The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss2925 Number: 38, p. 407-427, Autumn II 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi 22.05.2015 17.10.2015 PROBLEME DAYALI ÖĞRENME YAKLAŞIMI İLE İLGİLİ TÜRKİYE DE YAPILMIŞ TEZLERİN İNCELENMESİ EVALUATION OF POST-GRADUATE THESES, MADE IN TURKEY, ABOUT PROBLEM-BASED LEARNING APPROACH Arş. Gör. Dr. Mehmet Fatih AYAZ Dicle Ünirsitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Nida AYAZ MEB Öğretmen, Eğitim Bilimleri Uzmanı Özet Bu çalışmanın amacı, Türkiye de probleme dayalı öğrenme yaklaşımı ile ilgili yapılan lisansüstü tezleri incelemek bu çalışmalardan elde edilen bulgu sonuçlardan hareketle probleme dayalı öğrenme yaklaşımıyla ilgili araştırmacılara çeşitli öneriler geliştirmektir. Türkiye de probleme dayalı öğrenme yaklaşımı ile ilgili yapılmış çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmaların incelenip tek bir çalışmada toplanması probleme dayalı öğrenme yaklaşımı ile ilgili çalışmaların daha net bir şekilde görülmesini çalışılması önerilecek konuların belirlenmesini sağlayacaktır. Bu nedenle probleme dayalı öğrenme yaklaşımı çalışmalarının analizine ihtiyaç vardır. Bunun için 2002 2012 yılları arasında Türkiye de konu alanı ile ilgili Türkçe olarak yazılmış lisansüstü tezlerin incelenip değerlendirmesi yapılmıştır. Çalışmada belgesel tarama yöntemi içerik analizi kullanılmıştır. Tezler Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi nden anahtar kelimelerle aranıp bulunmuştur. Çalışma kapsamında toplam 64 lisansüstü tez incelenmiştir. Tezlerin 47 tanesi yüksek lisans 17 tanesi doktora tezidir. Tezlerin genellikle belli illerde yoğunlaştığı belirlenmiştir. Tezlerde deneysel çalışmaların ağırlıkta olduğu görülmüştür. Çalışmalarda genelde probleme dayalı öğrenme yaklaşımının akademik başarıya tutuma etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmaların fen bilimleri matematik alanlarıyla daha fazla ilişkili oldukları tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Problem, Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı, İçerik Analizi, Belgesel Tarama Yöntemi, üstü Tez Abstract The aim of this study is to examine post-graduate thesis in the field of problem based learning approach in Turkey and to delop a variety suggestions, concerned with problem based learning approach, obtained findings and results from these studies. There are many studies on problem based learning approach in Turkey. Examining these theses and collecting on a single study, will be seen results of studied subjects and not studied subjects about problem based learning approach more clearly. There is therefore a need to consider these studies. To do this, Turkish theses from 2002 to 2012 on the subject area in Turkey were examined and evalua-
408 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ ted. Documentary analyzing method and content analysis are used at this study. Theses found from Higher Education Council (HEC) National Thesis Center that searched with keywords. In scope of study, total of 64 post-graduate theses were examined. 47 of them are master, 17 of them are PhD theses. Theses are often concentrated in certain provinces were determined. Experimental studies were found to be in the weight in the thesis. Generally, in the studies, effect of problem-based learning approach to academic achiement and attitude was to determine. The studies of science and mathematics ha been found to be associated more with. Keywords: Problem, Problem-Based Learning Approach, Content Analysis, Documentary Analyzing Method, Post-Graduate Theses GİRİŞ Çağımızda bilim teknolojinin her alanında büyük bir bilgi patlaması yaşanmaktadır. Bir toplumun çağdaş toplumlar düzeyine ulaşması için bilgilerin, inançların duyguların bireylere doğrudan aktarılması yeterli değildir. Sürekli değişim içinde bulunan dünya, yenilikleri gelişmeyi kavrayan, bunun yanında kendi üzerine düşen görevlerin de farkında olan bireylere ihtiyaç duymaktadır. Bu ihtiyaç gereği günümüzde bireylerden, bilgi tüketmekten çok bilgi üretmeleri beklenmektedir (Kemertaş, 2003). Bilgiye ulaşabilen, ekip çalışması yapabilen insan modeli günümüzde daha çok tercih edilmektedir. Öğrenmeyi öğrenme, eleştirisel düşünme, başkaları ile işbirliği içinde çalışma, bilgi teknolojilerinden yararlanma, bu değişim sürecinde bireyler için önem kazanmıştır. Bu nedenle eğitim programları kapsamındaki öğretim alanlarının bilimsel, teknolojik sistematik yönden başarılı bir biçimde öğretilmesi gerekmektedir. Günümüz çağdaş eğitim