Yrd.Doç.Dr.Müsemma Karabel
KONJENİTAL HİPOTİROİDİ Tiroid hormonunun yetersiz ya da hiç salgılamaması halinde ortaya çıkan somatik ve psikomotor gelişimde gerilikle sonuçlanan bir endokrin bozukluktur. Konjenital hipotiroidi erken tanı ve tedavi ile önlenebilen en sık mental retardasyon nedenidir!
V TRH TSH T3 T4
FOLLİKÜLER HÜCRE PARAFOLLİKÜLER C HÜCRESİ T3, T4 Kalsitonin
Tiroid hormon üretiminde dört basamak; 1. İyodun tuzaklanması (yakalanması): Tiroid hücresinde aktif, enerji bağımlı iyot transport mekanizması vardır. İyot tiroid hücresi ve kolloid arasındaki mikrovilus yüzeylerinde ve fırça kenarlarında konsantre edilir. Birinci basamak yani iyodun tiroid bezinde tuzaklanması; TSH ve TSI (tiroid sitimulan immunglobinler) ce sitimüle edilirken; perteknetat, perklorat ve tiyosiyonatca inhibe edilir.
2.İyodun Organifikasyonu: Tuzaklanan iyot tiroid peroksidaz enzimince iyodine çevilir. İyodin tiroglobulindeki tirozine bağlanır. 3.İyodotirozinin birleştirilmesi: Tirozine bir iyodin bağlanınca monoiyodotirozin (MİT), 2 iyodin bağlanınca diiyodotirozin (DİT) oluşur. Oksidatif yoğunlaştırma: Organifikasyonu TSH sitimüle ederken; metimazol, propitiourasil, iki DİT birleşerek sulfonamidler, T4 aminobenzenler, (tiroksin) lityumi aşırı iyot alımı, guatrojen MIT + DIT gıdalar birleşerek inhibe ederler. T3
Yeni şekillenmiş T4 ve T3 molekülü içeren tiroglobulin molekülü folikül lümen periferinde kolloid olarak birikir. Yaşlı tiroglobulin (TG) merkezde konsantre olur. Bu basamağın stimulan ve inhibitörleri organifikasyonunki ile aynıdır.
4.Tiroid hormon salınımı: Proteaz enzimi ile büyük TG molekülünden T3 ve T4 serbestleştirilir ve dolaşıma salınır. Tiroid hormonu salınımı TSH ile sitimüle edilirken, aşırı iyot alımı ve lityumca inhibe edilir. TSH yokluğunda tiroid hormonu salınım fonksiyonu durur.
FOLLİKÜLER HÜCRE I + O Tiroid Peroksidaz (TPO) I O I + tirozin MİT + MİT MİT + DİT DİT + DİT TPO MİT DİT T3 T4
aşırı TSH salınımı guatr İyot tuzaklamada, organifikasyonda, birleştirmede, TG üretiminde tiroid hormon salınımındaki defektler.
T4 dolaşımda asıl olarak tiroid bağlayan globulin (TBG) ile taşınır. T3 ün küçük bölümü tiroidden direkt salınır ve TBG ve diğer taşıyıcı proteinlere bağlanır. Dolaşımdaki serbest T3 ün yaklaşık % 70-80 i periferde T4 ün monodeiyodinasyonu ile oluşur.
T4 ün dış halka 5' pozisyonundaki iyot monodeiyodinasyonu ile T3, iç halka 5' pozisyonundaki iyot monodeiyodinasyonu ile revers T3 (rt3) oluşur Monodeiyodinasyon ile T4 ün % 35 i T3 e; % 42 si rt3 e.
Şiddetli açlıkta, kronik hastalıkta, akut hastalıkta, cerrahi esnasında ve sonrasında azalır T4--- T3 Propiltiourasil, kortikosteroid, amiodaron propnalol Tiroid dışı hastalıklarda düşük T3, yüksek rt3, normal T4 ve normal TSH izlenir. Bu duruma hasta ötiroid sendromu denir.
Yenidoğan döneminde en sık karşılaşılan endokrinolojik sorundur. Dünya genelinde 1/3.500-4.000 canlı doğum. Ülkemizde yürütülen bir insidans çalışmasında ise kalıcı konjenital hipotiroidi sıklığı 3.344 canlı doğumda bir bulunmuştur
Tiroid Disgenezisi: Çocuklarda en sık neden - Agenezis - Hipogenezis - Ektopi (en sık dil kökünde). Tiroidin en sık rastlanan konjenital anomalisi tiroglossal duktus kistidir. Tiroid Dishormonogenezis Guatrla beraberdir - İyot yakalama defekti - Organifikasyon defekti Tiroid hormon sentezini bozan ilaçlar (guatr ve hipotiroidiye neden olur
Pendred sendromu otozomal resesif geçişli ailevi guatr ve konjenital sağırlıkla karakterizedir. İyodid organifikasyonunda defekt vardır. 7. kromozom üzerinde bulunan pendrin genindeki (kloriyodid transport sistemi) defekt sonucu oluşur
NASIL TANIYALIM????
