yurtdışından da Türkiye ye hasta geliyor bu teknolojinin varlığı sayesinde. Bundan sonraki hedef bu yöntemin yaygınlaştırılmasını sağlamak olacak. Uzun süre ayakta kalan doktorların imdadına yetişiyor Tıp teknolojisinin gelişmesi cerrahlara da yarıyor, çoğu ameliyatta saatlerce ayakta kalan cerrahların imdadına robotik cerrahi yetişiyor. Doktorlarda uzun süre ayakta kalmaktan dolayı varikosel (testis damarlarında genişleme, varisleşme) görülebiliyor. Bu kısırlığın da önemli nedenlerinden biri. Robotik cerrahi ile doktorlar uzun süreler boyunca ayakta kalmaktan kurtuluyorlar. Cerrahın rahatlığıı hastaya da olumlu şekilde yansıyor. Eğer hekim rahat değilse, sıkıntılıysa, yorgunsa ameliyat komplikasyona daha açık oluyor. Hekimin konforu hasta için çok önemli. Robotik cerrahi bu konuda katkı sağlıyor. Robotik cerrahi yöntemi hastalarda ağrı, kanama ve enfeksiyon oranlarını aşağılara çekiyor. Erken ayağa kalkma olanağı sağlıyor. Az kan kullanılması ve hastanede yatış süresinin azalması hem hastaların konforu hem de maliyetler açısından önemli. laparoskopinin doğası nedeniyle çok zaman alır. Robotik cerrahi bu problemi aşmaya yardımcı oluyor. Öncelikle laparoskopide sorun olan titremeyi ortadan kaldırıyor; çift mercekle üç boyutlu normal görüntü sağlıyor; üstün hareket kabiliyeti nedeniyle kolay sütür atılabilmesine imkan veriyor. Bütün bunlar robotik cerrahiyi iyi bir eğitim aracı kılıyor. Robotun sunduğu diğer bir üstünlüğün de 3 boyutlu görüntü olduğu belirtiliyor. Neden Robotik Cerrahi? l Daha az ağrı Aynı zamanda eğitim aracı da l Daha küçük yara izi Robotik cerrahi özellikle ABD de çok l Daha az hastanede yatış gelişmiş durumda. Avrupa da da süresi robotik cerrahi belli bir yol katetmiş l Daha gelişmiş kanser kontrolü durumda ama halen ABD nin gerisinde l Daha az kan nakli ihtiyacı l olduğunu söylemek mümkün. Türkiye Daha kısa iyileşme süresi l Göğüs kemiği açılmadan kalp için ise robotik cerrahi yeni bir konu ameliyatı ama hızla gelişiyor. Günümüzde l Minimum ağrı robotik cerrahi aynı zamanda eğitim l Minimum kan kullanımı aracı olarak da kullanılıyor. İyi bir l Kozmetik üstünlük 10 arasında koordinasyon sağlamak bunları motive etmek kolay değil. maliyet gerektiriyor. Bu yöntemle hastalar erken taburcu laparoskopik cerrahın yetişmesi, 11

yeşil teknoloji yeşil teknoloji >>Hem ekonomik hem de ekolojik hastane Dünya enerji kaynaklarında ileride yaşanacağı düşünülen sıkıntının bugünden engellenmesi için birçok sektörde ve üründe yaşanan gelişmeleri hepimiz takip etmekteyiz. Günümüzde satın aldığımız birçok ürünün artık enerji verimli olarak üretildiğini görmekteyiz. Enerji verimliliği ve yeşil konularındaki bilinç düzeyi de her geçen gün artıyor. Hastaneler, dünyada binalar içerisinde en fazla enerji tüketen yapılar oldukları için, yapılacak her türlü enerji tasarrufunun maliyetler üzerinde olumlu bir yansıması olacaktır. Siemens Kritik Müşteriler Yöneticisi Ömer Demir, ülkemizde bir sağlık kurumu planlanırken enerji verimliliği açısından en önemli unsurlardan biri olan bina otomasyonu konusuna ne yazık ki gereken önemin maliyet sebebi ile verilmediğini dile getirdi. Oysa ki, dijital bir hastaneden bahsedebilmek için bina otomasyonunun da dijital olması gerekmekte. Bina otomasyonu, Hastaneler, dünyada binalar içerisinde en fazla enerji tüketen yapılar oldukları için, yapılacak her türlü enerji tasarrufu maliyetleri etkiliyor. yatırım kalemi olarak algılanmakla beraber tüm binanın enerji kaynaklarının takibi ve yönetiminde ciddi tasarruflar sağlamakta. İyi planlanmış bir bina otomasyon yatırımı ile enerji masraflarında yüzde 30 gibi ciddi bir tasarruf sağlanabiliyor. Hastane içerisinde ısıtma/soğutma dışında en fazla enerji tüketen diğer bir unsur da medikal cihazlar. Dünyada medikal cihazların seçimi sürecinde cihazların tükettikleri enerji miktarı, enerji tüketimi ile direk ilgisi olması sırasında hastaya verilen radyasyon miktarı önemli kriterlerden olmuştur. Ömer Demir e göre, ülkemizde bu bilinç ilerlemekle beraber halen istenen seviyede bulunmamakta. Bu cihazların sadece elektrik tüketimlerini değil aynı zamanda kullanım oranlarını da online takip etmemiz gerekmekte. Zincir hastanelerin ülkemizde giderek yaygınlaştığı da düşünülecek olursa bu cihazların bir birine bağlanması, performanslarının merkezden yönetilmesi, görüntülerin merkezde depolanması ve merkezde raporlanması gibi unsurları da unutmamamız gerekiyor. odaklanmamız yetmeyecek. Enerji kaynaklarını nasıl kullandığımız kadar nasıl yönettiğimiz de önemli. Ömer Demir, enerji kullanımına yol açan tüm süreçlerin verimli hale getirilmesi ve sürekli iyileştirilmesinin günümüzde daha da önemli hale geldiğini ifade etti. Demir, Bunu sağlayabilmek için, kurum içerisindeki BT altyapısı ve kalitesi gündeme gelmektedir. Bilgi teknolojilerinden bahsettiğimizde aklımıza sadece kullanılan bilgisayar ve sunucular gelmemeli. Tüm veri, ses, görüntü ve ilave olarak bina içerisindeki diğer elektronik olarak kontrol edilmesi gereken unsurlar da düşünülmelidir. Altyapı elemanlarının da Yeşil kavramına uygun olarak, en az enerji tüketimini sağlaması, çevreye en az ısıyı vererek soğutma ihtiyacını azaltması ve kullanım ömrü sonunda doğaya en az zarar verecek malzemelerden yapılmış olması da göz önüne alınmalıdır. Stand-by konumunda sıfır elektrik tüketen ekranlar ve sistemler, en az ısınma sağlayan sistemler, en az gürültü yaratan sistemler günümüzde üreticiler tarafından piyasaya sunulmaktadır. Bizlere