Yayın No : 2557 İşletme-Ekonomi Dizisi : 525. 2. Baskı Ekim 2011 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-579 9

Yayın No : 2557 İşletme-Ekonomi Dizisi : 525 2. Baskı Ekim 2011 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-579 9 Copyright Bu kitabın bu basısı için Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Ferudun Kaya Baskı - Cilt : Express Basımevi Deposite İş Merkezi A6 Blok No: 309 İkitelli OSB Küçükçekmece/İstanbul (Sertifika No: 12046) ( 0212) 671 61 51 671 61 52 Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com

İÇİNDEKİLER iii Önsöz Bu çalışma ile sigortacılık mevzuatı, sigortacılıkta kullanılan belge bağlamında insan kaynağı yetiştiren yükseköğretim kurumlarına ve sigortacılık alanında faaliyet gösteren tüm kişi ve kuruluşlara bundan önce yapılan tüm çalışmalar gibi ışık tutulması hedeflenmiştir. On yedi bölümden oluşan bu eserde sigorta ve sigortacılık işlemlerine, bu işlemlerde kullanılan belgelere ve bu işlemlerin muhasebe kayıtlarının düzenlenmesi ve sair teknik ve hukuki iş ve işlemlere yer verilmiştir. Her bölüm kısa açıklayıcı bir girişten sonra ilgili konuların anlatımı ile devam etmekte, konuları açıklayıcı nitelikteki bilgi ve belgeler ile sonlanmaktadır. Eser içerisinde konuların teorik açıklamaları çok basit düzeye indirgenmekle birlikte, anlaşılabilirliğini daha da kolaylaştırmak amacıyla bazı teorik bilgiler, değişik tablo, şekil, belge ya da bilgi notu halinde verilen ek bilgilerle görselleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada olabildiğince konuların özüne inilerek, ilgili mevzuat ve yönetmeliklere atıf yapılmak suretiyle okuyuculara sözü edilen kaynaklara ulaşma yolları da ortaya konulmaya çalışılmıştır. Özetlemek gerekirse, bilgilerin daha kalıcı olmasını sağlamak amacıyla sade bir dil anlatımına, yüzeysel ve sanal ortamdan öte daha çok günlük yaşamdan uygulamalarla vurgu yapan bu çalışma içerisinde yer verilen tüm bilgiler bölüm yazarlarının sorumluluğunda olup, amaç bilgi paylaşımını zevkli bir hale getirmektir. Bu nedenledir ki, okuyuculardan gelecek yapıcı eleştirilerin, öğrenme ve öğretme konusunda daha etkin yöntemlerin geliştirilmesinde daha kapsamlı ve öğretici eserler hazırlamamızda önemli ölçüde bize katkı sağlayacağı inancındayız. İster öğretici, ister öğrenen isterse sektör temsilcileri olsun, okuyuculardan gelecek her türlü öneri, eleştiri ya da katkılar, eserin ilerleyen yıllardaki kaleme alınmasında yol gösterici niteliğinde olacaktır. Bu eserde gösterilen çabaların, okuyucuların sigorta ve sigortacılık teknikleri hakkında elde edecekleri bilgi düzeyi ile doğru orantılı olarak karşılığını alacağını umuyoruz.

iv SİGORTACILIK Bu çalışmada, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği ve Üyeleri nin web sitelerindeki bilgi kaynaklarından yararlanılmış olup, bizlere bu değerli kaynakları sunan kurumlara ve bu verilerin hazırlanmasında emeği geçen tüm ilgililere şükranlarımızı sunarız. Kitabın editörü, altı ayı aşan bir süreçte zihinsel olarak kitabın içeriğini oluşturduktan sonra kitaba çok değerli katkı sağlayan bölüm yazarlarıyla süreç içinde yapılan görüşmeler çerçevesinde kitabın bölümleri yedi ay önce yazılmaya başlanmıştır. Son haline ulaşıncaya kadar editör ve yayınevi tarafından gözden geçirilmiştir. Çok yazarlı çalışmaların zorluğuna rağmen, öncelikle kitaba bölüm yazma teklifime olumlu yaklaşan ve çok değerli katkılarını esirgemeyen çok değerli meslektaşlarım ve arkadaşlarım; Davut Karaman, Ebubekir Doğan, Emel Bahar, Emre Özkan, Faruk Akın, Fatma Zehra Savi, Hatice Yurtsever, Mehmet Canbaz, Mehmet İslamoğlu, Nadir Ateşoğlu, Oktay Salih Akbay, Selin Çavuşoğlu ve Tolga Ulusoy a tüm içten duygularımla teşekkür ederim. Ayrıca çalışmalarım sırasında yardımlarını esirgemeyen ve Sigortacılık Denetimi bölümünü yazan ve bazı bölüm metinlerinin de gözden geçirilmesine katkı sağlayan T.C.Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Uzmanı Sayın Mehmet Kahya üstadımıza özellikle teşekkürlerimizi arz ediyoruz. Elinizdeki bu çalışma onların çok değerli katkıları ile meydana gelmiştir. Ancak, bir eserin ortaya konulması sadece yazarların bireysel çabaları ile mümkün olamamaktadır. Gerçek şudur ki, karşılıklı iletişim, bilgi paylaşımı, sevgi ve hoşgörü bu eserin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bu nedenle, konuların doğruluğunu ve anlaşılabilirliğini test etmede her zaman ders anlatma aşamasında dolaylı ve doğrudan katkılarını gördüğümüz öğrencilerimize, bilgi paylaşımında bulunduğumuz meslektaşlarımıza ve sektör temsilcilerine teşekkürü bir borç biliyoruz. Bugünlere gelmemizde çok değerli katkıları olan hocalarımıza, çalışmalarımızın her evresinde, ayırmamız gereken vakitlerinden çaldığımız eş ve çocuklarımıza, bu eserin hazırlanması sırasında desteğini esirgemeyen Beta Yayıncılık sahibi Sayın Seyhan Satar ın ve onun şahsında tüm yayınevi çalışanlarına teşekkür ediyoruz. Bu eserin Türkiye nin sigortacılık sektörüne ivme kazandırması temennisiyle! Dr. Ferudun KAYA kayaferudun@gmail.com

