TEŞEKKÜR xi Bu kitabın ilk basımı için yazdığım teşekkürler, bu basım için de hâlâ geçerlidir ve aşağıda aynen yer almaktadır. Bu, benim yazdığım ilk kitaptı ve aşağıda adı geçenler, benim yazar kimliğime önemli katkı veren isimlerdir. Bu zamandan sonra da tabii ki başkaları da oldu. Yaptıkları çalışmaları doğrudan kullanmasam da beni etkileyen yazarlar oldu: özellikle ortak-yaratıcılık üzerinde yazan Graeme Summers & Keith Tudor ve ilişkilerin önemini anlama üzerine yazan Helena Hargaden & Charlotte Sills. Buna ek olarak NLP-Neuro Lingusitik Programlama (Neuro-Linguistic Programming) üzerine, Richard Bandler ve başkalarıyla çalıştım ve bu, beni kullandığımız dilin hipnotik etkisi ve daha derin yapısı üzerine düşünmeye itti. Hindistan, Romanya, Rusya, Ukrayna, Hollanda, Avusturya ve daha birçok yerden eğitim programlarıma katılanlar da oldu. Transaksiyonel Analiz (TA) çalışmalarıma gerçek birçok kültürlülük tadı ekleyebilme ayrıcalığım oldu. TA alanındaki bilgilerimi güncellerken ve arındırırken, son üç dört yılda düzenli bir grupla çalışmaktan çok keyif aldım. Bu noktada Diane Richardson, Mary Tobin, Min- Min Teh, Rebecca Galley, Lyn King, Richard Hall, Andrew Jackson ve Ros Soulsby ye teşekkür ederim. Diane aynı zamanda kitabın tasarımından ve bu güncel basımı yapma konusunda beni sıkıştıran kişi olmaktan sorumlu oldu! Son olarak, ilk basımı yaparken hayatımda olmayan başka bir gruba da teşekkür etmek istiyorum. Bu kişiler; beni sponsor olarak kabul ederek benimle kontrat imzalayan ve kendi profesyonel yolculuklarında benim onlara eşlik etmeme izin verenlerdir: Şu anda benim gibi TSTA (Teaching and Supervising Transactional Analysis) olan Trudi Newton (başlangıçtan beri vardı, aşağıdaki teşekküre bakın), Anita Mountain, Colin Brett, Suriyaprakash; şu anda Provisional TSTA olup hâlâ benim teoriler üzerindeki fikirlerimi etkilemeye ve süper-vizyon süreçlerine devam eden İngiltere den Lynda Tongue, Sandra Wilson, Annie Murray, Chris Davidson, Bill Heasman, Debbie Robinson; İsveç ten Mohan Raj ve Hindistan dan Sebastian; İsveç ten Pia Bylund; Slovenya dan Bojan Pucelj; Yeni Zellanda ve Hırvatistan dan Anne Tucker ve Romanya dan Bogdan Serbanescu (ben bu kitabı bitirirken, örgüt alanında CTA- Certified Transactional Analyst olmak için akreditasyonunu almıştır).
