-ww" ""'" ' -_.' Vl'UII,;USAl MAN FAKÜlTELER Nc KONGRES ;BoRlER KTAIBI 2.clT - Orman Endüstr Mühen ' I "', 1, ~ 'KARADENz TEKNK ÜNvERSTES ORMANFAKÜLTES 29 Nsan - 01 Mays 2004 TRABZON '" -,!,,"Io.~ -.
. V.ULUSAL ORMAN FAKÜLTELER ÖGRENC KONGRES "'. 29 Nsan - 01 Mays 2004 Karadenz Teknk Ünverstes Orman Fa.,ültes TRABZON KonÇjI:~ Onursal Baskan Prof. OL Türkay TÜDES Konqre Baskan Prof. Dr. Gürsel ÇOlAKOGlU Kcmqre Sekreter : r Dr. Sagdan BASKAYA,) : '. I : : Düzenlem~Kurulu Turgay ÖZDEMR (Dr.) Arzu KAlN (Ars.Gör.) Oytun Emre SAKc (Ars.GÖL) Çgdem SAKc (Ars.Gör.) Uzay KARAHAlL (Ars.GÖL) Muammer YILDIZ (PEM) Kaml ÇAKIROGlU (OM) Buket ÖZDEMR (PEM) Nurhan KÖSE (OM) Oya ÇElENK (PEM) Derya MUMCU (OM) Yasn MALKOÇ (OM) Ferhat Hüseyn ARICAN (OEM) ILGAZ (OEM) Tuba Dudu DOGAN (OM) Hakan DUMAN (O EM) Bahadr KÜÇÜKBAS (OEM), r, ;, lm Kurulu Hulus ACAR (Prof. Dr.) Hüseyn KIRCI (Prof. OL) Rahm ANSN (Prof. OL) Selahattn KÖSE (Prof. Dr.) Hcab CINDIK (Doç Dr.) Nesme MEREV (Prof Or.) Gürsel ÇOLAKOGlU (Prof. Dr.) Arslan OKATAN (YDoç. Dr.) Al DEMRCI (Prof. Dr.),AlÖZSILEN (Prof. Dr.) Öner DEMREL (Doç. Dr.) Mustafa USTA (Prof. Dr.) Mahmut EROGlU (Prof. Dr.) Mustafa VAR (YDoç. Dr.) Cantürk GÜMÜS (Prof. Dr.) Ümt Cafer YILDIZ (Doç. Dr.) H. Zek KALAY (Prof. Dr.) (AlfabetkSrayla) "... ~ II
. PRESE AHSAP KAP KANATLAR VE KULLANILAN DOLGU MALZEMELERI Sat Dündar SOFUOGLU LL) Mehmet Özgür KUSCUOGLU (I) ( IO, Orman Fakültes, Orman Endüstr Mühendslg BölümÜ, stanbul ÖZET Prese ahsap kap kanad TS 675'de; "'sen:n ve baslklardan olusan çerçevesnn çnde kalan bosluk takvye amac le uygun br dolgu le doldurulmus ve k yüzüne kontrplak veya odunlf levhas, yonga levhas vb. yapstrlp preslenerek yaplms kap kanaddr" seklnde tarf edlmektedr. Prese ahsap kap kanatlar ayn standartta kuanldklar yere göre, ds kap kanatlar, oda kaps kanatlar, servs kaps kanatlar olmak üzere üçe, kanadn kasaya oturus bçmne göre, düz kap kanatlar, lambal kap kanatlar olmak üzere kye ve üst yüzey slemlerne göre se, örtücü boyalarla boyanacak kap kanatlar, clalanacak veya vernklenecek kap kanatlar, sentetk reçne lc kaplanms veya sentetk reçne plakas le kapl kontrplak, lf veya yonga levha yapstrlms kap kanatlar olmak üzere üç snfa ayrlmaktadr. Prese ahsap kap kanatlarnda çerçevenn çnde. yüz plakasnn yapstrlacag br dolgu bulunmaldr. Prese kaplar bu dolgu gereçler sayesnde çok pratk olarak üretlmeler yannda s yaltm ve ses yaltm açsndan da yararlar saglamaktadr. Bu çalsmada prese kaplar snflandrlarak ksaca açklanms daha sonra prese. kaplarda uygulanan dolgu çestler (lzgara dolgu, çta dolgulu, kafes dolgulu, petek dolgulu, okal dolgulu, sytropor dolgulu, Nf~f