İÇİNDEKİLER v Genişletilmiş ve Revize Edilmiş 2. Baskıya Önsöz Gerek sigorta sektörü mensuplarının gerekse konuyla ilgili kişilerin, sigortacılık konusunda zaman zaman eğitimsizlikten, eğitimin yetersizliğinden, sigorta hizmetini sigortalılara/sigorta ettirenlere sunan sigorta aracılarının bu hizmeti etkin bir biçimde sunabilecek kadar bilgili olmadıklarından yakındıkları, sigortacılığın ülke ekonomisine yeterince fon yaratamamasının nedenini de, toplumun bilgisiz ve bilinçsizliğine bağladıkları gözlenmektedir. Gerçekten de, toplumun bilinçlendirilmesi yanı sıra, birden çok şirketle çalışan sigorta aracılarının, onların yanında çalışan teknik personelin, işlerinin yoğunluğu arasında başlarını kaldıracak vakti olmayan bankacıların, şirketlerde çalışan personelin de sürekli eğitilmeleri ve konularında uzmanlaşmaları gerekmektedir. Sigortacılar işbaşında zamanla yetişmekte veya Türk Sigorta Enstitüsü Vakfı (TSEV) tarafından organize edilerek verilen Sigortacılık Seminerleri ne katılarak konu hakkında daha çok teorik ve pratik bilgiler edinmektedirler. TSEV, sigortacılık sektöründeki işgücünün niteliğinin ve verimliliğinin artırılması amacıyla, sigorta şirketlerinde çalışanlara, brokerlere, acentelere ve eksperlere yönelik kısa ve uzun süreli eğitim programları sunmaktadır. Günümüzde sigorta şirketlerinin geleceklerine yaptıkları en önemli yatırım insan kaynağına yapılan yatırım olduğundan yola çıkan TSEV; bu amaçla sigorta sektörüne güncel, nitelikli ve ihtiyaçlara en uygun eğitim programlarını sunabilmek için, sektörün talep ettiği eğitim programlarını bir anketle belirlemiştir. Anket sonuçlarına göre, sektörün ihtiyaç duyduğu eğitimlerin başında Sigorta Branşlar na yönelik eğitimler; ikinci sırada, Risk Yönetimi, Sigorta Hukuku, Sigorta Pazarlaması ve Sigorta Muhasebesi eğitimleri gelmektedir. Sektörün % 10 u ise, Sigortranın Temel Prensipleri, Reasürans, Avrupa Birliği ve Sigorta ile Bankasürans eğitimlerine ihtiyaç duymaktadırlar Diğer taraftan, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu nun 31 inci maddesine istinaden Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği bünyesinde ve tüzel kişiliği haiz olarak Sigortacılık Eğitim Merkezi kurulmuştur. SEGEM in görevleri arasında, sigortacılıkla ilgili özellik taşıyan mesleki nitelikteki konular için gerekli sınavların tarafsız bir şekilde yapılması, toplumda risk ve sigorta bilincinin oluşturulması, sigortacılık sektörüne yetişmiş eleman istihdamına katkıda bulunulması, sigortacılık konusunda mevcut eğitim programlarının geliştirilmesine ve etkinliğine katkı sağlanması, yurt içinde, yurt dışında ya da uluslararası anlaşmalar çerçevesindeki eğitim taleplerinin eşgüdümünün sağlanması, sektörün gelişmesine katkı sağlayacak inceleme ve araştırmalarda bulunulması, elde edilecek bilgilerin ilgililerin paylaşımına sunulması ile bu konularda gerekli organizasyonların yapılması gibi işler vardır. Bankacılık ve Sigortacılık Meslek Yüksekokulları nda Bankacılık ve Sigortacılık Eğitim konularına ilişkin olarak gerek sigorta ve sigortacılığa gerekse sigortacılık kurumlarının işleyişine, yönetim ve organizasyonel yapılanmalarına, sigorta muhasebesine, denetimlerine, sigortacılığın tarihçesine, reasürans işlemlerine, sigorta hukukuna, tarife sistemine ve fiyatlandırmaya, sigorta pazarlamasına, bunun yanında dört yıllık Bankacılık ve Sigortacılık Yüksek Okulla-

vi SİGORTACILIK rında yukarıda sayılanlardan başka hayat ve bireysel emeklilik sigortalarına, sigorta matematiği ile istatistiğe, sigorta işletmeciliğine vs. ilişkin dersler okutulmaktadır. Diğer taraftan, ülkemizin üniversitelerinde mevcut ekonomi ve işletme eğitimi veren fakülte ve yüksek okullarında ise Bankacılık ve Finansal Kurumlar adı altında temel amacı gerek finansal kurumların işleyişine ve yönetimine egemen olan ilkeler ile evrensel uygulamaları aktarmak gerekse ülkemizde mevcut finansal kurumları her yönüyle öğrencilere tanıtmak olan genel nitelikte teorik dersler verilmektedir. Ancak, Finans Sektörü nün en önemli aktörü olan Banka ve Bankacılık konusunda önemli sayılacak kadar yayın olmasına karşın, ülkemizin sosyoekonomik kalkınma sürecinde ekonomik faaliyette rol alan aktörlere güvence vererek faaliyetlerin kesintisiz bir şekilde devam etmesini sağlayan, ayrıca, uzun vadeli fon oluşturması nedeniyle ekonomide sermaye birikimine ve kredi kapasitesinin genişlemesine katkıda bulunan önemli bir finansal sektör olan Sigortacılık hakkında maalesef yeterince başvurulacak el kitabı şeklinde kaynak üretilememiştir. Tekrar gözden geçirilen ve yeni yasal düzenlemeler doğrultusunda ilave ve çıkartmalar yapılan bu çalışma ile daha önceki yayın önsözünde işaret edilen sigortacılık mevzuatı, sigortacılıkta kullanılan belge bağlamında insan kaynağı yetiştiren yükseköğretim kurumlarına ve sigortacılık alanında faaliyet gösteren tüm kişi ve kuruluşlara bundan önce yapılan tüm çalışmalar gibi ışık tutulması hedeflenmiş; çalışma, sigorta ve sigortacılık işlemlerine, bu işlemlerde kullanılan belgelere ve bu işlemlerin muhasebe kayıtlarının düzenlenmesi ve sair teknik ve hukuki iş ve işlemlere yer verilerek her bölüm kısa açıklayıcı bir girişten sonra ilgili konuların anlatımı ile devam ettirilmiş, nihayet konuları açıklayıcı nitelikteki bilgi ve belgeler ile sonlandırılmıştır. Keza, daha önceki çalışmada olduğu gibi, çalışma içerisinde yer alan konulara ilişkin teorik açıklamalar ile pratik uygulamalar çok basit düzeye indirgenmekle birlikte, çalışma anlaşılabilirliği daha da kolaylaştırmak amacıyla bazı teorik bilgiler yanı sıra değişik tablo, şekil, belge ya da bilgi notu halinde verilen ek bilgilerle görselleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada olabildiğince konuların özüne inilerek, ilgili mevzuat ve yönetmeliklere gönderme yapılmak suretiyle okuyuculara sözü edilen kaynaklara ulaşma yolları da ortaya konulmaya çalışılmıştır. Pek kısıtlı olanaklar içinde öğrenme ve öğretme savaşına atılıp, özlü gayret ve iyi niyetlerini harekete geçiren ve sigortacılıkta eğitimin ilerlemesi yolunda hiç de küçümsenmeyecek adımların atılmasına önayak olan hocalarımıza; çalışmalarımızın her evresinde, ayırmamız gereken vakitlerinden çaldığımız eş ve çocuklarımıza, bu eserin hazırlanması sırasında desteğini esirgemeyen Beta Yayıncılık sahibi Sayın Seyhan Satar Bey ve onun şahsında tüm yayınevi çalışanlarına bir kez daha teşekkür ediyor, Türkçe kaynak sıkıntısını gidermek ve salt eğitsel amaçla hazırlanan Sigortacılık isimli çalışmamızın konuyla ilgilenen herkese faydalı olmasını diliyoruz. Saygılarımızla. Mehmet KAHYA Sigorta Denetleme Uzmanı