xii EĞİTMENLER İÇİN TRANSAKSİYONEL ANALİZ BİRİNCİ BASIM İÇİN TEŞEKKÜR: Teşekkür etmek istediğim üç grup insan var: TA alanında benden önce yer alan ve bana bilgi sağlayan kişiler; kavramları uygulamaya dökme konusunda benimle birlikte çalışan katılımcılar, eğitim alanlar ve TA konusunda çalışmaya başlamamda rol oynayan kişiler. Teşekkürlerim, transaksiyonel analizin kurucusu Eric Berne ye şükranlarımla başlıyor. Eric Berne nin bu kitabı memnuniyetle karşılayacağını düşünmek istiyorum. Çünkü onun ilk önceliği, TA materyalini danışanlarına öğretmek ve böylece onların TA yı kendilerinin uygulamasını sağlamaktı. Bu kitap da bunu desteklemektedir. Daha sonra kendi şekillerini kullanmama ve uyarlamalar yapmama izin veren yazarlara teşekkür ediyorum: Graham Barnes, Fanita English, Richard Erskine, Taibi Kahler, Stephen Karpman, Pamela Levin, Nelly Micholt and Marilyn Zalcman. Onların çalışmalarını, kendi kelimelerimle açıkladığım diğer yazarlara da teşekkür ediyorum: Harry ve Laura Boyd, Jack Dusay, Bob ve Mary Goulding, John James, Ken Mellor, Jacqui Schiff, Aaron Schiff, Eric Schiff ve Claude Steiner. Bu yazarların orijinal katkıları olmasaydı, yazdıklarımın hiçbirini yazamazdım. Kitaplarını okuduğum ve özümsediğim diğer birçok yazara da teşekkürler: Michael Brown, Muriel James, Dorothy Jongeward, Thomas Harris ve Stan Woollams. Artık kendi fikirlerimin esas kaynaklarını hatırlayamasam da, şüphesiz ki bu kitapta önemli ölçüde bu yazarlardan etkilenmiş kavram ve aktiviteler yer almaktadır. Teşekkür etmek istediğim ikinci grupta yer alanlar, TA teorilerine ilişkin kendi uygulamalarımı geliştirmeme yardımcı olanlardır. Bu grupta, yıllar boyunca eğitimlerimde yer alan yüzlerce katılımcı bulunmaktadır. Onlar arasında özel olarak düzenli takipçilerimden Patricia Croker, Trudi Newton, Stephen Slater, Heather Veevers, Elizabeth Hendry ve Nick Williams teorileri ayrı ayrı ele alıp, sonra daha iyi bir anlayışa ulaşmak için tekrar bir araya getirmeme yardımcı olmuşlardır. Shelley Dennison, James Drummond, Chris Grimsley, Glynis Judge, Maggie Mills, Josephine Pell, Jackie Poole ve Ken Timms taslak bölümleri okuyup geri bildirimler verdiler. Teşekkür etmek istediğim üçüncü grupta yer alanlar, TA ya ilk giriş yaptığım dönemde önemli bir rol oynayanlardır. Michael Reddy katıldığım TA 101 eğitimini düzenlemiştir; Mike Bruce, Peter Farey ve Derek Hinson eğitimim için örgütsel destek vermiştir ve Archie Mills TA sponsorum olmuştur. Tüm bunların yanı sıra, bana ilk kez TA dan bahseden Mark Greening e minnettarım. Son olarak, farklı şekilde bana destek veren iki kişiye de teşekkür ediyorum. Terry Clark, benim için bilgisayarda şekilleri çizdi ve Sylvia Taylor da taslak metinleri yazmak için sağ kolunda kas yaptı.
