SOSYAL S GORTALARDA PR M TEfiV KLER Doç. Dr. Nurşen CANİKLİOĞLU stanbul, 2011
Yay n No : 2574 Hukuk Dizisi : 1252 1. Baskı Ekim 2011 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-596-6 Cop yright Bu ki ta b n bu ba s s n n Tür ki ye de ki ya y n hak la r BE TA Ba s m Ya y m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya bafl ka her han gi bir fle kil de ço al t la maz, da t la maz. Nor mal öl çü yü aflan ik ti bas lar ya p la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Baskı - Cilt : Net K rtasiye tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti. Taksim Cad. Yo urtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo lu/ STANBUL (Seltifika No: 13723) Tel: (0-212 249 40 60) Kapak Tasar m : Gökhan Ayrancı Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Narl bahçe Sokak Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com
Sevgili annem Gülüzar Fatma Caniklioğlu, Sevgili babam Cemal Caniklioğlu na Şükranlarımla...
ÖNSÖZ Sosyal sigorta primlerinde işverenler için öngörülen teşvikler, özellikle son yıllarda istihdamı artırma, kayıt dışılığı önleme ve düzenli prim ödemeyi özendirme amacını gerçekleştiren bir politika aracı olmuştur. Bu amacı gerçekleştirmek için 2004 yılında bu yana pek çok kanun çıkarılmıştır. Bunlar arasında, özellikle 2004 yılında çıkarılan 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve 2008 yılında çıkarılan 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun uyarınca yararlanılan teşvikler ile yine 2008 yılında 5510 sayılı Kanunun 80. maddesine eklenen bir bent ile öngörülen sosyal sigorta primlerinde beş puanlık indirim uygulamada işverenlerin en fazla yararlandıkları teşvikler olmuştur. Belirtelim ki, işverenlerin yararlanabilecekleri teşvikler bu anılanlarla sınırlı değildir. İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılara ek olarak belirli bir süreden beri işsiz olanları işe almaları halinde yararlanacakları teşvikler yanında, özürlü sigortalıların ya da işsizlik ödeneği alanların işe alınması halinde yararlanılan prim teşviklerinin de bu kapsamda zikredilmesi gerekir. İşte bu çalışma bu konuya ilişkin olarak yapılan düzenlemelerin toplu olarak ele alınması ihtiyacından doğmuştur. Kitapta, faklı farklı kanunlarda öngörülen teşviklerin uygulanmasına yönelik olarak çıkarılan yönetmelik, tebliğ ve genelgelere de mümkün olduğunca geniş bir biçimde yer verilmeye çalışılmıştır. Kitabın hazırlanmasında büyük destek ve yardımlarını gördüğüm değerli çalışma arkadaşlarım Ar. Gör. Canan Ünal ile Ar. Gör. Efe Yamakoğlu na teşekkür benim için zevkli bir görevdir. Ayrıca kitabın dizgi ve kapak tasarımını büyük bir özenle gerçekleştiren Sait Can Kutsal ile Gökhan Ayrancı ya kısa zamanda basılmasını sağlayan Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. nin değerli yöneticisi Sayın Seyhan Satar başta olmak üzere, kitabın basılmasında emeği geçen tüm çalışanlara teşekkürü bir borç bilirim. Nurşen CANİKLİOĞLU
Ç NDEK LER ÖNSÖZ... V KISALTMALAR... XXI B R NC BÖLÜM 1. GİRİŞ...1 İKİNCİ BÖLÜM PRİM KAVRAMI VE 5510 SAYILI KANUNDA DÜZENLENEN PRİM TEŞVİKLERİ...5 2. PRİM KAVRAMI...5 I. GENEL OLARAK...5 II. PRİM ORANLARI...6 1. Genel Olarak...6 2. Sosyal Sigorta Kolları ve Prim Oranları...8 a) Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı...8 b) Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasının prim oranı...10 c) Genel sağlık sigortası prim oranları...10 d) İşsizlik sigortası prim oranı...11 3. Sosyal Güvenlik Destek Primi Ödeyerek Çalışanlar İçin Ödenmesi Gereken Prim Oranı... 11 4. Fiili Hizmet Süresi Zammından Yararlanacak Sigortalılar İçin Ödenmesi Gereken Prim Oranı...14 III. 5510 SAYILI KANUNA GÖRE PRİME ESAS OLAN VE OLMAYAN KAZANÇLAR...16 1. Prime Esas Kazançlar...16 2. Prime Esas Olmayan Kazançlar...17 3. 5510 SAYILI KANUNDA ÖNGÖRÜLEN PRİM TEŞVİKLERİ...21