düşen kurumlarımızı sürdürülebilir bir işletme haline getirebilmek adına tüm çevre birimlerini ve süreçlerimizi iyi planlamak ve yönetmektir. Doğaya katkısı olan bir hastane altyapısı planlamak ve bunu yine doğaya saygılı bir BT altyapısı ile yönetmek getireceği maliyet azaltımı sayesinde bizlerin rekabet içerisindeki yerini daha önlere taşımakla beraber aynı zamanda kalıcı olmamızda en önemli unsurlar olacaklardır şeklinde konuştu. Dijital uygulamaların artması kâğıt tasarrufu da sağlayacak IBM Türk Genel Sektör Bölüm Müdürü Murat Tozan, bu çerçevelerde ulaşım, enerji, sağlık, eğitim, telekomünikasyon, güvenlik ve vatandaşlık hizmetleri alanlarında çözümler sunduklarını, akıllı kentlerde yönetimin tüm bu bileşenlerin kendi içlerinde ve birbirleriyle etkileşim halinde, bir sistem dâhilinde yönetilmesi gerektiğini söyledi. IBM akıllı sağlık çözümleri ve verileri analiz ederek yönetme olanağı tanıyan analitik yönetiminden faydalanarak çevre ve daha sürdürülebilir bir dünya yaratılması açısından da pek çok avantajın yaratılmasına ön ayak oluyor diyen Tozan, Bugün elektronik reçete yazma sistemi AB de sadece yüzde 6 oranında kullanılıyor; her yıl 3600 den fazla koroner kalp hastalığıyla ilgili istatistikleri içeren makaleler yayınlanıyor. Dijital uygulamaların artmasıyla hasta takip kolaylığının yanı sıra kâğıt tasarrufu da sağlanacaktır. Akıllı Dünya çerçevesinde, kurumların sahip oldukları sınırlı kaynakları verimli kullanmaları ve değişken iş ihtiyaçlarına hızlı uyum sağlamaları için akıllı, yeşil bilgi teknolojileri öneriyoruz dedi. Günümüzde düşünülmesi gereken en önemli konu ise Sürdürülebilirlik tir. Sürdürülebilirliği sağlayabilmek için sadece enerji verimliliği ile ilgili konulara odaklanmamız yetmeyecek. Enerji kaynaklarını nasıl kullandığımız kadar nasıl yönettiğimiz de önemli. Sadece enerji verimliliğiyle ilgili konulara odaklanmak yetmeyecek Yeşil hastane olarak planlanmak ve tam dijital bir hastane olmak artık yetmemekte. Günümüzde düşünülmesi gereken en önemli konu ise Sürdürülebilirlik tir. Sürdürülebilirliği sağlayabilmek için sadece enerji 12 ilk yatırım maliyeti içerisinde yüklü bir sebebi ile çekim süreleri ve çekimler verimliliği ile ilgili konulara 13

ilaç yönetimi PACS >>Doğru ilaçlar, doğru dozda, doğru yoldan ve doğru zamanda uygulanabilmeli Hastane yönetimi giderleri arasında en büyük paya sahip olan ilaç ve tıbbi malzemenin doğru yönetilmesi hem hastane hem de tedavi gören vatandaşlar için büyük önem arz etmekte. İlaç ve tıbbi malzemenin yönetimi tek bir ilacın ya da küçük bir tıbbi malzemenin bile stoklandığı bölgeden hastaya uygulanışına kadar geçen süreyi doğru izleyebilmeli ve bu süreç ile ilgili doğru kayıtları tutmalı. Ayrıca hem hastane giderlerini kontrol altına almalı hem de hasta güvenliği ve bakım kalitesini artırmalı. Simeks Hastane Çözümleri Satış Yöneticisi Halis Çimili, manuel olarak ilaç ve malzeme yönetimini doğru şekilde işletmenin günümüz doğru hastaya Yanlış ilaç ve tıbbi malzeme yönetimi nedeniyle hem hasta güvenliği konusunda hem de giderlerde büyük sıkıntılar yaşanıyor. gereksinimlerden dolayı neredeyse imkansız hale geldiğini söylüyor. Gerçekten de manuel sistemlerde ilaç ve tıbbi malzemeyi yöneten ve hastaya uygulayan kişilerin üzerine sistem yönetimi ile ilgili çok iş düşmekte ve bu durum çalışanların klinik zamanından büyük süreler çalıyor. Yanlış ilaç ve tıbbi malzeme yönetimi nedeniyle hem hasta güvenliği konusunda hem de giderlerde büyük sıkıntılar yaşanıyor. Elektronik ilaç ve malzeme yönetim sistemi, bakım kalitesi artırıp, hasta güvenliğini sağlıyor ve aynı zamanda da hastanede liaç ve malzeme masraf yönetimi ve gelir kontrolünü en üst seviyeye çıkarıyor. Halis Çimili, bu konuda şunları söylüyor: İlaç ve malzeme yönetim sistemi, bütünleşik çalışarak ilaç ve tıbbi malzemenin depo ve eczaneden hastaya veriliş anına kadar tam bir otomasyon ve güvenlik sağlamakta. Sistemle birlikte uluslararası hasta güvenliği kriterlerinin beş temel ilkesi otomatikman sağlanarak; doğru ilaçlar, doğru dozda, doğru yoldan, doğru zamanda doğru hastaya uygulanabilmekte. Aynı zamanda sistem Sağlık Bakanlığı tarafından en son yayınlanan Hizmet Kalite Standartları nda özellikle Eczane Yönetimi ve Stok Yönetimi kriterlerinin yaklaşık yüzde 50 lik kısmını otomatikman sağlayarak hastanenin hizmet kalite katsayısına da katkıda bulunmaktadır. Faturalama ve stok tarafında ise hastaya sadece kullandığı ilaç ve tıbbi malzemeler otomatik olarak faturalanmakta ve tüm stoklar kontrol altında tutularak gerekli raporlar yetkililere otomatik olarak sunulmaktadır. Tüm bu değerler, hem hasta hem de çalışan memnuniyetini arttırmaktadır. Elektronik ilaç ve tıbbi malzeme yönetim sistemi tüm dünyada yapılan çalışmalara göre, yatırımın geri dönüşünü 2 yıl içinde sağlayan bir sistemdir. Yatırım yapılırken öncelikle hastanenin ilaç ve tıbbi malzeme yönetiminde sıkıntı yaşadığı bölgeler seçilerek, ilk yatırım bu bölümlere yapılmalıdır. Sistem canlı bir sistem olduğundan süreç boyunca yaşanabilecek problem ihtimali daha işin başlangıcından en aza indirilmelidir. Proje başlangıcında hem hastane hem de şirket tarafında uygun ekipler kurulmalı; doğru ilaç ve tıbbi malzeme analizleri, mimari çalışmalar ve sağlam yazılımsal bütünleştirmeler Görüntüleme yapılan her alanda var PACS teknolojilerinin sağladığı faydalar ve avantajlar l Tanı süresinde kısalma l Çalışan verimliliğinde artış l Görüntü kalitesinde yükseliş l Sağlık kurumu için iyi bir vitrin ve pazarlama aracı l Çalışan güvenliği ve konforunun artması l İş performansı değerlendirme ve takibin kolaylaşması. 