RESİM İŞ EĞİTİMİ yıllık toplam 18 ders saati GİRİŞ Öteden beri kişioğlunun resim çizme ve yaratıcı özelliğinin içinde gizlenmiş bir değer olarak varolduğu bilinmektedir. Böyle bir olguyu ilkel toplumlardan günümüze kadar süren zaman dilimi içinde görmek mümkün. Eğitim sürecinde resim eğitimi dersine de yerin verilmesi sayesiyle öğrenilmesi gereken değişik ders birimleri arasında vizüel iletişimin kurulması temin edilmektedir. Evrensel ve herkesin anlayabileceği bir dile sahip olan resim sanatının mümkün olabileceği ölçüde geniş bir kitleye hitab etmesi yönünde eğitim sürecine ve bu sanat alanıyla içli dışlı olan öğretim görevlilerine büyük yük ve sorumluluk düşmektedir. Günümüz dünyasında her geçen gün gözlenen yenilikler ve hızlı değişiklikler Resim Sanatı alanında da görülmektedir. Elbette ki bu hızlı yeniliklere ve değişikliklere toplumumuz da ayak uydurmalıdır. Avrupa ve dünya standartlarına uyma yolunda Kosova daki eğitim sistemi de zaruri olan gerçek değerlere kendi programlarında yer vermelidir. Nitekim, resim eğitimi günümüzde yaşamımızın bir parçası haline gelmiş bulunmaktadır. UZAK HEDEFLER Yetiskinlerde Resim sanatının bileşik dünyasına girebilmesini kolaylaştırıp sağlanması. Beceri ve yetenek sahibi olan yetişkinde resim elemanları, yaratıcılık, değişik malzemelerden yararlanma, estetik değerler, ifadenin görsel ve vizüel algılanması, yaratıclığın ve yaratıcı fikirlerin desteklenmesi, yaşam ve çalışma ortamının daha güzel bir hal ve ortama dönüşmesi, insan oğlunun toplam edinimlerinin ilerletilmesine önemin verilmesi, çalışma kültürünün edinilmesi ve şahsi değerlerin tanıtılması hedeflenmektedir. GENEL HEDEFLER Farketme ve algılama, yaratıcılık ve ifade yetisi, analiz ve değerlendirme Bu alanla ilgili yetişkinlerin şu alanlarda yetenekleşmeleri öngörülmektedir: Doğada ve toplumda gözelenen olay ve fenomenleri anyalabilme ve canlı ile cansız doğa arasında farkı ayırd edebilmeli,
Resim sanatı alanında klasik ve çağdaş ifade olanaklarından yararlanabilme ve bu sanat alanındaki alet, malzeme ve tekniklerin özelliklerini ve ayrıntıları hakkında bilgi sahibi olmalı, Eldeki malzeme, sergileme olanakları ve değişik ortamlarda yapılan eserlerin takdim edilmesi, resim sanatının aşılanması yönünde önemli bir faktörü oluşturduğunu kavramalı, Kompozisyonda ve uzay içindeki aheng ve güzelliği fark edip ayrıntıları hakkında fikir sahibi olmalı, ÖZEL HEDEFLER Yüzey, Uzay, Şekil, Renk, Çizgi, Hacim, Harmoni, Kontrast (Zıddiyet) Bu alanlarla ilgili, yaygın eğitimde şunları bilmekte fayda vardır: Güzel sanatların şu alanlarında çalışmaları gerekir: Afiş, kostüm çözüm ve seçenekleri, kitap kapağı, ilüstrasyon, film, TV için reklamlar... Bu alanlarda çalışmalar yapılırken belli bir etki üreten efektlerden yararlanmaya özen gösterilmelidir. Resim sanatı alanında kaliteyi ayırd edebilecek seviyeye gelmek, kendi yaratıcılıklarını kopya, sahtelik ve tekdüzelikten uzak tutmanın önemini anlamış olmak. Yaşadıkları ortamda ve genellikle Kosova çapında görsel sanatlar alanında önemli eserler ve tarih ile kültür zenginlikleri konusunda bilgi sahibi olmalıdırlar. Mensubu oldukları halkın kültür değerleri hakkında bilgi sahibi olup Türk ve Osmanlı sanat tarihi ve gelenekleri hakkında tatmin edici seviyede birikime sahip olmaları yanı sıra diğer uygarlıklarla ve kültürlerle ortak değerlerin oluşturulmasının gelenek ve tarihçesini bilmelidirler. ÖDEVLER Yaygın eğitimde şu yeteneklere sahip olması yönünde çalışılmalıdır: Şekil, renk konumunu gözetleme, farketme ve yaşama kabiliyetine