HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI 2010 Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI TEMMUZ 2010
MÜSTEŞAR SUNUŞU Hesap verme sorumluluğu ilkesi çerçevesinde; 5018 sayılı Kanun un 30 uncu maddesi, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, bütçelerinin ilk altı aylık uygulama sonuçlarını, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini kamuoyuna açıklamalarını öngörmektedir. Söz konusu düzenleme ile, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde ve bütçe uygulamalarında saydamlığın ve hesap verilebilirliğin artırılması ve kamuoyunun kamu idareleri üzerindeki genel denetim ve gözetim fonksiyonunun gerektiği şekilde gerçekleştirilmesinin sağlanması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri arasında yer alan Hazine Müsteşarlığının, yılın ilk altı aylık dönemine ilişkin bütçe uygulamaları, ikinci altı aya ilişkin beklentileri ve hedefleri ile faaliyetlerinin yer aldığı 2010 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu kamuoyunun bilgisine sunulmuştur. İbrahim H. ÇANAKCI Müsteşar 2
İÇİNDEKİLER I. OCAK-HAZİRAN 2010 DÖNEMİ BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI... 4 1.1. BÜTÇE GİDERLERİ... 7 1.1.1. Personel Giderleri... 7 1.1.2. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri... 8 1.1.3. Mal ve Hizmet Alım Giderleri... 9 1.1.4. Faiz Giderleri... 10 1.1.5. Cari Transferler... 11 1.1.6. Sermaye Giderleri... 12 1.1.7. Sermaye Transferleri... 12 1.1.8. Borç Verme... 13 II. OCAK-HAZİRAN 2010 DÖNEMİNDE YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER... 14 2.1. Borçlanma, Nakit ve Risk Yönetimi... 14 2.2. Kamu İktisadi Teşebbüsleri... 15 2.3. Yatırım Ortamının İyileştirilmesi... 15 2.4. Bilgi Teknolojileri Projeleri... 16 2.5. Denetim Faaliyetleri... 17 III. TEMMUZ-ARALIK 2010 DÖNEMİNDE YÜRÜTÜLECEK FAALİYETLER... 18 IV. 2010 YIL SONU TAHMİNLERİ... 20 VI. BÜTÇE GİDERLERİNİN GELİŞİM TABLOSU... 21 3
I. OCAK-HAZİRAN 2010 DÖNEMİ BÜTÇE UYGULAMA SONUÇLARI 31 Aralık 2009 tarih ve 27449 sayılı mükerrer Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5944 sayılı 2010 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Hazine Müsteşarlığına yaklaşık 69,89 milyar TL ödenek tahsis edilmiştir. Ocak-Haziran 2010 döneminde, tahsis edilen miktarın %45,90 ına tekabül eden 32,08 milyar TL kullanılmıştır. Bu dönemde Faiz Giderleri (28,02 milyar TL), Hazine Müsteşarlığının ilk altı aylık bütçe harcamalarının %87,36 sını oluşturmuştur. Cari Transferler (2,15 milyar TL) ve Borç Verme (1,8 milyar TL) ise Faiz Giderlerinden sonra Ocak-Haziran 2010 döneminde Müsteşarlığın diğer iki önemli harcama kalemi olmuştur. Hazine Müsteşarlığı 2009 ve 2010 yılı bütçe giderlerinin ekonomik sınıflandırmaya göre ilk altı aylık gerçekleşmeleri karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda sunulmuştur. Ocak- Haziran dönemi gerçekleşme oranları incelendiğinde; Mal ve Hizmet Alım Giderleri, Cari Transferler, Sermaye Giderleri, Sermaye Transferleri ile Borç Verme kalemlerinde kayda değer bir azalma olduğu dikkat çekmektedir. Tablo 1 - Hazine Müsteşarlığı Gider Bütçesi ve Harcamaları GİDER TÜRÜ 2009 (Toplam Harcama) 2009 Yılı Ocak-Haziran Dönemi 2010 Bütçe (KBÖ) 2010 Yılı Ocak-Haziran Dönemi Ocak-Haziran Dönemi Gerçekleşme Oranı (%)* Artış Oranı 2009 2010 (%) ** PERSONEL GİDERLERİ 63.916.957 33.496.493 69.389.000 36.386.832 52,41 52,44 0,03 SOS. GÜV. KUR.LARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 