www.sanliurfakontrollab.gov.tr T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI ġanliurfa GIDA KONTROL LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ e-posta : 63kontrollab@kkgm.gov.tr
ġanliurfa GIDA KONTROL
LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ
www.sanliurfakontrollab.gov.tr ŞANLIURFA GIDA KONTROL LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ
ÖNSÖZ Çağımızda gıda kontrol faaliyetleri önemli hale gelmiştir. Çünkü 21. yüzyılda çoğalan nüfus gıda maddelerine olan ihtiyacı arttırmıştır. Bu talebin karşılanması için gelişen bilim ve teknolojik imkanlar kullanılarak elde edilen gıdaların, üretimden tüketime kadarki aşamalarında önemli etkileşimler meydana geldi. Dolayısıyla toplumun sağlığı ve kaliteli beslenmesi için gıda ve yemin fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik kontrollerden geçmesi elzem hale gelmiştir. Gıda Kontrol Laboratuarı, Bakanlığımızın Gıda ve Tarım alanında üretici ve tüketici memnuniyetini en üst düzeyde sağlamayı, Türkiye yi bölgesinde lider, Dünya da küresel aktör haline getirme vizyonu doğrultusunda, GAP ın başkenti konumundaki Şanlıurfa ya hizmet etmektedir. Şanlıurfa Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü her yıl genişleyen analiz çeşitliliği ile hizmet vermektedir. Müdürlüğümüz verdiği hizmetleri şimdiye kadar olduğu gibi, bundan sonra da tarafsız, güvenilir ve çağdaş bir yönetim anlayışı ile sürdürecektir. Kaliteli ve üstün hizmet anlayışını benimsemiş personeli ile huzurlu ve mutlu bir çalışma ortamında, kurumumuzdan beklentiler en üst düzeyde karşılanacaktır. Hazırladığımız bu kitapçıkta gıda ve yem analizleri ile kurumumuzda bulunan modern laboratuar cihazlarına özetle değinilmektedir. Ayrıca ilimizde üretimi gerçekleştirilen yöresel ürünlerle ilgili yapılan analizlere de yer verilmiştir. İlimizin gıda sektörüne ve tüketici memnuniyetine katkı sunacağı ümidi ile bu kitapçığın hazırlanmasında emeği geçen personellerimize teşekkür eder, tüm okuyucularımıza selam ve saygılarımı sunarım. 1 Mehmet KILIÇ Müdür
GĠRĠġ ġanliurfa GIDA KONTROL LABORATUAR MÜDÜRLÜĞÜ 1987 tarihinde kurulmuş, 8 Haziran 2011 tarihinde ise yürürlüğe giren 639 sayılı KHK ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel müdürlüğüne doğrudan bağlanmış olup hizmetini sürdürmektedir. Müdürlüğümüz; 639 sayılı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname, 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ve Kontrol Laboratuvarlarının