dolgulu, Spral talas dolgulu vb.) gerek uygulamas gerekse kullanmndak avantaj ve dezavantajlaryla açklanmstr. Prese kaplarda zgara dolgu, okal dolgu ve petek dolgu, kullanm kolaylg, az selk ve malzeme tasarrufu sagladg çn daha çok terch edlmektedr. Günümüzde her mekanda kullanlan kaplar çersnde pres kaplar, üretmdek ve kullanmdak avantajlar nedenyle terch edlr hale gelmektedr. Bu tp kaplarda kullanlan malzemelern hem üretc hem de kullanc açsndan olumlu ve olumsuz taraflarn blmek, ülke ekonoms, üretc ve tüketc açsndan büyük yararlar saglayacaktr. Çalsmann son bölümünde se bu konuyla lgl dkkat.:dlecek hususlar anlatlarak yorumlanmstr. Anahtar Kelmeler: Prese kap, dolgu malzemeler 1. GIRIs Doga] kaynaklarn her geçen gür azalmas, nsanlar farkl arayslarna tmektedr. Kaplarda se bu arayslar, tamam masf ahsap yerne prese kaplar üretlmeye baslanmasyla kendn göstermstr. Malyetnn düsük olmas, kolay üretlmes, üretminde zaman ve selk de avantaj saglamas. prese kaplarn terch edlme nedenlerndendr. 2. PRESE KAPLAR VE SINIFLANDrRILMASI Kaplar, yaplarda ve nsanlarn barmma htyacn karslayan yerferde, ç hacmler brbrnden ayran, brbrne geçmeye yarayan, ds hacmler le ç hacmler arasnda emnyetl br geçs saglayan, çnden geçlen, açlp kapanma düzen olan, çestl sekljerde konstrükte edlerek göze y görünürhale getrlen yap elemandr (Kurtoglu-Dlk 200 I). Çestl metal, sentetk ve dogal (agaç) malzemeden yaplablr. Çestl kullanm yer kosullarna göre, demr. çelk. alümnyum, plastk veya agaç malzeme. kap yapmnda kullanlmaktadr (Kurtoglu, 998). Kaplar kullanldklar yerlere göre; 1- Ds kaplar 2-ç kaplar olarak kye ayrlr. Ds kaplar ds hava kosullarna açk oldugu çn daha çok dayanm gerektren malzemelerden üretlmes gerekmektedr (Kurtoglu, 1998). Ds kapnn konstrlksyonu srasnda göz önünde bulundurulmas gerekl hususlar sunlardr. Ds hava sartlarna, fzksel ve mekank etklere, kmyasal etklere (hava krllg) kars dayanmn yeterl olmas gerekmektedr. Bu nedenle çestl kusurlar çeren agaç malzeme. bu tür konstrüksyonlar çn uygun degldr. Bu amaçla kullanlacak agaç malzemenn ya dogal ya da teknk kurutma le (% 2-15) rutubet derecesne kadar kurutulmas gerekmektedr ç kaplar yapnn ç bölümlern brbrnden ayrr. Çestl sekllerde yaplan bu kaplarda estetk, haff olusu, hafflgne ragmen drenc, S zalasyonu gb nedenlerden dolay agaç malzeme kullanlnaktadr. Kapy olusturan elemanlar, aaç ve estetge göre düzenleneblen.kap kanad ve kasadr. (Kurtoglu, 1998). Iç kaplar kullanm amacna, hareket bçmne. kasalarna, kanat bçmne ve açls yönüne göre guruplandrlmaktadr. Kanat bçmne göre kap lürler : Çakma kap kanad. Pres kap kanad, Aynal bölmesz çerçeve kap kanad. Bölümll aynal cam kap kanad, Sndrme tablal kap kanad, Çoklu bölüml kap kanad. 