5.351.756 2.825.734 8.313.000 4.632.924 52,80 55,73 2,93 167.519.843 73.630.872 319.389.000 50.076.850 43,95 15,68-28,27 FAİZ GİDERLERİ 53.200.890.879 27.231.856.828 56.750.000.000 28.026.590.643 51,19 49,39-1,80 CARİ TRANSFERLER 6.215.734.153 3.241.627.446 6.782.036.000 2.154.824.504 52,15 31,77-20,38 SERMAYE GİDERLERİ 1.622.264 650.030 18.500.000 387.742 40,07 2,10-37,97 SERMAYE TRANSFERLERİ 337.161.167 22.780.903 225.000.000 4.000.000 6,76 1,78-4,98 BORÇ VERME 3.643.219.382 1.927.053.086 5.719.250.000 1.803.916.590 52,89 31,54-21,35 TOPLAM 63.635.416.400 32.533.921.390 69.891.877.000 32.080.816.086 51,13 45,90-5,22 * 2009 yılı için (2009 Yılı Ocak-Haziran Gerçekleşme/2009 Yılı Gerçekleşme Toplamı*100); 2010 yılı için (2010 Yılı Ocak-Haziran Gerçekleşme/2010 Yılı Başlangıç Ödeneği*100) formülüyle hesaplanmıştır. ** 2010 ve 2009 yılları Ocak-Haziran Dönemi Gerçekleşme Oranı (%) farkı 4
Tablo 2 - Ocak-Haziran Dönemi Bütçe Giderleri (Gerçekleşme) Değişimi GİDER TÜRÜ Ocak-Haziran Dönemi 2009 2010 Değişim (%) PERSONEL GİDERLERİ 33.496.493 36.386.832 8,63% SOS. GÜV. KUR.LARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ 2.825.734 4.632.924 63,95% MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 73.630.872 50.076.850-31,99% FAİZ GİDERLERİ 27.231.856.828 28.026.590.643 2,92% CARİ TRANSFERLER 3.241.627.446 2.154.824.504-33,53% SERMAYE GİDERLERİ 650.030 387.742-40,35% SERMAYE TRANSFERLERİ 22.780.903 4.000.000-82,44% BORÇ VERME 1.927.053.086 1.803.916.590-6,39% TOPLAM 32.533.921.390 32.080.816.086-1,39% Tablo 2 de, yılın ilk yarısına ilişkin gerçekleşme rakamları dikkate alındığında, Hazine Müsteşarlığının bütçe harcamalarının 2010 yılında bir önceki yılın aynı dönemine göre 453,10 milyon TL azalarak 32,08 milyar TL seviyesine indiği görülmektedir. Bu duruma neden olan temel gelişme; Ocak-Haziran 2010 döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, Mal ve Hizmet Alım Giderleri, Cari Transferler, Sermaye Transferleri ile Borç Verme kalemlerinde meydana gelen, sırasıyla, %31,99 luk, %33,53 lük, %82,44 lük ve %6,39 luk azalışlardır. Tablo 3 te Hazine Müsteşarlığının faaliyetlerini gerçekleştirmek için yapmış olduğu operasyonel harcamalar ve bu harcamaların bir önceki yıla göre değişimi sunulmaktadır. 2010 yılı Ocak-Haziran dönemi için, %75,45 ile Personel Giderleri en büyük harcama kalemini oluşturmaktadır. Söz konusu tabloda Mal ve Hizmet Alım Giderleri içerisine, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alım Giderleri (28 milyon TL) ile Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü tarafından kullanılan Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) (15,25 milyon TL) dahil edilmemiştir. Bu şekilde hesaplanan harcamalar 2010 yılı ilk altı aylık döneminde, bir önceki senenin aynı dönemine göre %7,16 artmıştır. Tablo 3 - Ocak-Haziran Dönemi Operasyonel Giderleri (Gerçekleşme) Değişimi GİDER TÜRÜ Ocak-Haziran Dönemi Değişim Toplamdaki Payı (%) 2009 2010 (%) 2009 2010 PERSONEL GİDERLERİ 33.496.493 36.386.832 8,63% 74,43% 75,45% SOS. GÜV. KUR.LARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ 2.825.734 4.632.924 63,95% 6,28% 9,61% MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 8.030.571 6.818.516-15,09% 17,84% 14,14% SERMAYE GİDERLERİ 650.030 387.742-40,35% 1,44% 0,80% TOPLAM 45.002.827 48.226.015 7,16% 100,00% 100,00% Tablo 4 te ilgili mevzuatla Hazine Müsteşarlığına verilen görevler için yapılan harcamalar sunulmaktadır. Anılan harcamalar içerisinde % 87,49 ile Faiz Giderleri en büyük harcama kalemini oluşturmaktadır. Anılan tabloda (Diğer) Mal ve Hizmet Alım Giderleri başlığı altında Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) ile Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alım Giderleri sunulmaktadır. Sonuç olarak, ilgili mevzuatla verilen görevler çerçevesinde, 2010 5
