mali ÇÖZÜM 145 fi-kur A VER LMES GEREKL BELGELER VE UYGULANACAK DAR PARA CEZALARI Resul KURT* I- G R fi 4 904 say l Türkiye fl Kurumu Kanunu (4904, 2003) ile istihdam n korunmas na, gelifltirilmesine, yayg nlaflt r lmas na ve iflsizli in önlenmesi faaliyetlerine yard mc olmak ve iflsizlik sigortas hizmetlerini yürütmek üzere Türkiye fl Kurumu ( fl-kur) kurulmufltur. Ça dafl istihdam kurumlar n n dört temel fonksiyonlar vard r. Bunlardan birisi de iflgücü piyasas enformasyon hizmetleri çerçevesinde, iflgücü piyasas - na iliflkin verilerin derlenmesi, de erlendirilmesi ve kullan c lara sunumudur. ( fl-kur) fl-kur un faaliyetlerini sa l kl bir flekilde yürütebilmesi, iflverenlerin ilgili kay t ve belgeleri istenen sürede düzenleyerek Kuruma vermelerine ba l d r. Kabul etmek gerekir ki, özellikle son birkaç y l içinde Türkiye fl Kurumu nun yönetim ve yaklafl m ndaki köklü de ifliklikler ile personelin gerek meslek mensuplar na, gerek iflverenlere ve gerekse de iflçilere yaklafl m n n olumlu etkileri bulunmaktad r. Bununla birlikte, zaman zaman bilgi veya iletiflim eksikli inin önemli sorunlara yol açt da görülmektedir. Uygulamada fl-kur a hangi belgelerin verilmesi gerekti i ve bu belgelerin verilmemesi halinde idari para cezas verilip verilmeyece i konusunda sorunlar yaflanmaktad r. Bu makalede fl-kur a verilmesi gereken belgeler ile verilmesi süreleri aç klanm fl, devam nda uygulanacak idari para cezalar na yer verilmifltir. * Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettifli
146 mali ÇÖZÜM II- fi-kur A VER LMES GEREKEN BELGELER VE DAR PARA CEZASI A) flyeri Bilgi Formu flyeri Bilgi Formu, fl-kur a verilmesi gereken belgelerden olup, iflyerlerinin kimlik ve mesleki istihdam bilgilerini kapsamaktad r. 4904 say l Kanunda iflyeri bilgi formu verilmesi gerekti ine iliflkin bir hüküm bulunmamaktad r. Ancak, fl- Kur un faaliyetlerini yürütebilmesi için iflyeri bilgi formu düzenlenmesi gereklidir. 4904 say l Kanunun 21 inci maddesine göre fl-kur taraf ndan kamu ve özel kesim iflyerlerinden ifl ve iflgücü konular nda bilgi istenildi inde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. flverenlerden toplanan bilgiler, Kurum hizmetlerinden baflka amaçla kullan lamaz. stenen her türlü bilgi ve belgeyi vermeyen iflverenler hakk nda da ayn Kanunun 20/d maddesi gere ince gerçek ve tüzel kifliler hakk nda eylem baflka bir suçu olufltursa dahi 2007 y l nda 1.689.- YTL dari Para Cezas uygulanacakt r. Ancak bu hükme istinaden idari para cezas uygulanabilmesi için mutlaka bilgi ve belgelerin fl-kur taraf ndan yaz yla istenmesi, yaz da belirtilen sürede iflverenler taraf ndan verilmemesi gerekir. Yani, fl-kur taraf ndan herhangi bir bilgi-belge istenilmeden, do rudan idari para cezas uygulanmas mümkün de ildir. B) Personel Durum Çizelgesi (Ayl k flgücü Çizelgesi) Ayl k flgücü Çizelgesi, istihdam n ve iflgücü hareketleri ile iflyerlerinde çal - flan say lar n n izlenmesinde kullan lmaktad r. flgücü Çizelgesi formu ile iflyerlerinden o ay içerisinde gerekli bilgiler ayr nt l olarak toplan r. flgücü çizelgesi ile o iflyerinde istihdam zorunlu olanlar n takip edilmesi sa lan r. flyerlerinde ifle yeni al nanlar ve ay içinde iflten ayr lanlar çizelgeye ifllenir. Çizelgede ifle al nan ve ifl akdi sona erenlerin T.C. Kimlik numaras, ismi, soyad, sosyal durumu ve ifle al nma ve iflten ayr lma nedeni yaz l r ve Kuruma gönderilir. 