VIII I. BEŞ PUANLIK HAZİNE İNDİRİMİ...21 1. Genel Olarak...21 2. Teşvikten Yararlanma Koşulları...23 a) İşverene ya da işyerine ilişkin koşullar...23 aa) Genel olarak...23 bb) 5335 sayılı Kanunun 30. maddesinin ikinci fıkrasında sayılan kurum ve kuruluşlardan olmama...25 cc) Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işi yapmama...28 dd) Kamu İhale Kanunundan istisna edilen alım ve yapım işlerine ilişkin iş yapmama...31 b) Sigortalıya ilişkin koşullar...31 aa) 5510 sayılı Kanun m.4/i, (a) bendine göre sigortalı olmak...31 bb) Yurt dışında çalışan sigortalı olmamak...33 aaa) Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde çalışan sigortalıların durumu...33 bbb) Geçici görevle yurt dışına gönderilenlerin durumu...34 ccc) Libya da çalışıp da primleri Türkiye ye transfer edilen sigortalıların durumları...36 cc) Sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmamak...37 c) 5510 sayılı Kanun türü seçilmek suretiyle düzenlenmiş aylık prim ve hizmet belgesini kuruma yasal süresi içinde vermek...38 aa) Genel olarak aylık prim ve hizmet belgesi verme yükümlülüğü...38 bb) Aylık prim ve hizmet belgesinin kuruma verilme süresi...39 d) Tahakkuk eden sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi...41 e) İşverenin kendisinden ya da alt işvereninden dolayı Kuruma prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması veya yapılandırmış olması...42 aa) İşverenin kendisinin Kuruma prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması...42 bb) İşverenin alt işvereninin Kuruma prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması...44
cc) İşverenin kendisinin ya da alt işvereninin Kuruma olan prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunu yapılandırmış olması...46 3. Teşvikin Kapsamı ve Teşvik Miktarının Hesaplanması...47 a) Teşvikin kapsamı...47 b) Teşvik miktarının hesaplanması...48 4. Uygulamada Beş Puanlık Prim Teşvikine İlişkin Olarak Çıkan Sorunlar...49 a) Daha önce beş puanlık prim teşvikinden yararlanılan aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin iptal ve ek belge verilmesi halinde yapılacak işlemler...49 b) Kuruma bir işyerinden borcu bulunan işverenlerin sırf teşvikten yararlanmak amacıyla yaptıkları muvazaalı işlemler...49 5. Çalıştırdığı Sigortalıyı Kuruma Bildirmeyen İşverenlerin Bir Yıl Süre ile Teşvikten Yararlanamaması...50 a) Genel olarak...50 b) Bir yıllık yararlanamama süresinin başlangıcı...51 c) Eksik gün ve eksik prime esas kazanç bildirilmesinin teşvikten yararlanmayı engellememesi...51 d) Alt işverenin kayıtdışı sigortalı çalıştırmasının asıl işverenin teşvikten yararlanmasına etkisi...52 e) Çalıştırdığı sigortalıyı bildirmediği tespit edilen işverenler hakkında yapılacak işlemler...52 6. Teşvikin Diğer Teşviklerle Birlikte Uygulanması...53 7. Geçici 20. Madde Kapsamında İşverenlerin Beş Puanlık Prim Teşvikinden Yararlanmaları...55 a) Genel olarak...55 b) Geçici 20. madde kapsamındaki işverenlerin teşvikten yararlanabilmeleri için gerekli koşullar...57 c) Geçici 20. madde kapsamındaki işverenlerin teşvikten yararlanmaları için yapmaları gereken işlemler...58 II. YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMI PRİM TEŞVİKİ...61 1. Genel Olarak...61 2. Teşvikten Yararlanmak İçin Gerekli Koşullar...63 a) Yatırıma ilişkin koşullar...63 aa) Genel olarak...63 bb) Bölgesel yatırımlar...63 cc) Büyük ölçekli yatırımlar...64 b) İşverene ilişkin koşullar...65 IX