yılının ilk altı ayında yapılan harcamalar bir önceki yılın aynı dönemine göre ağırlıklı olarak Cari Transferler harcamalarındaki azalışa paralel olarak %1,40 oranında azalmıştır. Tablo 4 - İlgili Mevzuatla Verilen Görevler Çerçevesinde Yapılan Harcamalar (Ocak-Haziran) Ocak-Haziran Dönemi Değişim Toplamdaki Payı (%) GİDER TÜRÜ 2009 2010 (%) 2009 2010 FAİZ GİDERLERİ 27.231.856.828 28.026.590.643 2,92% 83,82% 87,49% CARİ TRANSFERLER 3.241.627.446 2.154.824.504-33,53% 9,98% 6,73% BORÇ VERME 1.927.053.086 1.803.916.590-6,39% 5,93% 5,63% (DİĞER) MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ* 65.719.876 43.258.334-34,18% 0,20% 0,14% SERMAYE TRANSFERLERİ 22.780.903 4.000.000-82,44% 0,07% 0,01% TOPLAM 32.489.038.139 32.032.590.071-1,40% 100,00% 100,00% * Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) ile Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alım Giderlerinden oluşmaktadır. Şekil 1 de, 2009 ve 2010 yılları Ocak-Haziran dönemleri için ekonomik sınıflandırmaya göre bütçe ödeneklerinin kullanım oranları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Ödenek kullanım oranları; 2009 yılı için, Ocak-Haziran dönemi gerçekleşme rakamlarının yıl sonu gerçekleşme rakamına oranı; 2010 yılı için ise Ocak-Haziran dönemi gerçekleşme rakamlarının yıl sonu gerçekleşme tahminine oranı şeklinde hesaplanmıştır. Şekilde de görüleceği üzere, 2010 yılı ilk altı ayında sadece Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri kaleminde ödenek kullanım oranı %50 nin üzerinde gerçekleşmiştir. 2010 yılı Ocak-Haziran döneminde yıl sonu gerçekleşme tahmininin (69,83 milyar TL) %45,94 lük kısmı (32,08 milyar TL) kullanılmış olup, 2009 yılı için ilk 6 aylık kullanım oranının 1 (%51,13) altında kalınmıştır. 1 İlk 6 aylık gerçekleşme / yıl sonu gerçekleşmesi 6
Şekil 1 - İlk 6 Aylık Dönemde Bütçe Ödeneklerinin Kullanım Oranları * Ödenek Kullanım Oranları TOPLAM 45,94% 51,13% BORÇ VERME 36,63% 52,89% SERMAYE TRANSFERLERİ 1,27% 6,76% SERMAYE GİDERLERİ 1,59% 40,07% CARİ TRANSFERLER 29,05% 52,15% FAİZ GİDERLERİ MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 15,70% 43,95% 49,39% 51,19% SOS. GÜV. KUR.LARINA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ 52,53% 52,80% PERSONEL GİDERLERİ 49,40% 52,41% 2010 2009 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% * Ödenek Kullanım Oranı: Gerçekleşen Harcamalar / Yıllık Toplam Ödenek 1.1. BÜTÇE GİDERLERİ 1.1.1. Personel Giderleri Hazine Müsteşarlığı 2010 yılı bütçesine Personel Giderleri için 69,4 milyon TL ödenek tahsis edilmiştir. Yılın ilk altı aylık döneminde anılan gider kaleminden 36,4 milyon TL harcanmış olup, bu harcama yıllık toplam ödeneğin %52,44 üne tekabül etmektedir. Tablo 5 te de görüleceği üzere Ocak-Haziran döneminde Personel Giderleri 2010 yılında, 2009 yılına göre %8,63 lük artış göstermiştir. Ocak-Haziran 2010 döneminde personel harcamalarının %55,76 sını sözleşmeli personel için yapılan harcamalar oluştururken, memurlar için yapılan harcamaların payı %41,43 olmuştur. 7