yaklaşımlarında bilgiyi sorgulayan, araştıran, mantıksal düşünme becerisi yüksek, karşılaştığı sorunlarla başa çıkabilen, öğrenmeyi öğrenen bireylerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Bu nedenle ilköğretim okullarından başlayarak ünirsiteye kadar, problemlerin çözümünde bilimsel yöntem izlenmeli, bir alışkanlık olarak eğitim yoluyla bireylere kazandırılmalıdır. Eğitim kurumları, hem bu değişime katkıda bulunmada hem de değişimin gerektirdiği var olan durumlardan yeni bilgiler üretecek, eleştirel düşünebilen bireylerin yetişmesine katkı sağlayabilmelidir (Gürol, 1995). Bunun için birçok öğretim yöntem teknik kaliteli eğitim için işe koşulmaktadır. Bunlardan en önemlilerinden biri de probleme dayalı öğrenme (PDÖ) yaklaşımıdır. Son yıllarda, bireylerin kendi öğrenmelerinde aktif rol almaları üzerinde özellikle durulmaktadır. Öğrenme öğretme süreçlerinin doğasını açıklamaya yönelik olan PDÖ yaklaşımı birçok eğitimci tarafından desteklenmektedir. Yaklaşık 20 yıldan beri eğitimde genel eğilim olarak, öğrenci merkezli yaklaşımlar olarak bilinen kendini yönlendirerek öğrenme, işbirlikli öğrenme uygulamaya yönelik öğrenme yaklaşımları ön plana çıkmaktadır. Bu yenilikçi eğitim yaklaşımlarından birisi de PDÖ yaklaşımıdır. (Saban, 2006: 158). PDÖ, bir öğretim stratejisi olarak alanda ilk defa 1950 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde Case W. Ünirsitesi Tıp Fakültesinde uygulanmıştır. Probleme dayalı öğrenme, öğrenenlerin eğitim programı kapsamında yer alan hedeflere ulaşılabilmelerine, eleştirisel düşünme problem çözme becerilerini etkin bir şekilde kullanabilmelerine fırsat recek gerçek yasam problemlerinin kullanıldığı bir öğrenme yaklaşımı olarak tanımlanabilir (Erbaş, 2005, s. 4). PDÖ yü Hung, Jonassen Liu (2008) eğitim tarihindeki en yenilikçi öğretim yöntemi olarak tanımlamıştır. Torp Sage e (2002, s. 15) göre PDÖ, birbirini tamamlayan iki süreci içinde barındırır. Bunlardan biri ders planının ikincisi de öğretim stratejisinin düzenlenmesidir. Bu yaklaşımın üç özelliği vardır:
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 409 1. Öğrenciler bir problem durumu ile ilgilenirler, 2. Ders planı rilen problemler çerçesinde öğrencilerin öğrenme ilgi alakaları ile oluşturulur, 3. Öğretmen, öğrencilerin anlama seviyelerini yükseltmeye yönelik hem onların düşünmelerine danışmanlık hem de onların araştırmalarına rehberlik yaparak bir öğrenme ortamı yaratırlar. Kaptan Korkmaz (2001) PDÖ sürecinde öğretmen, öğrenci problemin rolünü şöyle belirtmişlerdir: Öğretmen rehber olarak model, rehberdir; fikirleri sorgular; öğrenmeyi yansıtır; öğrenenlerin düşüncelerini ortaya çıkarır; öğrenci katılımını sağlar; grup dinamiğini oluşturur; süreci yönlendirir; öğrenenle birlikte öğrenir. Öğrenci, problem çözücü olarak etkin bir katılım sağlar; bilgiyi yapılandırır; ferdi grup çalışmalarında sorumluluk alır; bilgiyi paylaşır; problemin tanımladığı rolü üstlenir. Problem güdüleme hedefe ulaşma aracı olarak yapılandırılmamıştır; bireysel ihtiyaçlarla uyumludur; gerçek yaşamdan seçilmiştir; tek bir çözümü yoktur; formüle edilemez; açık uçludur; öğrencilerin merakını sağlayacak güdülenmesini kolaylaştıracak niteliktedir. Problem Durumu Günümüzde bilimsel çalışmaların sayısı hızla artmaktadır. Belirli bir konuda yapılmış, birbirinden bağımsız çalışmalarda birbirinden farklı sonuçlara ulaşılabilmektedir. Sosyal bilimlerdeki bilgi birikimini yorumlamak yeni çalışmalara yol açmak için, kapsayıcı günilir nitelikte üst çalışmalara ihtiyaç vardır (Akgöz, Ercan Kan, 2004). Eğer bilimi, bilginin toplanıp yorumlanması olarak tanımlarsak, benzer araştırma sorularını inceleyen araştırmaların analizine ihtiyaç vardır. Bu üst çalışmalar eğitim politikacılarına araştırmacılarına, bireysel çalışmaların bir araya getirilip sentezlenmesiyle oluşmuş, büyük resmi gösteren bilimsel genellemeler yapılabilmesini sağlayan bir değerlendirme sunmaktadır. Ülkemizde eğitim sistemimiz 2005 yılında yapılandırmacı öğrenme merkeze alınarak yenilenmiştir. Bununla birlikte eğitim öğretim sürecinde PDÖ yaklaşımının önemi artmış bu yaklaşımın önemi birçok araştırmada ortaya konmuştur. Ülkemizde dünyada Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı konusu etrafında yapılan çok sayıda çalışma mevcuttur. Çeşitli açılardan yapılmış PDÖ yaklaşımı konusu araştırmalarının birleştirilmeye, sentezlenmeye değerlendirilmeye ihtiyacı vardır. Bu nedenle araştırmada ülkemizde PDÖ yaklaşımı ile ilgili yapılmış çalışmaların içerik analizi yapılmak istenmektedir. YÖNTEM Bu bölümde; çalışmada