İÇİNDEKİLER vii İÇİNDEKİLER GİRİŞ ------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1 1. Bölüm SİGORTA ve RİSK KAVRAMLARI 1. Sigorta ve Risk Kavramları ----------------------------------------------------------------------- 7 1.1. Sigortanın Doğuşu ---------------------------------------------------------------------------- 7 1.2. Sigortanın Tanımı ve Önemi ------------------------------------------------------------- 10 1.3. Risk Nedir? ---------------------------------------------------------------------------------- 14 1.4. Risk Yönetimi ve Risk Unsurları ---------------------------------------------------------- 17 1.5. Risk Analizi ----------------------------------------------------------------------------------- 18 2. Bölüm SİGORTANIN TEMEL PRENSİPLERİ 2. Sigortanın Temel Prensipleri ------------------------------------------------------------------- 19 2.1. Azami İyi Niyet Prensibi------------------------------------------------------------------- 20 2.2. Sigortalanabilir Menfaat Prensibi ------------------------------------------------------- 21 2.3. Tazminat Prensibi -------------------------------------------------------------------------- 22 2.4. Halefiyet ve Rücu Prensibi --------------------------------------------------------------- 24 2.5. Yakın Neden Prensibi --------------------------------------------------------------------- 25 2.6. Hasara Katılım Prensibi ------------------------------------------------------------------ 26 3. Bölüm SİGORTANIN İŞLEVLERİ 3. Sigortanın İşlevleri --------------------------------------------------------------------------------- 29 3.1. Sigortanın Güvence ve Risk Yönetimi İşlevleri----------------------------------------- 30 3.2. Sigortanın Ekonomik İşlevleri -------------------------------------------------------------- 33 4. Bölüm SİGORTANIN TEMEL KAVRAMLARI 4. Sigortanın Temel Kavramları -------------------------------------------------------------------- 35 4.1. Sigortacı --------------------------------------------------------------------------------------- 35 4.2. Sigorta Aracıları (Acenteler - Brokerler) ------------------------------------------------ 37 4.3. Sigortalı / Sigorta Ettiren ------------------------------------------------------------------- 39 4.4. Lehdar / Menfaattar ------------------------------------------------------------------------- 40 4.5. Sigorta Primi---------------------------------------------------------------------------------- 41 Kaynakça------------------------------------------------------------------------------------------------ 42

viii SİGORTACILIK 5. Bölüm DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE SİGORTACILIĞIN TARİHÇESİ 5. Dünya da ve Türkiye de Sigortacılığın Tarihçesi ------------------------------------------ 43 5.1. Dünya da Sigortacılığın Tarihçesi ------------------------------------------------------- 43 5.2.Türkiye de Sigortacılığın Tarihçesi ------------------------------------------------------ 49 Kaynakça------------------------------------------------------------------------------------------------ 53 6. Konu SİGORTA SÖZLEŞMESİ 6. Sigorta Sözleşmesi ------------------------------------------------------------------------------ 55 6.1. Sigorta Dönemi ve Süresi --------------------------------------------------------------- 56 6.2. Sigorta Menfaatinin Yokluğu ------------------------------------------------------------- 57 6.3. Sigorta Kapsamı ve Değiştirilmesi ------------------------------------------------------ 57 6.4. Fesih ve Cayma ---------------------------------------------------------------------------- 58 6.5. Sigorta Sözleşmelerinde Kullanılan Belgeler ----------------------------------------- 58 6.5.1. Teklifname--------------------------------------------------------------------------- 58 6.5.2. Poliçe --------------------------------------------------------------------------------- 59 6.5.3. Sigorta Geçici İlmühaberi -------------------------------------------------------- 60 6.5.4. Abonman (Sözleşmesi) Poliçesi ------------------------------------------------ 61 6.5.5. Zeyilname (Poliçe Eki) ------------------------------------------------------------ 61 6.5.6. Tecditname -------------------------------------------------------------------------- 62 Kaynakça------------------------------------------------------------------------------------------------ 62 7. Bölüm SİGORTA PRİMİ VE TARİFE SİSTEMİ 7. Sigorta Primi ve Tarife Sistemi ------------------------------------------------------------------ 63 7.1. Sigorta Primi (Premium) ------------------------------------------------------------------ 63 7.2. Tarifeler --------------------------------------------------------------------------------------- 67 Kaynakça------------------------------------------------------------------------------------------------ 68 8. Bölüm TÜRK SİGORTACILIK SİSTEMİNDE BULUNAN KURUM VE KURULUŞLAR 8. Türk Sigortacılık Sisteminde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar ---------------------------- 70 8.1 Sigortacılık Genel Müdürlüğü Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar -------------- 70 8.2 Sigorta Denetleme Kurulu Sigortacılık Sektöründe Bulunan Kurumlar ---------- 70 8.2.1 Sigorta Şirketleri (Sigortacılar) --------------------------------------------------- 70 8.2.2 Sigorta Aracıları - Üretim Organları --------------------------------------------- 71 8.2.2.1 Acenteler -------------------------------------------------------------------- 72 8.2.2.2 Brokerler -------------------------------------------------------------------- 73 8.2.3 Sigorta Eksperleri ------------------------------------------------------------------- 74 8.2.4 Aktüerler ------------------------------------------------------------------------------ 75 8.2.5 Bağımsız Denetim Kuruluşları --------------------------------------------------- 75 8.3 Özellikli Kurumlar -------------------------------------------------------------------------- 76 8.3.1 Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) ---------------------------------------------- 76