2. PRESE KAPLAR VE KULLANILAN DOLGU MALZEMELERI Kap kanad hazrlanan çerçeve çne, kafes, okal yonga levha vb. dojgu le hazrlanp k yüzeyne kontrplak. yonga levha veya preslenms kaplarn tamamna prese kap ad verlmektedr (GÜray vd, 1995). TS 675'e göre: prese ahsap kap kanad. seren ve bosluklardan olusan çerçevesnn çnde kalan bosluk takvye amac le uygun br dolgu le doldurulmll~ ve k yüzüne kontrplak veya odunlf levhas, yonga levhas vb. yapstrlp preslenerek yaplms kap kanaddr. Prese ahsap kap kanatlar ayn standartta kullanldklar yere göre; ds kap kanatlar, oda kaps kanatlar. servs kaps kanatlar olnak Üzere üçe, kanadm kasaya oturus bçmne göre; düz kap kanatlar. lambal kap kanatlar olmak üzere kye ve üst yüzey slemlerne göre: örtlcü boyalarla boyanacak kap kanatlar. clalanacak veya vernklenecek kap kanatlar. sentetk reçne le kaplanms veya sentetk reçne plakas le kapl kontrplak, lf veya yonga levla yapstrlms kap kanatlar olmak üzere Üç snfa ayr lmaktadr. Günlmüzde en çok kullanlan kap kanad türü prese kap kanatlardr. Kapmn ds çerçevesnn mentese ve klt taklan bölumler agaç malzeme le takvye edlr. çerçevenn ç degsk yöntemlerle ve gereçlerle doldurulur. k yüzü se kontrrlak. lflevha veya yongalevha gb agaç malzeme kökenl ürünler le Örtülür. Çerçevenn çnde dolgu gerec olarak kare ve dkdörtgen bçmnde (agaç. kor1trplak, ltlevha, kafes, delkl yongalevha, kral kagdndan hazrlanms özel peek vb.) gereç ve yöntemlerden yararlanlr. Pres kaptlarn dsna çevrlen masf çltalar görünür veya görünmez bçmde yapstrlr. Ds T2 73 ~ ~'" ~
. boyal. kaplana! veya YçmkJ olablr. KanalLarn yüzü düz, egmcr;j kordon çtal veya camf olablr (Sofuoglu, 2O()O). SekB 'de dolgu malzemes olarak kagt pekk, kullanlms pese skelet gösterjjmektedr. Prese kap11arn ÖlçÜler TS 675'e göre söyedlr. Yükseklker : 191 cm, 201 cm,]l cm GelIslder : 64 en, 74 cm. 84 cm, (jel cm benzeyen malzeme le yaplms. basnca dayankl olarak hazrlanms haffkonstrüksyon malzemesdr (Sekl 2). Sekl 2. Prese kap dolgu malzemes (petek dolgu) (Stellcraft Securt)' avd Safety). a- Izgara Dülg.lu Pres!: Kap Sekl ll. Pr<::sç kap skelet Izgara dolgu, kap1 kanadnn ser<:n!er arasa. yaklask olarak genslklerne est (4-) cm) aralkjarla yerlestrlms ahsap zgara seklnde yapan dojgudur. b- (ta Dolg.hl Prese Kap ~'tn dolgu. kap kanadnn bmiklr arasna yerlestrlms 2-2.4 eiti kalnhktak çtalarla yaplan dolgudur. Daha çok kavak kercste ku1!anlrnaktad.lr. '{an yana gcjc çtalar en az br nokasdan 111tkal!cnank yapstrjr (çtalara ha,va bosjugu delnms olma.ldr). Elde edlen bu dojgunun enne \l;;boyuna çtalannda y<:r yer 5-6 mm çapnda hava dejkjer bulunmaldr. Kap kanad Içersne konulan bu dolgu kap kanad çerçevesne tutturulur, Yüzeylere gerek elk gerekse tutkal ::;Ünne maknes le tutkal slrül.r ve y. kaplmna plakas konularak preslenr {GÜrtekn, 2(J02. Alln. 1998), 1:- Kafes Dolgulu Prese Kap Kales dolgu, 3-8 mm kalnhkra komrplak. II' levha veya yonga!evha veya 8-10 mm.