kullanılan araştırma deseni, rilerin toplanması, rilerin kodlanması, rilerin analiz edilmesi yorumlanması başlıkları yer almaktadır. Araştırma Modeli Araştırmada probleme dayalı öğrenme yaklaşımıyla ilgili yapılmış tezlerin genel değerlendirmesini yapmak için belgesel tarama içerik analizi yöntemleri kullanılacaktır. Belgesel tarama modeli, mevcut kayıt ya da belgelerin, ri kaynağı olarak, sistemli incelenmesi olarak tanımlanmaktadır (Karasar, 2012, s. 183). Belgesel taramada amaç, elde edilen bulguları düzenlenmiş yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmaktır (Yıldırım Şimşek, 2011, s. 224). İçerik analizi, bir söylemi anlamada yorumlamada, kişisel değerlendirmelerden uzaklaşarak nesnel değerlendirmelerde bulunabilmek amacıyla yapılır (Bilgin, 2014). Verilerin Toplanması Çalışmanın rilerini Türkiye de Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı ile ilgili yayımlanmış yayımlanmamış,
410 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ araştırma problemimize sahip olan Türkçe yazılmış yüksek lisans doktora tezleri oluşturmaktadır. Tez araştırma taraması hem Türkçe olarak hem de İngilizce olarak YÖK Ulusal Tez Merkezi internet sitesinde gerçekleştirildi. Taramada, başlığında anahtar kelimelerinde Türkçe olarak içinde probleme dayalı, öğrenme yaklaşımı, İngilizce olarak problem based learning kelimeleri olan tezler listelenmiştir. Listeleme sonucunda araştırma sınırları içerisinde kalan 86 adet tez ismine ulaşılmıştır. İnceleme boyunca konumuza uygun tezlerden ciltte olmayan 14 adet, İngilizce yazılan 2 adet kısıtlamalı olan 6 tez çıkarılmıştır. Kısıtlamalı olan tezlerden 3 adet teze yazarına ulaşılarak istenmiş araştırmaya dâhil edilmiştir. Literatür taraması sonucunda toplam 64 lisansüstü tez (Ek-2) araştırmaya dâhil edilmiştir. Dâhil Edilme Ölçütleri Araştırmaya dâhil edilen çalışmalar için kullanılan ölçütler şunlardır: - Çalışmanın 2002 2012 yılları arasında yapılmış olması. - Çalışmanın Türkiye de yapılmış Türkçe yazılmış yüksek lisans tezi, doktora tezi, olması. Verilerin Analizi Yorumlanması Taranan seçilen tezlerin kodlanması için bir Kodlama Formu (EK-1) oluşturulmuştur. Kodlama formuna göre tüm tezler incelenmiş kodlanmıştır. Tezlerin özelliklerine göre tezin yayımlandığı yıl, tez türü, tezin yapıldığı il ünirsite, tezde kullanılan araştırma modeli, tezde kullanılan ri toplama araçlarına göre sınıflamalar yapılmıştır. Bu özelliklerin frekansları bulunmuş yorumlanmıştır. BULGULAR Probleme dayalı öğrenme ile ilgili Türkiye de yapılmış Türkçe olarak yazılmış lisansüstü tezlerin; tez türüne, yıllara, araştırma modeline, ri toplama araçlarına, yapıldıkları illere, hedef grubuna öğretim programlarına göre dağılımları aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir. Tablo 1: Tezlerin Yıllara Göre Dağılımı Yıl Tez Türü N Yüksek Doktora Toplam 2002-1 1 2006 5 2 7 2007 5 3 8 2008 5 4 9 2009 9 3 12 2010 10 3 13 2011 10 1 11 2012 3-3 TOPLAM 47 17 64 PDÖ ile ilgili ülkemizde yapılmış toplam 47 yüksek lisans 17 doktora tezi bulunmaktadır. PDÖ ile ilgili yapılan tezler daha çok 2009 2011 aralığında yoğunlaşmaktadır. 2012 yılında tez sayısında düşüş olduğu görülmekte olup, sadece 3 tez yapılmıştır. 2012 yılında yapılan tezlerin tamamının Ulusal Tez Merkezi ne henüz kaydedilmemesinin de bunda etkisi olabilir.
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 411 Tablo 2: Tezlerin Araştırma Modellerine Göre Dağılımı Araştırmanın Modeli Yüksek Tezi Doktora Tezi N f % f % Toplam Betimsel 2 4,25 2 11,76 4 Deneysel 36 76,6 13 76,48 49 Yarı Deneysel 9 19,15 2 11,76 11 TOPLAM 47 100 17 100 64 PDÖ ile ilgili yapılmış tezler incelendiğinde araştırma modellerinden en fazla deneysel yarı deneysel modeller kullanılmıştır. PDÖ yaklaşımının özelliklerinden dolayı bu sonucun normal olduğu söylenebilir. PDÖ ile ilgili yapılmış betimsel çalışmalar toplamda 4 tanedir. Bazı çalışmalarda birden çok model kullanılmıştır. Tablo 3: Tezlerin Veri Toplama Araçlarına Göre Dağılımı Veri Toplama Araçları Yüksek Tezi Doktora Tezi N f % f % Toplam Anket 2 2,86 1 3,45 3 Görüşme- mülakat 7 10 4 13,8 11 Değerlendirme Araçları 44 62,86 14 48,28 58 (ön test- son test, portfolyo) Klinik Denetim 1 1,43 1 3,45 2 Akran Danışma 1 1,43 - - 1 Ölçek (tutum vb.) 14 20 6 20,69 20 Gözlem 1 1,43 3 10,34 4 TOPLAM 70 100 29 100 99 Yüksek lisans tezlerinden 21 tanesinde sadece başarı testleri, geriye kalan 23 tanesinde başarı testlerinin yanında görüşme, tutum, mülakat vb. ri toplama araçları birlikte kullanılmıştır. Doktora tezlerinden 8 tanesinde sadece başarı testleri, 9 tanesinde ise birden fazla ri toplama aracı birlikte kullanılmıştır. Genel olarak, birden fazla ri toplama aracının kullanıldığı daha fazla görülmektedir. Tablo 4: Tezlerin Hedef Gruplarına Göre Dağılımı Hedef Gruplar Yüksek Tezi Doktora Tezi N f % f % Toplam Öğrenci 37 78,72 8 47,05 45 Öğretmen 9 19,14 9 52,95 18 Adayı Öğretim Üyesi 1 2,14 - - 1 TOPLAM 47 100 17 100 64 PDÖ ile ilgili tezlerin hedef grubunu en fazla öğrenciler oluşturmaktadır. Öğrenci grubunun içine ilköğretim, ortaöğretim yükseköğretim düzeyindeki öğ-