erişmesi, Doğada ve toplumda gözlenen olay ve kuralların Resim sanatı ile olan irtibat ve ilişkilerini ayırd edebilmesi, Değişik malzemelerin çalışma süresinde kullanılması, Analitik gözlem ve onun resim ifadesi olarak ortaya çıkması, Estetik (güzel) değerlerin edinilmesi, Sanat eserlerinin anlamlarının kavranması. Selçuklu, Osmanlı ve Türk sanat eserleri için ilginin duyulması ve çağdaş Türk güzel sanatlar alanındaki akımlar ve onun diğer kültür ve sanat alanındaki devinimler hakkında bilgi sahibi olması. Toplum ve güzel sanatlar alanında yapıcı tavır ve davranışların ön plana çıkmasında yardımcı olması. Resim sanatı alanındaki çağdaş hareketler ve modern akınlar hakkında bilgi sahibi olması. 2
STANDARTLAR Yaygin eğitimde, Resim sanatı elemanları ve resim dili ve ifadelerini ayırd edecek doğru bir yaklaşımın oluşturulması, Sanat yaratıcılığı vasıtasıyla çok kültürlü ilişkilerin gelişmesi, Değişik ulus, din, dil, cinsiyet mensubiyetine sahip olanlar arasında eşitlik, beraberlik ve hoşgörülüğü ifade eden duyguların aşılması, Kültür hayatının zenginleştirilmesi, PROGRAM ÜNİTELERİNİN PLANLANMASI (Ders Programı) Yaygin eğitim için saptanan müfredatın, programsal içeriklerinde belirlenen temel amaçlar olarak, yaratıcı olayları algılama yetisinin aşılanması yanı sıra, resim sanatı alanında meçhulu ve gizemi keşfetmede cesur davranması ve yeniliklere götüren yolda ilerlemesi için gereken potansiyel ve enerji gücünün aşılanması yer almaktadır. Konu birimleri KOMPOZİSYON KONTRAST YEKVÜCUTLUK HAKİMİYET HEYKELTIRAŞÇILIK TASARIM GÖRSEL İRTİBAT VE ANLAŞMA ANALİZ VE DEĞERLENDİRME KOMPOZİSYON (4 ders) - Statik, dinamik, Ritm ve denge - Seçenek ve Serbest çalışma - Renk ve form açısından sade ritm-armoni kompozisyonu - Çizgi, renk, şekil düzinelerinin belli şemaya göre diziliş sistemi. Kompozisyonda güzeli fark edip ayırd etmeli, Çizdikleri resimlerde ritm ve dengeyi sağlamalı, Çizgi ve renkleri kullanarak rahatça kompozisyon yapmaları, Soyut imgelerden yararlanabilmeli, 3
KONTRAST Resim değerlerinin ritm karşıtı olarak kontrasta başvurma, Kontrasttan yararlanarak eserlerin oluşturulması Renklerin kontrast özellikleri Renklerin karşılıklı kontrast özellikleri Işık gölge, sıcak soğuk kontrast Kontrast olmasaydı insan gözü şekilleri fark edemezdi, Kontrast esere canlılık katıp onu daha zengin kılmaktadır, Kontrastan yararlanmayı bilmeli, Yedi adet olan kontrast özellikleri hakkında bilgi sahibi olmalı: 1. Işık gölge kontrastı, 2. Tamamlayıcı kontrast, 3. Aynı anlık (simültan) kontrast, YEKVÜCUTLUK (3 ders) - Kompozisyonda statik, dinamik ve dende yekvucutluk - Simetrik (formal) ve Asimetrik (informal) denge, - Biçim ve ifadede süregenlik ve yekvücutluk. - Resimin oluşumundaki tüm elemanları çizgi, şekil, biçim ile bir bütünlüğe dönüştürebilmeli, - Tüm resim elemanlar arasında mantıksal bir bağ kurabilmeli, - Gereken elemanları içermeyen ve bir bütünlüğü ifade etmeyen kompozisyonun aslında bir kompozisyon olamayacağını bilmeli, - Statik ile dinamik bütünlüğü nelerin ifade ettiğini açıklayabilmeli, - Simetrik ve asimetrik denge unsurları hakkında bilgi sahibi olmalı, - Kendi yaratıcılıkları sırasında bütünlüğü ve yekvücutluğu yakalayıp kendine has bir tarz ve ifadeyi yakalayabilmiş olmalı. HEYKELTIRAŞÇILIK (5 ders) - Güzel sanatlar olarak mimarcılık - Plastiklik derecesine göre farklılıklar, - Alçak veyüksek relef, - Tam plastik yöntemi (Heykel) ve - Heykeltıraşçılıkta kullanılan malzeme. - Heykeltıraşçılık nedir, - Plastiklik esasınca ayrım ve farkları yapabilmeli, - Relef, alçak relef ve yüksek relef nedir, 4