14 hastanelerindeki yoğunluk ve dijital hastane bilgi yönetim sistemi ile içeren planlamalar yapılmalıdır. 15 >> Eskiden sadece radyoloji görüntülemesi olarak algılanan PACS sistemleri artık görüntüleme alınan bütün departmanlarda kullanılıyor. Bir hastalığa doğru bir tanı konması, tedavi kadar, çoğu zamanda ondan daha önemli bir aşama. Başarılı bir tedavi, doğru ve hızlı bir tanı sürecine bağlı. Radyolojik görüntüleme de, medikal tanıların belirlenmesinde ayrı bir öneme sahip. Bu doğrultuda kullanılan PACS teknolojleri hizmet ve tanı/ tedavi süresinin kısalmasını, medikal hizmet kalitesinin artmasını, işgücü kayıplarının önlenmesini sağlayarak verimliliği artırıyor. PACS, hastaların medikal bilgilerini arşivleyen ve hekimlerin karar mekanizmasına destek veren, farklı yapılardan oluşmuş, bütünleşik bir yapı sunuyor. İlerlemiş teknolojik olanaklarıyla PACS maliyet açısından da avantaj sağlarken, sayısal medikal görüntülerin kullanılmasıyla, geleneksel film tabanlı görüntü işlemeye oranla maliyetler önemli ölçüde azalıyor. Eskiden sadece radyoloji görüntülemesi olarak algılanan PACS sistemlerinin kullanımı, görüntüleme yapılan bütün departmanlarda yaygınlaşıyor. PACS ile film baskı işleminde ortaya çıkan maliyetler; film, kimyasal solüsyonlar, banyo üniteleri, fosfor PACS kaseti gibi maliyetler ortadan kaldırılıyor. Geleneksel film kullanımının yaratacağı olumsuzlukların önüne geçiliyor, kasetlerin tarayıcılarda okunması ve sonuçlarının beklenmesi süreleri yok ediliyor. PACS ile sisteme dahil olan hastalar, hekimler ve sistemin çalıştığı kurumlar için bilgiye kısa sürede ve daha düşük maliyetlerde ulaşılabiliyor. PACS ayrıca, tanı ve teşhislerde daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlayarak sonuçları yorumlama ve raporlama süresini hızlandırıyor. Görüntülerin karşılaştırılması ve radyolojik bulguların geriye dönük değerlendirilmesi, karşılaştırmalı raporların incelenmesi, hekimin hastalığın gelişim sürecini daha iyi kavramasını ve doğru teşhisi daha hızlı bir şekilde koyabilmesini beraberinde getiriyor. PACS, sayısal görüntülerin ayrı ekranlarda karşılaştırılmasını sağlayarak, zaman içinde oluşan değişikliklerin değerlendirilmesine, konsültasyon olanaklarının artırılmasına yardımcı oluyor. Hekimler/radyologlar, kendi hastanelerindeki başka hekimler/ radyologlarla ya da internet aracılığıyla başka hastanelerdeki hekimler/ radyologlarla görüntüleri paylaşarak daha yakın işbirliği ve konsültasyonda bulunabiliyorlar. Radyoloji uzmanlarının tanı süreçlerinin sonuçlanmasında ve doğruluğunda en büyük yardımcı etken PACS oluyor. Görüntüler ve raporların her an, her yerden ulaşılabilmesine ve görüntü işleme ve ölçüm yapılabilmesine olanak sağlıyor. Medikal görüntüler üzerinde mesafe ve açı ölçümleri yapabilmenin yanında, görüntüler üzerine boyutları ayarlanabilir yazı ve şekiller ekleyerek, bu ölçüm ve kayıtları PR formatında hasta dosyasına kayıt edebiliyoruz. PACS ın çevreci bir boyutu da var PACS, geleneksel filmlerin baskı yönteminin ortaya çıkardığı çevre kirliliğini önlüyor. Çevre ve insan sağlığına zarar vermeden işlem yapılmasını sağlıyor. Taşınabilir medikal görüntüleme cihazları ve PDA larda medikal görüntülerin izlenmesi mümkün oluyor. Günümüzde PACS yazılımları sadece hastane içerisinde radyolojik görüntüleme konularını kapsamamakta. PACS sistemleri RIS, nükleer tıp, mamografi, kardiyolojide kullanılan uygulamalara evriliyor.

HBYS HBYS >> DİJİTAL HASTANENİN TEMELİ HBYS Hasta bilgilerini ve hastane gelirlerini kontrol etmek, malzeme ve ilaç girişçıkışlarını kayıt altına almak gibi temel işlemler Hastane Bilgi Yönetim Sistemlerini bir çözüm olarak karşımıza getirmekle beraber, hastaya en iyi hizmet, güvenilir ve doğru tedavi uygulama isteklerinin altyapısını da oluşturmakta. Gelişen dünya teknolojisi, bilgisayar kullanımının artması ve bunun sonucunda bilgiye daha hızlı ve güvenli bir biçimde ulaşma isteği, sağlık sektöründe dijital hastane kavramının büyük önem kazanmasını sağlıyor. Bilmed Proje Pazarlama Müdürü Tekin Bağcı nın verdiği bilgilere göre; dijital hastane kavramında, bir hastanın hastaneye girdiği andan itibaren, kayıt - tedavi takip süreçlerinin tamamı birbiri ile bütünleşik çalışmalıdır. Mükerrer işleme düşmeyen, anlık takip edilebilir, verimlilik analizleri gerçekleştirilebilir, etkin kaynak planlaması yapılabilir dijital hastane kavramında büyük kaynak ve iş gücü gerektiren hastane işlemlerini bilgisayar teknolojilerini kullanarak daha kolay, hızlı ve güvenli bir biçimde çözümlemek; her tür hasta bilgilerinin elektronik ortamda saklamak; bilginin yasal zorunluluklar ve iş birliktelikleri gereği küresel düzeyde etkileşimli elektronik paylaşım ihtiyacını karşılamak; hastane idari işlemlerine yardımcı olmak ve kurumun verimliliğini artırmak mümkün olmaktadır. Bilmed in geliştirdiği Bilmedical Hastane Bilgi Yönetim Sistemi nin, teknolojik gelişmelerin avantajlarını bünyesinde barındırarak dijital hastane projeleri için çözüm ürettiğini vurgulayan Tekin Bağcı, Farklı sınıf, işleyiş ve ticari unvana sahip tekil ve/veya zincir hastanelerin tamamı aynı çatı altında, konsolide olarak dijital ortamda yönetilebiliyor. Hasta ilişkileri yönetimi, tüm operasyonel işlemler, mali kayıtlar bilgisayar ortamında ve tümleşik mimaride gerçekleştiriliyor dedi. Minimum maliyetle maksimum yönetebilirlik