412 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ renciler dâhil edilmiştir. Sadece öğretmen adayları ayrı bir kategoride değerlendirilmiştir. Daha sonra öğretmen adayları gelmektedir. Öğretim üyelerini hedef grup olarak seçen sadece 1 tez bulunmaktadır. Eğitim ile ilgili lisansüstü tezlerde genellikle öğrenci grubuyla çalışılması PDÖ ile ilgili tezlerde de kendini göstermiştir. Tablo 5: Tezlerin Öğretim Programlarına Göre Dağılımı Öğretim Programları Yüksek Tezi Doktora Tezi N f % f % Toplam Fen Bilimleri 25 53,19 8 47,08 33 Matematik 11 23,40 2 11,76 13 Sosyal Bilimler 3 6,38 2 11,76 5 Hayat Bilgisi 1 2,13 - - 1 Bilgisayar 2 4,25 1 5,88 3 Görsel Sanatlar - - 1 5,88 1 Müzik - - 1 5,88 1 Türkçe 1 2,13 - - 1 Tüm Programlar 4 8,52 2 11,76 6 TOPLAM 47 100 17 100 64 Tezlerin hangi öğretim programıyla ilgili olduğuna bakıldığında, en fazla Fen Bilimlerinde olduğu görülmektedir. Fen bilimlerinin içine Fen Teknoloji, Fizik, Kimya Biyoloji dersleri dâhil edilmiştir. Ardından matematik sosyal bilimler gelmektedir. Bu sıralamanın olmasının nedenlerinden biri bu derslerin önemlerinden dolayı olabilir. Ayrıca bu derslerle ilgili lisansüstü programların ünirsitelerde daha fazla olması etkili olmuş olabilir. PDÖ yaklaşımının özelliklerinin bu derslerle uyuşmasının da etkisi olabilir. Tablo 6: Tezlerin İllere Göre Dağılımı İller Yüksek Tezi Doktora Tezi N (Toplam) Afyonkarahisar 1-1 Ankara 9 8 17 Antalya 2-2 Hatay 2-2 Trabzon 2 1 3 Erzurum 4 3 7 Eskişehir - 2 2 Zonguldak 1-1 Balıkesir 3-3 İstanbul 5 1 6 Edirne 1-1 İzmir 6 2 8
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 413 Kastamonu 3-3 Konya 4-4 Muğla 1-1 Sakarya 1-1 Diyarbakır 1-1 Van 1-1 TOPLAM 47 17 64 Tezlerin illere göre dağılımına bakıldığında en fazla Ankara da yapılmış olduğu görülmektedir. Ankara dan sonra İzmir, Erzurum İstanbul gelmektedir. Bu illerdeki ünirsite sayıları ünirsitelerdeki lisansüstü programların fazlalığı bu durumun oluşmasında etkili olmuştur. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgulara dayanarak ulaşılan sonuçlar sonuçlara dayalı olarak önerilere yer rilmiştir. Araştırmada kullanılan 64 tezin, 47 tanesini yüksek lisans 9 tanesini doktora tezi oluşturmaktadır. Tezler genelde 2009 2011 yılları arasında yoğunlaşmakta olup 2012 yılında yapılan tezler azalmaktadır. Buna neden olarak; probleme dayalı öğrenme yaklaşımı ile ilgili konu doyumu ya tezlerin Ulusal Tez Merkezi ne ulaşmaması erişime açık olmaması gösterilebilir. Çalışmada kullanılan araştırma modellerinde en fazla deneysel modeller kullanılmıştır. Uygulama gerektiren bir konu olan probleme dayalı öğrenme için bu durum normaldir. Betimsel modeller toplam 4 çalışmada kullanılmıştır. Bazı çalışmalarda, çalışmanın niteliğini arttırmak için birden çok model kullanılmıştır. Araştırmaya dâhil edilen tezlerde en fazla başarı testleri tutum ölçekleri kullanılmıştır. Klinik denetim, mülakat, gözlem tekniklerinin tezlerde bulunması az sayıdadır. Tezlerin çoğunda birden fazla ri toplama aracı kullanılmış olup çalışmalar nitel nicel yönden zenginleştirilmeye çalışılmıştır. Hedef gruplarına bakıldığında, öğrencilerin çok sayıda çalışmada yer aldığı görülmektedir. Öğretmen adaylarının hedeflendiği çalışmalar da bulunmaktadır. Öğretim üyesinin hedef alan sadece 1 çalışma bulunmaktadır. Bu sayının arttırılması daha sağlıklı sonuçlar elde edebilmek için önemlidir. Araştırmaya dâhil edilen çalışmalarda, probleme dayalı öğrenme yaklaşımının hangi öğretim programlarını hedef aldığına bakıldığında fen bilimleri matematik alanlarının çok büyük bir kısmını teşkil ettiği görülmektedir. Diğer alanlarla ilgili de yapılmış az sayıda çalışma bulunmaktadır. Tezlerin illere göre dağılımına bakıldığında en fazla Ankara, İzmir, Erzurum İstanbul illerinde yapılmış olduğu görülmektedir. Erzurum un çok sayıda çalışma yapması ünirsitesinde bu konuyla ilgili detaylı çalışıldığını göstermektedir. Bu illerdeki ünirsite sayıları ünirsitelerdeki lisansüstü programların fazlalığı bu durumun oluşmasında etkili olmuştur. Daha birçok ilde değişik sayıda konuyla ilgili çalışmalar yapılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara dayalı olarak uygulayıcılara, program geliştiricilere de araştırmacılara yönelik aşağıdaki önerilerde bulunulabilir: - Araştırmaya dâhil edilen çalışmaların genellikle sosyo ekonomik yönden nispeten iyi illerde daha fazla yapılmış olduğu görülmekte-