xiii KİTABIN ÇEVİRİ ÖYKÜSÜ Çeviri Editöründen ve Çevirenden Ben 17 yıldır TA alanında çalışıyorum, bu kuramla ilgili onlarca eğitimciden eğitimler aldım. Bu eğitimlerin yaşama farklı açılardan bakabilmemde, içsel yolculuklar yaparak farkındalıklar kazanmamda çok değerli katkıları oldu. Bu alanda daha önce 3 eseri Türkçeye kazandırdık. Amacımız, bu değerli eserlerden ülkemizin insanlarının da yararlanmasını sağlamaktı. Bu eserin çevirisine nasıl karar verdik? 24-26 Mayıs 2013 te İzmir de katıldığımız çalıştayda Julie Hay in özgün anlatımından, Transakiyonel Analiz (TA) alanındaki değerli bilgilerini yalın ve anlaşılır biçimde sunmasından çok etkilendik. Onun en önemli eserlerinden biri olan bu kitabı psikoloji, işletme, endüstri ve örgüt, insan kaynakları alanında çalışanlara, akademisyenlere, öğrencilere sunmanın çok yararlı olacağını düşündük. Değerli arkadaşım Olca Sürgevil Dalkılıç la bu kitabı çevirmeye karar verdik. Olca ve eşi, o yıl ABD de bir üniversitede misafir öğretim üyeleri olarak çalışmaya başladılar. Olca, iki yıldır ABD de yaşıyor. Çeviri çalışmalarının tamamını gurbet ellerde yaptı. Bu kitap, kendini tanımak ve anlamak isteyenlere; ego durumları ve yaşam örüntülerinin nasıl oluştuğunu, bugünkü yaşamlarımızı nasıl etkilediğini, nasıl psikolojik oyunlar oynadığımızı, oyunların avantaj ve dezavantajlarını açıklıyor. Özellikle iletişim sürecinde karşımızdakilere verdiğimiz ve aldığımız iletilerin, mesajların şifrelerini çözmemizde bizlere yardımcı oluyor. Bu kitaptan, eğitim ortamlarında neler olduğunu, gruptan ve çalışma arkadaşlarımızdan nasıl etkilendiğimizi ve onları nasıl etkilediğimizi, yönetirken, yönetilirken, liderlik ederken neler yapıldığını ve neler yaptığımızı iş ortamındaki çalışma stillerimizi öğreniyoruz. Eğitmenler için Transaksiyonel Analiz kitabını sizlere sunarken bizlere destek olan pek çok insanı da burada anmak ve teşekkür etmek istiyorum. Başta bu kadar değerli bir eseri yazan ve Türkçeye çevrilmesine izin veren Julie Hay e, sonra bu kitabı çevirmek istediğimizde bize destek olan Nobel in Genel Yayın Yönetmeni Nevzat Argun a; yayın hakkının alınması aşamasında yurt dışı bağlantılarını yapan Prof. Dr. Timur Aydemir e teşekkür ederim. Yayın Kurulu Genel Sekreteri Sadık Küçüakman a ve Yayın Dağıtım Sorumlusu Volkan Kurt a; teşekkür ederim. Biz çevirileri yaptıktan sonra bize yardımcı olan, işin mutfağında çalışan ve kitabın basılıp sunulması aşamasında çalışan çok değerli çalışma ekibimize de teşekkür etmek istiyorum. Gramer ve Türkçe düzeltmelerini büyük bir özenle yapan Gönül Ekici ye; sabırla ve çok yoğun bir emekle, Word metinlerini kitabın orijinal formuna dönüştüren Emel Yıldız a; kapak tasarımını ince bir estetik anlayışla yapan Sevgi Pınar Özen e katkıları için teşekkür ederim. Kitabın basımı için çalışan ve emek veren herkese katkıları için teşekkür ederim. Bu kitabın çevirisini tek başına Yeni Dünyada (ABD) yapan, sabırla, özenle çalışan değerli arkadaşım Olca Sürgevil Dalkılıç a teşekkürlerimi sunarım. Ülkemizin insanlarının, sağlık ve mutluluk içinde yaşamalarını; demokrasi ve barış ortamında hem kendilerini hem de diğer insanları mutlu edecek bilgilerle donanmalarını dileriz. Şubat 2015 Muzaffer Şahin
