EME 37 SİSTEM SİMULASYONU Simulayou Yieleme Sayııı Belirlemei Der 3 Yieleme (Repliayo) Kavramı Bir yieleme, başlagıç oşullarıda oladırma oşullarıa adar itemi evrimii temil ede bir örelem patiaı üretimidir. Te bir yielemede toplaa itatitilere, yieleme içi itatitiler (witi replicatio tatitic) deir. Birde ço yielemelerde toplaa itatitilere ie yielemeler araı itatitiler (acro replicatio tatitic) deir. Replicatio 3 i- i i+ - Zama Time Replicatio 3 i- i i+ - Zama Time Witi Yieleme İçi Replicatio İtatitiler Statitic i X i i X i Yielemelere Acro Araı Replicatio İtatitileri Statitic Y X j j Yieleme İçi Veri Tipleri Gözleme dayalı veriler: Bu veri tipi, bir eei belli bir durumda aldığı üre yada zama aralığıyla ilgilidir. Neei duruma girdiği a ve durumda çıığı a işaretleere gözleir. Öre: Ortalama Kuyruta Beleme Sürei Zamaa dayalı veriler: Replicatio r X r i i r Y j X j Bu veri tipi ılıla model içidei durum değişeleriyle ilgilidir ve varlığı içide buluduğu durumda aldığı zama ağırlıladırılır. Öre: Ortalama Kuyruta Beleye Müşteri Sayıı 3 i- i i+ - Zama Time
Bağımız Yielemeler Metodu (Solu Ufu Simulayo) r Her bir yielemei (repliayo) bir oladırma oşuluyla bitirildiği ve ayı başlagıç oşullarıyla terar başladığı R yielemeli bir imulayo gerçeleştirdiğiizi düşüü. Y, ri i,,, =, olma üzere r.,, r, = ve R yielemei i. gözlem değeri olu. Her bir yielemedei örelem ortalamaı aşağıdai formülde eaplaır: Y r = r å Y ri i = r Eğer veriler zamaa dayalıya, ò, r =,,, R TE Yr ( t) dt Yr = TE Stadart itatitiel teileri ulla. Y r, yieleme içi itatitilerii örelem ortalamaıdır. Bu ortalama, er bir yielemei ouda gözleebile bir raal değişedir ve bu edele Y r ( r =,,, R), raal bir örelem oluşturur. q(t) 3 A=, D=, W= W=7 W= W6= W3=8 W7=6 A=, D=3, W= W ( ) t A8=3, D8=3, W8= Gözleme ve Zamaa Dayalı Veriler İçi Örelem Patiaı Ai ; i... olma üzere i. müşterii uyruğa girme zamaı Di ; i... olma üzere i. müşterii uyruta çıış zamaı Wi Di Ai ; i... olma üzere i. müşterii uyruta geçirdiği üre Gözleme dayalı veriler Area da TALLY i W i Zamaa dayalı veriler Area da DSTAT q() t dt t Lq ( ) t t t qv t t q ( t t ) t t qv v 7 Simulayoda Zama Ufuları Solu Ufu: Solu ufulu imulayoda, imulayou ouu işaret ede, iyi bir şeilde taımlamış olama zamaı yada olama oşulu belirleebilir. Solu ufu imulayoları ılıla, olaa imulayolar şelide iimledirilir; çüü bu tür imulayolarda oladırma oşulları açıtır. Baa: Baa 9. da açılır, 7. de apaır. Bir müşteri iparişii azırlama: ürü üretme içi yei bir alaşma imzaladığıızı abul edi. Maliyeti, telim zamaıı vb. görme içi ürüü üretimii imule edebiliriz 8 Öreler Souz Ufu: Bir ouz ufu imulayoda iyi bir şeilde taımlamış olama zamaı yada olama oşulu yotur. Plalama periyodu, itemi ömrüdür ve avramal baış açııyla ouza adar ürer. Souz ufu imulayoları ılıla, ararlı durum (teady tate) imulayoları diye iimledirilir. Çüü ouz ufu imulayouda itemi uzu döemdei yada ararlı aldei davraışıyla ilgileilir. Kararlı al çıtııı ölçmele ilgilediğimiz bir fabria Haftaı 7 güü, aat açı ola bir ataei il yardım bölümü Her zama çalışır durumda ola bir teleomüiayo itemi
Örelem Büyülüğüü Belirlemei Örelem Büyülüğüü Belirlemei ( Biliiyor) Tüm itleyle ilgili veri toplama içi büyü örelem eçme paalıdır. Diğer tarafta itle parametrelerii iyi tamilerii elde etme içi yeterli büyülüte örelem eçilmelidir. Örelem büyülüğü e olmalıdır oruuu yaıtı temel olara fatöre bağlıdır:. Güve aralığı e adar dar olmalı?. Güve aralığı e adar güvele itle parametreii içie almalı? Çoğu ez x, µ ye tam olara eşit olmaz ve ota tamiide ata vardır. Bu ataı büyülüğü µ ve x araıdai fartır. X tami edicii ve µ parametrei araıdai x far, tamii örelem ataıdır. E z. / Örelem Büyülüğüü Belirlemei ( Biliiyor) Souç : ataı E E X X z. / X z. / x, µ ü bir tamii olara ullaılıra, -α güvele E z. / x de üçü oluğu öyleebilir. Souç :, µ ü bir tamii olara ullaılıra, ataı belli bir E değeride üçü olacağıı -α güvele öyleyebilme içi örelem büyülüğü aşağıdai gibi olmalıdır: Z / E Örelem Büyülüğüü Belirlemei ( Bilimiyor) %( ) güvele arşılaılabilece e büyü öreleme ataı [E], yarı güve geişligi adardır. t E, t E, Alteratif olara, Normal dağılım ullaılara da gereli örelem büyülügüe yalaşılabilir. z E 3
Yarı Geişlili Güve Aralığı ( Bilimiyor) Yarı Geişlili Güve Aralığı (Excel Hedef Ara) parametrei içi % (- ) Güve Aralığı: x t /, Güve Aralığıı yarı geişliği: =t /, Yarı Geişlili Güve Aralığı (Excel Hedef Ara) Yarı Güve Aralığı Oraı Metodu, yielemede olua pilot imulayo çalışmaıde elde edile yarı güve aralığı içi başlagıç değeri olu. t, t, yieleme içi başa bir çözüm bulalım. t, t 'ı yalaşı olara t,, olduğuu abul edere, 'e ve 'i yalaşı olara 'e eşit
7 Souçlar 8 Yarı Güve Aralığı Oraı Metodu (Excel Çözüm), 7. 7, ve ile yarı güve aralığı metoduda gereli riteri ağlama içi yalaşı 6 yieleme gerelidir.