Çoğu vaka doğumda normaldir. Doğum boy ve kilolarıda normaldir, baş çevreleri büyük olabilir. Bazen postmatur ve LGA olarak doğabilirler. Arka fontanel in 0.5 cm den geniş olarak açık olması YD de en erken bulgudur. Uzamış sarılık %64,5 ile YD döneminde en sık görülen bulgusudur
Doğum ağırlığı >4000g Gebelik süresi >42hafta Zamanında doğan bir bebekte respiratuvar distres gelişmesi Hipotermi, benekli deri Geniş ön ve arka fontanel Büyük dil, beslenme güçlüğü Kabızlık, gaita pasajında gecikme Uzamış sarılık Göbek fıtığı İndirekt hiperbilirubinemi Guatr
Fizik ve mental gelişme geriliği Sarımsı, kuru, sert bir cilt, deskumasyon ± Saçlar kaba, kuru, seyrek, kolay kırılabilir Saç çizgisinde alına doğru ilerleme Alın kırışık Yalancı hipertelorizm, burun kökü basıklığı Kaba yüz görünümü Beslenme güçlüğü,büyük dil ve ağız açıklığı Kısa boyun Kalın, kısık sesle ağlama Karında şişkinlik, tedaviye direngen kabızlık Göbek fıtığı Miks ödem (göz kapaklarında, el,ayak sırtlarında, dış genital organlarda) Guatr ± Reflekslerde yavaşlama Seyrek ağlayan, uyuklayan, az hareket eden letarjik bebekler
Tipik klinik bulgular oluştuktan sonra tanı koymak çok daha kolaysa da mental prognoz açısından çok geç kalınmış olur. 3-6. aydan itibaren klinik bulgular oturur ve fiziksel, mental gelişme geriliği çok belirgin hale gelir.
TİROİD DİSGENEZİSİ SANTRAL HİPOTİROİDİ (TRH/TSH eksikliği)
Kemik maturasyonunda gecikme, Epifiz ossifikasyonunda gecikme (YD de tibia üst, femur alt uç epifizleri gelişmemiştir, normalde ilk olarak femur alt uç epifizleri 36. haftada oluşur)
Yenidoğanda topuktan TSH taraması 3-5. Günler arasında yapılır. (TUS Sorusu). Topuk kanında TSH: <20 mu/ml ise normaldir, 20-40 mu/ml ise tekrar; yalancı pozitiflik ve geçici hipotiroidi olabilir. TSH >40 mu/ml ise bu konjenital hipotiroididir.
Total T4 F T4 TSH TBG Primer Hipotiroidi Hipofizer Hipotiroidi Hipotalamik Hipotiroidi N N/ N N/ N
TRH testleri Pituiter hastalıkta TRH verilse de TSH yükselmezken, hipotalamus hastalığında TRH verilince abartılı bir TSH tepkisi ortaya çıkar
Yenidoğanın Hipotiroksinemisi Düşük T4 ve normal TSH durumunda ilk düşünülmesi gereken tanı tiroksin bağlayan globulin (TBG) eksikliğidir. X'e bağlı geçiş gösteren bu durum tedavi gerektirmez; çünkü serbest T4 normaldir ve hastalar ötiroiddir.
Erken tanı!!! Erken tanı ve tedavi konjenital hipotiroidide hayati önem taşımaktadır. İlk 13 gün içinde yeterli dozda tedavi başlanan bebeklerin çok büyük bir kısmı tamamen sağlıklı çocuklar olarak yaşamlarını sürdürürler (J Pediatr.2000; 136:297-7)
Periferik dokularda etkili hormon T3 dür. Hücresel düzeyde T4, T3 e dönüşür. Organizma metabolik ihtiyacı kadar T4 ten T3 e dönüşümü sağlar. BU NEDENLE TEDAVİDE LT4 KULLANIMI DAHA GÜVENLİDİR.
Tedavide LT4 kullanılır. Sabah aç karna tek doz halinde verilir. Yenidoğan döneminde--- 10-15 µg/kg/gün Süt çocukluğu----------- 6-8 µg/kg/gün Erken çocukluk---------- 5-6 µg/kg/gün Geç çocukluk------------ 3-4 µg/kg/gün Erişkinde---------------- 2 µg/kg/gün
Amaç, TSH düzeyi: 0.5-3 ÌU/ml Total T4 >8 µg/dl Serbest T4 < 30pg/ml Hipertiroidi bulguları olmamalı (İrritabilite,uyku düzeninde bozukluk, ishal, kilo alamama/kaybı, taşikardi) Kontrollar sırasında baş çevresi ölçümleri mutlaka yapılmalı, kraniosinostoz mutlaka denetlenmelidir.
Tedavi başlangıcında 2 haftada bir; 1ay-1 yaş ayda bir; 2-3 yaş 2-3 ayda bir; 3 yaş- 3-6 ayda bir Büyüme ve gelişme tamamlanana dek hastalar klinik ve laboratuvar olarak izlenmelidir.
1. Santral/primer hipotiroidi nedir? TRH/TSH eksikliği Santral T3,T4 Primer 2. Konjenital primer hipotiroidi sıklığı? 1/4000 3. Primer hipotiroidinin en sık nedeni nedir? Tiroid disgenezisi
4. Tedavide ne kullanmalıyız? LT4 5. Kaçıncı günde tedavi başlanmalı? En kısa zamanda başlamalıyız mümkünse 13.günden önce
Bende heykes gibi yüyümek, koşmak, okumak istiyoyuuum!!! LÜÜTFEEN EYKEN TANI VE TEDAVİ ile bende bunlayı yapabiliyim!!!