414 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ dir. Sosyo ekonomik yönden daha geri illerde de çalışma yapılmasının PDÖ yaklaşımının etkililiğini daha net bir şekilde ortaya koyacağı söylenebilir. - Araştırmaya dâhil edilen çalışmaların genelde belli derslerde yoğunlaşmasından dolayı az çalışma yapılan derslerle ilgili çalışmaların daha fazla olması genellenebilirlik açısından araştırmacılara faydalanıcılara yardımcı olabilir. - Araştırmaya dâhil edilen çalışmalarda PDÖ ile ilgili çalışmalarda hedef gruplara özellikle öğretmen adaylarının katılması öğretmen yetiştiren kurumlara daha net bir ri kaynağı oluşturacaktır. Bu şekilde PDÖ kullanımının yükseköğretim kurumlarındaki etkililiği ile ilgili daha faydalı bilgiler alınabilir. - Araştırmaya dâhil edilen çalışmalarda genellikle nicel çalışmalar yapılmıştır. Bundan sonra yapılacak çalışmalarda nitel çalışmalara ağırlık rilebilir. Bu şekilde daha derinlemesine incelemeler yapılması sağlanabilir. - Araştırmaya dâhil edilen çalışmalarda genellikle probleme dayalı öğrenme yaklaşımının akademik başarıya tutuma etkisine yönelik çalışmalar yapılmıştır. PDÖ yaklaşımının motivasyona, eleştirel düşünmeye, yaratıcılığa vs. etkisine bakılabilir. KAYNAKÇA Akgöz, S., Ercan, İ. Kan, İ. (2004). Meta- Analizi. Uludağ Ünirsitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(2), 107 112. Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi. Erbaş, E. (2005). Çoklu Gösterimlerle Problem Çözme Teknolojinin Rolü. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(4), 12. Gürol, M. (1995). Bilgi Toplumunun Eğitim Sistemi Bu Sisteme Eğiticilerin Yetiştirilmesi. 1. Sistem Mühendisliği Savunma Uygulamaları Sempozyumu. Ankara: Kara Harp Okulu. Hung, W., Jonassen D. H. Liu, R.. (2008). Problem-Based Learning. Handbook of research on educational communications and technology. Taylor & Francis Group Pub, 485-506. Kaptan, F. Korkmaz, H. (2001). Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı. Hacettepe Ünirsitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 185-192. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kemertaş, İ. (2003). Öğretimde Planlama Değerlendirme. İstanbul: Birsen Yayınevi. Saban, A. (2000). Öğrenme-Öğretme Süreci. Ankara: Nobel Yayınları. Torp, L. Sage, S. (2002). Problems as possibilities: problem-based learning for k 16 education. Alexandria Virginia USA: Association for Supervision and Curriculum Delopment. Yıldırım, A. Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 415 1. Çalışmanın numarası: EK-1: KODLAMA FORMU 2. Çalışmanın adı: 3. Çalışmanın yazarı/yazarları: 4. Çalışmanın yayımlandığı yıl: 5. Çalışmanın yayın türü: 6. Çalışmanın uygulandığı ülke: 7. Çalışmanın uygulandığı il: 8. Çalışmanın uygulama süresi: 9. Çalışmada kullanılan n/testin kim tarafından hazırlanıldığı: ( ) Araştırmacı ( ) Başkası 10. Dersin adı: 11. Dersin konusu: 12. Çalışmanın uygulandığı öğrenci grubunun öğrenim düzeyi: ( ) İlkokul ( ) Ortaokul ( ) Lise ( ) Yükseköğretim 13. Çalışmada PDÖ yaklaşımına destek olarak başka bir yöntem kullanılmış mı? ( ) Et ( ) Hayır 14. Çalışmadaki toplam örneklem sayısı:
416 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ EK-2: İNCELENEN TEZLER Sıra Yazar Tez Tezin Adı Yıl Veri Top- Araştır- Araştır- Araştırma Nitel- Öğretim No Türü lama Aracı manın manın Modeli Programı Hedef Yapıldığı Grubu İl 1 Müge YURD Yüksek İlköğretim 5. Sınıf Fen Ve Teknoloji Dersinde Probleme Dayalı Öğrenme Yöntemi İle Bil-İste Öğren Stratejisi Kullanılarak Geliştirilen Bilişte- Örnekle-Öğren Stratejisinin Öğrencilerin Kavram Yanılgılarının Giderilmesine Ve Derse Karşı Tutumlarına 2 Eda ERDEM Doktora Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrenme Ürünlerine, Problem Çözme Becerisine Ve Öz-Yeterlik Algısına 2007 Başarı testi tutum 2006 Başarı Testi, gözlem görüşme Öğrenci Hatay Deneysel Fen Öğretmen Ankara Deneysel Nitel Tüm Öğretim Adayı program- ları 3 İlhan KARA- TAŞ Doktora Problem Çözmeye Dayalı Öğrenme Ortamının Bilişsel Duyuşsal Öğrenmeye 2008 Tutum klinik mü- Öğrenci Trabzon Yarı deneysel Nitel Matematik lakat 4 Cavit GÜNEŞ Yüksek Endokrin Sistemleri Ünitesinde Prob- 2006 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Fen