İÇİNDEKİLER ix 8.3.2 Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi (TRAMER) ------------------------------------ 76 8.3.3 Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) ---------------------------------------- 77 8.3.4 Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) ------------------------------------------- 78 8.3.5 Güvence Hesabı ------------------------------------------------------------------- 79 8.3.6 Yeşil Kart Sistemi ve Türkiye Motorlu Taşıt Bürosu (TMTB) -------------- 80 8.3.7 Türkiye Yeşil Kart Reasürans Poolü ------------------------------------------- 82 8.3.8 Türk Sigorta Enstitüsü Vakfı (TSEV) ------------------------------------------- 82 8.3.9 Türk Loydu Vakfı ------------------------------------------------------------------- 82 8.3.10 Sigortacılık Eğitim Merkezi (SEGEM) ----------------------------------------- 83 8.4 Mesleki Kuruluşlar ------------------------------------------------------------------------- 83 8.4.1 Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (TSRSB) ------------------- 84 8.4.2 Sigorta Acenteleri İcra Komitesi ------------------------------------------------- 84 8.4.3 Sigorta Eksperleri İcra Komitesi ------------------------------------------------- 85 8.4.4 Dernekler ----------------------------------------------------------------------------- 86 Kaynakça------------------------------------------------------------------------------------------------ 87 9. Bölüm SİGORTA İŞLETMELERİNİN ORGANİZASYONU 9. Sigorta İşletmelerinin Organizasyonu ------------------------------------------------------- 91 9.1. İç Organizasyon Yapısı ------------------------------------------------------------------- 91 9.1.1. Sigorta İşletmesinin Fonksiyonlarına Göre Organizasyonu --------------- 92 9.1.1.1. Genel Yönetim Bölümü ------------------------------------------------ 92 9.1.1.2. Yardımcı Bölümler ------------------------------------------------------ 94 9.1.1.2.1. Dış Hizmetler Bölümü ------------------------------------ 94 9.1.1.2.2. Hasar Bölümü --------------------------------------------- 94 9.1.1.2.3. Aktüerya ve İstatistik Bölümü --------------------------- 95 9.1.1.2.4. Reasürans Bölümü --------------------------------------- 95 9.1.1.2.5. Denetim Bölümü ------------------------------------------ 96 9.1.1.2.6. Hukuk Bölümü --------------------------------------------- 96 9.1.1.2.7. İnsan Kaynakları Bölümü-------------------------------- 96 9.1.1.2.8. Muhasebe ve Tahsilat Bölümü ------------------------- 97 9.1.2. Sigorta İşletmesinin Üretim Esasına Göre Organizasyonu---------------- 97 9.1.2.1. Teklifname Kabul Bölümü --------------------------------------------- 97 9.1.2.2. Poliçe Düzenleme Bölümü -------------------------------------------- 98 9.2. Dış Organizasyon Yapısı ----------------------------------------------------------------- 98 Kaynakça------------------------------------------------------------------------------------------------ 99 10. Bölüm HASAR TESBİTİ ve HASAR YÖNETİM SİSTEMİ 10. Hasar Tesbiti ve Hasar Yönetim Sistemi --------------------------------------------------- 102 10.1. Hasar Kavramı ve Önemi ------------------------------------------------------------ 102 10.2. Hasar ve Tazminat --------------------------------------------------------------------- 103 10.3. Hasar Tesbit Süreci -------------------------------------------------------------------- 104 10.4. Hasar Yönetim Sistemi --------------------------------------------------------------- 106 10.4.1. Hasar Maliyetlerinin Artması ve Hasar Denetimlerinin Güçleşmesi --------------------------------------------------------------------- 107 10.4.2. Rizikonun Belirsizliği ---------------------------------------------------------- 108

x SİGORTACILIK 10.4.3. Sigorta Bedellerinin Güncel Değerlerinin Tespitinin Güçleşmesi ve Rayiç Değerlerinin Farklılık Arz Etmesi --------------- 108 10.4.4. Sigortalanacak Unsurları ve Olası Hasar Unsurlarının Belirlenmesinin Zorlaşması ------------------------------------------------- 108 10.4.5. Teknik Branşlar ve Hasar Konularına İlişkin Görüş Oluşturulması ve Sektör Bilgi İhtiyacına İlişkin Sorunlar -------------- 109 10.4.6. Yurtdışı Sektör Gelişmelerinin Takip Edilmemesi ---------------------- 109 10.4.7. Sigortalıların Sicili, Pertotal Araçların İzlenmesi ve Online Ekspertiz Hizmetleriyle İlgili Sorunlar ------------------------------------ 109 10.4.8. Hızlı Teknolojik Gelişmeler -------------------------------------------------- 109 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 110 11. Bölüm REASÜRANS 11. Reasürans ---------------------------------------------------------------------------------------- 111 11.1. Reasürans Tanımı ---------------------------------------------------------------------- 112 11.2. Reasürans İşlemi ------------------------------------------------------------------------ 113 11.3. Reasürans Tarihçesi ------------------------------------------------------------------- 114 11.3.1. I. Dünya Savaşına Kadar Olan Dönem --------------------------------- 114 11.3.2. I. Dünya Savaşı Sonundan Günümüze Kadar Olan Dönem -------- 116 11.4. Milli Reasürans T.A.Ş. ----------------------------------------------------------------- 117 11.5. Reasürans Metotları ------------------------------------------------------------------- 122 11.5.1. Bölüşmeli (Orantılı) İhtiyari Resürans ------------------------------------- 122 11.5.2. Bölüşmeli (Orantılı) Trete Reasürans ------------------------------------ 124 11.5.2.1. Tretenin Özellikleri ----------------------------------------------- 124 11.5.3. Eksedan Reasürans Metodu ----------------------------------------------- 127 11.5.4. İhtiyari / Zorunlu (Fakültatif/Obligatuar) ve Açık Kuvertür (Open Cover) Reasürans Metodları -------------------------------------- 129 11.5.5. Orantısız (Bölüşmesiz) Trete Reasüransı ------------------------------- 134 11.6. Finansal Reasürans ------------------------------------------------------------------- 140 1) Hasar Portföyü Devirleri (Loss Portfolio Transfers) -------------------------- 143 2) Hasarda Artma Teminatları (Adverse Development Covers) -------------- 143 3) Finansal Kotpar Anlaşmaları (Finite Quota Shares) ------------------------- 144 4) Hasarı Yayan Anlaşmalar (Spread Loss Treaties) --------------------------- 144 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 145 12. Bölüm BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ (BES) 12. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ------------------------------------------------------------ 147 12.1. Bireysel Emeklilik Sistemine Genel Bir Bakış ------------------------------------- 150 12.2. Bireysel Emeklilik Sisteminin Genel İşleyişi ---------------------------------------- 151 12.3. Özel Emeklilik Fonlarının Dünyada Ortaya Çıkışı -------------------------------- 152 12.4. Türkiye de Bireysel Emeklilik Sistemi ----------------------------------------------- 152 12.5. Bireysel Emeklilik İle İlgili Kurumlar ------------------------------------------------- 154 12.5.1 Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu (BEDK) ------------------------------ 154 12.5.2 Emeklilik Gözetim Merkezi A.Ş. (EGM) ----------------------------------- 154