X c) Sigortalıya ilişkin koşullar...67 3. Teşvikin Uygulanması...70 a) Teşvikin başlangıcı...70 b) Teşvikin hesaplanması...70 4. Teşvikin Süresi...71 5. Teşvikin Diğer Teşvikler ile Birleşmesi...73 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 4447 SAYILI İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNUNDA DÜZENLENEN PRİM TEŞVİKLERİ...75 4. 4447 SAYILI KANUNUNUN GEÇİCİ 10. MADDESİNDE DÜZENLENEN PRİM TEŞVİKİ...75 I. GENEL OLARAK...75 II. GENÇ İŞSİZLİĞİ VE KADIN İŞSİZLİĞİ...77 1. Genç İşsizliği...77 2. Kadın İşsizliği...78 III. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...79 1. Genel Olarak...79 2. İşverene ya da İşyerine İlişkin Koşullar...80 a) Kamu kurum ve kuruluşu olmamak ya da belirli kanunlara göre ihale alınan işleri yapıyor olmamak...80 b) İhaleli İşlerde istisna: ihale kapsamı dışında sigortalı çalıştırma halinde teşvikin uygulanması...81 c) Sigortalıyı ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe almak ve çalıştırmak...82 aa) Genel olarak...82 bb) Altı aylık dönemde sigortalı çalıştırılmayan aylar olması...83 cc) Sigortalının işe alındığı işyerinin yeni açılmış olması...84 dd) Sigortalının işe alındığı tarihten sonra ortalama sigortalı sayısının değişmesinin teşvike etkisi...84 ee) Ortalama sigortalı sayısının hesabında dikkate alınacak sigortalılar...86 ff) Alt işverenin bulunması halinde ortalama sigortalı sayısının hesabı...87 d) Sigortalının alınan eğitime uygun bir işte çalıştırılması...88 e) Daha önce teşvikten yararlanılmayan bir sigortalının işe alınması...90 f) Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi...91
g) Aylık prim ve hizmet belgesindeki prim tahakkukunun süresinde ödenmesi...92 h) İşverenin kendisinden ya da alt işvereninden dolayı Kuruma prim, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması veya yapılandırmış olması...92 3. Sigortalıya İlişkin Koşullar...93 a) 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre sigortalı olma...93 b) 1.3.2011-31.12.2015 tarihleri arasında işe alınmış olması...97 c) Sigortalı erkekse 18-29 yaşları arasında olması, kadınsa 18 yaşından büyük olması...98 d) Sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Kuruma verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması...99 aa) Genel olarak...99 bb) Son altı aylık dönemde bağımsız çalışan ve devlet memuru olmanın işsiz sayılmaya etkisi...101 cc) Son altı aylık dönemde çırak, stajyer, üniversitede kısmi süreli çalışanlar ve İş-Kur kursiyeri olarak aylık prim hizmet belgelerinde kayıtlı olanların durumu...102 e) Sigortalının fiilen çalışması...104 IV. TEŞVİKTEN YARARLANMA SÜRESİ...105 1. Genel Olarak...105 2. 18 Yaşından Büyük ve 29 Yaşından Küçük Erkekler ile 18 Yaşından Büyük Kadın Sigortalılara İlişkin Teşvik Süresi...106 a) Mesleki yeterlik belgesine sahip olması halinde...106 aa) Genel olarak...106 bb) Mesleki yeterlik belgesinin mesleki eğitim belgeleri ile ilişkisi... 107 cc) Mesleki yeterlik belgesinin alınması...109 b) Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirenlerin teşvik süresi... 110 c) Mesleki yeterlilik belgesi sahibi olmayan, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yüksek öğretimi ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitirme belgesine sahip olmayanların teşvik süresi...111 XI