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 417 5 Tuğrul KAR Yüksek 6 Sıtkı AKIN Yüksek 7 Burcu GÜ- Yüksek NAYDIN 8 Serkan ŞEN- Doktora DAĞ 9 Koray TA- Yüksek VUKCU lem Çözmeye Dayalı Öğretimin Akademik Başarıya Ve Tutuma nin Araştırılması Lineer Cebirde Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarıları, Problem Çözme Becerileri Ve Yaratıcılıkları Üzerine Anız Yangınları, Ozon Tabakasındaki İncelme Ve Motorlu Taşıtlardan Kaynaklanan Çevre Sorunlarının Probleme Dayalı Öğrenme Yöntemi İle Öğretimi Batı Avrupa Ülkelerinin Öğretiminde Problem Çözme Yönteminin Öğrenci Başarısı Üzerindeki Çevrimiçi Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerilerine Ve Akademik Başarılarına Fen Bilgisi Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrenme Ürünlerine tutum 2010 Başarı testi, Öğretmen Erzurum Yarı deneysel Matematik yaratıcılık testi 2008 Başarı testi Öğretmen Erzurum Yarı deneysel Fen anket 2006 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Sosyal 2008 Başarı testi Öğretmen Eskişehir Deneysel Nitel Bilgisayar anket 2006 Başarı testi Öğrenci Zonguldak Yarı deneysel Nitel Fen mülakat 10 Hakan ŞENEL Yüksek Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının 2010 Başarı testi Öğretmen Balıkesir Deneysel Fen
418 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ Çevre Bilincinin Geliştirilmesinde Probleme Dayalı Aktif Öğrenmenin 11 Ruhan ÖZ- KARDEŞ TANDOĞAN Yüksek Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Aktif Öğrenmenin Öğrencilerin Başarılarına Ve Kavram Öğrenmelerine 2006 Başarı testi tutum Öğrenci İstanbul Yarı deneysel Nitel Fen 12 Nazan YILDIZ Yüksek Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Senaryolarının Çözümünde Deney Uygulamalarının Öğrencilerin Başarısına, Tutumuna Ve Bilimsel Süreç Becerilerine 2010 Başarı testi tutum Öğrenci İstanbul Deneysel Fen 13 Ayhan MO- RALAR Yüksek Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Akademik Başarı, Tutum Ve Motivasyona 2012 Başarı testi tutum Öğrenci Edirne Deneysel Fen 14 Elif ÇELİK Yüksek 15 Didem İNEL Yüksek Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Akademik Başarısına, Tutumuna, Akademik Risk Alma Düzeyine Ve Kalıcılığa Fen Ve Teknoloji Dersinde Probleme Dayalı Öğrenme Yöntemi Kullanımının Öğrencilerin Kavramları Yapılandırma Düzeyleri, Akademik Başarıları 2010 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Fen 2009 Başarı testi Öğrenci İzmir Yarı deneysel Nitel Fen görüşme
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 419 Ve Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri Algıları Üzerindeki Etkileri 16 Esra Kanlı Yüksek Fen Ve Teknoloji Öğretiminde Probleme 2008 Başarı testi Öğrenci İstanbul Deneysel Fen Dayalı Öğrenmenin Üstün Ve Normal Zihin Düzeyindeki Öğrencilerin Erişi, Yaratıcı Düşünme Ve Motivasyon Düzeylerine 17 Emine ŞAL- Yüksek Fizik Eğitiminde Probleme Dayalı 2009 Başarı testi Öğretmen İzmir Deneysel Fen GAM Öğrenme Yönteminin Öğrencilerin Akademik Başarılarına Ve Tutumlarına tutum 18 Aslıhan KAR- Yüksek Fizik Eğitiminde Probleme Dayalı 2009 Başarı testi Öğretmen İzmir Deneysel Nitel Fen TAL TAŞOĞ- LU Öğrenmenin Öğrencilerin Başarılarına, Bilimsel Süreç Becerilerine Ve Problem Çözme Tutumlarına görüşme 19 Kani ÜLGER Doktora Görsel Sanatlar Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Modelinin Yaratıcı 2011 Başarı testi Öğrenci Ankara Yarı deneysel Görsel sanatlar Düşünmeye 20 Tülin ÖZSARI Yüksek İlköğretim 4. Sınıf Öğrencileri Üzerinde 2009 Başarı testi Öğrenci İzmir Yarı deneysel Matematik İşbirlikli Öğrenmenin Matematik Başarısı Üzerine : Probleme Dayalı Öğrenme (PDÖ) Ve Öğrenci Takımları Başarı Bölümleri 21 Özlem ŞAH- Doktora İlköğretim 5. Sınıf Fen Ve Teknoloji 2010 Başarı testi Öğrenci İzmir Deneysel Fen
420 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ BAZ 22 Pınar AKIN Yüksek 23 Neşe UYGUN Yüksek 24 Mehtap ESKİ Yüksek 25 Neslihan Sİ- Yüksek FOĞLU 26 Derya ÇINAR Yüksek Dersinde Kullanılan Farklı Yöntemlerin Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerileri, Problem Çözme Becerileri, Akademik Başarıları Ve Hatırda Tutma Üzerindeki Etkileri İlköğretim 5. Sınıf Matematik Dersi İçin Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Öğrenci Başarısına İlköğretim 5. Sınıf Matematik Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Derse İlişkin Tutumlarına, Akademik Başarılarına Ve Kalıcılık Düzeylerine İlköğretim 7. Sınıflarda Cebirsel İfadeler Ve Denklemlerin Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenmenin İlköğretim 8. Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Yapısalcı Öğrenme Ve Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımlarının Öğrenci Başarısı Üzerine İlköğretim Fen Eğitiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Üst Düzey Düşünme Becerilerine Ve Akademik Risk Alma Düzeyine 2009 Başarı testi Öğrenci İzmir Deneysel Matematik 2010 Başarı testi Öğrenci Ankara Yarı deneysel Matematik 2011 Başarı testi Öğrenci Kastamonu Deneysel Nitel Matematik görüşme 2007 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Fen 2007 Başarı testi Öğrenci Konya Yarı deneysel Fen