- kalnjka çnalar kullanlarak ve gen;,lklernn yars kadar dernlke oyulun purçalann geçnt: suret k brlestrlmes yolu brbrnt: dk yönde kafes seklnde olu,s!ufu!an dolgudur. d. Petel. DoJgulu Presc Kap Pete),; dolgu. kaln kagttan keslms yupst.rlmas le veya uygun br Ilalzerneden sertlern uygu yerlernden brbrne dde c'dlen v;; gerld[ndc an pe!egne Bu dolgu malzemes sy ve ses az geçrdg çn prese kaplarn yapmnda öneml br yer tutmaktadr. Petek seklndek bu kagt malzeme. yaplacak kap Ölçülerne uygun olarak hazrlanms %6-8 nem dercesne ve kap yapmna uygun agaçlardan yaplms çerçeve çersne yerlestrlerek kullanlr. Ayrca. petek malzeme üzernde hava çksn saglayan yarklar ve' 'delkler bulunmaktadr. e- Okal Dolgulu Prese Kap 20-35 mm ebadnda keslen okal sertler. kaplarn Özellgne göre kap kanad skelet çersne 20-25 mm aralkla dösenr. Bas ksmlarndan. zmba le sabtlenerek çatk (skelet) tamamlanr. Yüz kaplama plakas hazrlanr. Çatk yüzey tutkallanp, yüz kaplama plakas konularak preslenr. Presten çkan kap kanatlar stenen Ölçüde ebatlanr. klt ve mentese yerler açlr. f- Styropor Dolgulu Prese Kap Styropor. s ve ses kontrah çn uygun br dolgu gerec olup. dger yap malzemeleryle de uyum saglar, Formunu ve hacmn sürekl korumakla beraber. hava kosullarna ve eskmeye kars dayankldr. Prese kap yapmnda styropor kullanlmasnn avantajlar su seklde sralanablr; Styropor le çalsmak kolaydr. Haff oldugu çn kolay ve çabuk tasnr. Kesm çok kolaydr. böylelkle stenen ölçülerde ebatlanablr, Kolayalevalmadg çn depolamada kolaylk saglar. Is ve ses yaltm çn y br dolgu gerecdr. Pyasadan çestl kalnlk ve abatlarda hazr olarak alnan styropor plakalar. kap kanad çatks ç bosluguna uygun sekde keslr, Kesm slem Içn Üst Üste konularak sert testere maknes kullanldg gb falçma le de ek tek kesm yaplablr. Ayrca bu s çn özel "olarak hazrlanan. uygun Ölçülerek ayarlanms' rezslans teller kullanlarak kesm yaplablr. Kesm tamamlanan styropor plakalar kap kanad çerçeves çersne konularak kenarlardan sablenr. Kapkanad çatks yüzeyler tutkallanarak. yüz kaplama plakas konulup preslenr. Preslemede yüksek s kullanlmamaldr (Aln. 1998). g- Nfaf (Po!üretan Köpük) Dolgu!u Prese Kap Yaklask 75 kg/mj yogunlukta. yüksek ses emc özellg olan. polüretan köpük esasl yumusak ve esnek br malzemedr. 74 75 -'"- "\...