Tablo 5 - Ocak-Haziran Dönemi Personel Giderleri Ocak-Haziran Dönemi PERSONEL GİDERLERİ 2009 2010 Değişim (%) SÖZLEŞMELİ PERSONEL * 17.822.427 20.290.474 13,85% MEMURLAR ** 14.547.549 15.074.111 3,62% İŞÇİLER 0 0 0 GEÇİCİ PERSONEL 0 0 0 DİĞER PERSONEL 1.126.516 1.022.247-9,26% TOPLAM 33.496.493 36.386.832 8,63% * Sözleşmeli Personel: Kadro Karşılığı Sözleşmeli Personel, (Müsteşar, Müsteşar Yrd., Genel Md., Kurul Bşk., Darphane ve Damga Matbaası Genel Md., I. Hukuk Müşaviri, Müsteşarlık Müşaviri, Müstakil Daire Başkanı, Genel Md. Yrd., Daire Başkanı, Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri, Şube Müdürü, Hazine Uzmanı, Hazine Uzman Yrd., Hukuk Müşaviri, Programlayıcı, Çözümleyici), Kadrosuz Sözleşmeli Personel. ** Memurlar: Hazine Kontrolörü, Sigorta Denetleme Uzmanı, Stajyer Hazine Kontrolörü, Sigorta Denetleme Uzman Yrd., Mali Hizmetler Uzmanı, Mali Hizmetler Uzman Yrd., Şef, Mühendis, Mimar, Aktüer ve Diğer Memurlar. Aşağıdaki şekilde, 2009 ve 2010 yıllarının ilk altı aylık dönemleri için personel giderlerinin aylık seyirleri karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Şekil 2 - Ocak-Haziran Dönemi Personel Giderleri Personel Giderleri 10.000.000 9.000.000 8.000.000 9.148.706 8.257.006 7.000.000 6.000.000 5.000.000 5.040.278 4.954.454 6.522.996 5.871.047 4.848.423 5.871.975 5.841.938 4.000.000 4.548.241 4.538.553 4.439.707 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0 2009 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 2010 1.1.2. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri Ocak-Haziran 2010 döneminde, 2009 yılının ilk altı aylık dönemine göre %63,95 lik artış göstererek 4,63 milyon TL olmuştur. 2009 yılının ilk altı ayında %52,80 olan gerçekleşme oranı, 2010 yılının ilk altı ayında %55,73 olmuştur. 8
1.1.3. Mal ve Hizmet Alım Giderleri Hazine Müsteşarlığına mal ve hizmet alımlarına yönelik olarak 2010 yılı için 319,38 milyon TL ödenek tahsis edilmiştir. İlk altı aylık dönemde, söz konusu tutarın 50 milyon TL lik kısmı (% 15,68) harcanmıştır. Ocak-Haziran 2010 döneminde Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) 15,25 milyon TL, Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alımları ise 28 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Tablo 6 - Ocak-Haziran Dönemi Mal ve Hizmet Alım Giderleri MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ Ocak-Haziran Dönemi 2009 2010 Değişim (%) ÜRETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI 34.190.278 28.004.610-18,09% TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI 1.698.068 1.647.032-3,01% YOLLUKLAR 680.466 876.533 28,81% GÖREV GİDERLERİ 3.790 15.912 319,79% HİZMET ALIMLARI 35.411.701 18.861.451-46,74% TEMSİL VE TANITMA GİDERLERİ 76.228 67.028-12,07% MENKUL MAL, GAYRIMADDİ HAK ALIM, BAKIM VE ONARIM GİDERLERİ 298.730 237.410-20,53% GAYRIMENKUL MAL BAKIM VE ONARIM GİDERLERİ 34.057 38.335 12,56% TEDAVİ VE CENAZE GİDERLERİ 1.237.554 328.539-73,45% TOPLAM 73.630.872 50.076.850-31,99% Tablo 6 da Mal ve Hizmet Alım Giderleri içerisinde Hizmet Alımları kaleminin %46,74 oranında azaldığı görülmektedir. Söz konusu harcamadaki azalışın temel nedeni, 2010 yılı Ocak-Haziran döneminde Hizmet Alımları kaleminde yer alan Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) giderlerinin (15,25 milyon TL) 2009 yılı aynı dönemindeki tutara (31,6 milyon TL) göre %51,75 oranında azalmasıdır. Şekil 3 te Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) ve Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alımları haricindeki mal ve hizmet alım giderleri, 2009 ve 2010 Ocak-Haziran dönemleri için karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. 9