- Güzel sanatların bir dalı olan bu yaratıcılık dalının özellikleri ve başvurduğu çalışma teknikleri ile kullandığı malzemeler hakkında bilgi sahibi olmalı, TASARIM (3 ders) - Endüstri ve ürün tasarımı, - Tasarım süreci, Vizüel (görsel) irtibat ve anlaşma (2 ders) - İşaretlerin psikolojik ve sosyolojik etkileri, Çağdaş dünyada simgelerin rolü, - Simge olarak renkler, Simgelerin şekillendirilmesi (Piktogrami) - Sanayi endüstri dizaynının önünde hangi ödevler durmaktadır, - Sanayi üretimi olarak üretilecek cisimlerin tasarımları yapılırken gözönünde bulundurulması gereken özellikler: amaç, strüktür ve temel özellikler, - Dizaynın kapsadığı alanlar, - Simgeler (Piktogramlar) nedir ve onların insanın yaşamındaki rolü, DEĞERLENDİRME (2 ders) - Eleştiri ve iletişim, - Estetik (güzellik) yönünde araştırmalar. - Mensup oldukları ulusun sanatsal değerleri yanı sıra etrafında bulunan diğer halkların yaratıcılıkları hakkında da düşüncelerini ileri sürebilmeli, - Resim galerisi, müze ve sergileri gezdikleri sırada gördükleri eserler hakkında bir sonuca varıp görüş beyan edebilmeli, - Resim sanatında damgasını vuran ünlü resamlar ve onların eserlerini tanımalı, - Güzel sanatlara ilişkin literatürden yararlanmayı bilmeli ve onun içeriği ve reprodüksiyonlarını kendini yetiştirmede kullanabilmeli, RESİM ALANLARI, ELEMANLAR, TEKNİK VE MALZEMELER 1. Resim çizme - İfade aracı olarak çizgi, - Çizgi çizgi ve ritm uyumu - Doğada görülen olay olarak çizgi - Zaman ve mekan işlevinde çizgi Resim elemanları: Form, Hareket, Kompozisyon Çizme teknikleri: Kalem, tuş, kombine çalışma... Malzeme: Kâğıt, kalem, pene, fırça... 5
2. Resim yapma Renkler Renk kuşağı (Spektar) Renk Hromatik renkler Renk Ahromatik renkler Renk - Tonalite Renk Valer Renk Ayrımlar: soğuk ve sıcak renkler İfade aracı olarak renk Renk Malzemede ahengin (armoninin) sağlanması Resim elemanları: Renk, Valer, Uzay, Kompozisyon, Ahenk Resim teknikleri: Akvarel, Tempera, Guvaş, Kolaj, Vitraj, Mozaik, Pastel, Akrilik, Kombine Teknikler Malzeme: Kâğıt, Karton, Fırça, Palet, Tempera Renkler, Akvarel, Karma Malzeme, Plastik, Taş... 3. Heykeltıraçşılık: Heykeltıraçşılık Bir unsur olarak form Heykeltıraçşılık Bir unsur olarak hacim Heykeltıraçşılık Üç boyutluluk ve onun anlamı Heykeltıraçşılık Relef Doğa ürünü olarak Heykeltıraçşılık Fikir ürünü olarak Heykeltıraçşılık Resim elemanları: Form, Relef, Kompozisyon, Hareket Teknikler: Odun, Balçık, Plastelin, Alçı, Kil, Taş... Malzeme: Odun, Balçık, Plastelin, Tel, Alçı, Kil, Taş... 4. Grafik - Yüksek baskı - Düz baskı - Derin baskı - Monotipi Resim elemanları: Kontrast, Kompozisyon, Armoni, Tekstür Grafik teknikleri: Alçı Oyma, Saç Baskı, Bakır Baskı, Monotipi... Malzeme: Kâğıt, Renk, Linoleum, Alçı, Karton... 5. Güzel sanatlar - Rozet ornament - Afiş - Kitap düzenleme - Kolaj - Vitraj - Mozaik 6
- Seramik - Medya yaratıcılığı Resim elemanları: Kompozisyon, Simge, Hareket, Ritm, Kontrast, Tekstür Teknik: Kolaj, Vitraj, Mozaik, Afiş, İlüstrasyon, Kitap Kapağı, Teknik Dizayn, Sanayi Tasarımı Malzeme: Renk, Kâğıt, Renkli Taş, Renkli Kâğıt, Karışık Malzeme... 