İÇİNDEKİLER xi 12.5.3 Bireysel Emeklilik Şirketleri -------------------------------------------------- 156 12.5.4 Bireysel Emeklilik Aracıları --------------------------------------------------- 157 12.6. Bireysel Emeklilik Tasarrufu ve Yatırım Sisteminin İşleyişi -------------------- 157 12.6.1 Bireysel Emeklilik Sistemine Katılım --------------------------------------- 156 12.6.2 Bireysel Emeklilik Sisteminin Finansmanı -------------------------------- 157 12.6.3 Emeklilige Hak Kazanma ve Emeklilik Seçenekleri --------------------- 157 12.7. Katkıların Yatırıma Yönlendirilmesi ------------------------------------------------- 159 12.7.1. Emeklilik Yatırım Fonu Türleri ---------------------------------------------- 160 12.7.1.1 Gelir Amaçlı Fonlar ------------------------------------------------ 158 12.7.1.2 Büyüme Amaçlı Fonlar ------------------------------------------- 159 12.7.1.3 Para Piyasası Fonları --------------------------------------------- 160 12.8. Dünyada Emeklilik Fonlarının Büyüklüğü ve Türkiye de Yaratılacak Fon Miktarı ile İlgili Tahminler ------------------------------------------------------- 162 12.8.1. Dünyada Emeklilik Fonlarının Büyüklüğü -------------------------------- 162 12.8.2. Türkiye de Yaratılacak Fon Miktarı İle İlgili Tahminler ----------------- 162 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 163 13. Bölüm AVRUPA BİRLİĞİ TEK SİGORTA PİYASASI 13. Avrupa Birliği Tek Sigorta Piyasası ---------------------------------------------------------- 167 13.1. Avrupa Birliğine Genel Bakış --------------------------------------------------------- 167 13.2. Tek Sigorta Piyasasının Amacı ve Gelişimi --------------------------------------- 168 13.3. Avrupa Birliğinde Sigortacılık --------------------------------------------------------- 169 13.4. Avrupa Birliğinde Tek Sigorta Piyasası --------------------------------------------- 170 13.5. Tek Sigorta Piyasasında Sigorta Aracıları ----------------------------------------- 171 13.6. Tek Sigorta Piyasası ve Türkiye ----------------------------------------------------- 171 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 172 14. Bölüm TÜRK SİGORTACILIK SEKTÖRÜNÜN AB ÜLKELERİ SİGORTACILIK SEKTÖRÜ İLE KARŞILAŞTIRILMASI 14. Türk Sigortacılık Sektörünün AB Ülkeleri Sigortacılık Sektörü İle Karşılaştırılması --------------------------------------------------------------------------------- 175 14.1. Avrupa Birliği Ülkelerinde ve Türkiye de Sigortacılık Sektörü ----------------- 177 14.2. Avrupa Birliği Ülkeleri Sigortacılık Sektörünün Türk Sigortacılık Sektörü ile karşılaştırılması ----------------------------------------------------------- 180 14.2.1. Sigorta Şirketi Sayısı -------------------------------------------------------- 180 14.2.2. Çalışan Sayısı----------------------------------------------------------------- 181 14.2.3. Toplam Prim Üretimi --------------------------------------------------------- 182 14.2.4. Kişi Başına Düşen Prim Üretimi ------------------------------------------- 183 14.2.5. Prim Üretiminin GSYİH ye Oranı ------------------------------------------ 184 14.3.Sonuç --------------------------------------------------------------------------------------- 185 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 186

xii SİGORTACILIK 15. Bölüm SİGORTA BRANŞLARI (TÜRLERİ) 15. Sigorta Branşları --------------------------------------------------------------------------------- 187 15.1. Kaza Sigortaları ------------------------------------------------------------------------ 193 15.1.1. Bedensel Kaza Sigortaları -------------------------------------------------- 193 15.1.1.1. Bedensel Kaza Sigortalarında Teminat Türleri ------------ 194 15.1.1.2. Bedensel Kaza Sigortalarında Uygulama Türleri --------- 196 15.1.1.2.1. Ferdi Kaza Sigortası ----------------------------- 196 15.1.1.2.2. Grup Ferdi Kaza Sigortası ---------------------- 199 15.1.1.2.3. Yurtdışı Ferdi Kaza ve Ani Rahatsızlık Sigortası ------------------------------------------- 199 15.1.1.2.4. Profesyonel Futbolcu Ferdi Kaza Sigortası - 199 15.1.1.2.5. Koltuk Ferdi Kaza Sigortası -------------------- 199 15.1.1.2.6. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası ---------- 200 15.1.1.2.7. Kısa Mesafe Otobüs Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası ----------------------------- 202 15.1.1.2.8. Okul Servis Araçları Ferdi Kaza Sigortası --- 202 15.1.1.3. Kaza Sigortasında Tazminat --------------------------------- 203 15.1.1.3.1. Sigortalıların veya Hak Sahiplerinin Başvuru Hakkı ve Başvuru Süresi ----------- 203 15.1.1.3.2. Rizikonun Gerçekleşmesi Halinde Sigorta Ettiren, Sigortalılar veya Hak Sahiplerinin Yükümlülükleri --------------------- 203 15.1.1.3.3. Tazminatın Belirlenmesi ------------------------ 203 15.1.1.3.4. Teminat Türlerinin Birleşmesi ----------------- 204 15.1.1.3.5. Tazminatın Ödenmesi --------------------------- 204 15.2. Sağlık / Hastalık Sigortası ------------------------------------------------------------ 204 15.2.1. Sağlık Sigortası --------------------------------------------------------------- 204 15.2.1.1. Sağlık Sigortası Teminat Kapsamı ---------------------------- 205 15.2.1.2. Sağlık Sigortası Teminatı Dışı Kalan Haller ----------------- 205 15.3. Genel Sorumluluk Sigortaları--------------------------------------------------------- 206 15.3.1. Zorunlu Sorumluluk Sigortaları -------------------------------------------- 206 15.3.1.1 Motorlu Araç Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik)Sigortası --- 207 15.3.1.1.1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) Genel Şartları ---------------------------------------- 208 15.3.1.2. Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanların Sorumluluk Sigortası ---------------------------------------------- 209 15.3.1.3. Yeşil Kart (Green Card) Sigortaları ---------------------------- 210 15.3.1.4. Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası ----------- 210 15.3.1.4.1. Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası Genel Şartları--------------------------- 211 15.3.1.5. Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk ------------------------------------- 212 15.3.1.5.1 Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ------------------------------------------------- 212