Dijital hastane kavramında HBYS elektronik ortamın avantajlarının yanı sıra yönetimsel ve vizyonel boyut katarak kurumun farklılaşmasına olanak sağlıyor. Bu işleyişte HBYS sistemi ile elde edilen etkin ve derinliği olan verilerden kurumun bilgi varlığı üretiliyor. Bu da kurumlarda rekabeti farklılaştırıcı, stratejik ve vizyonel güç oluşturacak analizler yapılmasına olanak sağlıyor. Bu sayede kurumsal analiz portföyler elde edilerek doğru ve uzun süreli projeksiyonlar yapılabiliyor. Bu portföylerden pek çok operasyonel alanda yararlanabildiği gibi, saha analizleri üzerinde strateji geliştirme, hasta ve hastalık analizi ile uygun yatırım modellemesi, rekabeti farklılaştırma, minimum maliyet ile hedef kitleye direk erişim, kaynakların etkin kullanımı, kurumsal imaj ve marka değerinde pozitif etki gibi yüksek vizyonel sonuçlar da elde ediliyor. Bilmedical HBYS nin; tüm dijital sistemlerle (PACS, IPTV, teknik cihazlar vs.) bütünleşik olarak çalıştığını, alternatif dijital ortamlarda (Motion PC, Palm vs.) veri iletişimini sağladığını ayrıca da bilgiyi tanımlama, tasnif ve değerlendirme olanağı sunduğunu kaydeden Tekin Bağcı, şunları kaydetti: Bu sistemler hizmet sunan ve hasta arasındaki bilgi alışverişinin hızlı ve güvenli olmasını sağladığından hasta memnuniyetini de artırıyor. Kurumlar, HBYS ile ilgili çözümlerini seçerlerken her platformda olduğu gibi sürdürülebilir hizmet desteği ve ürün kararlılığı gibi faktörleri göz önünde bulundurmalıdırlar. Doğru yatırım için HBYS nin kuruma sağlayacağı avantajlar çok iyi belirlenmeli. Bu kapsamda verimlilik analizlerini gerçekleştirmek, meydana gelebilecek olası; zaman, kaynak ve para kayıplarının da önüne geçmenizi sağlayacaktır. Dijital hastane kavramında HBYS elektronik ortamın avantajlarının yanı sıra yönetimsel ve vizyonel boyut katarak kurumun farklılaşmasına olanak sağlıyor. Bu işleyişte HBYS sistemi ile elde edilen etkin ve derinliği olan verilerden kurumun bilgi varlığı üretiliyor. Dijital Hastaneye Dönüşüm Sürecinde HBYS den Beklentiler l Hastanın, hastane ile olan ilişkisinin sürekliliği ve hasta memnuniyetinin sağlanması için gerekli yapısal hizmeti sunabilmesi, l Kurum kaynaklarının planlanmasına olanak sağlayarak, kurumun karar destek sistemine ışık tutulması, l Kurum ile hasta arasındaki iletişimi etkinleştirerek, personel, cihaz, malzeme, zaman gibi her türlü kaynağının etkin kullanımı ve maliyet avantajı elde edilmesi, l Tüm süreçlerin, kurumun özgün iş akışlarına uygun olarak otokontrol uygulamalarıyla takip edilmesi, l Hastanın tüm hizmet alım süreçlerinin takibinin dijital olarak yapılabilmesi, l Laboratuvar hizmetlerinin tekil, grup ve şube yapılarıyla; istendiği takdirde de kurum dışı lokasyonlarla çevrimiçi çalışmasının gerçekleştirilmesi, l Anlık mali takip işlemlerinin yapılabilmesi, l Tümleşik resmi muhasebe, finans, satın alma ve demirbaş işlemlerinin aynı ürün dahilinde kullanılabilmesi ve mükerrer işleme izin verilmemesi, l Grup ve şube yapılarında kurumların muhasebe ve finans bütünlüğünün sağlanması, l Satın alma süreçlerinin; talebin oluşmasından, mal girişine kadar olan takibinin elektronik ortamda, yatay ve dikey onay mekanizmaları ile tümleşik olarak gerçekleştirilmesi, l Tümleşik personel yönetiminin sağlanabilmesi, l Esnek iş takip sistemiyle kullanıcıların her türlü isteğinin yönlendirilebilmesi ve takibi yapılabilmesi, l MEDULA, MSVS, MKYS, ÇKYS, AKBS, Sağlık Bakanlığı, 112 Acil Komuta Merkezi, T.C. kimlik sorgulama ve doğrulama gibi tüm etkileşimli uygulamaların kolay, hızlı ve doğru bir şekilde yürütülme işlemlerinin sağlanılabilmesi, l Tüm SGK işlemlerinin sorunsuz olarak yapılabilmesi ve MEDULA işlemlerinin her aşamada yetkilendirilerek kontrol edilebilmesi, l Tüm bu süreçleri yönetirken iş zekâsı çözümleri sayesinde özgün raporlama özelliği ile kurumların doğru yol haritalarını oluşturmasında etkin rol oynayabilmesi, l Kurumların performans yönetimi vizyonuyla operasyonel mükemmeliyetten yönetimsel mükemmelliğe doğru hızla yol alabilmelerini sağlaması, l Gelecek için hangi konulara odaklanıp, hangi süreçlerin optimize edilmesi gerektiğini ortaya konulmasının sağlanması, l Kârlılık, verimlilik, masraf ve maliyet dengeleri oluşturularak sürdürülebilir yönetim vizyonunun elde edilmesi, l Şirket gelir ve gider bileşenlerinin iyi anlaşılıp yorumlanabilmesi ve karar sürecinin oluşmasına ortam sağlanılması. 16 17

veri yönetimi bulut bilişim 18 Dijital hastanelerde büyük boyutlarda birçok veri oluşturuluyor. Bu verilerin düzenli bir şekilde depolanması, istendiğinde kullanılabilir olması ve yedeklenmesi gerekiyor. >>En kritik ve hayati veri sağlık yönetim süreçleri sektöründe yaşanıyor Sağlık, doğrudan insan yaşamı ile ilgili bir sektör. Bunun getirdiği devamlılık ve güvenilirlik gerekliliklerini sağlamak için günümüzde teknoloji kullanımı artık bir zorunluluk. Teknolojinin kullanımı ile artık tüm sağlık süreçlerinin otomasyon haline gelmesi sağlandı. Toplumdaki birçok sağlık süreci internet üzerinden takip edilebiliyor. Bu da insanların sağlık sektöründen almaları gerektiği gibi hızlı hizmet almalarını sağlıyor. Sağlık sektöründe internet ve online uygulamalar, alınan hizmetin sürekliliği için çok önemli. Bununla paralel artık tek bir hastanın belli bir dönemde kişisel olarak ürettiği veri büyüklüğü de çok ciddi bir artış içinde. Belki de günümüzde en kritik, en hayati ve en yoğun veri yönetim süreçleri sağlık sektöründe yaşanıyor, özellikle dijital hastane