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 421 27 Berna CAN- TÜRK GÜN- HAN Doktora İlköğretim 2. Kademede Matematik Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Araştırma 2006 Başarı testi, tutum gözlem Öğrenci İzmir Deneysel Nitel Matematik 28 Pınar ÇETİN Yüksek 29 Ayşegül ARS- Yüksek LAN 30 Özge ÖZ- Doktora YALÇIN OS- İlköğretimde Hayat Bilgisi Dersinde Probleme Dayalı Öğrenme Yöntemi Uygulamalarının Öğrencilerin Öğrenme Ürünlerine İnsan Ve Çevre Ünitesinin İşlenişinde Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Öğrenci Başarısı Üzerine Kimya Eğitiminde Teknoloji Destekli, Probleme Dayalı Öğrenme Etkinlikleri 2011 Başarı testi görüşme Öğrenci İzmir Deneysel Nitel Hayat Bilgisi 2009 Başarı testi Öğrenci Sakarya Deneysel Fen 2007 Başarı testi Öğretmen Ankara Deneysel Nitel Fen tutum KAY GEN Yüksek Matematik Dersinde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrenme Ürünlerine Etkileri 2007 Başarı testi tutum Öğrenci 31 Kemal ÖZ- Diyarbakır Deneysel Nitel Matematik 32 Gülsemin US- LU Yüksek Ortaöğretim Matematik Dersinde Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Derse İlişkin Tutumlarına, Akademik Başarılarına Ve Kalıcılık 2006 Başarı testi tutum Öğrenci Balıkesir Deneysel Nitel Matematik
422 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ 33 Murat KO- ÇAK Yüksek 34 Aysegül BAY- Yüksek RAM 35 Arif Onan Yüksek 36 Zeynep Seda Yüksek ŞANLI 37 Mehmet Yüksek KORKMAZ Düzeylerine Ortaöğretimde Coğrafya Öğretiminde Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrenci Performansı Ve Motivasyonu Üzerine Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Fen Ve Teknoloji Dersi Isı Ve Sıcaklık Konusunda Sahip Oldukları Kavram Yanılgılarını Gidermede Probleme Dayalı Ağsal Öğrenmenin Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Transfer Becerileri Ve Öz-yeterlilik Algılarına Probleme Dayalı Altı Aşamalı Ders İşleme Modeli nin Anaokuluna Giden 60-72 Aylık Çocukların Benlik Algılarına Probleme Dayalı Mobil Öğrenmenin Öğrencilerin Akademik Başarılarına 2008 Başarı testi tutum Öğrenci İstanbul Deneysel Nitel Sosyal Bilgiler 2010 Başarı testi Öğrenci Konya Deneysel Nitel Fen tutum 2011 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Tüm öğretim programları 2012 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Nitel Tüm öğretim görüşme programları 2010 Performans Öğrenci İstanbul Deneysel Bilgisayar değerlendirme 38 Bilal DEMİR Yüksek Probleme Dayalı Öğrenme Modelinin Nümerik Analiz Dersinde Uygulan- 2011 Başarı testi, Öğretmen Balıkesir Deneysel Nitel Matematik
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 423 ması görüşme gözlem 39 Zeynep Oya ÜNAL Doktora Probleme Dayalı Öğrenme Modelinin Piyano Ve Öğretimi Alanındaki Yeterlilik Algısına 2008 Başarı testi Öğretmen İstanbul Deneysel Müzik 40 Yeşim ŞENOL Yüksek Probleme Dayalı Öğrenme Sürecinde Bir Klinik Denetim Ve Akran Danışma Uygulaması: Akdeniz Ünirsitesi Tıp Fakültesi Örneği 2009 Akran danışma klinik denetim Öğretim üyesi Antalya Betimsel Nitel Tüm programlar 41 Melih KOÇA- Doktora Probleme Dayalı Öğrenme Ve Moti- 2008 Başarı testi Öğrenci Ankara Deneysel Fen KOĞLU vasyon Stillerinin Öğrencilerin Biyoloji Dersine Karşı Tutum Ve Akademik Başarılarına 42 Hakan YILDI- RIM Yüksek Probleme Dayalı Öğrenme Ve Proje Tabanlı Öğrenme Yöntemlerinin İlköğretim Öğrencilerinin Başarılarına Ve Tutumlarına 2011 Başarı testi Öğrenci Konya Deneysel Fen 43 Ramis BAY- RAK Doktora Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı İle Katılar Konusunun Öğretimi 2007 Başarı testi Öğretmen Erzurum Deneysel Fen 44 Adem AYVA- CI Yüksek Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Denklem Kavramının Öğretiminde 2011 Başarı testi Öğrenci Kastamonu Deneysel Matematik