10 ve üzeri iflçi çal flt ranlardan ayl k iflgücü çizelgesi vermesi istenmektedir. Ancak, 4904 say l Kanunda Personel Durum Çizelgesi ( flgücü Çizelgesi) verilmesi gerekti ine iliflkin bir hüküm bulunmamaktad r. 4904 say l Kanunun 21 inci maddesi gere ince, fl-kur taraf ndan kamu ve özel kesim iflyerlerinden ifl ve iflgücü konular nda bilgi istenildi inde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. stenen her türlü bilgi ve belgeyi vermeyen iflverenler hakk nda da ayn Kanunun 20/d maddesi gere- ince gerçek ve tüzel kifliler hakk nda eylem baflka bir suçu olufltursa dahi 2007 y l nda 1.689.-YTL dari Para Cezas uygulanacakt r. Ancak bu hükme istinaden idari para
mali ÇÖZÜM 147 cezas uygulanabilmesi için mutlaka fl-kur taraf ndan yaz yla istenmesi gerekir. fl-kur taraf ndan herhangi bir bilgi-belge istenilmeden, do rudan idari para cezas uygulanmas mümkün de ildir. C) Toplu flten Ç kar lanlar Formu 4857 say l Yeni fl Yasas nda, iflyerinde çal flan iflçi say s ; a) 20 ile 100 iflçi aras nda ise, en az 10 iflçinin, b) 101 ile 300 iflçi aras nda ise, en az yüzde on oran nda iflçinin, c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 iflçinin, fline 17 nci madde uyar nca ve bir ayl k süre içinde ayn tarihte veya farkl tarihlerde son verilmesi toplu iflçi ç - karma say lm flt r. 19 ve daha az iflçi çal flt ran iflyerlerinde toplu iflçi ç kar - m na iliflkin hükümler uygulanmayacakt r. 4857 say l fl Kanununun 29. maddesi iflverenlerin ekonomik, teknolojik, yap sal ve benzeri iflletme, iflyeri veya iflin gerekleri sonucu toplu iflçi ç karmak istedi inde, bunu en az otuz gün önceden bir yaz ile, iflyeri sendika temsilcilerine, ilgili Bölge Müdürlü- üne ve Türkiye fl Kurumuna bildirmeleri gerekti ini hükme ba lam flt r. Bu hükme ayk r hareket eden iflveren veya iflveren vekiline iflten ç kar - lan her iflçi için 2007 y l nda 336.- YTL fler para cezas verilecektir. D) flten Ayr lma Bildirgesi flverenler, ifl sözleflmesi sona eren sigortal iflsiz hakk nda ifl sözleflmesinin sona erdi i tarihten itibaren 15 gün içinde üç nüsha flten Ayr lma Bildirgesi ( AB) düzenleyerek bu süre (15 gün) içerisinde, bir nüshas n iflyerinin bulundu u yerdeki fikur a ulaflmas - n sa lamak, bir nüshas n sigortal iflsize vermek ve di er nüshas n da iflyerinde saklamak zorundad r. Burada, hangi iflçiler için iflten ayr lma bildirgesi düzenlenmesi gerekti i konusunda bir sorun bulunmaktad r. 4447 Say l flsizlik Sigortas Kanununun Uygulanmas na liflkin Tebli de De ifliklik Yap lmas na Dair 4 Nolu Tebli de, iflverenlerin, hizmet akdi 4447 say l Kanunun 51. maddesinde belirtilen haller d fl nda (örne in: istifa, emeklilik, evlilik, iflçinin hatas ve kusuru nedeniyle hizmet akdinin sona ermesi durumlar ) sona eren sigortal iflsizler için AB düzenlemek zorunda olmad klar hükme ba lanm flt r. Yine, ayn tebli e göre, hizmet akdi feshedilmeksizin ve sigorta prim ödeme sürelerinde kesinti olmaks - z n, sigortal n n ayn iflverenin baflka bir iflyerine nakledilmesi durumlar nda iflverenin AB düzenleme zorunlulu u bulunmamaktad r. Hizmet akdi sona erdi inde sigortal n n ayn iflverene ba l olarak çal flt sürelere iliflkin tüm bilgiler, düzenlenecek AB'de yer alacakt r. flverenin, yukar da be-