konseptinin gelişmesiyle birlikte. Dijital hastanelerde büyük boyutlarda birçok veri oluşturuluyor, bu büyük verilerin düzenli bir şekilde depolanması, istendiğinde kullanılabilir olması ve uygun zamanı geldiğinde de yedeklenmesi, saklanması gerekiyor. EMC Teknoloji Danışmanı Aret Tunç a göre, bu teknolojik yapının doğru planlandığı yerlerde hastalara verilen hizmet kalitesi de önemli ölçüde artacak. Tunç, Hastaneler, teknolojik altyapılarını oluştururken, hizmet süreclerine ve zorunluluklara uygun yatırımlar yapmalılar. Örneğin, hasta verilerinin belli bir sure boyunca silinmeden saklanması ile ilglili arşivleme altyapılarına özen göstermeliler. Kağıt kullanımından, dijital döküman yönetimine geçiş projelerine hız vermeliler. Seçtikleri veri depolama ürünlerinin, kapasite ve performans ihtiyaclarına göre hızlı ve kolay büyütülebilmesi birinci öncelikleri olmalı. Bu çözümlerin entegre çalışabilmesi ise en önemli konu şeklinde konuşuyor. Veriyi iyi sınıflandırmak çok önemli Sağlık sektöründe ve dijital hastane konseptinde sürekli çalışabilir, denetlenebilir bir altyapı olması önemli. Veriye hızlı erişim kritikleşirken, mekan bağımsız olarak bu verilere güvenli şekilde hızlıca ulaşmanız da gerekiyor. 2011 deki BT müdürlerini ilgilendiren en önemli konulardan biri olarak veri yönetiminin öne çıktığını anlatan HP Kurumsal Sunucu ve Veri Depolama/Yedekleme Çözümleri Satış Öncesi Destek Bölüm Müdürü Mert Sarıkaya, veri işinin çevreci şekilde yapılması ve veriyi sınıflandırma konusuna da dikkat çekiyor. Sarıkaya, şunları söylüyor: Veriye ulaşırken bu işin yeşil şekilde de yapılıyor olabilmesi önemli. Bir dijital hastane operasyonel ve çevresel olarak en etkin şekilde yönetebilmeniz gerekiyor. Çevre ile ilgili konmuş kurallar var. Veri merkezlerinde karbon salınımının kısıtlanması, gaz emisyonlarının sınırlandırılması ve geri dönüşüm konuları önemli. Veriyi sınıflandırırken, ihtiyaçları karşılayacak düşük maliyetli ortamlar gerekli. Veri yönetimi, soğutma gibi parametreler gözönüne alınmalı. Veriyi tutacağınız ortamların ilk satın alma maliyetlerinden çok, bunları idame ettirme maliyetleri de öne çıkmış durumda. Kullanıcılar seçimlerini yaparken sadece ilk yapım değil idame >>Bulutlar sağlık sektörünü de etkisi altına alıyor Bulut bilişim son dönemlerde teknoloji dünyasının gündeminde başı çeken konu. Bu konunun teknolojiyi etkin şekilde kullanan sağlık sektörünü etkilememesi de kaçınılmaz. Bulut bilişimin sağlık sektörü için kritik özellikleri arasında talebe bağlı kendi kendine kullanım, kaynak paylaşımı, hızlı elastiklik ve ölçülebilen servis sunumu sayılabilir. Talebe bağlı kendi kendine kullanım özelliği ile sağlık organizasyonları yeni işlem kapasitesi, depolama birimi veya yeni bir programa ihtiyaç duyduklarında, bunlara bulut sağlayıcısından kolaylıkla ulaşabiliyor. Bu servis ihtiyacını günün her saatinde self-servis bir şekilde elde edebiliyor. Hızın ve çevikliğin büyük önemde olduğu sağlık sektöründe bulut bilişimin bu özelliği çok önemli. Kaynak paylaşımı, maliyet kontrollerinin her geçen gün daha çok önem kazandığı günümüzde daha fazla önem arz ediyor. Bu özellik ile birden fazla kurum programları, sunucuları veya veri merkezlerini paylaşır ve servis sağlayıcı bu kaynakları talebe bağlı olarak dinamik olarak kullanıcılarına dağıtabiliyor. Bu sayede hem maliyetler azaltılırken hem de kurumlara daha fazla esneklik sunulabiliyor. Hızlı elastiklik ile beraber geleneksel BT sistemlerinin yüksek talebi karşılayamadığı durumlarda bulut bilişim sistemlerinin yüksek ölçeklenebilirlik kapasitesi sayesinde yüksek talebe hızlıca cevap verebilmesi anlatılmakta. Sistemlerin yüksek ölçeklenebilirliği sayesinde, ani ve çok yüksek iş talepleri karşılanabilir, sağlık sektöründe gerekebilecek kapasitesi atıl kapasiteye sahip olmadan kolayca temin edilebiliyor. Bulut bilişim hizmetleri, ölçülebilen servisler olmasıyla beraber kurumlar ve kullanıcılar kullandığın kadar öde özelliğiyle maliyetlerini daha kolayca takip edebiliyor. Bulut bilişime dönüşüm süreçlerinde ne tür teknolojilere yatırım yapılması gerektiğine dair görüşlerini açıklayan Microsoft Sunucu ve Yazılım Araçları Ürün Grup Müdürü Necip Özyücel, bulut bilişim hizmetlerine yapılan yatırımların, bulut servislerinin sunum modellerine göre değişiklik gösterdiğini anlattı. Bulut servislerinin birinci sınıflandırması, hizmetlerin sunulduğu altyapıların paylaşılıp paylaşılmamasına bağlı olarak yapılan Özel Bulut ve Genel Bulut sınıflandırması. İkinci sınıflandırma ise sunulan servise göre yapılmakta. Bu sınıflandırma Servis olarak Yazılım (SaaS), Servis olarak Platform (PaaS) ve Servis olarak Altyapı (IaaS) olarak tanımlanabilir. Farklı iş yüklerinin farklı ihtiyaçları sebebiyle, özel bulut veya genel bulut seçeneklerinin kullanılması gerekebilmekte. Fakat bu ihtiyaçlar değişebilir veya kullanıcılar farklı ihtiyaçlar sebebi ile farklı bulut ortamlarına erişmek isteyebilirler. Veri merkezlerinin yetkinlikleri artıyor Bulut bilişime geçişte belki de en önemli teknolojik değişimin veri merkezlerinde olduğunu belirten Necip Özyücel, şunları kaydetti: Veri merkezlerinin yetkinliklerinin artırılması, hizmet alan kurumların bulut bilişime geçişlerini hızlandırdığı gibi, bu platformların daha ekonomik ve hızlı servisler sunması, teknolojiyle yeni tanışan farklı ölçeklerdeki işletmelerin de zengin bir BT altyapıya kavuşmasına olanak tanıyor. Veri merkezleri, internet ve mobil teknolojilerin sağladığı esneklik