Benimle Konuş ve Beni Dinle! Çocuklar m z n konuşmay öğrenirken onlara na l destek olabiliriz konusunda 12 önemli k lavuz Anne Babalar İçin Bro ş r r ür (0 ve 5 ya ara ara ara çocuklar n velilerine)
Künye Fikir ve Tasarı okay. zusammen leben / Göç ve Entegrasyon Proje Dairesi, Voralberg (Aktion Mitarbeit Derneği), Dornbirn (Avusturya), Ka m 2008 Temel I çerikler Elisabeth Allgäuer-Hackl Gerlinde Sammer Elizabet Hintner Metin Elisabeth Allgäuer-Hackl Lidwina Boso Yazı Iṡ leri Eva Grabherr Çeviri Türkçe Çiğdem Gökmen-Erden Elizabet Hintner Bu broşürün öz içerikleri 2008 «daha fazla dil (mehr Sprache). Dilin erken teşviki (frühe Sprachförderung) ve Çok dillilik (Mehrsprachigkeit) -aileler ve erken eg itim kurumları tarafından bir zorlanma durumu» programı çerçevesinde Vorarlberg eyaletinin isteg i üzerine geliştirildi. Programa ilişkin bilgiler: www.okay-line.at Yayının Kullanım I zni ve I sviçre`ye Adaptasyonu Kanton Luzern, Sosyal ve Toplum Hizmetleri Dairesi (Dienststelle Soziales und Gesellschaft), Toplumsal Sorunlar Kurumu (Fachstelle Gesellschaftsfragen) Metin Uyarlamaları Sabine Schoch Heinz Spichtig-Bonetta Metin Uyarlamaları Çevirisi Türkçe Eylem Pekdemir-Demirci Grafik Susanne Gmür, Zürich Federal Göçmenler Dairesi`nin (BFM) entegrasyon kredisi tarafından desteklenmiştir May 2010, Luzern
Sevgili Anne-Babalar, tebrikler. Uzun süren bir bekleyiş sona erdi. Nihayet çocuğunuz dünyaya geldi. Art k çocuğunuzu kucağ n za alabiliyorsunuz. Akraba, tan d k ve arkadaş çevrenizden mutlaka bir çok tebrik alm n zd r. Bütün bunlar n yan ra, mutlaka çocuğunuzun hayatta nelerle kar laşacağ n ve hayat boyunca ona na l destek olacağ n z düşünmüşsünüzdür. Anne-Baba olarak, çocuğunuz için her şeyin en iyisini istersiniz. Fakat çocuk eğitiminde insan k k yeni zor anlarla da kar la r, çocuğun iyiliği için kararlar sözkonusu olunca bazen insan zorland ğ n hisseder. Bu çoğu anne baba için böyledir. Çocuklara, konuşmay öğrenirken yard mc olmak, sanatsal bir beceri gerektirmez. Bunu, bu broşürü okuduğunuz zaman öğreneceksiniz. Ama dikkatinizi vermeniz ve aktif olman z gerekiyor. Onun için bu broşürü sadece bir sefer okumak ile kalmay n. Onun size eşlik etmesine izin verin. Her seferinde, çocuğunuzun ilk yaş dönemlerinde, çocuğunuzu iyi bir şekilde teşvik etmenize yard mc olabilecek, işinize yarayacak bilgiler bulacak n z. Çocuğunuz ile size bol sevinçler ve iyilikler dileriz! Önemli bir konuda, bu broşür ile size yard mc olmak istiyoruz. «Benimle Konuş ve Beni Dinle!» broşürü sizi çocuğunuzun ilk yaşlar nda konuşmay öğrenirken ona na l destek olabileceğiniz hakk nda bilgilendirmek istiyor. Bir insan n dil gelişimi için ilk yaş dönemleri çok önemlidir ve Anne-Baba olarak siz çocuğunuza bu dönemlerde konuşmay öğrenmesinde ve dili öğrenmesinde iyi bir şekilde destek olabilirsiniz. Bir dili veya bir kaç dili iyi bilmek, günümüzde ve gelecekte hem toplum yaşant m z hem de iyi bir mesleki varoluş için önemlidir. Eğer küçük yaştan itibaren Almanca ile yetişmemiş veya Almanca y geç yaşta yetişkin bir birey iken öğrenmişseniz, kendinize belki bu durumda soruyorsunuzdur, çocuğunuzun dil öğrenimini na l iyi bir şekilde destekleyebilirim diye. Bu bağlamda bu broşürümüzde birçok destekleyici bilgileri bulacak n z. Bunun yan nda broşür çok çeşitli pratik bilgilerin yan nda çocuklar n na l iki yada daha fazla dille iyi bir şekilde büyüyebildiklerine ilişkin bilgi vermektedir.