148 mali ÇÖZÜM lirtilen AB düzenleme zorunlulu unun bulunmad durumlarda iflverene idari para cezas uygulanmayacakt r. 30.01.2002 tarihinden sonra hizmet akdi sona eren sigortal lar için flten Ayr lma Bildirgesi düzenlenmesi gerekmektedir. flsizlik Sigortas Kanununun 48. maddesinin 4. f kras nda belirtilen, Kanunun 51. maddesinin a,b,c,d,e,f,g bentlerindeki hallerden birisine dayal olarak hizmet akitleri sona ermifl olan sigortal lar hakk ndaki flten Ayr lma Bildirgesi ni 15 günlük süre içinde Türkiye fl Kurumu na vermeyen iflverenlere her bir fiil için ayr ayr 4857 say l fl Kanununun 39. maddesine göre sanayi kesiminde çal flan onalt yafl ndan büyük iflçiler için uygulanan ayl k asgari ücretin iki kat tutar nda, (01.07.2007-31.12.2007 dönemi için 2 x 585.-YTL= 1170.-YTL) idari para cezas verilmektedir. III. fi-kur DAR PARA CEZALARININ TEBL dari para cezalar fiilin ifllendi i tarihte geçerli olan miktar üzerinde verilir. Fiilin ifllendi i tarihten sonra dari Para Cezas kesilmesi gereken durumlarda, fiilin ifllendi i tarihte yürürlükte bulunan miktar, zamanafl m süreleri de dikkate al nmak suretiyle uygulanacakt r. Ayr ca, 4857 say l fl Kanununun 30 uncu maddesine göre özürlü ve eski hükümlü ile 3713 say - l Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B) f kras uyar nca istihdam zorunlu olan terör ma duru iflçiyi istihdam yükümlülüklerini yerine getirmemeleri üzerine uygulanan dari Para Cezalar, önceki dönemleri de kapsayacak flekilde do rudan zamanafl m süreleri de dikkate al narak l Müdürleri taraf ndan verilir. dari Para Cezalar, Kurumca tahsil edilir. 4447, 4857 ve 4904 say l Kanunlar kapsam nda uygulanan dari Para Cezalar için Kanuni ödeme süresi, tebli tarihinden itibaren yedi gündür. (Örne in tebli i tarihi 2 May s 2007 olan idari para cezas için yedi günlük sürenin bafllang c 3 May s 2007 tarihidir.) Peflin ödeme indirimi ( dari Para Cezas ndan _ oran nda indirim) itiraz edilip edilmedi ine bak lmaks z n kanuni ödeme süresi içerisinde yap lacak ödemelerde uygulan r ve dari Para Cezas n n _ ü tahsil edilir. Kanuni ödeme süresi geçtikten sonra yap lacak ödemelerde indirim uygulanmaz. dari Para Cezas n n tebli edildi ine iliflkin posta al nd s henüz Kuruma iade edilmeden kanuni ödeme süresi içinde oldu u ileri sürülerek peflin ödeme indiriminden yararlanmak isteyen iflverenlerden taahhütname al narak dari Para Cezas miktar n n _ ü oran nda tahsil ifllemi yap l r. Ancak, posta al nd s Kuruma intikal ettikten sonra peflin ödeme indiriminin kanuni ödeme süresinde yap l p yap lmad kontrol edilir. Söz konusu süreyi geçirdi i anlafl lanlar-
