KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :1/7 1. AMAÇ: Atıkların Çevre ve Orman Bakanlığı Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak kaynağında ayrıştırılmasını sağlamak. 2. KAPSAM: Hastanemizde atık üreten tüm birimleri kapsar. 3. SORUMLULAR: Enfeksiyon Kontrol Komitesi Servis Sorumlu Hemşireleri Sorumlu Müdür Yardımcısı Radyoloji Sorumlusu Atık Toplayan Personel 4. UYGULAMA: 4.1. ATIK MİNİMİZASYONU 4.1.1. Evsel Atıkların Oluşumunun Ve Miktarının Azaltılması Amacı İle Yapılan Çalışmalar: Bütün birimlere Enfeksiyon Kontrol Komitesi tarafından evsel atıkların kaynağında azaltılmasına yönelik hizmet içi eğitim verilmektedir. Atık ayrıştırma ile ilgili broşürler hazırlanarak, tüm birimlerde atık kovalarının bulunduğu bölümlere asılmıştır. Evsel atığı kaynağında en aza indirecek geri dönüşüm ( kağıt atıklar, ambalaj atıları, pil atıkları) sistemi uygulanmaktadır. 4.1.2. Ambalaj Atıkların Oluşumunun Ve Miktarının Azaltılması Amacı İle Yapılan Çalışmalar: Bütün birimlere Enfeksiyon Kontrol Komitesi tarafından ambalaj atıkların kaynağında azaltılmasına yönelik hizmet içi eğitim verilmektedir. Atık ayrıştırma ile ilgili broşürler hazırlanarak, tüm birimlerde atık kovalarının bulunduğu bölümlere asılmıştır. 4.1.3. Tıbbi Atıkların Oluşumunun Ve Miktarının Azaltılması Amacı İle Yapılan Çalışmalar: Bütün birimlere Enfeksiyon Kontrol Komitesi (EKK) tarafından Tıbbi atıkların kaynağında azaltılmasına yönelik hizmet içi eğitim verilmektedir. Atık ayrıştırma ile ilgili broşürler hazırlanarak, tüm birimlerde atık kovalarının bulunduğu bölümlere asılmıştır. Tıbbi atıkların oluşumunun ve miktarının azaltılması amacı ile EKK tarafından ilkeler oluşturulmuş ve bu ilkeler tüm personele duyurulmuştur. Bu ilkeler; Tıbbi girişimlerde gerektiği kadar malzeme kullanılmalıdır. Bu şekilde hem maliyet azalır, hem tıbbi atık azalır. Bir ürünü kullanmaya en eski olanından başlanmalı, yeni gelen her ürünün düzenli olarak son kullanma tarihleri kontrol edilmelidir. Çok gerekmedikçe pahalı tek kullanımlık malzemeler yerine, yıkanarak ve steril edilerek kullanılabilen malzemeler tercih edilmelidir. Çevre bakanlığınca hazırlanan Tıbbi atık listelerinde bulunmayan ve tıbbi atık niteliği taşımayan hiçbir madde kırmızı tıbbi atık torbalarına atılmamalıdır.
KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :2/7 Kanla ve vucut sıvılarıyla kontamine olmamış serum şişeleri ve flakonlar geri dönüşümsel atığa atılmalıdır. 4.1.4. Tehlikeli Atıkların Oluşumunun Ve Miktarının Azaltılması Amacı İle Yapılan Çalışmalar: Radyoloji ünitemizden kaynaklanan röntgen banyo suları banyo odalarında ağzı kapaklı kaplarda biriktirilmekte ve Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen firmalara tarafından düzenli olarak teslim edilmektedir. Laboratuar cihazlarının atık suyu olarak çıkan sıvılar içerisine 1/10 luk çamaşır suyu konulmuş ayrı bidonlara alındıktan sonra kanalizasyona verilmektedir. Pil atıkları bu iş için özel kutularda toplanır ve anlaşmalı firmaya teslim edilir. 4.2. ATIKLARIN KAYNAĞINDA AYRI TOPLANMASI VE BİRİKTİRİLMESİ 4.2.1. Evsel Nitelikli Atıkların Kaynağında Ayrı Toplanması, Bu Amaçla Kullanılacak Toplama Ekipmanları Ve Özellikleri: Evsel nitelikli atıklar, tıbbi ve ambalaj atıklarından ayrı olarak siyah renkli plastik torbalarda toplanmaktadır. Ayrı toplanan evsel nitelikli atıklar, ünite içinde sadece bu iş için ayrılmış taşıma araçları ile taşınarak geçici atık deposuna götürülüp, ayrı olarak geçici depolanmaktadır. Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıklar ile karıştırılmazlar. Karıştırılmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilirler. 4.2.2. Ambalaj Atıklarının Kaynağında Ayrı Toplanması, Bu Amaçla Kullanılacak Toplama Ekipmanları Ve Özellikleri: Plastik ve metal ambalaj atıkları ve cam atıklar kontamine olmamaları şartıyla diğer atıklardan ayrı olarak mavi renkli plastik torbalarda toplanmaktadır. Ayrıca kağıt atıklar her katta mevcut karton konteynırlarda biriktirilir. Kullanılmış serum şişeleri ayrı toplanmadan önce, uçlarındaki lastik, hortum, iğne gibi hasta ile temas eden kontamine olmuş materyallerden ayrılmaktadır. 4.2.3. Tıbbi Atıkların (Kesici-Delici Atıklar Dahil) Kaynağında Ayrı Toplanması, Bu Amaçla Kullanılacak Toplama Ekipmanları Ve Özellikleri: Tıbbi atıklar, başka doktor, hemşire, ebe, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili sağlık personeli tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer atıklar ile karıştırılmadan ayrı olarak biriktirilmektedir. Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat, kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT TIBBİ ATIK ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılmaktadır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulmakta, ağızları sıkıca bağlanmakta ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanmaktadır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz.
KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :3/7 Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir suretle sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz. Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK ibaresi taşıyan plastik kutular içinde toplanmaktadır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulup, ağızları kapatılıp, kırmızı plastik torbalara konmaktadır. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmaz, açılmaz, boşaltılmaz ve geri kazanılmaz. Tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ¾ oranında dolduklarında derhal yenileri ile değiştirilmektedir. 4.2.4. Tehlikeli Atıkların Kaynağında Ayrı Toplanması, Bu Amaçla Kullanılacak Toplama Ekipmanları Ve Özellikleri: Kimyasal atıklar, toksik, korozif (ph<2 ve ph>12), yanıcı ve reaktif (su ile reaksiyon verebilen şoklara hashas) özelliklerinden en az birine sahip olmaları durumunda tehlikeli atık olarak kabul edilirler. Bu özelliklerden hiç birine sahip olmayan kimyasal atıkların katı olan evsel atıklarla birlikte sıvı olanlar ise kanalizasyon sistemine verilirler. Radyoloji ünitemizden kaynaklanan röntgen banyo suları banyo odalarında ağzı kapaklı kaplarda biriktirilmekte ve Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen firmalara düzenli olarak teslim edilmektedirler. Laboratuar cihazlarının atık suyu olarak çıkan sıvılar içerisine 1/10 luk çamaşır suyu konulmuş ayrı bidonlara alındıktan sonra kanalizasyona verilmektedir. Pil atıkları bu iş için özel kutularda toplanır ve anlaşmalı firmaya teslim edilir. 4.3. ATIKLARIN TAŞINMASI, TAŞIMADA KULLANILACAK EKİPMAN VE ARAÇLAR 4.3.1. Evsel Atıklar, Taşıma Amacıyla Kullanılacak Araçlar: Kapaklı, tekerlekli, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış PVC den yapılma mavi renkli konteynırla taşınmalıdır. 4.3.2. Ambalaj Atıklarının Taşınması, Taşıma Amacıyla Kullanılacak Araçlar: Kapaklı, tekerlekli, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış PVC den yapılma mavi renkli konteynırla taşınmalıdır. 4.3.3. Tıbbi Atıkların Taşınması, Taşıma Amacıyla Kullanılacak Araçlar: Kapaklı, tekerlekli, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış takriben 240 lt. kapasiteli PVC den yapılma konteynırla toplanıp ve taşınmalıdır.
KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :4/7 Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olup, üzerlerinde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile Dikkat! Tıbbi Atık ibaresi bulunmalıdır. Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak temizlenip ve dezenfekte edilirler. Araçların içinde herhangi bir torbanın patlaması veya dökülmesi durumunda atıklar güvenli olarak boşaltılır ve taşıma aracı ivedilikle dezenfekte edilir. Tıbbi atıkları taşımakla görevlendirilen temizlik personeli çalışma sırasında eldiven, maske kullanır; çizme ve özel koruyucu turuncu renkli elbise giyer. Taşıma işleminde kullanılan özel giysi ve ekipmanlar ayrı bir yerde muhafaza edilir. 4.3.4. Tehlikeli Atıkların Taşınması, Taşıma Amacıyla Kullanılacak Araçlar: Radyolojik sıvılar Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen firmaların vereceği bidonlarda biriktirilerek tutanak karşılığında teslim edilmelidir. Tehlikeli atıklar kesinlikle kanalizasyon sistemine boşaltılmaz, doğrudan havaya verilmez, düşük sıcaklıklarda yakılmaz, evsel atıklarla karıştırılmaz ve depolanarak bertaraf edilmez. 4.4. ATIK TOPLAMA VE BİRİKTİRME EKİPMANLARININ BULUNMASI GEREKEN YERLER, TOPLAMA PROGRAMI VE TAŞIMA GÜZERGÂHI 4.4.1. Evsel Nitelikli Atık: Evsel nitelikli atık kapları servisler için; hemşire odasında, hasta ve yakınları için tuvaletlerde yeterli sayıda bulundurulmalıdır. Atık torbalarını toplama işi 07:30ve 16:30 saatlerinde yapılmalıdır. Asansör önlerine bırakılan torbalar ayrı bir personel tarafından yukarıdan aşağıya doğru asansörle mavi konteynırda toplanarak hastanenin arka bahçesindeki geçici evsel atık deposuna taşınmalıdır. 4.4.2. Ambalaj Kağıt Atıkları: Ambalaj atık kapları servislerde hemşire odası ve sekretaryanın olduğu bölümde, tedavi odalarında, polikliniklerde ve laboratuvarda birer adet bulundurulmalıdır. Kağıt atık kutuları her katta bulunmalıdır. İdari bölümler için her odada birer adet bulundurulmaktadır. Atık toplama işi 07:30ve 16:30 saatlerinde yapılmalıdır. Asansör önlerine bırakılan torbalar ayrı bir personel tarafından yukarıdan aşağıya doğru asansörle bu iş için ayrılmış mavi konteynırda toplanarak bahçedeki geri dönüşümsel atık deposuna götürülmelidir. 4.4.3. Tıbbi Atıklar: Servisler için tedavi odası, müdahale odası, pansuman odası, muayene odası ve tuvaletlerde, ayrıca ameliyathane, yoğun bakım ünitesi, laboratuvar, röntgen ve polikliniklerde tıbbi atık torbaları bulundurulmaktadır. Ayrıca servislerde tedavi odası, müdahale odası, pansuman odasında, ameliyathane ve laboratuvarda kesici-delici alet kutuları da bulundurulmaktadır. Bunların 07:30ve 16:30 saatlerinde toplanması tercih edilir.
KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :5/7 Atık oluşumunun fazla olduğu ameliyathane ve acil gibi servislerde lüzum oldukça ayrıca toplama işlemi gerçekleştirebilir. Toplanan atıklar bu iş için özel ekipmanlı personel tarafından hasta ve hasta yakınlarının en az olduğu yerler tercih edilerek en kısa yoldan geçici tıbbi atık deposuna götürülmelidir. 4.4.4. Tehlikeli Atıklar: Radyolojik sıvılar Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen firmaların vereceği bidonlarda sorumlu personel tarafından biriktirilerek tutanak karşılığında ilgili firmaya düzenli aralıklarla teslim edilmektedir. Pil atıkları özel kutularda biriktirildikten sonra anlaşmalı firmaya teslim edilmektedir. 4.5. GEÇİCİ DEPOLAMA SİSTEMLERİ 4.5.1. Evsel Atıklar: Evsel atıklar için hastanemiz bahçesinde, hasta girişinden uzakta, kapısı dışa açılan ve kilitlenebilen, tabanı ve duvarları sağlam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, kanalizasyona bağlı ızgaralı bir sistemi ve kolay temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluğu mevcut olan, yıkanabilir özellikte ve havalandırması olan, hacmi en az iki günlük atığı alabilecek boyutlarda olan tıbbi atık deposuyla yan yana inşa edilmiş geçici evsel atık depolama yeri mevcuttur. 4.5.2. Tıbbi Atıklar: Tıbbi atıklar için hastanemiz bahçesinde, hasta girişinden uzakta, kapısı turuncu renkte, dışa açılan ve kilitlenebilen özellikte, havalandırması olan, hacmi en az iki günlük atığı alabilecek boyutlarda geçici atık deposu olarak kullanılacak bir ünite oluşturulmuştur. Kapısının üzerinde görülebilecek şekilde ve siyah renkli Uluslararası Biyotehlike amblemi ile Dikkat! Tıbbi Atık ibaresi bulunmaktadır. 4.6. TOPLAMA EKİPMANLARININ TEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU 4.6.1. Tıbbi Atık Taşıma Araçları Ve Geçici Atık Deposu: Tıbbi atık kovaları ve taşıma araçları kirlendikçe ve iş bitiminden sonra 1/10 luk çamaşır suyu ile dezenfekte edilmektedirler. Tıbbi atık geçici deposunun kuru olarak günlük temizliği ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır. 4.6.2. Dezenfektanlar: 1%10 luk çamaşır suyu kullanılmalıdır. 4.7. KAZA ANINDA ALINACAK ÖNLEMLER VE YAPILACAK İŞLEMLER 4.7.1. Tıbbi Atıkların Toplanması Ünite İçinde Taşınması Ve Geçici Depolanması Sırasında Oluşabilecek Yaralanmalarda Alınacak Önlemler Ve Yapılacak İşlemler: Tıbbi atıkların toplanması ve taşınmasında oluşacak yaralanma anında yaralanan kişi hemen acil servise başvurup gerekli pansuman ve tetanoz aşısını yaptırmalıdır. En kısa sürede enfeksiyon kontrol hemşiresine gerekli kontrollerden geçip ve takip edilmek üzere müracaat etmelidir.
KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :6/7 4.7.2. Tıbbi Atıkların Toplanması, Ünite İçi Taşınması Ve Geçici Depolanması Sırasında Oluşabilecek Dökülme Ve Yayılmalarda Alınacak Önlemler Ve Yapılacak İşlemler: Tıbbi atık toplamakla görevli personeller atığın dökülmesini önlemekle ilgili gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler. Gerektiğinde sızdırmazlığın sağlanması için atık poşetini ikinci hatta üçüncü bir poşete daha koymalıdır. Çöp kovasına, taşıma aracına ve depolama alanına kazayla tıbbi sıvı atık dökülmesi meydana gelirse bu bölgede derhal odun talaşı yardımıyla yoğunlaştırılıp alınarak tıbbi atık poşetine konulmalıdır. Yüzey hemen 1/10 luk çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir. 4.7.3. Tıbbi Atıkların Toplanması, Ünite İçi Taşınması Ve Geçici Depolanması Sırasında Oluşabilecek Yaralanmalar, Dökülme-Yayılma Ve Diğer Kazaların Bildirilmesi, Kayıt Altına Alınması Ve Raporlanması: Bu konular Enfeksiyon kontrol hemşiresi ve atık yönetim sorumlusuna bildirilerek Riskli Yaralanmalar Bildirim ve Takip Formu ile kayıt altına alınmaktadır. 4.8. SORUMLU PERSONEL 4.8.1. Evsel Nitelikli Atıklar İle Ambalaj Atıklarının Toplanması Ve Taşınmasından Sorumlu Personel Ve Görev Tanımları: Evsel atıkları toplamaktan servislerdeki her vardiyada bulunan personeller sorumludur. Bu personeller atıkları toplamak, toplanan atıkları atık taşıma aracıyla geçici atık deposuna taşımakla ve çöp kovalarının temizliğini yapmaktan sorumludur. 4.8.2. Tıbbi Atıkların Toplanması Ve Taşınmasından Sorumlu Personelin Görev Tanımları: Tıbbi atıkları belirlenen saatlerde toplamak Toplama esnasında yönetmelikte belirtilen özelliklere sahip turuncu renkli özel kıyafeti giymek Tıbbi atıkları sıkıştırma ve aktarma yapmadan toplayıp ağızlarını sıkıca kapatmak, Topladıkları atıkları tıbbi atık taşıma araçlarıyla geçici atık deposuna taşımak, Taşıma araçlarının ve çöp kovalarının temizliğinden ve dezenfeksiyonundan sorumludurlar. Özel Kıyafetler: Tıbbi atık görevlisi turuncu renkte özel kıyafet (Tulum) giymekte, batmayı önleyici özel eldiven, çizme ve sıvı sıçramalarına karşı da maske kullanmaktadır. 4.8.2. Geçici Atık Deposunun İşletilmesinden Sorumlu Personelin Görev Tanımları: Depodaki tıbbi atıkları ve evsel atıkları belediye yetkilisine teslim etmekten, Teslimden sonra geçici atık depolama ünitesinin günlük temizliğinden ve dezenfeksiyonundan, Belediye tarafından hazırlanan teslim makbuzunu alıp atık sorumlusuna iletmekten, Servislerden atıkların taşınması sırasında gördüğü olumsuzlukları idareye bildirmekten sorumludur. 4.9. KAYIT TUTMA VE RAPORLAMA 4.9.1. Oluşan Tıbbi Atık Miktarının Belirlenmesi Ve Kayıt Altına Alınması:
KOD:TL.100 YAY.TAR:10.10.2011 REV.TAR:20.02.2013 REV.NO:01 SAYFA :7/7 Hastanemizde oluşan tıbbi atık miktarı geçici atık deposu sorumlu personeli tarafından alınarak atık yönetim sorumlusuna verilerek kayıt altına alınması sağlanır. 4.9.2. Raporlamadan Sorumlu Personel: Kayıt altına alınan veriler sorumlu Müdür Yardımcısı tarafından raporlanacaktır.