nedeniyle işletmenin fiziki alanının dışında çok daha geniş bir faaliyet alanına hizmet vermek zorunda. Dinamik veri merkezlerinin en önemli bileşenlerinin başında sanallaştırma altyapısı bulunmaktadır. Bulut bilişime giden rotada veri merkezlerinin daha etkin yönetimini sağlayan teknolojiler işletmelerin daha verimli ve maliyet avantajlı çalışmasının önünü açıyor. Geleceğin veri merkezleri, kendi kendisini yönetebilen, bakımını yapabilen ve bu anlamda sorunlar ortaya çıkmadan müdahale etmeyi kolaylaştıran altyapılarıyla da dikkat çekecekler. Son olarak bulut bilişime geçişte maliyetlerini de düşünmeliler ve önemli bir nokta da fiziksel, sanal ve bulut ortamları için ortak kimlik ve buna göre seçim yapmalılar. Sağlık erişim yönetimi sayılabilir. Fiziksel ve sanal veri merkezi çözümleri için sektöründe ve dijital hastanelerde veri sunucu, bilgi ve uygulama koruması, bulutta barındırılan ve iş ortaklarına miktarının çok daha fazla olması bu açılan uygulamalar için yüksek güvenlik, farklı cihaz ve fiziksel yerlerden konuyu sektörde daha önemli kılıyor. kimlik bilgisine dayalı ağ erişimi hem Özel hem de Genel Bulut servislerini Diğer yanda veriye erişimdeki güvenlik kullanan kurumlar için kritik önem taşıyan alanlardır. ani ve yüksek miktardaki işlem de çok kritik diğer bir konu. 19

güvenlik güvenlik >>Dijital hastaneye dönüşüm sürecinde teknolojileri güvenlik Sağlık kuruluşları aynı Hasta bilgilerinin mahremiyeti sağlıkta dönüşüm projelerinin temelinde Dijital hastaneye dönüşüm süreci daha fazla sistemler arası ve lokasyonlar arası bütünleştirme ihtiyacını beraberinde getirecek. Bu bütünleştirme sürecinde gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik yaklaşımıyla gerek ağ gerekse uygulama seviyesinde bilgi güvenliği ihtiyacı daha da artacak. Özellikle erişim haklarının herkesin görev tanımı doğrultusunda gerektiği kadar bilgiye erişmesi ile sınırlandırılması, veriye erişimlerin kaydedilmesine ve hasta bilgilerinin hata ya da suistimal nedeniyle sızmasını önlemeye yönelik teknolojilerin kullanımı önem kazanacaktır diyen Deloitte Türkiye Kurumsal Risk Hizmetleri Ortağı Cüneyt Kırlar, sözlerini şu şekilde sürdürdü: Güvenlik teknolojilerinden gerekli katma değerin sağlanabilmesi için gerek BT gerekse iş süreçlerinde de güvenlik bakış açısıyla düzenlemelerin önemi artacak. Bu noktada Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi ISO27001 in temel alınarak gerekli uygulamaların hayata geçirilmesi sürdürülebilir bir güvenlik seviyesinin sağlanmasına katkı yapacak. Önümüzdeki dönemde teknolojinin yaygın kullanımıyla beraber Sağlık Bakanlığı nın yapacağı yeni düzenlemeler ve denetimlerle güvenlik teknolojilerinin kullanımının öneminin daha da artacağını öngörebiliriz. Kırlar a göre, verinin toplanması, kaydedilmesi, işlenmesi, transferi ve arşivlenmesi aşamalarının her birinde değişik riskler bulunmakta. Bu risklerin değerlendirmesinin yapılarak gerekli iyileştirme planlarının oluşturulması hasta bilgilerinin mahremiyetinin korunması açısından kritik. Önümüzdeki dönemde güvenlik ve mahremiyet konularına önem vererek gerekli yatırımları yapanlar önemli bir rekabet avantajına sahip olacaklardır diye düşünen Kırlar, finansal, operasyonel ya da itibar riskleri ile karşı karşıya kalmaları kaçınılmazdır. Hastaların dijital hastane hizmetlerini benimsemesi açısından güvenlik ve mahremiyet algısının çok önemli olduğunu biliyoruz ve güvenlik teknolojileri bu konuda hastalara yeterli güvence verilmesinin anahtarı olacaktır şeklinde konuştu. Yeni nesil ataklar her gecen gün daha sofistike bir hal alıyor Websense Ülke Müdürü Hüsamettin Başkaya ya göre de hasta ve kişisel bilgilerin, yetkisiz kişilerin eline geçmesi veya paylaşılması çok ciddi sorunlar yaratabiliyor. Bu durumun illa ki art niyetli değil kazara veya farkında olmadan da meydana gelebileceğine dikkat çeken Başkaya, web üzerinden yayılan yeni nesil atakların her geçen gün daha sofistike bir hal alıp hedef odaklı bir şekilde hareket ettiğini ifade etti. Başkaya, şunları söyledi: Dijital hastanelerin bu tür ataklardan korunabilmeleri için yeni nesil güvenlik problemlerine karşı etkili çözümler kullanmaları gerekir. Doğru güvenlik çözümlerini kullanmayan, milyonlarca doları dijitalleşmeye harcayan kurumların, bilgi güvenliği konusunu daha ciddi ele almaları gerekir. Bilginin güç ve rekabette önemli bir faktör olduğu bu alanda, güvenlik teknolojileri de rekabette fark yaratma adına çok ciddi bir rol oynayacaktır. Gerek özel sektör gerekse kamuda bu bilinç gün geçtikçe daha da artmakta. Son yıllarda sektör bu konuda daha seçici davranıyor. Genelde çözümlerde aranan özellikler kolay ve esnek yönetim. Bunun yanında detaylı güvenilir raporlama, diğer güvenlik katmanları ile bütünleşebilme genel özelliklerinin yanında kendi alanında lider çözümleri de tercih eder duruma gelindi. Yardımcısı Alev Akkoyunlu, bir antivirüs yazılım kuruluşu olarak şu tespitlerini bizimle paylaştı: USB lerin sık kullanıldığı yerlerde bilgisayarlara virüs bulaşma olasılığı çok fazla. Hastanelerde ortak kullanılan bilgisayarlarda özellikle USB gibi harici bellekler yoluyla pek çok bilgi paylaşılıyor, doküman taşınıyor. Bugün sadece bizim ülkemizde değil, tüm dünyada taşınabilir harici bellekler, zararlı yazılım taşımada bu nedenle birinci ya da ikinci sırada. Sağlık kuruluşlarındaki teknoloji bilgisayar kullanımı ve yoğun bilgi paylaşımı nedeniyle zararlı yazılımlar USB ler yoluyla çok hızlı yayılabiliyor. Bu nedenle