xiv EĞİTMENLER İÇİN TRANSAKSİYONEL ANALİZ Sevgili okuyucular, Transaksiyonel Analiz (TA) ile tanışmamın üzerinden neredeyse 10 yıl geçmiş. Bu yılların büyük bir kısmını, TA alanında uzman kişilerden aldığımız eğitimler doldurdu. İzmir de Transaksiyonel Analiz konusunda uzmanlaşmak isteyen arkadaşlarımla birlikte, bu eğitimler esnasında; hem öğrendik hem de bilgilerimizi ve yaşamı paylaştık. Bu çalışma aracılığıyla, öncelikle İzmir de ve tüm Türkiye de TA alanında çalışan herkese teşekkürlerimi ve sevgilerimi iletiyorum. TA ile yolları kesişen birçok insan gibi; sanırım bizler de ömrümüzün geri kalanında, bu alana ilişkin bilgilerimizi artırmaya ve dünyaya TA penceresinden bakmaya devam edeceğiz. Transaksiyonel Analiz penceresinden insan ilişkilerine ve dünyaya bakmanın; kişisel gelişimime katkı sağladığı kadar, meslek alanım olan Endüstri/Örgüt ve İnsan Kaynakları Yönetimi konularına bakış açımı da geliştirdiğini düşünüyorum. Transaksiyonel Analiz ile Endüstri/Örgüt ve İnsan Kaynakları Yönetimi alanlarının kesişim noktasında yer alan bu değerli kitap için Julie Hay e teşekkür ediyorum. Kitabın çevrilmesine öncülük eden ve kendisiyle birlikte çalışmaktan mutluluk duyduğum sevgili Muzaffer Şahin e de sonsuz teşekkürler. Hem kişisel hem de uzmanlık alanlarımıza ilişkin bu gelişim yolculuğunda, elinizdeki kitabın çevirisini yaparak; bu alanlarda çalışanlara, uygulamacılara ve kendisini Transaksiyonel Analiz in örgüt ve eğitim alanlarında geliştirmek isteyenlere katkı verebileceğimizi umuyoruz. Kitap çevirimizle ilgili her türlü görüş ve önerilerinizin ise bizi çok mutlu edeceğini ayrıca belirtmek isteriz. Son olarak; kitabın sizlerle buluşmasını sağlayan Nobel Akademik Yayıncılık çalışanlarına ve Nevzat Argun a ve destekleriyle her zaman yanımda olan güzel aileme, sevgili eşim Fatih e ve küçük profesörümüz Ege ye sonsuz teşekkürler Şubat 2015 Olca Sürgevil Dalkılıç olca.surgevil@deu.edu.tr
KİTAP HAKKINDA xv Transaksiyonel Analizle (TA) ilgili bu kitabın ilk basımına, bu kitabı yazma nedenlerimi açıklamakla başlamıştım. Bu nedenlerin çoğu hâlâ geçerli: Annemi etkilemek içindi; etkiledim, bu yeni basım da etkileyecek. Başarıp başaramayacağımı göreceğim bir işti; başardım ve bu, beni ilk sayfalarda sizin de göreceğiniz gibi yazmaya devam etmeye teşvik etti. Organizasyonlarda, transaksiyonel analizle ilgili benden bir kitap tavsiyesi isteyen birçok insana, tatmin edici bir cevap vermek istedim. Şimdi de, yeni görüşler içeren bir kitap daha soruyorlar. Benden önceki TA alanı yazarlarından çok şey kazandım ve ben de, başkalarıyla bu fırsatı paylaşma geleneğinin bir parçası olmak istedim; hâlâ da istiyorum. Bunun yanı sıra, gizli bir gündemim-amacım da vardı (artık gizli bir amaç hâlinde değil); bu amacım hâlâ geçerli: Transaksiyonel analizin, kişisel ve mesleki yaşamınız için çok değerli olduğunu anlamanız ve bu konu hakkında daha çok şey öğrenmeniz için sizi ikna etmek istiyorum. Böylece, TA ile ilgilenen insanların oluşturduğu dünya çapındaki TA topluluğuna katılabilir ve zenginleşebilirsiniz. M Scott Peck (1987), Farklı