İÇİNDEKİLER xiii 15.3.1.6. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk ------------- 214 15.3.1.6.1. Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ----------- 214 15.3.1.6.2. Kapsama Giren Teminat Türleri ve Üst Sınırları ------------------------------------------- 216 15.3.1.6.3. Sorumluluğu Kaldıran veya Azaltan Haller ----- 216 15.3.1.6.4. Kapsam Dışında Kalan Haller -------------------- 216 15.3.1.6.5. Sigorta Kapsamına Girmeyen Taşıtlar --------- 217 15.3.1.7. Özel Güvenlik Zorunlu Mali Sorumluluk ---------------------- 217 15.3.1.7.1. Özel Güvenlik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ---------------------------- 218 15.3.1.7.2. Kapsama Giren Teminat Türleri ----------------- 218 15.3.1.7.3. Sorumluluğu Kaldıran veya Azaltan Haller ----- 219 15.3.1.8. Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk ------------------------------ 219 15.3.1.8.1. Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ---------------------------------------- 220 15.3.2. İsteğe Bağlı Sorumluluk Sigortaları --------------------------------------- 220 15.3.2.1. Üçüncü Şahıslara Karşı Mali Sorumluluk -------------------- 220 15.3.2.1.1 Üçüncü Şahıslara Karşı Mali Mesuliyet Sigortası Genel Şartları ---------------------------- 220 15.3.2.2. Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası-- 222 15.3.2.2.1. Ek Sözleşmeyle Teminat Kapsamına Alınabilecek Hal ve Teminat Dışında Kalan Haller ------------------------------------------ 222 15.3.2.3. Ürün Mali Sorumluluk Sigortası -------------------------------- 223 15.3.2.3.1.Sigortanın Kapsamı --------------------------------- 223 15.3.2.4. İşveren Mali Sorumluluk Sigortası ----------------------------- 225 15.3.2.4.1. İşveren Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ------------------------------------------------- 225 15.3.2.5. Asansör Kazalarında Üçüncü Şahıslara Karşı Mali Sorumluluk Sigortası --------------------------------------------- 226 15.3.2.5.1. Asansör Kazalarında Üçüncü Kişilere Karşı Sorumluluk Sigortası Genel Şartları ---- 226 15.3.2.6. Mesleki Sorumluluk Sigortası ----------------------------------- 227 15.3.2.6.1. Mesleki Sorumluluk Sigortası Genel Şartları-- 227 15.3.2.6.2. Başlıca Mesleki Sorumluluk Sigortaları -------- 229 15.3.2.7. Kıyı Tesisleri Deniz Kirliliği Mali Sorumluluk ----------------- 232 15.4. Zarar (Mal) Sigortaları ------------------------------------------------------------------ 232 15.4.1. Mal Sigortalarında Temel İlkeler -------------------------------------------- 233 15.4.1.1. Menfaat İlkesi ------------------------------------------------------ 233 15.4.1.2. Sigorta Bedelinin Sigorta Değerine Denkliği İlkesi --------- 235 15.4.1.3. Halefiyet ilkesi ----------------------------------------------------- 240 15.4.1.4. Hasar Tazminatı Ödenmesi İlkeleri --------------------------- 241 15.4.1.5. Sigorta Edilen Menfaat Sahibinin Değişmesi İlkesi --------- 242

xiv SİGORTACILIK 15.4.1.6. Zamanaşımı -------------------------------------------------------- 244 15.4.2. Tarafların Borç ve Yükümlülükleri ----------------------------------------- 244 15.4.2.1. Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri --------------------- 244 15.4.2.2. Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri -------------------------- 247 15.5. Yangın ve Doğal Afet Sigortaları ----------------------------------------------------- 247 15.5.1. Yangın Sigortası --------------------------------------------------------------- 248 15.5.1.1. Sigortanın Kapsamı ----------------------------------------------- 248 15.5.1.2. Sigorta Bedelinin Kapsamı -------------------------------------- 248 15.5.1.3. Aksine Sözleşme İle Teminat Kapsamına Dahil Edilebilecek Haller ve Kayıplar --------------------------------- 254 15.5.1.3.1. Teminat Dışında Kalan Haller -------------------- 254 15.5.1.3.2. Yangın Sigortaları İle Birlikte Verilen Ek Teminatlar--------------------------------------------- 256 15.5.1.4. Yangın ve İnfilak Mali Sorumluluğu --------------------------- 259 15.5.1.4.1. Tazmin Kıymetlerinin Hesabı, -------------------- 260 15.5.1.4.2. Yangın Sigortalarının Uygulamadaki Örnekleri ---------------------------------------------- 261 15.6. Zorunlu Deprem ------------------------------------------------------------------------- 262 15.7. Kasko Sigortaları ----------------------------------------------------------------------- 264 15.7.1. Sigortanın Kapsamı ----------------------------------------------------------- 264 15.7.2. Ek Sözleşme İle Teminata Dahil Edilebilecek Haller ------------------- 265 15.7.3. Teminat Dışında Kalan Haller----------------------------------------------- 266 15.7.4. Eksik Sigorta ve Aşkın Sigorta Hükümleri -------------------------------- 269 15.7.5. Muafiyetler ---------------------------------------------------------------------- 269 15.7.6. Hasar ve Tazminat ------------------------------------------------------------ 269 15.7.6.1. Tazminatın Hesaplanması Kuralları --------------------------- 270 15.7.6.2. Hasar ve Tazminatın Sonuçları -------------------------------- 271 15.7.7. Menfaat Sahibinin Değişmesi ----------------------------------------------- 272 15.8. Nakliyat ve Ulaşım Sigortaları -------------------------------------------------------- 272 15.8.1. Tekne Sigortaları -------------------------------------------------------------- 273 15.8.1.1. Taşıma Türlerine Göre Ayrım ----------------------------------- 275 15.8.1.2.Teminat Türlerine Göre Ayrım ----------------------------------- 277 15.9. Genel Zararlar --------------------------------------------------------------------------- 285 15.9.1. Cam Kırılması ------------------------------------------------------------------ 285 15.9.1.1. Cam Kırılmasına Karşı Sigorta Genel Şartları--------------- 285 15.9.2. Hırsızlık -------------------------------------------------------------------------- 286 15.9.2.1. Hırsızlık Sigortası Genel Şartları ------------------------------- 286 15.9.2.1.1. Sigortanın Kapsamı -------------------------------- 286 15.9.3. Mühendislik Sigortaları ------------------------------------------------------- 290 15.9.3.1. İnşaat Sigortaları, İnşaat Bütün Riskler (CAR Construction All Risks) ----------------------------------- 290 15.9.3.2. Montaj Sigortaları, Montaj Bütün Riskler (EAR Erection All Risks) ----------------------------------------- 294