XII 3. 29 Yaşından Büyük Erkek Sigortalılara İlişkin Teşvik Süresi...111 4. 18 Yaşını Bitirip Diğer Niteliklere Sahip Olmayan Fakat Türkiye İş Kurumuna Kayıtlı İşsizlere İlişkin Teşvik Süresi...112 5. Çalışmakta iken Mesleki Yeterlik Belgesi Alanlar veya Mesleki ve Teknik Eğitim Veren Orta veya Yüksek Öğretimi Bitirenler Yönünden Teşvik Süresi...113 a) Sigortalının 01.03.2011 tarihi ile 31.12.2015 tarihleri arasında işe alınmış olması...113 b) İşverenin teşvik kapsamındaki sigortalısının çalışırken mesleki yeterlik belgesi alması veya bir eğitim kurumunu bitirmesi halinde teşvik süresi...115 c) Bu bentten yararlanan sigortalının yaş sınırlamasına tabi olmaması...116 V. TEŞVİKİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ESASLAR...116 1. Kuruma Başvuruda Bulunulması...116 2. Sigortalıların Sisteme Girilmesi...117 3. Geçici 10. Madde Kapsamında Teşvikten Yararlanmak İçin Kuruma Verilmesi Gereken Belgeler...119 4. Teşvik Kapsamına Giren Prime Esas Kazançlar...122 5. Teşvikin Hesaplanması...124 a) Önce yüzde beş oranında Hazine teşvikinin uygulanması...124 b) Teşvikin hesaplanması...125 5. 4447 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 7. MADDESİNDE DÜZENLENEN KADIN VE GENÇ İŞÇİ (SİGORTALI) İSTİHDAMI PRİM TEŞVİKİ...126 I. GENEL OLARAK...126 II. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...127 1. İşverene İlişkin Koşullar...127 a) İşverenin kamu idaresi olmaması...127 b) Sigortalının 2007/Temmuz-2008/Haziran aylarında Kuruma bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması...130 c) Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi...131 d) Aylık prim ve hizmet belgesindeki prim tahakkukunun süresinde ödenmesi...131 2. Sigortalıya ilişkin Koşullar...132
XIII a) 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre sigortalı olma...132 b) Sigortalının işe alındığı tarihte erkek ise 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük, kadın ise 18 yaşından büyük olması...133 c) Sigortalının, 2008/Ocak-2008/Haziran aylarına ya da Aralık/2008 ve Ocak/2009 aylarına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması...133 d) Sigortalının, 01.07.2008 ile 30.6.2010 tarihleri arasında işe alınması...134 e) Sigortalının fiilen çalışması...135 3. Kuruma Başvuruda Bulunma...135 III. TEŞVİKİN HESAPLANMASI...136 IV. TEŞVİKİN SÜRESİ...137 V. ÇALIŞTIRDIĞI SİGORTALILARI KURUMA BİLDİRMEYEN İŞVERENLERİN TEŞVİKTEN BİR YIL SÜREYLE YARARLANAMAMASI...138 VI. TEŞVİKİN DİĞER TEŞVİKLERLE BİRLİKTE UYGULANMASI...138 6. 4447 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 9. MADDESİNDE DÜZENLENEN EK İSTİHDAM PRİM TEŞVİKİ...139 I. GENEL OLARAK...139 II. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...141 1. İşverene İlişkin Koşullar...141 a) Maddede belirtilen nitelikte işveren olmama...141 b) Sigortalının işe alındığı işyerine ilişkin olup Nisan 2009 ya da Ekim 2009 ayına ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması...141 c) Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi...143 d) Aylık prim ve hizmet belgesindeki prim tahakkukunun süresinde ödenmesi...143 2. Sigortalıya ilişkin koşullar...144 a) 4447 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılması ve teşvik kapsamı dışında tutulmamış olması...144 b) 18.8.2009 ile 31.12.2009 tarihleri ya da 1.1.2010 ile 31.12.2010 tarihleri arasında işe alınmış olması...145 c) İşe alındığı tarihten önceki üç aylık sürede Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması...145 d) Fiilen çalışıyor olması...146