Merhaba, siz beni göremiyorsunuz, fakat ben sizi duyabiliyorum! 1 Hamilelik döneminde bile çocuğunuzun dil gelişimini destekliyebildiğinizi Hamileliğin 4. ay ndan itibaren, anne karn ndaki bebek, sesleri ve bilhassa annesinin sesini alg lamaya başlar. Ana dilinin melodisi, doğumdan önce bir çocuğu etkiler. Müzik ve gürültülerde anne karn ndaki bebeği etkiler. Anne-babalar çocuğun ilk yaşlarda dil konusunda örnek ald ğ en önemli insanlard r. Bu nedenle, hamilelik dönemi dahil, anne-babalar n çocuğu ile hangi dilde veya dillerde konuşmak istediğini iyi düşünmeleri gerekir. Hamilelik döneminde bebeğinize kendi dünyan z anlat n. Ona duygular n zdan bahsedin. Evde çocuğunuz ile hangi dilde (veya dillerde) konuşacağ n za karar vermenizde aşağ daki düşünceler size yard mc olacakt r: Çocuğunuz ile, en iyi bildiğiniz ve kendinizi rahat hissettiğiniz dilde konuşun. Ancak, o dilde çocuğunuza en geniş dil haznesini verebilirsiniz. Bu şekilde, gelecekte çocuğunuzun öğreneceği bütün diğer diller için sağlam bir temel atm ş olursunuz. Eğer anne-baba olarak bir çok dili iyi konuşabiliyorsan z bu çocuğunuz için çok değerli bir başlang ç olacakt r. Bu durumda anne ve baba olarak, «iyi» bildiğiniz dili çocuğunuz ile konuşun. Böylelikle çocuğunuzun hayat nda, iki dili iyi konuşan örnekleri olacakt r. dili olan Almanca y da iyi öğrenmesi oldukça önemli. Burada kendisini rahat hissedebilmesi, iyi arkadaşlar edinebilmesi ve iyi bir eğitim alabilmesi için Almanca y iyi bilmesi gerekir. Günlük hayat n zda evde başka bir dil konuşsan z bile, çocuğunuz Almanca y öğrenebilir. Aile içinde konuşmay kararlaşt rd ğ n z dil hangisi olursa olsun, çocuğunuzun yaşad ğ ülkenin
Annemin dili okeydir! Babam n dili okeydir! Çocuğunuz ile size en yakın olan dilde konuşmanızın, çocuğunuza çok faydası olacağını Genel ve dil gelişimi için duygusal bağ çok önemli bir temeldir. Çocuk, annebaba n n onunla konuştuğu dilde, kendilerini rahat ve güvende hissedip hissetmediklerinin fark na var r. Çocuklar na öğrettikleri dili annebabalar ne kadar iyi konuşurlar ise, bu çocuklar n n dil gelişimi için de o kadar yararl olur. Kendi ana dilini çok iyi konuşabilmek, diver dilleri öğrenmek için en önemli temeldir. Çocuklar n za ilettiğiniz her dil dünya üzerine bilgi içermektedir. Çocuğunuz ile en iyi bildiğiniz dil veya şive ile konuşun. Çocuğunuz ile mümkün olduğunca çok konuşun ve ona konuşma için bol vakit ay r n. Kendi vatan n za ait hikayeler, şark lar ve çocuk oyunlar sizi ve geçmişinizi çocuğunuza anlatacakt r. Bu önemlidir, çünkü çocuklar n kökenlerini bilmeye ihtiyaçlar vard r. Çocuğunuza diğer dillerinde yolunu aç n. Onlara iyi örnek olun! Eğer siz diğer dillere, dil öğrenmeye, ana dilinizi iyi muhafaza etmeye ve Almanca ya cak bakarsan z, bu durum çocuğunuza da yan yacakt r. 2