mali ÇÖZÜM 149 dan indirim yap lan miktar n 5 iflgünü içinde ödenmesi talep edilir. (http://www.iskur.gov.tr) 4904 say l Kanunun 21 inci maddesi gere ince Kurumca istenen her türlü bilgi ve belgeyi vermeyen iflverenler hakk nda da ayn Kanunun 20/d maddesi gere ince dari Para Cezas uygulanacakt r. Kurum taraf ndan kamu ve özel kesim iflyerlerinden ifl ve iflgücü konular nda bilgi istenildi inde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. flverenlerden toplanan bilgiler, Kurum hizmetlerinden baflka amaçla kullan lamaz. Bu maddeye ayk r davrananlar hakk nda 5237 say l Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulan r. Dayana belirtilmeden iflverenler hakk nda dari Para Cezas ifllemi uygulanmaz. Bu nedenle; iflten ayr lma bildirgesi iflveren nüshas n n Kuruma ulaflmas halinde, Kuruma gönderildi- i tarih ile fesih tarihi karfl laflt r ld - nda 15 günlük süreyi aflt anlafl - lan bildirgeler ile AB iflveren nüshas - n n Kurum kay tlar nda olmamas na ra men sigortal iflsiz taraf ndan flsizlik Sigortas Kanunu kapsam nda iflten ç kart ld n somut belgelerle Kuruma kan tland durumlar için dari Para Cezas karar iflverene iadeli-taahhütlü posta yoluyla tebli edilir. IV. SONUÇ fl-kur a hangi belgelerin verilmesi gerekti i ve bu belgelerin verilmemesi halinde idari para cezas verilip verilmeyece inde sorunlar yafland görülmektedir. fl-kur un faaliyetlerini sa l kl bir flekilde yürütebilmesi, iflyeri bilgi formu ve ayl k iflgücü çizelgesinin Kuruma verilmesi gerekmekle birlikte, bu belgeler verilmedi i takdirde herhangi bir idari para cezas uygulanamayacakt r. ANCAK, fl-kur taraf ndan yaz yla istenmesi durumunda iflyeri bilgi formu ve ayl k iflgücü çizelgesinin mutlaka belirtilen sürede fl-kur a verilmesi gereklidir. Aksi halde, fl-kur taraf ndan kamu ve özel kesim iflyerlerinden ifl ve iflgücü konular nda bilgi istenildi inde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. stenen her türlü bilgi ve belgeyi vermeyen iflverenler hakk nda da ayn Kanunun 20/d maddesi gere ince gerçek ve tüzel kifliler hakk nda eylem baflka bir suçu olufltursa dahi 2007 y l nda 1.689.-YTL dari Para Cezas uygulanacakt r. flverenlerin ekonomik, teknolojik, yap sal ve benzeri iflletme, iflyeri veya iflin gerekleri sonucu toplu iflçi ç karmak istedi inde, bunu en az otuz gün önceden bir yaz ile, iflyeri sendika temsilcilerine, ilgili Bölge Müdürlü- üne ve Türkiye fl Kurumuna bildirmeleri gerekmekte olup, bu hükme
150 mali ÇÖZÜM ayk r hareket eden iflveren veya iflveren vekiline iflten ç kar lan her iflçi için 2007 y l nda 336.-YTL fler para cezas verilecektir. flten Ayr lma Bildirgesi ni 15 günlük süre içinde Türkiye fl Kurumu na vermeyen iflverenlere her bir fiil için ayr ayr 4857 say l fl Kanununun 39. maddesine göre sanayi kesiminde çal flan onalt yafl ndan büyük iflçiler için uygulanan ayl k asgari ücretin iki kat tutar nda idari para cezas verilmektedir. dari para cezalar fiilin ifllendi i tarih- KAYNAKÇA 4904 say l Kanun Resmi Gazete 05.07.2003 tarih ve 25159 say. fi-kur fllemler El Kitab, www.iskur.gov.tr, te geçerli olan miktar üzerinde verilir. Fiilin ifllendi i tarihten sonra dari Para Cezas kesilmesi gereken durumlarda, fiilin ifllendi i tarihte yürürlükte bulunan miktar, zamanafl m süreleri de dikkate al nmak suretiyle uygulanacakt r. http://www.iskur.gov.tr/mydocu/iskurelkitabi/12/ipc.doc