XIV 3. Aylık Prim Hizmet Belgesini Süresinde Kuruma Verme ve Teşvik Kapsamında Olmayan Primleri Süresinde Ödeme...148 4. Kuruma Başvurma...148 III. TEŞVİK KAPSAMINA GİREN PRİMLER İLE PRİME ESAS KAZANÇLAR...149 IV. TEŞVİKTEN YARARLANMA SÜRESİ...149 V. MUVAZAALI VE SIRF TEŞVİKTEN YARARLANMAYA YÖNELİK İŞLEMLER HALİNDE TEŞVİK...150 VI. DİĞER TEŞVİKLERDEN YARALANILMASI HALİNDE BU TEŞVİKTEN YARARLANMA...150 VII. ÇALIŞTIRDIĞI SİGORTALILARI KURUMA BİLDİRMEYEN İŞVERENLERLE İLGİLİ OLARAK YAPILACAK İŞLEMLER...151 7. İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALAN SİGORTALILARIN İSTİHDAMI HALİNDE PRİM TEŞVİKİ...152 I. GENEL OLARAK...152 II. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...153 1.İşverene İlişkin Koşullar...153 a) Genel olarak...153 b) 5335 sayılı Kanunun 30. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen kurum ve kuruluşlardan olmama...154 c) Sigortalıyı son altı aylık dönemde çalıştırılan ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alma...154 d) İşverenin işten çıkardığı sigortalısını tekrar işe almamış olması...157 e) Alt işveren tarafından işten çıkarılan sigortalının asıl işverence ya da asıl işverence işten çıkarılan sigortalının alt işveren işverence işe alınmaması...158 f) İşverenlerin işe alınan sigortalıya ilişkin aylık prim hizmet belgesini süresinde Kuruma vermesi...159 g) İşverenlerin aylık prim hizmet belgesinde yer alan ödemesi gereken işsizlik sigortası primi ile varsa fark primleri ödemesi...159 2. Sigortalıya İlişkin Koşullar... 160 a) 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre sigortalı olma...160 b) İşsizlik ödeneğine alıyor olma...161
XV c) 1.10.2009 veya sonraki bir tarihte işe alınmış olma...163 3. Başvuruda Bulunma...164 III. TEŞVİKİN UYGULANMASI...165 IV. TEŞVİKİN SÜRESİ...169 1. Genel Olarak...169 2. Sigortalının İşsizlik Ödeneği Alırken Tekrar Çalışmaya Başlaması ve Ardından Tekrar İşsiz Kalması Halinde Teşvikin Uygulanması...170 3. Sigortalının Teşvik Kapsamında Çalışırken Bazı Günler Çalışmaması ve Bu Günler İçin Ücret Almamış Olması Halinde Teşvikin Süresi...171 V. BAŞKA BİR TEŞVİKTEN YARARLANAN İŞVERENİN BU TEŞVİKTEN YARARLANAMAMASI...171 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖZEL KANUNLARDA ÖNGÖRÜLEN PRİM TEŞVİKLERİ...175 8. 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDA DÜZENLENEN PRİM TEŞVİKİ...175 I. GENEL OLARAK...175 II. TEŞVİKTEN YARARLANMA KOŞULLARI...178 1. İşverene İlişkin Koşullar...178 a) İş Kanununun 30. maddesinde belirtilen nitelikte ya da 5378 sayılı Kanuna tabi korumalı işyerinde özürlü çalıştırmak...178 aa) İş Kanununun 30. maddesinde belirtilen nitelikte özürlü çalıştırmak...178 bb) 5378 sayılı Kanuna tabi korumalı işyerinde özürlü çalıştırmak...181 b) Kamu kurumu niteliğinde işveren olmamak...182 c) Aylık prim ve hizmet belgesini süresinde kuruma vermek ve içeriğindeki sigorta primlerini süresinde kuruma ödemek...183 d) Kuruma başvuruda bulunmak...184 aa) Başvuru için gerekli belgeler...184 bb) Başvuru üzerine Kurumca yapılacak işlemler...186 2. Sigortalıya İlişkin Koşullar...187 a) 506 sayılı Kanuna tabi (5510 sayılı Kanuna göre m.4/i, a bendine tabi) sigortalı olmak...187
XVI b) Özürlü sigortalının yeraltı ve sualtı işlerinde çalışmaması...188 c) Sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışmamak ya da yurt dışında çalışmamak...189 III. TEŞVİK MİKTARININ HESAPLANMASI...190 1. Teşvikin Oranı...190 2. Teşvikin Hesaplanması...191 IV. ÖZÜRLÜ TEŞVİK HÜKÜMLERİNDEN YARARLANAN İŞVERENLERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN DİĞER HUSUSLAR...193 9. ARAŞTIRMA GELİŞTİRME FAALİYETLERİNDE ÇALIŞANLAR İÇİN PRİM TEŞVİKİ...194 I. GENEL OLARAK...194 II. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...195 1. İşverene İlişkin Koşullar...195 a) Ar-Ge sigorta prim teşviki kapsamına giren bir işyeri ya da işletme niteliğinde olma...195 b) Teknoloji merkezi işletmesi olma...195 c) Ar-Ge merkezi olma...196 d) Ar-Ge ve yenilik projeleri kapsamında bir iş olma...201 e) Rekabet öncesi işbirliği projesi olma...202 f) Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde...202 g) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2. maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna olan personel...202 2. Sigortalıya İlişkin Koşullar...203 a) Genel olarak...203 b) Ar-Ge personeli olma...203 c) Destek personeli olma...204 d) Kamu personeli olmama ya da sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmama veyahut Yönetmelikte belirtilen diğer sigortalılardan olmama...205 aa) Kamu personeli olmama...205 bb) Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmama...205 cc) Yönetmelikle kapsam dışında tutulan diğer sigortalılardan olmama...206