Şekil 3 Ocak-Haziran Dönemi Mal ve Hizmet Alım Giderleri * Mal ve Hizmet Alım Giderleri 3.000.000 2.500.000 2.380.964 2.098.780 2.000.000 1.500.000 1.185.404 1.406.289 1.669.108 994.654 1.315.615 1.000.000 573.654 1.053.441 1.212.044 500.000 350.162 489.396 0 2009 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 2010 * Borç Yönetimi Hizmetleri (Hizmet Alımları) ile Üretime Yönelik Mal ve Hizmet Alımları kalemleri hariç tutulmuştur. 1.1.4. Faiz Giderleri 2010 yılı bütçesinde Faiz Giderleri kalemi için 56,75 milyar TL ödenek ayrılmış ve ilk altı aylık dönemde ödeneğin 28,02 milyar TL lik kısmı kullanılmıştır. Buna ek olarak, Tablo 7 de Faiz Giderleri kaleminin toplamda, 2010 yılı ilk yarısında 2009 un aynı dönemine göre %2,92 oranında arttığı gözlenmektedir. Bu durum Diğer İç Borç Faiz Giderleri ile İskonto Giderleri kalemlerindeki artışlardan kaynaklanmaktadır. Şekil 4 te 2009 ve 2010 yılları Ocak- Haziran dönemi Faiz Giderlerinin aylık seyirleri verilmektedir. Tablo 7 - Ocak-Haziran Dönemi Faiz Giderleri FAİZ GİDERLERİ Ocak-Haziran Dönemi 2009 2010 Değişim (%) KAMU KURUMLARINA YAPILAN İÇ BORÇ FAİZ ÖDEMELERİ 1.280.575.205 888.948.773-30,58% DİĞER İÇ BORÇ FAİZ GİDERLERİ 22.242.471.943 23.667.776.576 6,41% DIŞ BORÇ FAİZ GİDERLERİ 3.673.907.440 3.301.435.793-10,14% İSKONTO GİDERLERİ 34.902.240 168.429.501 382,58% KISA VADELİ NAKİT İŞLEMLERE AİT FAİZ GİDERLERİ 0 0 0 TÜREV ÜRÜN GİDERLERİ 0 0 0 TOPLAM 27.231.856.828 28.026.590.643 2,92% 10
Şekil 4 - Ocak-Haziran Dönemi Faiz Giderleri Faiz Giderleri 12.000.000.000 10.000.000.000 9.894.401.711 8.000.000.000 6.000.000.000 4.000.000.000 2.000.000.000 0 2009 2010 6.164.634.719 3.765.260.515 6.238.839.601 5.180.178.835 4.501.939.926 4.917.692.329 4.423.532.612 3.111.569.868 2.150.568.718 3.790.428.844 1.119.399.793 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 1.1.5. Cari Transferler 2010 yılı bütçesinde Cari Transferler için yaklaşık 6,78 milyar TL ödenek ayrılmış olup Tablo 8 de görüleceği üzere, 2010 Ocak-Haziran döneminde bu ödeneğin %31,77 sine karşılık gelen 2,15 milyar TL harcanmıştır. 2010 yılı ilk yarısında söz konusu harcamalar 2009 yılının aynı dönemine göre görev zararları ödemelerindeki azalışa paralel olarak %33,53 oranında azalmıştır. Tablo 8 - Ocak-Haziran Dönemi Cari Transferler CARİ TRANSFERLER Ocak-Haziran Dönemi 2009 2010 Değişim (%) GÖREV ZARARLARI 2.214.477.276 1.232.753.926-44,33% HAZİNE YARDIMLARI 747.640.710 672.198.920-10,09% KAR AMACI GÜTMEYEN KURULUŞLARA YAPILAN TRANSFERLER 58.000 57.880-0,21% HANE HALKINA YAPILAN TRANSFERLER 187.339.048 101.914.659-45,60% DEVLET SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINDAN HANE HALKINA YAPILAN FAYDA ÖDEMELERİ 0 0 0 YURT DIŞINA YAPILAN TRANSFERLER 92.112.411 147.899.119 60,56% GELİRLERDEN AYRILAN PAYLAR 0 0 0 TOPLAM 3.241.627.446 2.154.824.504-33,53% Kamu iktisadi teşebbüslerine ve kamu bankalarına ilgili mevzuat çerçevesinde verilen görevler kapsamında mahrum olunan kârı da içeren zararın karşılanması amacıyla, Görev Zararları adı altında 2010 yılı ilk altı ayında 1,23 milyar TL harcanmıştır. Bütçeden, karşılıksız olarak, ilgili mevzuatına göre ve kaynak aktarılan kurumların bütçe açıklarının finansmanı gibi amaçlarla özel bütçe kapsamındaki idarelere (Merkezi 11