Ben olduğum gibi sevimliyim! Özgüvenin, çocuğunuzun dil gelişimi için en iyi temel olduğunu Çocuğun gelişimi ve dil öğrenmesi için özellikle anne-baban n ilgi ve alaka na ihtiyac vard r. Onun özgüvenini geliştirebilmesi için sevildiğini ve benimsendiğini yaşama ve hissetmesi gerekir. Bu enerji gelişmesinin anahtar d r. Bir çocuğun güvenede ihtiyac vard r. Anne-baba n n vakti olmad ğ nda, neden onu dinlemediklerini ve ne zaman tekrar onunla ilgilenilmeye başlanacağ n çocuğun bilmesi gerekir. Bir şeyin neden olma gerektiğini veya mümkün olmad ğ n çocuk bilmek ister. Günlük hayatta, çocuğunuz ile konuşmak ve onu sohbete dahil etmek için bir sürü imkan n z vard r. Bunu, doğduğu ilk günden itibaren yapmaya başlayabilirsiniz. Ona o anda onunla ne yapt ğ n z anlat n. Onun ç kard ğ seslere kar l k verin ve o seslerin sizi ne kadar mutlu ettiğini belli edin. Çocuğunuza belirsiz zamanlara söz vermeyin, bu onu tedirgin eder. Ona verdiğiniz sözleri tutun. Çocuğunuzu dinleyin, onunla konuşun ve onu övün! B rak n size yaşad klar n anlat n. Konuşma n sak n bölmeyin, bitirmesini bekleyin. 3
Kafamda iki veya daha fazla dile bile yer var! Çocukların iki veya daha fazla dille yetişebildikilerini, bunun alt ndan kalkamıyacakları bir ey olmadğnı 4 Çocuklar, hiç sorun yaşamadan iki veya daha fazla dille yetişebilirler. Milyonlarca çocuk, günlük yaşamda çeşitli dillerin kullan ld ğ ülkelerde yaş yorlar. Bu, çocuğun gelişimine hiç bir şekilde zarar vermez. Çok dilli çocuklarda tek dilli çocuklar gibi gelişmekteler, yani hepsi birbirinden farkl. Biri erken konuşmaya başlarken diğeri daha geç konuşur, kimi çok konuşurken kimi az konuşur. Çocuğun dil gelişimi dinamiktir. Sürekli ilgi halindedir, yeni şeyler öğrenir ve bunlar eski öğrendikleri ile bütünleştirir. Dilleri kar şt rmak da bu gelişimin bir parça d r. Dikkat etmek, bir doktor veya uzman ile görüşmek ancak çocuk uzun süre bir gelişim göstermez veya konuşmay b rak rsa gereklidir. Çocuklar birden fazla dille büyümekte iseler, her dilde bilinçli desteğe ihtiyaçlar vard r. Çocuklar n n, bunu iyi başarabilmelerine anne-babalar farkl şekillerde katk da bulunabilirler. Siz çocuğunuzu kendi ana dilinizde örneğin Türkçe, Boşnakça, H rvatça, S rpça, Kürtçe, Rusça, İspanyolca vs. konuşarak yetiştiriyorsunuz ve çevrenizde konuşulan dil Almanca. Bu durumda siz çocuğunuz ile mümkün olduğunca kendi dilinizde çok konuşun. Ama Almanca konuşan komşu ailelerle görüşmesini sağlay n. Çocuğunuzun Almanca konuşan arkadaşlar bulma na yard mc olun. Çocuğunuzu kreşe veya ana okuluna yollay n. Bu onun gelişimini destekleyecektir. Almanca konuşan çocuklar ile ne kadar erken bir araya gelir ise, ikinci bir dili o kadar erken ve kolay öğrenir. Siz anne-baba olarak çok iyi iki dil biliyorsunuz? Bu durumda çocuğun «annesinin ana dilini» ve «baba n n ana dilini» öğrenme imkan olacakt r. Kesin dil kurallar koyun. Her şeyden önce küçük çocuklar için bu çok önemlidir. Anne kendi «ana dilinde» konuşur, baba ise kendi «ana dilinde». Böylelikle çocuk kişiler ile diller ara nda bağ kurar ve kiminle hangi dilde konuşacağ n bilir. Bu, kendi kafa- nda dilleri belli bir düzene sokma- na yard mc olur. (Dilleri belli durumlarda kullanma gibi bir düzen de kurulabilir: Günlük belli bir dil konuşulurken, akşam yemeklerinde, ev ödevleri yap l rken veya «yatakta masal okunurken» diğer dil kullan l r. Buna «dil adac klar oluşturmak» denir.) Çocuğunuz ister tek, ister iki hatta üç dilde bile büyüse, a l önemli olan onunla çok konuşman z, onu iyi ve sab rla dinlemeniz ve onu övmenizdir!