6. Estetik (güzellik) değerlendirmesi: - Çoğaltma prodüksiyon, çalışmalar - Ad yapmış sanatçılar hakkında fikir değiş tokuşu RESİM ESERLERİ - Kosova, Türkiye ve dünya çapındaki resim sanatı alanındaki şaheserler Sanatçılar: Dunya ve Kosova da ün yapmış sanatçılar hakkında bilgi sahibi olmalı Tarihi anıtlar: İstanbul (Sultanahmet Camii, Süleymaniye Camii, Ayasofya, Topkapı Sarayı, Yerebatan Sarayı, Dolmabahçe Sarayı); Priştine Fatih Camisi ve Çarşı Camisi, Prizren Sinan Paşa Camisi, Prizren Hamamı ve Taşköprüsü, İpek Patrikhanesi, Graçanitsa Manastırı. İLHAM (ESİN) VE DÜRTÜ - İnsan çevresi, doğal şekiller, uzay, doğa değişiklikleri, - Diğer derslerin içeriklerinden kaynaklanan ilham, - Edebi eserlerden kaynaklanan ilham, - Tarihi olaylar ve halk geleneklerinden esin, - Kosova kültür mirasından ve burada yaşayan Türklerin varlıklarını ifade eden kültür zenginliği ve mirası, - İnsanın iç dünyasından gelen ilham. ÇALIŞMA ŞEKİLLERİ - Bireysel olarak çalışma, Cephe yöntemiyle çalışma, Medya üzerinde çalışma. KAZANIMLAR - Kompozisyonda güzelliği saptayıp ayırt etme, - Canlı ve cansız doğa arasındaki farkları bilmeli, - Çizgiler sayesiyle tasarı yapma, renkleri ve onun yoğunluklarını ayırd etme, - Ritm ve dengeyi sağlayacak unsurları tanımlama, - Kontrast, yekvücutluk ve hakimiyet vasıflarını ayırd etme, - Yekvücutluğun kompozisyonun temel değerini oluşturduğunu bilmesi, 7
- Pratik çalışma dahil heykeltıraşçılık teknikleri hakkında bilgi sahibi olması, - Dizayn ve sanayi dizaynının ne olduğunu bilmeli, - Simgelerin (Piktogram) ne olduğunu bilmeli ve bazı problem ve ödevleri çözecek düzeye erişmeli, - Kendisinin ve diğerlerinin çalışmalarını değerlendirebilmeli, - Öğrencilerde gözleme kabiliyeti aşılanarak hayal edilmiş sahnelerde veya resim eserlerinde esas strüktürü ve yapıyı ayırd etmek ve şekillerin kuramına göre resim eserlerinin açıklamasını yapabilmek, - Resim sanatındaki esas unsurları tanıması ve bireysel veya toplu bir şekilde belli bir alanı düzenleyebilme yetisine sahip olması, - Kosova daki sanat değerleri ve kültür varlığının değeri hakkında sağlıklı fikirlere sahip olması, - Bu alanda gereken eğitimi alırken sanatın evrensel çapta gelişmesini yakından izleme ve tertiplenen değişik kültür olaylarını takip etmeli. DEĞERLENDİRME VE NOTLAMA Tüm konusal bölümlerin işlenmesi sırasında öğretmenin görevi sadece yönlendiriciden ibarettir. Yaygın eğitimi çalışamaları sırasında öğrencileri destekleyen öğretmen, onların gelişmesi ve ilerlemesinde yardımcı olmalıdır. Kosova da yaratılan resim sanatı alanında kaydedilen değerler hakkında öğrencinin doğru bilgi alması ve yönlendrilmesi gerekir. Öğrenci: Sunulan ders programlarından hareket ederek sanat eserlerinde resim değerlerini farketme ve algılama kabiliyetine erişmeli. Diğer yandan etrafında olup bitenleri gözleyerek kompozisyon ilkelerini geliştirecek aşamaya ulaşmalı. Yaratıcılık sırasında orijinalliği önplana çıkararak resim ile ilgili sorunlara duyarlılık göstermelidir. Aynı zamanda resim yaparken gözden kaçabilecek eksiklikleri fark edip ortadan kaldırma kabiliyetine ulaşmalı. Resim alanında çalışmalarını sürdürürken ugulayacağı teknik ve tercih edeceği uygun malzemelerin seçilmesini yapabilmeli ve bu sayede etrafını saran dünya hakkında görüşünü resimleri sayesiyle yansıtabilmeli. Resimlerin içeriği, konusu, işlendiği tekniği, estetik değerleri, sanat açısından taşıdığı mesajları bilmesi gereken öğrenci Kosova da yaratılan sanat eserleri için özel ilgi göstermelidir. İşe karşı sorumlu davranarak, yaratıcı çizgisinde bağımsız ve kararlı olmalıdır. SERGİLERİN ÖRGÜTLENMESİ VE ONLARIN ZİYARET EDİLMESİ Sergi, müze, galeri, kültür merkezlerinin ve resim sanatıyla ilgili diğer ziyaretlerin yapılması ve benzer manifestasyonların okullar ve diğer yerlerde örgütlenmesi yönünde çaba harcanmalıdır. Bu yönde yapılacak çabalar resim dersi ile ilgili ders plan ve programları ile müfredatın gerçekleştirilmesinin bir parçası olarak sayılmaktadır. 8