Kuruluş, Görev Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esaslarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik çerçevesinde ; Denetim İthalat İhracat Özel İstek gibi amaçlar için gönderilen numunelerin analizlerini, Diğer Kamu Kurumlarından gönderilen numunelerde resmi istek analizlerini, Araştırma, Geliştirme ve Proje Analizlerini raporlarında belirtmek kaydı ile yapmakta, Stajyer öğrenci eğitimi vermektedir. ġanlıurfa Gıda Kontrol Laboratuar Müdürlüğü nde; Fiziksel Analiz Laboratuvarı Kimyasal Analiz Laboratuvarı Mikrobiyoloji Analiz Laboratuvarı olmak üzere 3 laboratuvar birimi bulunmakta, 2 Gıda Mühendisi 2 Ziraat Mühendisi 4 Veteriner Hekim 2 Kimyager 1 Biyolog 1 Laborant olmak üzere 12 teknik personel görev yapmaktadır. 2
Laboratuvarımızda bulunan önemli cihazlar AAS(Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi) Gıda maddelerinde ağır metal ve mineral analizlerini ppb(milyarda bir) düzeyinde yapabilen, tam otomatik yapıda, çok gelişmiş spektroskopik bir cihazdır. GC(Gaz Kromatografisi) Kromatografik yöntemlerle analiz yapan iki önemli cihazımızdan biridir. Yağ asitleri tayinini Gaz Kromatografisi cihazıyla yapmaktayız. 3
Laboratuvarımızda bulunan önemli cihazlar HPLC(Yüksek performanslı sıvı kromatografisi) HPLC cihazı, sıvı kromatografisi alanında en gelişmiş cihazlardan biridir. Salçada sorbik ve benzoik asit ve Gıda maddelerinde aflatoksin tayinini HPLC cihazıyla yapmaktayız. Dumas Azot/Protein Cihazı Protein tayin yöntemlerinin birçoğu proteinin kimyasal kompozisyonunda bulunan azot tayini temeline dayanmaktadır. Dumas Azot/Protein Cihazı, yem ve gıdalarda protein analizini tam otomatik şekilde yapıp sonuç verebilen bir cihazdır. Mevcut durumda yemlerde azot ve protein tayini Dumas azot-protein cihazıyla yapmaktayız. 4
Laboratuvarımızda bulunan önemli cihazlar ELISA Et türünü belirlemede ELISA cihazını kullanmaktayız. Mikrobiyolojik analizlerde patojen tespit ve tanımlamada Vitec-2 ve Mini Vidas cihazlarını kullanmaktayız. Vitek-2 ve Mini Vidas 5
Laboratuvarımızda bulunan önemli cihazlar Tempo Hazırlık ve Okuma Ünitesi TEMPO, mikroorganizmaların çoğunun analiz ve sayımını otomatize hale getirmiş ileri düzey bir laboratuvar ekipmanıdır. TEMPO, En Muhtemel Sayı (EMS) mikrobiyolojik metoduna dayanmaktadır. Eski, çok emek sarfettiren EMS metodunun yerine, birçok hazırlama basamağını, yorumlamayı ve test sonuçlarını standardize eder. Sonuç orjinal işlemden daha güvenilir hızlı, kesin bir yöntemle elde edilir. 6