XVII 3. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerini Süresinde Kuruma Verme...207 4. Kuruma Başvurma...208 III. TEŞVİKİN MİKTARI VE UYGULANMASI...209 1. Teşvik Kapsamına Giren prime Esas Kazançlar ve Teşvikin Hesaplanması...209 a) Teşvik kapsamına giren prime esas kazanç...209 aa) 5746 sayılı Kanun kapsamına giren sigortalıların, Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerindeki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretlerinin prime esas kazanç üst sınırını aşmamasına karşın, Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri dışındaki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretler ile ücret dışındaki ödemeler toplamının (prim, ikramiye v.s) prime esas kazanç üst sınırını aşması halinde teşvikin uygulanması...211 bb) 5746 sayılı Kanun kapsamına giren sigortalıların, Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerindeki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretlerinin prime esas kazanç üst sınırını aşmasına karşın, Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri dışındaki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretler ile ücret dışındaki ödemeler toplamının prime esas kazanç üst sınırının altında kalması halinde teşvikin uygulanması...213 cc) 5746 sayılı Kanun kapsamına giren sigortalıların, gerek Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerindeki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretlerinin, gerekse Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri dışındaki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretleri ve ücret dışındaki ödemelerinin prime esas kazanç üst sınırının üzerinde olması halinde teşvikin uygulanması...214 dd) 5746 sayılı Kanun kapsamına giren sigortalıların, gerek Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerindeki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretlerinin, gerekse Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri dışındaki çalışmalarına ilişkin hak ettikleri ücretleri ve ücret dışındaki ödemelerinin prime esas kazanç üst sınırının altında kalması halinde teşvikin uygulanması...215 b) Teşvikin hesaplanması...216 c) Sigortalının Ar-Ge kapsamındaki faaliyetinin kısmi zamanlı olması halinde aylık prim hizmet belgesinin düzenlenmesi...217 2. Teşvikin Uygulanması...218
XVIII IV. KAPSAMDAKİ BİR İŞYERİNİN DEVREDİLMESİ HALİNDE AR-GE TEŞVİKİNİN UYGULANMASI...218 V. TEŞVİKİN DİĞER TEŞVİKLERLE BİRLİKTE UYGULANMASI...218 VI. TEŞVİKİN UYGULANMADIĞI DÖNEMLER VE SONA ERDİĞİ HALLER...218 1. Teşvikin Uygulanmadığı Dönemler...218 2. Teşvikin Sona Erdiği Haller...219 10. KÜLTÜR YATIRIMLARI VE GİRİŞİMLERİNDE PRİM TEŞVİKİ...219 I. GENEL OLARAK...219 II. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...221 1. İşverene İlişkin Koşullar...221 a) Teşvik kapsamında bir faaliyette bulunmak...221 b) İşverenin kurumlar vergisi mükellefi olması...222 c) Kültür yatırım belgesi veya kültür girişim belgesine sahip olması...223 aa) Genel olarak...223 bb) Kültür yatırım belgesi...223 cc) Kültür girişim belgesine sahip işyerleri...224 dd) Kültür belgesinin hükümsüzlüğü halinde prim teşvikine ilişkin uygulama...224 2. Sigortalıya İlişkin Koşullar...225 a) 5510 sayılı Kanun m.4/i, (a) bendi uyarınca sigortalı olmak...225 b) Fiilen çalışmak...226 3. Kuruma Başvurmak...227 4. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Süresinde Kuruma Verilmesi...227 5. Kuruma Asgari Ücretten Fazla Prim, İdari Para Cezası ya da Bunlara İlişkin Gecikme Zammı veya Gecikme Cezası Borcu Olmamak...228 III. TEŞVİKİN UYGULANMASI VE TEŞVİK MİKTARININ HESAPLANMASI...230 1. Teşvikin Uygulanması...230 2. Teşvik Tutarının Hesaplanması...232 IV. TEŞVİKTEN YARARLANILACAK SÜRE...234 V. İŞYERİNİN DEVREDİLMESİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER...235 VI. İŞYERİNİN FAALİYETİNİN SONA ERMESİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER...235
XIX VII. İŞVERENİN BİRDEN FAZLA İŞYERİNİN OLMASI HALİNDE UYGULAMA...236 VIII. KÜLTÜR YATIRIM TEŞVİKİNİN DİĞER TEŞVİKLERLE BİRLEŞMESİ...236 11. GELİŞMEKTE OLAN BÖLGELERDE YATIRIMIN VE İSTİHDAMI TEŞVİK AMAÇLI SİGORTA PRİM TEŞVİKİ...237 I. GENEL OLARAK...237 II. TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR...239 1. İşverene İlişkin Koşullar...239 a) Kanun kapsamına giren illerde Faaliyette Bulunmak...239 b) En az on veya daha fazla sigortalı çalıştırmak...240 c) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmak...242 d) Kamu kurum ve kuruluşu olmamak...242 e) 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan hizmet ve yapım işlerinin gerçekleştirilmesine yönelik faaliyette bulunmamak...242 f) Aylık prim hizmet belgelerinin süresi içinde kuruma vermek...243 g) Aylık prim hizmet belgesindeki primleri süresinde Kuruma ödemek...243 h) Başvuruda bulunmak...243 2. Sigortalıya İlişkin Koşullar...244 a) 5510 sayılı Kanuna göre sigortalı olmak...244 b) Fiilen çalışmak...244 III. TEŞVİKİN UYGULANMA SÜRESİ...245 IV. TEŞVİKİN MİKTARI VE UYGULANMASI...246 V. DİĞER HUSUSLAR...248 VI. TEŞVİKİN DİĞER TEŞVİKLERLE BİRLİKTE UYGULANAMAMASI...248 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME...249 KAYNAKÇA...253
KISALTMALAR APHB Tebliği : Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve Primlerin Ödenme Süreleri ne Dair Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ APHB : Aylık prim ve hizmet belgesi AYM : Anayasa Mahkemesi Bkz./bkz. : Bakınız C. : Cilt c. : cümle E. : esas f. : fıkra Geç./geç. : geçici GSS : Genel sağlık sigortası İş-Kur : Türkiye İş Kurumu HD : Hukuk Dairesi K. : Karar Karş./karş. : Karşılaştırma KİK : Kamu İhale Kanunu Kültür Prim Teşvik Yön.: Kültür Yatırım ve Girişimlerine Gelir Vergisi Stopajı, Sigorta Primi İşveren Payı ve Su Bedeli İndirimi İle Enerji Desteği Uygulamasına Dair Yönetmelik KVSK : Kısa vadeli sigorta kolları m. : Madde Mük. : Mükerrer MYÖ : Malullük, yaşlılık ve ölüm OECD : Organisation for Economic Co-operation and Developments (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) PEK Tebliği : 5510 Sayılı Kanunun 4. Maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (a) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar ile Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ
XXII RG : Resmi Gazete S. : Sayı SPEK : Sosyak Sigorta Prime Esas Kazançları SSİY : Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği SGK : Sosyal Güvenlik Kurumu SSK : Sosyal Sigortalar Kanunu s.lı K. : sayılı Kanun sy : sayfa yok t. : tarih TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu UNICE : Avrupa Sanayi ve İşverenler Konfederasyonları Birliği UNDP : United Nations Development Program (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) vd. : ve devamı Y. : yıl Yarg. :Yargıtay YHGK : Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Yön. : Yönetmelik