.r--- PolUretan. köpuk. stma ve havalandrma tessatlarnda, kap-pencere kasas bosluklarn doldurmada kullanldg gb prese kap yapnnda dolgu maz!zel11esolarak da kullanlr. Alt. üst ve yan serenler brbrne zmba veya degsk konstrüksyonlar uygulanarak tutturulup çatk hazrlan'. YU;~eynce br tabaka halnde tutkallanan bu çatk Uzerne yuz kaplama plakas konularak preslenr. Presten çkan kapnn alt serenne k adet delk delnr. Delgn brsnden. deneyler sonucu saptanms br mktar poluretan köpuk sklrken dger delkten de polüretan köpugün genlesmes netcesnde sksan havann dsarya çkmas saglanms olur. Skma slem bttkten sonra. bu delk tkanarak br süre polüretan köpügln genlesmes beklenr ve knc delkten köpuk çkmaya basladgnda bu delkte kapanarak kap kanadnn yapm gerçeklestrlms olur (Altn. 1998). h- Spral Talas Dolgulu Prese Kap Yumusak keresteden kaplama elde etme yöntemne benzer seklde talaslar elde edlr. Serenler çattlms olan kap kanad. tutkalsz br seklde yüz kaplama plakas üzerne yatrlarak çersne rulo halnde hazrlanms olan bu talas dolgu malzemeler konulur. Tutkal1anan yüz kaplama plakas bu çatk üzerne konularak. alttak yüz kaplama levhas düsmeyecek seklde ters çevrlr. Tutkalsz olan bu yüz kaplama levhas tutkahanarak kap kanad çatks üzerne konulur ve prese verlr. Bu dolgu türü zaman ve sçlk kaybna neden oldugu çn terch edlmemektedr (Altn, 1998). 1 4. SONUÇ VE ÖNERLER Prese kaplar. zaman. sçlk. malyet. malzeme bakmndan brçok avantajlar saglar. Bundan dolaydr k. ç mekanlarda kullanlan kaplarda prese kap kullanmna gdlmstr. Ayrca prese kaplarda dolgu malzemeler le yüz kaplama plakalar arasnda kalan havadan dolay s kaybn önlemes ve ses yajtn saglamas br avantajdr. Glnlmüzde brçok sletmede. kap ç dolgu malzemes olarak petek kagt kullanlmaktadr. Ancak sletmeler kendler çn, üretme uygunluk. malyet vb. faktörler düsünerek en uygun karar vermeldrler. 5. KA YNAKLAR Altn, O.. 1998. Prese Kaplarda Dolgu Malzemeler. Dumlupnar Ünverstes Smav Teknk Egtm Fakültes Moblya ve Dekorasyon Eg. Bölümü Btrme Tez. Kütahya Güray. A.. Baykan,.. Ildes, N., 1995. "Agaçsler-Moblya Endüstrsnde Ser Üretm Hatlar ve Dograma Üretm Tekng. H.Ü.Agaçsler Endüstr Müh. Bölümü. Ankara Gürketn, A., Oguz. M.. 2002. Moblya ve Dekorasyon Gereç Blgs Temel Ders Ktab, Mll Egtm Basmev, Istanbul Kurtoglu, A.,( 1998). "Agaç Konstrüksyonlar Ders Notu". LÜ.Orman Fakültes Orman Endüstr Mühendslg Bölümü Lsans Ders Notlar. Baslmamstr. Kurtoglu. A..Dlk, T. (200 ), "Dograma Endüstrs Ders NolU" LÜ.Orman Fakültes Orman Endüstr Mühendslg Bölümü Lsans Ders Notlar. Baslmamstr. Sofuoglu. S.D.. 200. Masf Agaç Malzemenn slenmesnde Fre oranlarnn Belrlenmes Üzerne Incelemeler,,Istanbul Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü Orman Endüstrs Makneler ve sletme Program Yüksek Lsans tez. stanbul', Stellcraf! Securty avd Safety, 1-20 Seres Honeycomb Doors, Stellcraf! Co. PrInt. n USA TSE 675. Subat 978. Prese Ahsap Kap Kanatlar. Türk Standartlar Ensttüsü. Ankara 'J 76 :' 1..~ '~. l,,~.. """""--"",,." ' '. '"