LABORATUVARLAR Fiziksel Analiz Laboratuvarı 7
LABORATUVARLAR Kimyasal Analiz Laboratuvarı 8
LABORATUVARLAR Kimyasal Analiz Laboratuvarı 9
LABORATUVARLAR Mikrobiyoloji Analiz Laboratuvarı 10
Müdürlüğümüz bünyesinde yapılan analizler Fiziksel analiz laboratuvarında; 1000 TANE AĞIRLIĞI TAYĠNĠ BAHARATLARDA KÜL MĠKTARI TAYĠNĠ BAKLAGĠLLERDE RUTUBET TAYĠNĠ BAL' DA KÜL TAYĠNĠ BAL' DA RUTUBET TAYĠNĠ BAL' DA SUDA ÇÖZÜNMEYEN KATI MADDE TAYĠNĠ BRÜT VE NET AĞIRLIK TAYĠNĠ BULGUR' DA ĠRĠLĠK TAYĠNĠ ÇAYDA RUTUBET TAYĠNĠ ÇAYDA TOPLAM KÜL TAYĠNĠ ÇEKĠRDEK VE ÖĞÜTÜLMÜġ KAKAO TAYĠNĠ ÇĠĞ ÇEKĠRDEK KAHVE RUTUBET TAYĠNĠ DĠĞER ÇEġĠTLERĠN TAYĠNĠ DOMATES SALÇASI BRĠX TAYĠNĠ DUT PEKMEZĠ BRĠX TAYĠNĠ ELEK ANALĠZĠ ETĠKET VE AMBALAJ ANALĠZĠ HASARLI DANE TAYĠNĠ MAKARNADA SUYA GEÇEN MADDE TAYĠNĠ SĠYAH LEKE TAYĠNĠ SÜT TOZUNDA ÇÖZÜNEBĠLME ORANI TAYĠNĠ SÜT VE AYRANDA TOPLAM KURU MADDE TAYĠNĠ TAHILLAR VE ÖĞÜTÜLMÜġ TAHIL ÜRÜNLERĠNDE-KÜL MUHTEVASI TAYĠNĠ TAHĠN HELVASINDA KÜL MUHTEVASI TAYĠNĠ YEMEKLĠK TUZDA RUTUBET MUHTEVASI TAYĠNĠ BUĞDAY UNUNDA AĞARTMA KONTROLÜ TAYĠNĠ KIRIK TANE ANALĠZĠ ASKIDA KATI MADDE OKSĠDE OLMAMIġ PARÇA ORANI TAYĠNĠ TAHIL VE TAHIL ÜRÜNLERĠNDE RUTUBET MUHTEVEASI TAYĠNĠ YABANCI MADDE TAYĠNĠ EKMEKTE RUTUBET MUHTEVASI TAYĠNĠ BUĞDAY UNU YAġ GLUTEN TAYĠNĠ SULARDA ELEKTRĠKSEL ĠLETKENLĠK TAYĠNĠ YEM ve YEM HAMMADDELERĠNDE KURU MADDE TAYĠNĠ YEMLERDE HCl DE ÇÖZÜNMEYEN KÜL TAYĠNĠ 11
Müdürlüğümüz bünyesinde yapılan analizler Kimyasal analiz laboratuvarında; ACILIK TAYĠNĠ -TAHĠN ASĠTLĠK EKMEK ASĠTLĠK YOĞURT ASĠTLĠK TEREYAĞI ASĠTLĠK TARHANA ASĠTLĠK ġarap ASĠTLĠK SÜT AYRAN ASĠTLĠK SÜT TOZU ASĠTLĠK SĠRKE ASĠTLĠK SALAMURA ASĠTLĠK NĠġASTA ASĠTLĠK MEYVE VE SEBZE MAMULLERĠ ASĠTLĠK ( SERBEST YAĞ ASĠTLĠĞĠ ) TUZ TAYĠNĠ TAHĠN, TEREYAĞI TUZ TAYĠNĠ SALAMURA TUZ TAYĠNĠ MAKARNA, TARHANA, HAZIR KURU ÇORBA, BĠSKÜVĠ, KIRMIZI BĠBER TUZ TAYĠNĠ ET ÜRÜNLERĠ TUZ MĠKTARI TAYĠNĠ EKMEK TUZ TAYĠNĠ AYRAN, PEYNĠR TÜRLERĠ TUZ TAYĠNĠ BĠTKĠSEL MARGARĠN TUZ TAYĠNĠ DOMATES SALÇASI REICHERT MEISSL SAYISI TEREYAĞI YAĞ MĠKTARI TAYĠNĠ - MISIR ĠRMĠĞĠ, SOYA UNU YAĞ TAYĠNĠ ÇĠĞ SÜT, PASTÖRĠZE SÜT, KREMA, AYRAN YAĞ TAYĠNĠ SÜT TOZU YAĞ TAYĠNĠ PEYNĠR TÜRLERĠ YAĞ TAYĠNĠ YOĞURT SALÇADA BENZOĠK ASĠT VE SORBĠK ASĠT TAYĠNĠ ETTE KOKUġMA TESTĠ YAġ SEBZELERDE NĠTRAT TAYĠNĠ 12