sağlık kuruluşlarında bilgi güvenliği, antivirüs kullanımı çok büyük önem taşıyor. Hayatımızın her alanında olduğu gibi sağlık alanındaki teknolojik gelişmeler de hastanelerde bilgisayar kullanımını artırıyor. Bu artış aynı zamanda iyi ve güvenli bilgisayar kullanımının önemini de artırıyor. Ayrıca sağlık kuruluşlarının dışarıdan gerçekleştirilecek saldırılara karşı daha dikkatli olması gerekiyor. Hastanelerde güvenli bilgisayar kullanımının yanı sıra dışarıdan gelebilecek saldırılara karşı da çok dikkat edilmesi lazım. Teknoloji kullanımının arttığı korunmasını ayrı bir anayasal hak yerler olan sağlık kuruluşlarında olarak düzenlemiştir. Yine Türk Ceza zamanda tüm verilerin güvenlik teknolojileri olmazsa Kanunu md. 135-140 hükümleri olmazlar içerisinde yer alıyor ve güvenli ortamda saklanmak kişisel verilerin hukuka aykırı olarak her geçen gün etkinliğini artırıyor. işlenmesini suç kabul etmektedir. Bilişim teknolojilerinin kullanıldığı her zorunda olduğu alanlar. Kişisel verilerin hukuka aykırı olarak alanda bilgi güvenliğinin sağlandığı işlenmeleri Türk Medeni Kanunu md. Hem bu verilerin güvenli uygulamalar yaratılması önem 24-25 uyarınca kişilik hakkının ihlali taşımakta. Yrd. Doç. Dr. Leyla Keser şekilde saklanması hem niteliğinde sayılmakta ve tazminat Doğru güvenlik çözümlerini Berber, bilgi güvenliği sağlanmış sorumluluğu doğurmaktadır. Bu kullanmayan, milyonlarca doları olan bilişim sistemlerinin münferit de verilerin mahremiyetinin hükümler dikkate alındığında, kişisel dijitialleşmeye harcayan kurumların, olarak kişisel verileri ilk planda işleyen sağlık verilerini işleyen hastanelerin, bilgi güvenliği konusunu daha ciddi ele korunması dijital hastanede hastanenin makro ölçekte ise bu bu bilgilerin teknik olarak korunmasını almaları gerekiyor. verileri merkezi olarak sağlık.net adlı güvenlik konusunun iki sağlayacak bilgi güvenliği sistemlerine e-devlet projesi kapsamında depolayan ve kişisel verilerin korunmasına ilişkin Sağlık Bakanlığı nın güvenliği, gizliliği, önemli boyutu. bir işleyişe sahip olmaları zorunludur. erişilebilirliği ve sürekliliği sağlanmış Günümüzde bilişim sistemlerinin süreçlere sahip olmalarını sağlayacağı sürekliliği esası çerçevesinde hizmet görüşünde. sağlanmasıdır. Hastanelerde de başarılı sunması ilkesi benimsenmiştir. Bu Bilgi güvenliği kurum ve kuruluşlar bilgi güvenliği politikaları uygulamaları noktada hastanelerin de ISO 27001 in için yerine getirilmesi en temel için bu kriter birincil öncelik yanı sıra artık onun da üzerine isterlerden biri olmanın ötesinde, siber taşımaktadır. Hasta mahremiyeti, çıkan iş sürekliliği standardı olan güvenlik açısından da gündemimize bilgi güvenliği politika belgelerinden ISO 27031 standardını göz önünde tekrar oturmaktadır diyen Berber, en önemlilerden biri olup, bu konuda bulundurmaları gereklidir. Kişisel şu şekilde konuştu: Tüm bilgi hastaneler de dahil olmak üzere sağlık verilerinin korunması açısından Sağlık kuruluşlarında bilgi güvenliği standartlarında vurgulanan tüm kurum ve kuruluşları bağlayan BS 10012 Veri Koruması standardı güvenliği, antivirüs kullanımı büyük en temel unsur, yönetimin süreçlere önemli yasal hükümler mevcut. hastanelerin kişisel sağlık verilerinin önem taşıyor dahil edilmesi ve bilgi güvenliği Örneğin; Anayasanın 20. maddesinin korunması açısından uygun bir sisteme Güvenlik teknolojileri sağlık sektöründe politikalarının öncelikle yönetim 1. ve 2. fıkraları özel hayatın gizliliği sahip olmaları açısından faydalı bir hayati bir öneme sahip hale geldiğine 20 tarafından benimsenmesinin hakkını, 3. fıkrası ise kişisel verilerin standarttır. Diğerlerinin mevzuata uyum, hukuki, değinen Eset Türkiye Genel Müdür 21

iletişim >>İletişimle İleri veri iletişim teknolojilerinin hastanelerde ve diğer sağlık merkezlerinde yoğun olarak kullanılmaya bölgesel farklılıklar ortadan kalkıyor başlanmasının en önemli sonucu şüphesiz ki bölgesel farklılıkların ortadan kalkması. Mobİlİte dijitalleşme sürecini hızlandırıyor Mobilite günümüzde sağlık sektöründe en belirleyici eğilimlerden biri. Hastanelerin ve sağlık kuruluşlarının dijitalleşmesi sürecinde mobil teknolojilerin önemi gittikçe artıyor. Bu alanda gerçekleşen yatırımlar da ivme kazanmış durumda. Mobil teknolojiler hem şirketlerin verimlilik anlamında kendi iç süreçlerine fayda sağlıyor, hem de müşterilerin hayatını kolaylaştıracak yenilikler getiriyor. Özellikle 3G teknolojisiyle birlikte sağlık sektöründe birçok yeni hizmet ortaya çıktı. 3G nin en çok etkilediği sektörlerin başında sağlık sektörü geliyor. Mobil teknolojiler sayesinde bulunduğunuz yerden doktorunuzla görüntülü telefon görüşmesi yapma, şeker ve kalp hastalarının kan ve tansiyon ölçüm sonuçlarını anında sağlık merkezine ulaştırma ve acil durum önlemlerinin alınması gibi pek çok konuda yardımcımız artık cep telefonları. Hastanelerin görüntülü çağrı merkezi hizmetlerine de büyük ilgi göstermesi bekleniyor. Diğer yandan ambulans hizmetlerinde hastanın ön analizleri, görüntüleri, tomografileri hasta, hastaneye ulaşmadan gönderilebilecek ve hastane gerekli ön hazırlığı yapmış olacak. Bireysel anlamda ise uzaktan sağlık hizmetleriyle aboneler sağlık personelinden görüntülü danışmanlık hizmeti alabiliyor ve nerede olursa olsun bu hizmetlere anında ulaşabiliyor. Mobil teknolojiler, genelde geniş saha ekibi olan ilaç şirketlerine de faydalar sağlıyor. İlaç şirketleri mobil teknolojilerle gerçekleştirilebilecek uygulamalara ilgi duyuyorlar. Mobil