424 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ 45 Gülnur ÖZDİL Yüksek Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımının İlköğretim 7. Sınıflarda Çevre Ve Alan Kavramı Öğretiminde Öğrenci Başarısına 2011 Başarı testi tutum Öğrenci Kastamonu Deneysel Nitel Matematik 46 Erdal TATAR Doktora Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımı- 2007 Başarı testi, Öğretmen Erzurum Deneysel Nitel Fen nın Termodinamiğin Birinci Kanununu Anlamaya gözlem mülakat 47 Cemal TOSUN Doktora Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin Çözeltiler Ve Fiziksel Özellikleri Konusunun Anlaşılmasına 2010 Başarı testi, gözlem mülakat Öğretmen Erzurum Deneysel Nitel Fen 48 Esra BENLİ Yüksek Probleme Dayalı Öğrenmenin Fen 2010 Başarı testi Öğretmen Ankara Deneysel Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Akademik Başarılarına, Bilgilerin Kalıcılığına Ve Fene Karşı Tutumlarına Etkilerinin Araştırılması 49 Ayşe Çağıl Yüksek Probleme Dayalı Öğrenmenin İlköğretim 2011 Başarı testi Öğrenci Afyon Deneysel Türkçe KAYIPMAZ 5. Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Yönelik Tutumlarına 50 Mesut KUŞ- Yüksek Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin 2010 Başarı testi Öğrenci Hatay Deneysel Fen DEMİR Başarı, Tutum Ve Motivasyon- larına nin İncelenmesi 51 Osman BU- Yüksek Probleme Dayalı Öğretimin Birinci 2012 Başarı testi Öğrenci Erzurum Yarı deneysel Nitel Matematik
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 425 RAN Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler Ve Özdeşliklerin Öğretiminde 8. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarısına 52 Emine Nedime Yüksek Probleme Dayalı Öğretim Ve İşbirlikli KORUCU Öğrenme Yöntemlerinin İlköğretim Öğrencilerinin Başarıları Üzerine Etkileri 53 Hasan Hüseyin Yüksek Sıvıların Kaldırma Kuvti Ve Yüzme AKBULUT Kavramlarına Yönelik Probleme Dayalı Öğrenme Uygulaması Ve Değerlendirilmesi 54 Handan DE- Doktora Sosyal Bilgiler Dersinde Probleme VECİ Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Derse İlişkin Tutumlarına, Akademik Başarılarına Ve Hatırlama Düzeylerine 55 Bülent ALA- Doktora Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarında GÖZ Çevre Bilincinin Geliştirilmesinde Probleme Dayalı Öğrenme Yönteminin 56 Erol GÜRPI- Yüksek Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Öğrenme NAR Stillerine Göre Probleme Dayalı Öğrenim Ve Klasik Eğitimden Duydukları mülakat 2007 Başarı testi Öğrenci Konya Deneysel Fen 2010 Başarı testi Öğrenci Trabzon Deneysel Nitel Fen görüşme 2002 Başarı testi Öğrenci Eskişehir Deneysel Sosyal tutum 2009 Başarı testi Öğretmen Ankara Deneysel Sosyal 2009 Anket Öğrenci Antalya Betimsel Tüm Öğretim program-
426 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ Memnuniyet Ve Akademik Başarıları ları 57 Sevgi TURAN Doktora Probleme Dayalı Öğrenmeye İlişkin Tutumlar, Öğrenme Becerileri Ve Başarı Arasındaki İlişkiler 2009 Tutum görüşme Öğrenci Ankara Betimsel Nitel Tüm Öğretim programları 58 Ali TURAN TOZO Yüksek Türkiye nin Jeopolitiği Ve Bölgesel Sorunları Konusunun Probleme Dayalı Öğrenme Yöntemi İle Öğrenci Başarı Ve Tutumuna nin Değerlendirilmesi 2011 Başarı testi tutum Öğrenci Ankara Deneysel Sosyal 59 Alper AL- TUNÇEKİÇ Doktora Web Destekli Probleme Dayalı Öğrenme Ortamlarının Bilişsel Ve Duyuşsal Öğrenme Ürünlerine : Gazi Ünirsitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi Örneği 2010 Başarı testi Öğretmen Ankara Deneysel Fen 60 Hakan TEKE- DERE Doktora Web Tabanlı Probleme Dayalı Öğrenmede Denetim Odağının Öğrencilerin Başarısına, Problem Çözme Becerisi Algısına Ve Öğrenmeye Yönelik Tutumlarına 2009 Başarı testi tutum Öğrenci Ankara Betimsel Fen 61 Mustafa Serkan GÜNBA- TAR Yüksek Web Tabanlı Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Yaratıcı Düşünme Becerilerine Ve Tutumlarına 2009 Başarı testi Öğretmen Van Deneysel Bilgisayar
Kırk Yıllık Kâni Olur mu Yani: Deli Fişek Bir Osmanlı Bürokratının Gurbet Sürgün Yılları 427 62 Ahmet KU- MAŞ Yüksek 63 Alime ŞAHİN Yüksek 64 Meral PAK- Yüksek YÜREK KA- RAÖZ Yeryüzünde Hareket Ünitesinde İşbirlikli Öğrenme Gruplarında Probleme Dayalı Öğrenme Uygulaması Ve Değerlendirilmesi Genel Fizik Laboratuar Dersinde Basit Elektrik Devreleri Konusunun Öğretilmesinde Probleme Dayalı Öğrenme (Pdö) Yaklaşımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına nin İncelenmesi İlköğretim Fen Ve Teknoloji Dersi Kuvt Ve Hareket Ünitesinin Probleme Dayalı Öğrenme Yaklaşımıyla Öğretiminin Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerileri, Başarıları Ve Tutumları Üzerine 2008 Başarı testi Öğrenci Trabzon Deneysel Fen 2011 Başarı testi Öğretmen Erzurum Deneysel Fen 2008 Başarı testi Öğrenci Muğla Deneysel Nitel Fen tutum
428 Mehmet Fatih AYAZ & Nida AYAZ