Benimle konuş ve beni dinle! Sadece iyi duyan çocukların konuşmayı daha iyi öğrendiğini ve ayrıca bebeklerin yüksek ses tonu ile söylenenlere daha çabuk tepki verdiklerini İyi duymak iyi konuşman n ana kural d r. Sağl kl bir bebek alt nc ay ndan itibaren sürekli daha fazla m r ldanmal d r, duyduğu sesleri tekrarlamaya çal mal ve kendi kendine «konuşmal d r», yoksa işitme duyusunun tekrar kontrol ettirilmesi gerekir. Duyma özürlü bebekler dahi ilk aylarda kendi kendilerine sesler ç kart rlar ama gittikce bunlar azal r. Daha yüksek sesle konuşmak bebeklerin ilgisini artt r r. Bu şekilde ilk gülücüklerini saçar. Çocuğunuzu özellikle 6. ay ndan itibaren izlemeye başlay n. Seslere tepki veriyor mu? Çağ rd ğ n zda kafa n çevirip size bak yor mu? Bebeğin dikkatini çekmek için müzik kutular ve ç ng raklar çok uygundur. 5 Bebeğiniz ile k k ve bol miktarda konuşun, ancak o zaman iyi duyup duymad ğ n anlayabilirsiniz. Bebeğinizin ç kard ğ ilginç sesleri ve m r ldanma n taklit edin. Yeni doğmuş bir bebeğe dahi onunla ne yapt ğ n z anlat n. şark söylemek ve tekerlemeler, her yaştaki çocuklar taraf ndan sevilir. Çocuğunuz veya bebeğiniz orta kulak iltihab geçirmiş ise mutlaka belediyenizde bulunan anne-baba dan manl ğ na yada doktora kontrol ettirmeye götürün.
Ben bunu kendim yapar m! Dilin tüm duyu organları kullanılarak yani sadece duyarak değil, dokunarak, görerek, öğrenerek, eline alarak vs. öğrenildiğini Duymak, görmek, dokunmak, hareket etmek, anlamak. Hareketleri kavramak, yer çekimini yaşamak ve daha bir çok şey bir bebeğin dünyay tan ma na ve anlama na yard mc olur. Bu şekilde duygusal, zihinsel ve sosyal yeteneklerini ve tabii ki kendi dilini oluşturur. Bebeğinizin bir şeylere dokunma imkan var ise neyin «düz» neyin «t rt ll» olduğunu öğrenir. Yiyecekleri deneme imkan var ise neyin «tatl» neyin «ekşi» olduğunu öğrenir. Ancak emekleyerek kenar ve köşenin fark na varabilir. Bu şekilde beyninde kelimelere uygun zihinsel tasar mlar oluşturur. Bebeğinizi k k kucağ n za al n ve her dokunuşu keyife dönüştürün. Bebeğinizin bir şeyleri ellemesine, tutma na ve b rakma na izin verin! I rma için eline bir şey verin! B rak n mümkün olduğunca çok şeyi kendisi deneyerek öğrensin! 6 Biraz daha büyüdüğünde, mümkün olduğunca çok şeyi denemesine izin verin. Evde, oyun parklar nda veya bahçede emeklesin, yürüsün, kum ve su ile oyna n, çağ r n ve şark söylesin, size yemek yaparken yard m etsin, sofray kursun, bahçede toprağ bellesin, çiçek diksin. Bu şekilde çocuğunuz daha erken bağ m z olur ve ileride okul hayat kolayla r.