Finans ve İhale Birimi) ve fonlara (Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu, İşsizlik Sigortası Fonu) yapılan cari nitelikli Hazine yardımlarına ilişkin ödemeleri kapsayan Hazine Yardımları kaleminden Ocak-Haziran 2010 döneminde 672 milyon TL harcama yapılmıştır. 1.1.6. Sermaye Giderleri 2010 yılı bütçesinde Sermaye Giderleri için 18,5 milyon TL ödenek ayrılmış olup, Tablo 9 da görüleceği üzere, 2010 Ocak-Haziran döneminde bu ödeneğin %2,10 una karşılık gelen yaklaşık 388 bin TL harcanmıştır. 2009 yılının aynı döneminde anılan kalemdeki harcama 650 bin TL olmuştur. Bahsi geçen dönemdeki 388 bin TL lik sermaye gideri harcaması; cari nitelikli olmayan Mamul Mal Alımları (büro mefruşat, işyeri makine-teçhizat ve bilgisayar alımları), Gayri Maddi Hak Alımları ve Menkul Malların Büyük Onarım Giderleri için kullanılmıştır. Tablo 9 - Ocak-Haziran Dönemi Sermaye Giderleri SERMAYE GİDERLERİ Ocak-Haziran Dönemi 2009 2010 Değişim (%) MAMUL MAL ALIMLARI 216.936 186.906-13,84% MENKUL SERMAYE ÜRETİM GİDERLERİ 0 0 0 GAYRİ MADDİ HAK ALIMLARI 178.900 185.659 3,78% GAYRİMENKUL ALIMLARI VE KAMULAŞTIRMA 0 0 0 GAYRİMENKUL SERMAYE ÜRETİM GİDERLERİ 0 0 0 MENKUL MALLARIN BÜYÜK ONARIM GİDERLERİ 26.602 15.176-42,95% GAYRİMENKUL BÜYÜK ONARIM GİDERLERİ 227.592 0-100,00% STOK ALIMLARI 0 0 0 DİĞER SERMAYE GİDERLERİ 0 0 0 TOPLAM 650.030 387.742-40,35% 1.1.7. Sermaye Transferleri 2010 yılı bütçesinde Sermaye Transferleri için 225 milyon TL ödenek ayrılmış olup Tablo 10 da görüleceği üzere, 2010 Ocak-Haziran döneminde bu ödeneğin %1,78 ine karşılık gelen 4 milyon TL lik kısmı harcanmıştır. Yurt İçi Sermaye Transferleri kaleminden 2010 yılının ilk yarısında herhangi bir harcama yapılmamıştır. Tablo 10 - Ocak-Haziran Dönemi Sermaye Transferleri Gideri Ocak-Haziran Dönemi SERMAYE TRANSFERLERİ 2009 2010 Değişim (%) YURT İÇİ SERMAYE TRANSFERLERİ 22.780.903 0-100,00% YURT DIŞI SERMAYE TRANSFERLERİ 0 4.000.000 0 TOPLAM 22.780.903 4.000.000-82,44% 12
1.1.8. Borç Verme 2010 yılı bütçesinde Borç Verme kalemi için yaklaşık 5,72 milyar TL ödenek ayrılmıştır. Tablo 11 de görüleceği üzere, 2010 Ocak-Haziran döneminde bu ödeneğin %31,54 üne karşılık gelen 1,80 milyar TL harcanmıştır. Söz konusu harcama; Kamu İktisadi Teşebbüsleri Genel Müdürlüğü tarafından KİT lere yapılan sermaye transferlerinden (Yurt İçi Borç Verme) ve Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürlüğü tarafından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ne yapılan aktarımlardan 2 oluşmaktadır. Tablo 11 - Ocak-Haziran Dönemi Borç Verme Giderleri Ocak-Haziran Dönemi 08 - BORÇ VERME 2009 2010 Değişim (%) YURT İÇİ BORÇ VERME 1.714.053.086 1.491.441.590-12,99% YURT DIŞI BORÇ VERME 213.000.000 312.475.000 46,70% TOPLAM 1.927.053.086 1.803.916.590-6,39% 2 KKTC tarafından uygulanmakta olan Yeniden Yapılandırma ve Ekonomik Kalkınma Programı çerçevesinde ülkemiz ile KKTC arasında imzalanan Ekonomik ve Mali İşbirliği Protokolü ile KKTC Hükümetine mali destek sağlanmaktadır. Söz konusu destek Türkiye Cumhuriyeti Teknik Heyeti tarafından aylık olarak Ankara da yapılan toplantılar neticesinde değerlendirilmekte ve Kıbrıs işlerinden sorumlu Bakanın önerisi üzerine Müsteşarlığımızca KKTC ye aktarılmaktadır. 13