Müdürlüğümüz bünyesinde yapılan analizler Kimyasal analiz laboratuvarında; YAĞ ASĠTLERĠ KOMPOZĠSYONU ĠÇME KULLANMA SULARINDA NĠTRAT MEYVE VE SEBZELERDE ASĠTLĠK TAYĠNĠ HĠDROKSĠ METĠL FURFUROL MEYVE VE SEBZE MAMULLERĠ BEYAZ ġekerde POLARĠZASYON DEĞERĠ SPEKTROFOTOMETRE ĠLE ET VE ÜRÜNLERĠNDE NĠTRĠT VE NĠTRAT TUZDA ĠYODAT TAYĠNĠ GIDALARDA NĠġASTA ARANMASI OTOMATĠK PROTEĠN TAYĠN CĠHAZLARINDA- PROTEĠN TAYĠNĠ BALDA TĠCARĠ GLUKOZ TAYĠNĠ DĠASTAS SAYISI BALDA HĠDROKSĠL METĠL FURFURAL TAYĠNĠ GIDA MADDELERĠNDE invert ġeker, TOPLAM ġeker, SAKKAROZ TAYĠNĠ YOĞURTTA JELATĠN ARANMASI YARI OTOMATĠK VELP SER-148 CĠHAZI ĠLE YEMLERDE HAM YAĞ TAYĠNĠ YAĞLI TOHUMLAR RUTUBET VE UÇUCU MADDE MĠKTARI TAYĠNĠ YEMLERDE NĠġASTA MĠKTARI TAYĠNĠ YEMDE ÜRE TAYĠNĠ YEMLERDE HAM SELÜLOZ TAYĠNĠ SERT KABUKLU KURU MEYVELERDE AFLATOKSĠN B1 VE TOPLAM AFLATOKSĠN ANALĠZ KURUTULMUġ MEYVELERDE AFLATOKSĠN B1 VE TOPLAM AFLATOKSĠN ANALĠZĠ KIRMIZI PUL BĠBER VE BAHARATLARDA AFLATOKSĠN B1 VE TOPLAM AFLATOKSĠN ANALĠZĠ TOPLAM YAĞ MĠKTARI TAYĠNĠ-ET VE ET ÜRÜNLERĠ YEMLERDE PROTEĠN TAYĠNĠ (OTOMATĠK PROTEĠN TAYĠN CĠHAZLARINDA) 13
Müdürlüğümüz bünyesinde yapılan analizler Mikrobiyoloji analiz laboratuvarında; E.COLĠ ARANMASI (TEMPO, ISO) COLĠFORM BAKTERĠ ANALĠZĠ (TEMPO) MEZOFĠLĠK AEROBĠK BAKTERĠ SAYIMI (TEMPO, ISO) SALMONELLA SPP ANALĠZĠ (VĠDAS, ISO) STAPYLOCOCCUS AUREUS ARANMASI VE SAYIMI (TEMPO, ISO) MAYA KÜF ARANMASI (TEMPO, ISO) LĠSTERĠA MONOCYTOGENES ARANMASI (VĠDAS, ISO) E.COLĠ O157:H7 ANALĠZĠ (VĠDAS) ENTEROBACTERĠACEAE SAYIMI (TEMPO, ISO) LAKTĠK ASĠT BAKTERĠLERĠ SAYIMI (TEMPO) BACĠLLUS CEREUS ARANMASI VE SAYIMI (ISO) VĠDAS CĠHAZINDA E. COLĠ 0157:H7 ARANMASI LĠSTERĠA SPP. (ISO) STAFĠLOKOKKAL ENTEROTOKSĠN ARANMASI (VĠDAS) ROPE SPORU ARANMASI (TSE) CLOSTRĠDĠUM PERFRĠNGENS ARANMASI (ISO) TĠCARĠ STERĠLĠTE (TSE) STERĠLĠTE ARANMASI (TSE) analizleri yapılmaktadır. 14
ġanlıurfa da üretilen bazı yöresel ürünler ve bu ürünlerde laboratuvarımızda yapılabilen analizler Mercimek KĠMYASAL ANALĠZ Protein tayini HCl' de çözünmeyen kül tayini Ham yağ tayini FĠZĠKSEL ANALĠZ Kırık tane Kalbur altı Bozuk tane Kabuğu soyulmuş tane Yabancı madde Rutubet Bulgur KĠMYASAL ANALĠZ Protein tayini HCl' de çözünmeyen kül tayini FĠZĠKSEL ANALĠZ Beyazlı tane Kızıl tane Kusurlu tane Bozuk tane Toplam yabancı madde Rutubet Toplam kül Suya geçen madde 15
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Buğday ve mısır unu KĠMYASAL ANALĠZ Protein tayini HCl' de çözünmeyen kül tayini Ham yağ tayini tayini Asitlik FĠZĠKSEL ANALĠZ Kül Kuru madde Kuru gluten (mısırda bakılmaz) Rutubet Fıstık KĠMYASAL ANALĠZ Aflatoxin B 1 aranması Toplam aflatoxin aranması FĠZĠKSEL ANALĠZ Rutubet Kül 16