Sizin düşündüğünüzden daha fazla şeyler yapabiliyorum! Hareket etmesi, oyun oynaması, sağlıklı beslenmesi ve çürüksüz dişlerinin olması ile çocuğun konuşma yeteneğini geliştirmesi arasında bağlantı olduğunu Oyun ve hareket konusunda çocuklar n tecrübeye ihtiyaçlar vard r. Dili geliştirmek demek, ona bol hareket imkan sağlamak demektir. B rak n atla n, z pla n, yürüsün, koşsun, dans etsin vs. Dil ve hareket etmek ayr lmaz bir bütündür. Çocuğun oynarken yapt ğ hareketler sayesinde bilhassa parmaklar gelişir, el becerisi artar, ayn şekilde ağ z ve dil hareketleride daha düzgün olmaya başlar. Çocuğun düzgün konuşabilmesi için diş yap n n düzgün olma gerekir. İyi anla l r telaffuz, iyi dil bilgisinin bir parça d r. B rak n çocuğunuz alçak duvarlar n üzerinde yürüsün, yemeğini elleri ile yesin, suyunu kam ile içsin, pamuk üflesin vs. S k k oyun parklar na gidin, tabiatda dola n. Onunla el işi yap n, makas kullanma- na izin verin. Siz yan nda iken korkmay n bir şey olmaz. Bu şekilde hareketlerini kontrol etmeyi öğrenir ve hayal gücü gelişir. Diş yap na dikkat edin. En fazla üç ya na kadar emzik emmesine izin verin. Sağl kl beslenmesi ve dişlerinin ara nda «rabileceği» bir şeylerin olma çok önemli. şekerli içecekler içirmeyin, hatta buna onu hiç al t rmay n bile! 7
Benimle oynarmıs n? Hergün birlikte oynaman n ve konuşmanın dil gelişimine muazzam ilerleme sağladığını Çocuğunuz ile ne kadar çok ilgilenirseniz, konuşur ve oynarsan z, onun beyninde o kadar çok yap lar ve ağlar oluşur. Bu yap lar ve ağlar, çocuğunuzun dil gelişimi ve ilerleyen yaşlarda okulda öğrenme kabiliyetini belirler. Bir veya bir çok dili düzenli olarak dinlemek ve konuşmak, çocuğun o dilin kurallar n öğrenmesinde yard mc olur. Çocuk bu şekilde kelimeler öğrenir, o dillerin dilbilgisini (gramerini) çözer ve öğrenir, başkalar ile düzgün bir şekilde iletişim kurup konuşmay öğrenir. Her dilin çok «g daya» ihtiyac vard r ve mümkün olduğunca kendisi çok konuşmal ve duymal d r. Çocuğunuz ile oynarken ve konuşurken onun göz hiza na inin. Günlük en az 15 dakika çocuğunuzla birebir ve ona hitab ederek konuşun! Onun ile günlük işlerini yaparken dahi konuşun. Mesela, ayakkab n veya ceketini ç kart rken, terliklerini giyerken, çay n verirken, yatmaya giderken vs. Sadece emirler vermek veya yapma gerekenleri söylemek 8yeterli değildir! Zengin bir dil kullan n, böylelikle çocuğunuzun kelime hazinesi genişleyecektir. (Bunu mesela ayn anlam ta yan farkl kelimeler kullanarak yapabilirsiniz. Örneğin iyi, güzel, hoş gibi.) Şark lar ve tekerlemeler, her yaşta çocuğun kelime hazinesini geliştirebileceği müthiş bir kaynakt r. Kendi çocukluğunuzdaki tekerleme ve şark lar hat rlayam yorsan z, kendi anne-baban za veya ailenin diğer yaşl üyelerine sorun. Olmazsa kitaplardan araşt r n, okuyun. Yada kendi şark ve tekerlemelerinizi icad edin.