II. OCAK-HAZİRAN 2010 DÖNEMİNDE YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER Bu bölümde, Ocak-Haziran 2010 döneminde Hazine Müsteşarlığında kamu hizmet kalitesinin yükseltilmesi, reform projelerinin gerçekleştirilmesi, bütçe giderlerinde tasarruf ve etkinlik sağlanması amacıyla yürütülen faaliyetlere, temel politika ve mevzuat değişikliklerine yer verilmiş ve gelinen aşamalar itibarıyla değerlendirmeler yapılmıştır. Söz konusu dönemde yürütülen birim faaliyetlerine ise 2010 Yılı Faaliyet Raporu nda ayrıntılı olarak yer verilecektir. 2.1. Borçlanma, Nakit ve Risk Yönetimi Hazine Müsteşarlığı 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile verilen görevleri 2010 yılı ilk 6 ayında başarıyla yerine getirmiştir. Risk Hesabı ndan ilk altı ay sonunda harcama gerçekleşmemiştir. Bunun nedeni, bütçe döneminde öngörülen birtakım risklerin ortaya çıkmamasıdır. Ocak-Haziran 2010 döneminde, 4749 sayılı Kanun Kapsamında Dış Finansman Sağlanmasına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmeliğin 18 inci maddesinde yer alan raporlama hükümlerine ek olarak, Dış Borç Ödeme Hesabı (DBÖH) olan mahalli idarelerden 3 er aylık dönemler itibarıyla söz konusu hesaba ilişkin olarak elde edilen gelirlere ait tabloların kurumların gelir mizanları ile birlikte Hazine Müsteşarlığına gönderilmesi talep edilmiş ve gönderilen tablolar ile hesaba ilişkin işlemlerin izlenmesinde etkinlik sağlanmaya çalışılmıştır. Küresel mali kriz nedeniyle şirketlerin bankalara olan borçlarının yeniden yapılandırılmasına yönelik olarak 2009 yılında başlatılan çalışmalar sonucunda, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) in kriz nedeniyle oluşan finansman sıkıntısının giderilmesi amacıyla kredi garanti kurumlarına Hazine desteği sağlanmasına karar verilmiş ve bu amaçla bir takım düzenlemeler hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda, 24/06/2009 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan 5909 sayılı Kanun la, 4749 sayılı Kanun a geçici bir madde eklenmiş ve kredi garanti kurumlarına 1 milyar TL ye kadar nakit kaynak aktarmak ve/veya özel tertip Devlet iç borçlanma senedi ihraç etmek için yetki alınmıştır. 4749 sayılı Kanun un geçici 20 nci maddesine dayanılarak hazırlanan ve sağlanacak desteğin usul ve esaslarını düzenleyen 2009/15197 sayılı Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanacak Hazine Desteğine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar ise 15/07/2009 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Yapılan bu düzenlemeler kapsamında Hazine desteği verilecek ilk kredi 14
garanti kurumu olarak Türkiye de faaliyet gösteren Kredi Garanti Fonu A.Ş. (KGF) belirlenmiştir. Ocak-Haziran 2010 döneminde KGF tarafından Hazine kefaleti ile sağlanmış olan kredilere ilişkin gerekli veriler temin edilmiş ve Hazine kefaletinin söz konusu olduğu yükümlülükler takip edilmiştir. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Nakit Taleplerinin Tespitine İlişkin Yönetmelik kapsamında, kurumların nakit taleplerini internet üzerinden iletilebilmelerini teminen Nakit Talebi Aktarım Sistemi (NTAS) çalışmaları yapılmış ve sistemin pilot uygulaması devreye girmiş olup, sistemin kullanımını kolaylaştırmak üzere Nakit Talebi Aktarım Sistemi Kullanıcı Kılavuzu kullanıcılara resmi yazıyla iletilmiştir. 