Davul (The Different Drum) isimli kitabına Doğru topluluğu yaratmak dünya barışına doğru ilk adım (The creation of true community the first step to world peace) şeklinde bir alt isim vermiştir. TA, zaten doğru bir topluluk ve dünyayı değiştirme yolunda ilerliyor. Örneğin; Doğu Avrupa da TA aktiviteleri, Berlin Duvarı yıkılmadan aylar önce artmaya başlamıştır. Organizasyonlar, insana bir bütün olarak değer veren kültürleri geliştirme ihtiyacının farkına vardıkça ve iletişim, aidiyet gibi insani ihtiyaçları kabul ettikçe; organizasyon eğitmenleri için TA önemli bir eğitim aracı olarak öncelik kazanacaktır. Bu kitap, birbirini önemseyen bir topluluk yaratma yolunda ilerlerken size destek vermesini umut ediyorum. Özel bir amacım da, okuyucu olarak size transaksiyonel analiz teorileri ve teknikleri hakkında yeterli bilgi ve rehberlik sunabilmek ve böylece, eğitmen olarak işinizi daha yetkin bir şekilde yapmanıza yardımcı olmaktır. Böylece, başka insanların da insan olarak potansiyellerini geliştirmelerine ve gelişmelerine yardımcı olabilirsiniz. Bunu yapmanıza yardımcı olmak için, yazdıklarımın dört aşamada size destek vermesi gerektiğini hep aklımda tuttum: Daha yüksek düzeyde kişisel farkındalık Kendi konularınızla/sorunlarınızla ilgili anlayışınızın gelişmesi Değişmek için seçeneklerimizi fark etme ve belirleme Kişisel gelişim için pratik stratejiler
xvi EĞİTMENLER İÇİN TRANSAKSİYONEL ANALİZ Tüm bunlar; TA ile ilgili bilgileri kendi eğitimlerinizde kullanmaya başlamadan önce, sizin tarafınızdan uygulanmalıdır. Bu nedenle, TA ile ilgili tüm materyali başkaları üzerinde kullanmadan, kendi üzerinizde uygulamanızı tavsiye ediyorum. Ayrıca, TA ile ilgili mesleki uygulamalarınız hakkında, süper-vizyon almanızı teşvik ediyorum. Bu nedenle, bu basımda; süper-vizyonun neden tire ile yazıldığını ve neden bu kadar önemli olduğunu açıklayan bir bölüm ekledim. Süper-vizyonun nasıl işlediğini anladığınızda, yetkinliğinizi geliştirmenin harika bir yolunun süper-vizyon olduğunu ve bir profesyonelin süper-vizyon olmadan çalışmak istemeyeceğini -benim keşfettiğim gibi- keşfedeceğinize inanıyorum. Bu kitabın, transaksiyonel analiz teorisiyle ilgili kesin açıklamalar şeklinde yazılmadığını belirtmek isterim. Pratiğe dönük bir rehber niteliğinde yazılan bu kitapta; klinik ortamlarda geliştirilen teorileri nasıl uyarladığımı ve onları organizasyon ihtiyaçlarına nasıl uyguladığımı göstereceğim. Teorilerin orijinal kaynaklarına yer veriyorum; o nedenle, eğer onları kullanmak isterseniz her zaman bakabilirsiniz. Aynı zamanda kitapta, ileride fikirleri kullanabilmeniz için yeterince detaylı bilgi veriyorum. BU KİTABI NASIL KULLANABİLİRSİNİZ? Kitabı önce baştan, sonra sondan okuyan insanlardansanız; bu kitap, buna uygun şekilde yazılmıştır. Bu tarz insanlardan değilseniz, kitabı belli bir sırada okuyabilirsiniz. Bazı kavramları ilk kez kullandığımda, onları ayrıntılı şekilde tanımlıyorum. Daha sonra, aynı kavram farklı şekilde kullanıldığında, kavramı yeni konuyla ilişkilendiren bir özet veriyorum. Böylece, her bir bölüm üzerinde doğrudan çalışabilirsiniz. İhtiyaç duyarsanız ya da teoriyle ilgili daha derin bir