Sade konuşmama izin ver! Çocuğu sürekli düzeltmemek ve söyleneni tekrarlamaya zorlamamak gerektiğini Düzeltmek çocuğun konuşma hevesini k rar. Doğru teknik ise «düzelterek tekrarlamak». Çocuklar her zaman becerilerini göstermezler. Çoğunlukla bir çok şeyi anlarlar ama daha az konuşurlar. Çocuklar tohuma benzerler, çiçek açmak için zamana ihtiyaç duyarlar. İki dille büyüyen çocuklarda, bir dilin diğer dilin önüne geçtiği olabilir. Ama bu hayat boyunca sürekli değişebilir. O an yaşad ğ olaylar bağdaşt rd ğ dil hangisi ise o öne ç kar. Mesela, ana dili Almanca olmayan çocuklarda, ana okuluna başlay p arkadaşlar edindiklerinde ve bu arkadaşlar onlar için önem kazanmaya başlad klar nda Almanca olmayan ana dili biraz arka plana geçebilir. Çocuğunuz bir şeyi yanl telaffuz ettiğinde, ona «laf ara nda» o kelimeyi veya cümleyi doğru şekliyle tekrarlay n. Doğrusunu tekrarlamaya zorlamay n. Yeni bir kelimeyi an nda kullanmad ğ nda sakin kal n. Sab rl olun! Çocuk size başka dilde cevap verse bile siz onunla kendi dilinizde konuşun. İki dille büyüyen çocuklarda, dillerden birini uzun bir süre aktif olarak kullanmak istemeyebilirler. Çocuğunuz böyle bir dönem geçiriyor ise, sak n bask uygulamay n. Çocuğunuza her iki dilide aktif olarak kullanabileceği imkanlar yarat n. Böylece doğru olan yapm olursunuz. 9
Hikayenin devamını bugün bana okur musun? Ona kitap okumanın ve okuduklarınız hakkında konuşmanın dil gelişiminin en önemli şekli olduğunu ve çocuğunuzu okula çok iyi hazırladığını 10 Bilimsel araşt rmalara göre, çocuklara erken yaştan itibaren kitap okumak, onlar n konuşma yeteneğini geliştirmelerini olumlu yönde etkiler. Okumak ve anlatmak, çocuğun kelime hazinesinin genişlemesini sağlar. Bu çocuğun kendi okuma ve yazma- na iyi bir temel oluşturur. Çünkü, konuşulan dille yaz lan dil farkl d r. Ona kitap okuduğunuzda yaz dilinide öğrenir. Masal dinleyen ve bunlar tekrar anlatbilen çocuklar, ileride okulda ona faydal olacak bir sürü şey öğrenir. Mesela, dinlemeyi bilir, derse konsantre olabilir, olaylar hat rlar, yeni kelimeleri, yeni cümle kurulumlar n ve daha bir sürü şey öğrenebilir. Çocuğunuza evde konuştuğunuz dil veya dillerde resimli çocuk kitaplar ndan ve hikaye kitaplar ndan her gün bir şeyler okuyun. Birçok kütüphaneden farkl dillerdeki resimli çocuk ve hikaye kitaplar n ödünçalabilirsiniz. Kald ğ n z yerin kütüphanesine, sizin ana dilinizde kitaplar n olup olmad ğ n sorun. Çocuklar törenleri severler! Sizin çocuğunuzda sever. Yatarken okunan bir hikaye töreye dönüşebilir. Çocuklar ayn hikayeyi tekrar tekrar dinlemeyi severler, kendileri tamam n öğrenip anlatmaya başlayana dek. Örneğin, onu motive edecek sorular sorarak onun hikayeyi öğrenip anlatma na destek olun. Almancan z belki çok iyi olmayabilir, yine de dili Almanca olan resimli çocuk kitaplar ndan, çocuğunuza bir şeyler okuyabilirsiniz. Büyükanne-büyükbaba ve diğer güvenilir aile mensuplar da çok iyi birer dinleyici ve hikaye anlat c d rlar.
Televizyon? Hayır teşekkür ederim, babamın ve annemin benimle oynaması çok daha güzel! Çocukların oyun oynarken ve birlikte aktivite yaparken öğrendiklerini ve televizyon veya bilgisayarın bir şey öğretmediğini 11 Bir dili öğrenmek için, çocuklar n sadece dilin seslerini duymalar yeterli değil, aksine söylenilenlerin anlam n da bilmeleri ve gördüğünü kavramalar gerekir. Çocuk, ancak başka insanlar ile olan ilişkisi sayesinde konuşmay öğrenir anne ve baba ile, kardeşleri ile, diğer aile büyükleri ile ve daha sonra arkadaşlar ile. Anne-baba ile izleyebileceği iyi bir çocuk filmi tavsiye edilir. Saatlerce televizyon ve bilgisayar ba nda oturma zararl d r. Bu süre içinde çocuklar az şey öğrenirler. Çocuğunuzun, günlük yaşant ya kat lma na müsade edin. Yeni kelimeleri ellerini kullanarak öğrenmesine imkan verin. Yemek pişiriken ve hamur işi yaparken size yard m etsin, su ile oyna n, kum, taş veya plastilin çocuğunuzun gelişimini desteklemek için televizyondan daha yararl d r. Çocuğunuz televizyon izliyor ise, siz bir film seçin ve izledikleriniz hakk nda konuşun. Böylelikle çocuk daha iyi anlar ve yeni kelimeler öğrenir. Kütüphanelerde kiralayabileceğiniz bir sürü güzel oyunlar var. Bunlar ile çocuğunuza uygun fiyata değişiklik yapabilir ve yeni teşvikler verebilirsiniz.