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Domates ve biber salçası FĠZĠKSEL ANALĠZ Toplam kuru madde tayini Yabancı madde tayini Siyah leke tayini Suda çözünmeyen kuru madde tayini Kutu doldurma oran ph tayini KĠMYASAL ANALĠZ Potasyum Sorbat tayini Sodyum Benzoat tayini Pul biber isot ve diğer baharatlar KĠMYASAL ANALĠZ Aflatoxin B 1 aranması Toplam aflatoxin aranması HCl' de çözünmeyen kül tayini FĠZĠKSEL ANALĠZ Yabancı madde Toplam kül MĠKROBĠYOLOJĠ Salmonella spp. Staphylococcus aureus Bacillus cereus E.coli E.coli 0157:H7 Maya ve küf Mezofilik Aerobik Bakteri 17
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Bitkisel yağ KĠMYASAL ANALĠZ Asitlik tayini Zeytin yağında pamuk yağı aranması Yağ asitleri kompozisyonu analizi FĠZĠKSEL ANALĠZ Kırılma indisi tayini Kuru madde tayini Rutubet tayini Hayvansal yağ -Sadeyağ -Tereyağı KĠMYASAL ANALĠZ Asitlik tayini Yağ miktarı tayini Reichert Meissl sayısı FĠZĠKSEL ANALĠZ Kırılma indisi tayini Kuru madde tayini Rutubet tayini 18
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Meyve suları Gazlı içecekler Diğer MeĢrubatlar FĠZĠKSEL ANALĠZ Suda çözünen katı madde (Brix) tayini KĠMYASAL ANALĠZ Asitlik Tayini Tahin Helva KĠMYASAL ANALĠZ Protein tayini Toplam şeker tayini Asitlik tayini Susam yağı miktarı tayini FĠZĠKSEL ANALĠZ Toplam kül miktarı MĠKROBĠYOLOJĠ Maya ve küf E.coli 19
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Sular KĠMYASAL ANALĠZ Nitrat analizi FĠZĠKSEL ANALĠZ ph Tayini Elektriksel İletkenlik Tayini Bulanıklık Tayini MĠKROBĠYOLOJĠ ANALĠZ Clostridium perfringes Analizi E. Coli Analizi Koliform Bakteri Analizi Ezme Cezerye Lokum Baklava ġekerleme Pekmez ġerbetli tatlılar MĠKROBĠYOLOJĠ ANALĠZ Maya ve Küf Analizi E. Coli Analizi 20
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Siyah çay KĠMYASAL ANALĠZ Ham selüloz analizi %10 luk HCl de çözünmeyen kül analizi FĠZĠKSEL ANALĠZ Toplam toz çay miktarı Okside olmamış parça Toplam kül Nem tayini Bal KĠMYASAL ANALĠZ Sakkaroz tayini Fruktoz+Glukoz tayini Fruktoz/Glukoz tayini Serbest asitlik Diastaz tayini HMF analizi FĠZĠKSEL ANALĠZ Nem tayini Suda çözünmeyen madde 21
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Et ve et ürünleri MĠKROBĠYOLOJĠ ANALĠZ LABORATUVARI ÜRÜN YAPILAN ANALĠZLER Çiğ kırmızı et ve hazırlanmış kırmızı et Salmonella karışımları E. coli 0157 Çiğ kanatlı eti ve hazırlanmış kanatlı eti Salmonella karışımları Kıyma, Mekanik olarak ayrılmış kırmızı et Aerobik koloni sayısı ve mekanik olarak ayrılmış kanatlı eti Salmonella (MAE) E. coli 0157 Kürlenmiş ve kurutulmuş (pastırma, vb.) Fermente (sucuk vb.) Isıl işlem görmüş et ürünleri (sosis, salam, kavurma, döner, köfte, jöle işkembe vb.) Jelatin ve kollajen KĠMYASAL ANALĠZ Ham yağ tayini Tuz Tayini Protein Tayini Koagulaz pozitif Stafilokoklar Salmonella Salmonella E. coli 0157 L. monocytogenes Salmonella L. monocytogenes Salmonella FĠZĠKSEL ANALĠZ Rutubet tayini Toplam kül tayini ph tayini Kuru madde tayini 22
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Süt ve süt ürünleri MĠKROBĠYOLOJĠ ANALĠZ LABORATUVARI ÜRÜN YAPILAN ANALĠZLER Pastörize süt Enterobacteriaceae Fermente süt ürünleri (kefir, yoğurt, meyveli E. coli vb yoğurtlar, ayran vb) Krema (pastörize) Salmonella L. monocytogenes Tereyağı ve sürülebilir süt ürünleri ve Koagulaz pozitif sadeyağ stafilokoklar Salmonella Kaymak Koagulaz pozitif stafilokoklar Salmonella L. monocytogenes Süttozu ve krema tozu, dondurma için toz karışımlar, peynir altı suyu tozu, yayık altı suyu tozu ve süt bazlı toz ürünler, kazein ve kazeinat Peynir (eritme peynir hariç diğer tüm peynirler) Eritme peynirler ve eritme peynir ürünleri Koyulaştırılmış süt Dondurma ve sütlü buz Enterobacteriaceae Koagulaz pozitif stafilokoklar Salmonella Koagulaz pozitif stafilokoklar Salmonella L. monocytogenes Stafilokokal enterotoksinler E. coli L. monocytogenes E. coli Salmonella Enterobacteriaceae Salmonella L. monocytogenes 23
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Süt ve süt ürünleri KĠMYASAL ANALĠZ Gerber yöntemiyle yağ tayini Tuz miktarı tayini Yoğurtta jelatin aranması Yoğurtta nişasta aranması Asitlik tayini FĠZĠKSEL ANALĠZ Kuru madde tayini Rutubet tayini Yoğunluk tayini (Ayranda) Hazır yemek MĠKROBĠYOLOJĠ ANALĠZ Salmonella Staphylococcal enterotoksinler (stafilokokal) Bacillus cereus E.Coli 24
Yöresel ürünlerde yapılabilen analizler Yem KĠMYASAL ANALĠZ HCl' de çözünmeyen kül tayini NaCl (Tuz) miktarı tayini Ham protein tayini Ham selüloz tayini Ham yağ tayini Üre tayini Nişasta tayini FĠZĠKSEL ANALĠZ Kül tayini Nem tayini 25
26
www.sanliurfakontrollab.gov.tr ŞANLIURFA GIDA KONTROL LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ
www.sanliurfakontrollab.gov.tr Doğumevi Caddesi ġanlıurfa Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Bağlarbaşı Mahallesi Şanlıurfa Doğumevi Hastanesi İl Sağlık Müdürlüğü Şanlıurfa-Gaziantep Karayolu (İpekyol) ġanliurfa GIDA KONTROL LABORATUVAR MÜDÜRLÜĞÜ BağlarbaĢı Mah. Doğumevi Cad. No:12 ġanliurfa Tel : 0414-3121525 Fax : 0414-3135998 e-mail : 63kontrollab@kkgm.gov.tr sdaghan