İÇİNDEKİLER xv 15.9.3.3. Makine Kırılması Sigortası (MBİ-Machinery Breakdown Insurance) ---------------------- 294 15.9.3.4. Elektronik Cihaz Sigortaları (EEİ-Electronic Equipment Insurance) ------------------------ 298 15.9.4. Dolu Sera ----------------------------------------------------------------------- 300 15.9.4.1. Dolu Sera Sigortası Genel Şartları ---------------------------- 300 15.9.5. Devlet Destekli Sera ---------------------------------------------------------- 302 15.9.5.1. Devlet Destekli Sera Sigortası Genel Şartları --------------- 302 15.9.5.1.1. Sigortanın Kapsamı -------------------------------- 302 15.9.6. Devlet Destekli Bitkisel Ürün ------------------------------------------------ 304 15.9.6.1. Devlet Destekli Bitkisel Ürün Sigortası Genel Şartları ----- 305 15.9.6.1.1. Sigortanın Kapsamı --------------------------------- 305 15.9.7. Devlet Destekli Su Ürünleri -------------------------------------------------- 308 15.9.7.1. Devlet Destekli Su Ürünleri Sigortası Genel Şartları ------- 308 15.9.8. Devlet Destekli Hayvan Hayat ---------------------------------------------- 310 15.9.8.1. Devlet Destekli Hayvan Hayat Sigortası Genel Şartları Teminat Kapsamındaki Haller ve Kayıplar ------------------- 311 15.9.9. Hayvan Hayat ------------------------------------------------------------------ 312 15.9.9.1. Hayvan Hayat Sigortası Genel Şartları ----------------------- 313 15.9.10. Kümes Hayvan Hayat ------------------------------------------------------- 314 15.9.10.1. Kümes Hayvanları Hayat Sigortası Genel Şartları ------ 315 15.9.11. Devlet Destekli Kümes Hayvan Hayat ----------------------------------- 315 15.9.11.1. Devlet Destekli Kümes Hayvanları Hayat Sigortası Genel Şartları ---------------------------------------------------- 315 15.10. Kredi Sigortaları ------------------------------------------------------------------------ 317 15.10.1. Kredi (Kredi-Borcun Ödenmemesi) ------------------------------------- 317 15.10.1.1. Kredi Sigortası Genel Şartları ------------------------------ 318 15.10.1.2. Sigortanın Konusu ------------------------------------------- 318 15.10.1.3. Tanımlar -------------------------------------------------------- 319 15.10.1.4. Sigorta Sözleşmesinin Kapsamı -------------------------- 320 15.10.1.5. Sigortacının Ödeme Yükümlülüğü ------------------------ 321 15.10.1.6. Teminat Dışında Kalan Haller ----------------------------- 321 15.10.1.7. Ek Sözleşme ile Teminat Altına Alınabilecek Haller --- 322 15.10.1.8. Muafiyet -------------------------------------------------------- 323 15.11. Finansal Kayıplar (Kâr Kaybı) ------------------------------------------------------- 323 15.11.1. Yangına Bağlı Kâr Kaybı Sigortası Genel Şartları ------------------- 323 15.11.1.1. Sigortanın Konusu -------------------------------------------- 324 15.11.1.2. Teminatın Kapsamı ------------------------------------------- 324 15.11.1.3.Tazminat Süresi------------------------------------------------ 324 15.11.1.4. Teminat Dışında Kalan Haller ------------------------------ 324 15.12. Hukuksal Koruma Sigortaları -------------------------------------------------------- 325 15.12.1. Hukuksal Koruma Sigortası Genel Şartları ---------------------------- 326 15.12.1.1. Sigortanın Konusu ------------------------------------------- 326 15.12.1.2. Sigortanın Kapsamı ----------------------------------------- 326 15.12.1.3. Ek Sözleşme ile Teminat Kapsamına Dahil Edilebilecek Hususlar --------------------------------------- 330

xvi SİGORTACILIK 15.12.1.4. Teminat Kapsamına Giren Giderler ---------------------- 330 15.12.1.5. Teminat Dışında Kalan Giderler -------------------------- 331 15.12.1.6. Teminat Dışında Kalan Genel Haller --------------------- 331 15.12.1.7. Hukuksal Korumanın Kasıtla İşlenen Suçlarda Ortadan Kalkması -------------------------------------------- 332 15.12.1.8. Sigortanın Coğrafi Sınırı ------------------------------------ 332 15.13. Hayat Sigortaları ----------------------------------------------------------------------- 332 15.13.1. Risk Ağırlıklı Hayat Sigortaları ------------------------------------------- 332 15.13.2. Birikimli Hayat Sigortaları ------------------------------------------------- 333 15.13.2.1. Hayat Sigortaları Genel Şartları---------------------------- 334 15.14. Bireysel Emeklilik Sistemi ------------------------------------------------------------ 336 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 336 16. Bölüm TÜRK VERGİ SİSTEMİNDE YER ALAN HÜKÜMLER IŞIĞINDA SİGORTACILIK SEKTÖRÜ VE VERGİLENDİRİLMESİ 16. Türk Vergi Sisteminde Yer Alan Hükümler Işığında Sigortacılık Sektörü ve Vergilendirilmesi -------------------------------------------------------------------------------- 339 16.1. Sigorta Şirketleri Üzerindeki Vergisel Yükler -------------------------------------- 340 16.1.1. Sigorta Şirketleri Üzerindeki Vergisel Yükümlülükler ----------------- 341 16.1.1.1. Doğrudan Ödenen Vergiler ----------------------------------- 341 16.1.1.1.1. Kurumlar Vergisi ---------------------------------- 341 16.1.1.1.2. Gelir Vergisi---------------------------------------- 349 16.1.1.2. Dolaylı Olarak Ödenen Vergiler ---------------------------- 350 16.1.1.2.1. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ------- 350 16.1.1.2.2. Yangın Sigorta Vergisi--------------------------- 355 16.1.1.2.3. Katma Değer Vergisi ---------------------------- 356 16.1.1.2.4. Damga Vergisi ------------------------------------ 357 16.1.1.2.5. Veraset ve İntikal Vergisi (VİV) ---------------- 357 16.1.1.3. Ödenen Fonlar --------------------------------------------------- 359 16.1.1.3.1. Trafik Hizmetleri Geliştirme Fonu ------------- 359 16.1.1.3.2. Güvence Hesabı ---------------------------------- 359 16.1.2. Sigorta Şirketleri ve Aracılarının Düzenlemekle Yükümlü Olduğu Belgeler -------------------------------------------------- 359 16.1.2.1 Fatura ---------------------------------------------------------------- 359 16.1.2.2. Sigorta Komisyonu Gideri Belgesi ----------------------------- 360 16.2. Sigorta Aracılık Şirketlerinin Vergilendirilmesi ------------------------------------ 360 16.2.1. Sigorta Aracılarının Vergilendirilmesi ------------------------------------ 361 16.2.1.1. Gelir Vergisi Yükümlülüğü -------------------------------------- 361 16.2.1.2. BSMV Yükümlülüğü ---------------------------------------------- 361 16.2.1.3. KDV Mükellefiyeti ------------------------------------------------- 362 16.2.2. Bireysel Emeklilik Yatırım Fonlarının Vergilendirilmesi --------------- 362 16.3. Bireysel Emeklilik Primlerinin Vergilendirilmesi ----------------------------------- 363