iletişim sayesinde sadece hizmet sunmakla kalmayıp, bunun geri dönüşleri de toplanabiliyor. >>Dijital hastanenin candamarı teknolojik altyapı Sağlık hizmeti veren kurumlar ve hastalar aynı ağ üzerinden bilgi kaynaklarına erişebiliyorlar. Böylece hayat kurtarabilecek veriler daha hızlı ve ayrıntılı sağlamanın sağlık sektöründe daha da önemli hale geldiğini anlatan HP Networking Satış Yöneticisi Mehmet Tarımcı, şöyle bir örnek veriyor: Diyelim ambulansı aradınız, aramadan önce hastanın kim olduğu biliniyor, nelere alerjisi var, ne gibi hastalıklar geçirmiş bu görülebiliyor. Bunları bilen ilk yardım ekibi hastayı karşılamış oluyor. Ambulansın bulunduğu lokasyona en yakın ve gerekli ekipmanlara sahip hastane belirleniyor. Hasta kalp krizi geçiriyor diyelim, ilkyardım ekibi önceden hastaneye bilgileri veriyor, yapılan ilk müdahaleleri iletiyor. Doktor hastanede değilse doktor bu süre içinde çağrılıyor. Doktor gelirken doktorun mobil cihazına gerekli bilgiler gönderilebiliyor, o da çalışanlara gerekli direktifleri veriyor. Bunları yapabilecek teknoloijye sahibiz. Burada en kritik nokta sürdürebilirlik. Ağ altyapısında olacak bir sorun tüm sistemi etkileyeceğinden büyük önem taşıyor. Bu durum sağlık alanında daha da hayati öneme sahip. Ağ altyapısının sürdürülülebilirliği için yatırımlar yapılıyor. Ciddi bir veri artışı söz konusuyken, saniyeler içinde veri transferi olabiliyor. Bu noktada da altyapının hızı çok önemli bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Hayat kurtarabilecek veriler daha hızlı ve ayrıntılı elde edebiliyor Günümüzde dijital teknolojinin için de yeni bir kampanya hayata ulaştığı seviye, diğer tüm geçirdi. Kampanya kapsamında bu sektörlerde olduğu gibi sağlık merkezlere ses, internet ve güvenlik biçimde elde ediliyor. sektöründe de dönüşüm, gelişim hizmetlerini çok avantajlı koşullarda süreçlerini birebir etkiliyor. İleri veri ve bir arada sunuluyor. İstanbul iletişim teknolojilerinin hastanelerde İl Sağlık Müdürlüğü ne bağlı Aile ve diğer sağlık merkezlerinde yoğun Sağlık Merkezleri nin yararlanabildiği Sağlık sektörünün diğer sektörlere olarak kullanılmaya başlanmasının en kampanya, Türk Telekom Sanal çok önemli bir farkı var. Diğer önemli sonucu şüphesiz ki bölgesel Santral ürününü, TTNet ADSL internet sektörlerde para, zaman ve farklılıkların ortadan kalkması. Örneğin erişimini ve Tepe Güvenlik hizmetlerini başka şeyler kaybedebilirsiniz. Ama artık dijital bir ortamda saklanmakta kapsıyor. sağlık sektörü direkt olarak insan olan MR veya tomografi gibi radyolojik Türk Telekom un katma değer sunan hayatıyla ilgili bir alan ve sonuçta görüntülere özel güvenlikli bir ağ kampanyası ile İstanbul da sayıları kaybedebileceğiniz şey geriye üzerinden çok farklı noktalardan erişim 900 ü bulan Aile Sağlık Merkezleri döndürülemeyecek bir can olabiliyor. sağlanabiliyor. Bu özellik sayesinde kendi santrallarını kurmak zorunda Dolayısıyla dijitalleşen hastaneler ve Ankara da çekilen bir görüntü, kalmaksızın Sanal Santral ürününden sağlık kuruluşlarında sürdürebilirlik, İstanbul daki bir uzman doktor yararlanırken kendi aralarında ve 7/24 kesintisiz çalışma, verimlilik tarafından kolaylıkla yorumlanabiliyor. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü ile de ve hız çok önemli kavramlar olarak İletişim ve yakınsama teknolojileri ücretsiz konuşabilecekler. Kampanya öne çıkıyor. Teknoloji altyapısını şirketi Türk Telekom, tüm Türkiye ye kapsamındaki TTNet ten ADSL hizmeti verimli ve etkin kullanamayan, doğru yayılmış güçlü ağ altyapısı ve de yüzde 35 indirimle sunuluyor. Her yapılandırmaları ve konfigürasyonları veri merkezi yatırımları ile sağlık iki ürünü 24 ay taahhüt ile alan Aile kuramayan kuruluşlar hastalara sektöründe yaşanan bu değişimde Sağlık Merkezleri, Türk Telekom un Ev verdikleri hizmette belli bir kalite ve hız öncü bir rol üstenmeyi hedefliyor. Gibisi Yok kavramı ile sunduğu Ev/ eşiğini aşamıyorlar. Bu anlamda başarılı projeleri hayata Ofis Güvenlik Sistemleri hizmetinden Ağ ürünlerinin ilk amacının iletişim 22 geçiren şirket, Aile Sağlık Merkezleri ücretsiz olarak yararlanabiliyor. sağlamak olduğunu, bu iletişimi Teknoloji ve bilişimin sağlık sektörüne ufuklar açıyor. 23 altyapı katkıları çok ciddi boyutta. Akıllı Sağlık sistemleri sayesinde, sağlık hizmeti veren kurumlar ve hastalar, aynı ağa bağlı zengin bilgi kaynaklarına erişerek, hayat kurtarabilecek verileri daha hızlı ve ayrıntılı biçimde elde edebiliyor. IBM Türk Genel Sektör Bölüm Müdürü Murat Tozan, IBM in geliştirdiği sosyal sorumluluğa adanmış sanal süper bilgisayar World Community Grid sisteminin 2004 ten beri dünyanın her yerindeki kullanılmayan bilgisayarlar sanal ortamda süper bir ağın parçası olduğunu söyledi. Tozan, sözlerini şöyle sürdürdü: Bu sistem 80 den fazla ülkede, 530 bin gönüllünün 1 milyon 700 bin adet kişisel bilgisayarlarına ait kullanılmayan gücün bir araya getirilmesiyle çalışıyor. Böyle büyük bilgi işlem gücü, bu gücü başka türlü elde edemeyecek AIDS gibi hastalıklarla mücadele eden bilim insanlarının emrine veriliyor. IBM in Watson bilgisayarında ise insan dilini anlayan, ima edilen ifadeleri kavrayan, hatalı cevaplardan öğrenen, karar verebilen ve bugüne kadar bilgisayarların başaramadığı işleri başarabilen Watson bilgisayar algısında bir dönüm noktası yaşattı. IBM in Watson ile ortaya sunduğu teknoloji ve bilgileri saniyeler içerisinde analiz etme becerisi, bilgisayarların tıp, finans, çevre gibi alanlarda yepyeni