Ben başka çocuklarlada bir arada olmak istiyorum! Çocuklar Almanca yı, çok iyi öğrenebilirler eğer erkenden bu dilde arkadaşları olur ise veya erken yaşta kreş yada ana okuluna gittiklerinde daha çabuk Almanca öğrendiklerini İyi Almanca bilmesi, çocuğunuzun yaşam, okulda kendini rahat etmesi ve ileride iş dünya nda iyi şanslara sahip olabilmesi için önemlidir. Çocuğunuzun Almanca y iyi öğrenebilmesi için, bu dili duyma ve konuşma, hatta çok iyi motive edilmesi gibi çok farkl imkanlara ihtiyac var. İyi Almanca konuşabilen arkadaşlar, bu durumda çok iyi motivasyon kaynaklar d r. İncelemelere göre, çocuğun üç ya ndan itibaren kreşe veya ana okuluna gitmesi, çocuğun okula başlayana kadar Almanca n güçlendirir ve okulda olan taleplere haz rlar. Aile diliniz Almanca olmasa bile, bu f rsat kullan l rsa, çocuğunuz bu dili çok iyi öğrenir. Çocuğunuz arkadaşlar na gitmek yada onlar eve davet etmek istiyor ise, ona destek olun. Çocuklar onlara günlük yaşamda önemli olan dili normalde çok çabuk öğrenirler. Çocuğunuzu iki buçuk üç ya ndan itibaren bir çocuk oyun grubuna yazd r n. Bu yaştaki çocuklar, gerekli olgunluğa erişmiş olurlar ve diğer çocuklar ile oyunlar oynay p, eğlenmeye, yeni arkadaşlar edinmekten mutlu olurlar. 12 Eğer, işiniz gereği ihtiyac n z var ise veya pedagojik aç dan faydal olacağ n düşünüyorsan z çocuğunuzu, daha erken yaşta da bir çocuk bak m kuruluşuna gönderebilirsiniz. Çocuğunuz ile evde Almanca d nda başka bir dil konuşuyor iseniz, onu oyunlarla, kreş veya anaokulunda yeni tan acağ dil olan Almanca ya haz rlayabilirsiniz. Onunla bu konuyu konuşun, merak n uyand r n, ona bir kaç basit ama yeni çevresinde ihtiyaç duyacağ, kullanabileceği kavramlar öğretin. Ona bir kaç dil konuşabilmenin ne kadar muhteşem bir şey olduğunu anlat n.
Sizlere başka önemli tavsiyelerimiz
Dillere yat r m yapmazsak kaybolur giderler. Bizim, bir dili unutmamam z için, ona özen göstermemiz ve onu kullanmam z gerekir. Çocuğunuz, ana okuluna ve daha sonra okula başlad ktan sonra, Almanca onun için çok önemli bir dil olur. Bunun için sizin teşvikinize ve desteğinize ihtiyac vard r. Fakat bunun yan nda, kendi ana dilinizi yada evde aile içinde geçerli olan dile özen göstermeyi unutmay n z. Almanca ve İngilizce nin yan ra başka bir dili daha iyi bilmek, çocuğunuza mesleki kap lar açacakt r. Dil bir hazinedir. Her dil bir hazinedir. Özen gösterilir ve geliştirilir ise dilin değeri artar. Günümüzde dillere iyi bir şekilde hakim olmak, insan n toplumdaki ve mesleğindeki yerini belirler. Okulda, Ana Dil ve Kültürü (heimatliche Sprache und Kultur HSK) dersi, ilk öğrenilen dilin teşvik edilmesi için iyi bir imkand r. Bu imkan doğrultusunda kendinizi bilgilendirin ve çocuğunuzun bu derse başvurusunu yapt r n. Kendiniz de, gazete ve/veya kitap okuyunuz ve çocuğunuz ile yeni konular hakk nda konuşunuz! Böylece siz de, çocuğunuzda dilinizi geliştirirsiniz. Çocuğunuzu hem almanca dilinde hemde diğer dillerde birşeyler okumaya motive ediniz.