İÇİNDEKİLER xvii 16.3.1. Şahıs Sigortası Primlerinin Gelir Vergisi Matrahından İndirilmesi ----------------------------------------------------------------------- 363 16.3.2. Katkı Payının Ödenmesi Aşamasında Vergilendirme ----------------- 365 16.4. Değerlendirme ve Sonuç -------------------------------------------------------------- 366 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 367 17. Bölüm SİGORTACILIK FAALİYETİNİN DENETİMİ 17. Sigortacılık Faaliyetinin Denetimi------------------------------------------------------------- 369 17.1. Denetimin Tanımı ve Türleri --------------------------------------------------------- 370 17.1.1. Denetimin Tanımı ------------------------------------------------------------ 370 17.1.2. Denetimin Türleri ------------------------------------------------------------- 370 17.1.2.1. Denetimin Amacı Yönünden ----------------------------------- 371 17.1.2.2. Denetçi ile İşletme Arasındaki Örgütsel İlişki Yönünden --------------------------------------------------------- 371 17.1.2.3. İç Denetim --------------------------------------------------------- 371 17.1.2.4. Dış Denetim ------------------------------------------------------- 372 17.2. Sigortacılık Sektöründe Kamu Denetimi ------------------------------------------ 374 17.2.1. Kamu Denetimi ve Türleri --------------------------------------------------- 374 17.2.2. Kamu Denetimine İlişkin Kurumlar ---------------------------------------- 375 17.2.2.1. Hazine Müsteşarlığı ---------------------------------------------- 376 17.2.2.2. Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü -------- 376 17.2.2.3. Hazine Müsteşarlığı Sigorta Denetleme Kurulu ------------ 377 17.2.2.4. Türkiye de Sigortacılık Sektörünün Devlet Tarafından Denetimi --------------------------------------------- 380 17.3. Sigortacılık Sektöründe Bağımsız Dış Denetim ---------------------------------- 382 17.3.1. Bağımsız Denetime Yetkili Kuruluşlar ------------------------------------ 383 17.3.2. Bağımsız Denetim Faaliyeti ve Denetçi Görüşü ----------------------- 384 17.4. Sigortacılık Sektöründe İç Denetim ------------------------------------------------ 386 17.4.1. İç Denetim Sisteminin Amacı ---------------------------------------------- 386 17.4.2. İç Denetim Sisteminin Yapısı ---------------------------------------------- 387 17.4.3. İç Denetim Biriminin Yapısı ------------------------------------------------ 388 17.4.4. İç Denetçilerin Nitelikleri ve Yetkileri ------------------------------------- 389 17.4.5. İç Denetim Faaliyetleri, Çalışma Esasları ve Denetim Planı -------- 389 17.4.6. İç Denetimde Denetim Dönemi -------------------------------------------- 390 Kaynakça ---------------------------------------------------------------------------------------------- 391 18. Bölüm SİGORTA İŞLEMLERİ MUHASEBESİ 18. Sigorta İşlemleri Muhasebesi----------------------------------------------------------------- 393 18.1. Sigorta ve Sigorta İşlemleri Muhasebesi ------------------------------------------- 393 18.1.1. Giriş ----------------------------------------------------------------------------- 393 18.1.2. Sigorta Muhasebesi ---------------------------------------------------------- 394 18.1.3. Tekdüzen Hesap Planı (THP) --------------------------------------------- 398 18.2. Sigorta İşlemleri Muhasebesi --------------------------------------------------------- 399 18.2.1. Sigorta Konusu İktisadi Kıymetler ---------------------------------------- 399

xviii SİGORTACILIK 18.2.2. İşletme Varlıklarının Sigortalanması -------------------------------------- 400 18.2.3. İşletme Aktifine Kayıtlı Varlıkların Hasar Görmesi ve Çalınması --- 405 18.2.4. Sigorta dan Tazminat Alınması -------------------------------------------- 409 18.2.4.1. Hasar Gören Varlıklar İçin Sigorta Şirketinden Tazminat Alınması ----------------------------------------------- 409 18.2.4.2. Ticari Malların Sigorta Tazminatları -------------------------- 410 18.2.4.3. Duran Varlıklar ve Amortisman Konusu Varlıkların Sigorta Tazminatları ------------------------------ 414 18.2.4.4. Amortismana Tabi Duran Varlıkların Yenilenmesi İçin Yenileme Fonu Ayrımı ve Kullanımı -------------------- 425 18.2.4.5. Hasar Gören Ticari Mal ve Amortismana Tabi Duran Varlıkların Satılması ------------------------------------ 468 18.2.4.6. Sigortalı İşletme Varlıklarının Çalınması -------------------- 429 18.3. Sigorta Aracılık Hizmetleri Muhasebesi --------------------------------------------- 430 18.3.1. Sigorta Aracılık Hizmetleri ------------------------------------------------ 430 18.3.2. Sigorta Aracılık Hizmetleri Muhasebesi -------------------------------- 432 18.3.2.1 Poliçe Üretimi ve Primlerin İzlenmesi ------------------------- 434 18.3.2.2. Sprim Tahsilatlarının İzlenmesi ------------------------------- 436 18.4. Dönemsonu İşlemleri ------------------------------------------------------------------- 437 Kaynakça----------------------------------------------------------------------------------------------- 444 EKLER 1. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu --------------------------------------------------------------- 447 2. Sigortacılık Terimleri Sözlüğü ------------------------------------------------------------------ 481 KAYNAKLAR ---------------------------------------------------------------------------------------- 489