anlayış kazanmak isterseniz diye, çapraz referanslara da yer veriyorum. Birinci, ikinci, üçüncü ve on ikinci bölümler, sizin bir eğitmen olmanızı hedefliyor. İlk olarak, size (oldukça özet şekilde) TA dan bahsediyorum. Böylece, TA nın nasıl geliştiğini anlayabilirsiniz; TA yı başkalarına öğretmenin, bazı avantajlarını ve zorluklarını kavrayabilirsiniz. Daha sonra, kontrat yapma konusuna odaklanıyorum. Böylece, katılımcılarınız kendileriyle gerçekten ilgili olan konular hakkında daha çok şey öğrenebileceklerdir. 3. Bölüm de, eğitmenin ve katılımcıların tutumlarının öğrenme miktarını nasıl etkilediğini açıklıyorum. Bazen, kendimizi bilmeden sabote ettiğimiz düşüncesini tanıtarak; eğitmenlerin bu konudaki farkındalığının eğitim sürecindeki seçeneklerini önemli ölçüde artırabileceğini açıklıyorum. 12. Bölüm de süper-vizyonun doğasını açıklıyor ve keşfediyorum ve yardım sağlayan meslek gruplarında çalışanlar için, bunun ne kadar önemli bir gelişim süreci olduğunu belirtiyorum. Dördüncü bölümden dokuzuncu bölüme kadar, insan ilişkilerine ilişkin çeşitli eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak TA kavramlarını tanıtıyorum. İlk olarak, kişisel tarzlarımızı, tercih ettiğimiz iletişim şekillerini, çalışma tarzlarımızı, düşünce ve karar verme tarzımızı şekillendirme yollarımızı içeren bireysel konulara odaklanıyorum. 7. Bölüm de, ilgimi etkileşimlere çeviriyor ve insanlar arasında iyi ilişkiler geliştirmeye ilişkin fikirleri, insanlar arasında yanlış giden şeylerle ilgili bazı ipuçlarıyla devam ettiriyorum. 8. Bölüm de aynı konuyu, takımlar ve grup süreçleri açısından ele alıyorum. 9. Bölüm ise, daha önceki bölümlerde adı geçen kavramları bir araya getiren ve genel bir liderlik tarzı modeline ulaşmaya çalışan ve göreceli olarak kısa bir bölümdür. Bu bölümdeki liderlik modeli, liderlik edilen kişilerin ihtiyaçlarını ve tercihlerini daha iyi anlamak için TA nın nasıl kullanılabi-
KİTAP HAKKINDA xvii leceğine odaklanmaktadır. İnsanları kalıplar içine koymak riskli olsa da bu bölüm, geçici olarak, insanları keyifli bir şekilde belli sınıflara dâhil etme imkânı sağlamaktadır. 10. ve 11. Bölüm, organizasyon genelinde üstesinden gelinmeye çalışılan konularla ilgilidir. Değişimle baş etmeye çalışan katılımcılara yardımcı olmak için, iyi fikirlere ihtiyaç duymayan çok az eğitmen olabilir. Benzer şekilde birçok organizasyon, kendi çalışanlarını yaratıcılık ve yenilik konusunda cesaretlendirmeyi amaçlamaktadır. Süper-vizyonla ilgili bölümü en sona bıraktım. Böylece, birçok TA modeli ile ilgili iyi bir anlayışa sahip olabilir; umarım onları, kendinizle ilişkilendirebilir ve sonra da, kişisel ve mesleki açıdan kendinizi geliştirmeye devam edecek yolları bulmaya hazır olabilirsiniz. BÖLÜMLERİN YAPISI Her bir bölüm, konunun içeriği ve yapısıyla ilgili kısa bir bilgilendirmeyle başlamaktadır. Sizin eğitim süreci ile ilgili anlayışınızı ve kontrolünüzü artırmaya yardımcı olmayı amaçlayan birinci, ikinci, üçüncü ve 12. bölümler dışında, diğer bölümlerde genel olarak benzer bir biçime sadık kaldım. Önce teorik bir modeli açıklayıp, onun organizasyonlar dünyasında nasıl uygulanabileceğini