Anne-Babaların Bilgi Edinebilecekleri ve Destek Alabilecekleri Kurumlar ve Hizmetler Anne-Baba Dan manl ğ Anne-Baba Dan manl ğ `nda bebeğinizin ve küçük çocuğunuzun sağl ğ, beslenmesi ve gelişimi ile ilgili sorunlar konuşabilirsiniz. Orda günlük eğitim sorunlar na ilişkin uzman desteği al r n z. Bunun d nda diğer annebabalarla irtibat kurma f rsat vard r. Belediye Oturduğunuz yerdeki çocuk bak m hizmetlerine, çocuk oyun gruplar na ve anaokullar na ilişkin bilgileri belediyenizde yada www.kinderbetreuung.lu.ch internet adresi alt nda bulabilirsiniz. Kütüphaneler ve Ludothekler (oyun kiralanan yer) Ödünç kitap ve oyuncak alabileceğiniz kütüphaneleri ve ludothekleri bir çok yerde bulabilirsiniz. Kütüphanenize, ana dilinizde yada ailenizde konuşulan dilde çocuk kitaplar na sahip olup olmad ğ n, sorunuz. Gittikçe daha fazla kütüphane, raflar nda bir çok dilde kitap bulundurmaktad r. Eğitim Dan manl ğ (Erziehungsberatung) Telefon ve kişisel eğitim danışmanlığı: Aile dan manl k yerleri sizi çocuk eğitimi sorunlar nda destekler ve size zor durumlarda çözüm bulmak için yard mc olur, örneğin korku sorunlar nda, hyperaktiflik, kardeşler ara nda kavga/ çekişme, ayn ya tlarla anlaşmadaki problemler gibi. «familienbar» Anne ve Babalar tarafından yine Anne ve Babalar için yapılmış bir proje: «familienbar» anneler ve babalar n aktüel çocuk eğitimi konular n birlikte konuştuklar anne-babalar için anne-babalar taraf ndan oluşturulmuş bir tart ma platformudur. Logopedi Hizmeti konuşmadaki problemlerini belirlemek ve bu bağlamda buna uygun yeteneklerini teşvik etmek. İyileştirme Pedagojisi Erken Eğitim Hizmeti (Heilpädagogischer Früherziehungsdienst) İyileştirme Pedagojisi Erken Eğitim Hizmeti`nde çocuğunuzun gelişim düzeyini aç kl ğa kavuşturabilirsiniz ve çocuk kişisel gelişimi ve eğitimi hakk ndaki sorular n za cevaplar al r n z. Çocuğunuz oyun oynarken ve günlük yaşamla ilgili davran larda bilinçli destek al r ve böylece yeteneklerini genişletir.. Okul Psikoloji Hizmeti Okul Psikoloji Hizmeti size eğitim ve okul bağlam ndaki psikolojik sorunlarda ve sorularda yard mc olur. Çocuk ve Gençlik Psiyatri Hizmeti Kanton Luzern Çocuk ve Gençlik Psiyatri Hizmeti bir t bbi kurumdur ve çocuklar n ve de gençlerin psikolojik, psikosomatik ve psikososyal rahat zl klar nda aç kl ğa kavuşturma ve tedavi etme hizmeti sunar. Psikomotorik -Terapi Psikomotorik-Terapi`de hareket ve oyun, çal ma araçlar olarak kullan l rlar. Çocuk belirli bir mekanda tek olarak yada küçük bir grup içerisinde yeni bir şeyi deneyebilir ve böylece motorik yeteneklerini dahada iyi yapar. Bu vesile ile hareket alan n genişletir ve kendi değerini yaşama nda güçlendirilir. Yukardaki hizmetlerin adreslerini şu internet adresinde bulabilirsiniz: www.sozialenetze.lu.ch Logopedi`de çok çeşitli şekillerde, çocuğunuz ile birlikte çal l r. Amaç olabildiğince erken bir şekilde çocuğun
Dienststelle Soziales und Gesellschaft (DISG) Bro ş r r ür I marlamak Ismarlamak I marlamak Iİçin: Fachstelle Gesellschaftsfragen Rösslimattstrasse 37 6002 Luzern gesellschaftsfragen@lu.ch www.disg.lu.ch Luzerner Elternnetz