gösterdim. Bunu, genelde sizin katılımcılarınıza sunabileceğiniz şekle uygun bir dil ve tarzda yapmaya çalıştım. Eğitim ortamlarında neler olduğunu analiz edebilmeniz ve katılımcılarla aranızda olanları daha iyi anlayabilmeniz için, bu kavramları nasıl kullanabileceğinize ilişkin örnekler vermeye devam ettim. Ayrıca, kendi davranışlarınızı analiz edebilmeniz, kendi yetkinliğinizi ve profesyonelliğinizi artırabilmeniz için her bir modeli nasıl kullanabileceğinizi açıkladım. Eğitim ortamlarında olması gerekli olmasa da kitapta, teoriyi pratik takip etti. Katılımcıların, kavramları anlamalarına ve onları uygulamalarına yardımcı olacak aktiviteler önerdim. Aktiviteler, bölüm içerikleriyle uyumlu olacak bir sırada yazıldı. Zamanınızın uygunluğuna göre, her birini sırayla kullanabileceğiniz gibi, sadece bir konu seçip, onunla ilgili aktiviteleri seçme yoluna da gidebilirsiniz. Her bir bölümün sonunda, notlara ve referanslara yer verdim. Orijinal kavramların kaynaklarına ulaşmak isterseniz, bu referansları kullanabilirsiniz. Bu kısımda ayrıca, diğer TA yayınlarını okuduğunuzda görebileceğiniz bazı farklılıkları da açıkladım. Kitabın sonunda ekler bölümünde, TA ile ilgili daha çok bilgi alabileceğiniz yerler de gösterilmiştir. Umarım bu kitap, sizin üzerinizde TA nın benim üzerimde yarattığı ilk etki kadar etki yaratır. Sizi dünya çapında TA topluluğunda görmeyi de dört gözle bekliyorum. AKILDA KALICILIĞI SAĞLAYAN KISALTMALAR (DONKEY BRIDGES) Anlamlı kısaltmalar, Alman eğitmenlerden alınan ve John Townsend in Mesajları Akılda Tutmak (Making Messages Memorable) (Training and Developmental Journal January
xviii EĞİTMENLER İÇİN TRANSAKSİYONEL ANALİZ 1994) isimli yayınında açıklanan bir kavramdır. Bu yöntem, eğitmenlerin benzer sesler kullanma yöntemlerine benzer ve öğrenenler için akılda kalıcılığı artıran bir tekniktir. Benimle çalışanlar, bir süre sonra benim bir anlamlı kısaltma fanatiği olduğumu öğrenirler ve genelde, yeni fikirler ve kelimelerle bana yardım etmeye başlarlar. Kitapta bu şekilde anlamlı kısaltmalara rastlayacaksınız. Bu şekilde kısaltmalardan hoşlanmıyorsanız, kelimeleri değiştirmekte özgürsünüz! Eğer ana diliniz İngilizce değilse, bu kısaltmalar çevirilerde büyük olasılıkla kaybolacağı için özür diliyorum. TA ALANININ DIŞINDAN KAVRAMLAR Bu kitabın birinci baskısını yayınladıktan sonra, insanların TA alanı dışından olan bazı kavramları TA alanına aitmiş gibi iddialarda bulunmaları beni düşündürdü. Bu kavramlara kitapta yer vererek yanlışlıkla buna biraz sebep olduğumu fark ettim. Bu nedenle kitabın bu basımında TA alanının dışında olan kavramları, isimlendirme konusunda dikkatli davrandım. Kavramlara ilişkin TA alanının dışından bir kavram şeklindeki bu isimlendirmeyi, metin içinde kavrama ilk değindiğim zamanlarda ve ayrıca bölümün sonunda yazdıklarımla ilgili kaynak gösterdiğim yerlerde belirtmeye özen gösterdim. Lütfen bu konuda dikkatli olup, TA alanı dışından olan materyalleri, TA alanına aitmiş gibi öğretmekten kaçının. TA nın kendisine özgü yeterince önemli materyali mevcut; bu yüzden başka bir alandan gelen fikirleri, TA alanına aitmiş gibi gösterip onu şişirmekten kaçınalım.