2010 yılı sonunda tamamlanması planlanan Kamu Elektronik Ödeme Sistemi (KEÖS) çalışmaları kapsamında T.C. Maliye Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Gelir İdaresi Başkanlığı ile birlikte gerekli yasal ve teknik çalışmalar sürdürülmüştür. Kamu Haznedarlığı uygulaması çerçevesinde, bankalarca Müsteşarlığımıza yapılan raporlamanın daha sağlıklı hale getirilmesi amacıyla 2009 yılında başlanan çalışmalar kapsamında, raporlarda kullanılması düşünülen kamu kuruluşlarına ait vergi kimlik numaralarının temini ve sınıflandırılmasına devam edilmiştir. 2.2. Kamu İktisadi Teşebbüsleri Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) nin AB standardında bir ödeme kurumu olarak yapılandırılmasına ve uygulamalarda AB ye uyum sağlanmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Mevzuat çalışmaları kapsamında ise TMO nun görev zararı tutarlarının tespit edilmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen Bakanlar Kurulu Kararı taslağına son şeklinin verilmesine yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Enerji sektöründe faaliyet gösteren KİT lere yönelik olarak; Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Bir Kısım Borç ve Alacaklarının Düzenlenmesine Dair Kanun Tasarısı nın görüşmeleri TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, 25/06/2010 tarihinde tamamlanmış ve söz konusu Tasarı, TBMM Genel Kuruluna sevk edilmiştir. 2.3. Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) bünyesinde faaliyet gösteren Teknik Komitelerin çalışmalarının takip edilebilirliğini sağlamak amacıyla 2007 yılından itibaren yayımlanan ve her yıl iş dünyasının değişen öncelik ve ihtiyaçları dikkate 15
alınarak güncellenen eylem planları, 30 Mart 2010 tarihinde kamuoyuna duyurulmuştur. 2010 yılı eylem planları kapsamında Teknik Komiteler yatırım ortamını iyileştirmeyi hedefleyen 55 faaliyeti hayata geçirmeyi planlamaktadır. İlave olarak, yatırım ortamının iyileştirilmesi çalışmalarına uluslararası bir perspektif kazandırılması amacıyla 2004 yılında oluşturulan Yatırım Danışma Konseyi 6 ncı toplantısı, Başbakan Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN başkanlığında, Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu ve Avrupa Yatırım Bankası ile farklı ülke ve sektörleri temsil eden 17 çok uluslu şirketin üst düzey yöneticilerinin katılımı ile 10/06/2010 tarihinde İstanbul da gerçekleştirilmiştir. Yatırım Danışma Konseyi öncesinde bir önceki toplantıda gündeme gelen tavsiye kararlarına ilişkin yaklaşık 60 kurum ve kuruluştan derlenen bilgilerle Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanan 2009 Yılı Yatırım Danışma Konseyi İlerleme Raporu Konsey üyelerine iletilmiştir. Raporun yatırım ortamına ilişkin faaliyetler yürüten ulusal ve uluslararası merkezlere dağıtımı sürdürülmektedir. Ayrıca Konsey üyelerinin Türkiye nin yatırımlar açısından daha cazip bir yatırım merkezi haline gelmesine yönelik sundukları önerilerin yer aldığı sonuç bildirisi kamuoyuna duyurulmuştur. Diğer taraftan, 2010 yılı ilk yarısında, Çin Halk Cumhuriyeti, Kuveyt, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Vietnam, Senegal, Arnavutluk, Avusturya ve Cezayir olmak üzere 8 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasına yönelik müzakereler gerçekleştirilmiştir. 2.4. Bilgi Teknolojileri Projeleri Hazine Müsteşarlığı hizmetlerinin etkililiğinin ve kalitesinin artırılması için kurum personelinin ihtiyaç duyduğu güncel bilgi kaynaklarının karşılanabilmesi amacıyla, Müsteşarlık kütüphanesine ekonomi ve finans konularında kabul görmüş ve dünyadaki yayınlara ulaşmayı sağlayan ABI/INFORM elektronik veri tabanı satın alınmıştır. Hazine Müsteşarlığınca kullanılan Güvenlik Duvarları (4 Adet), İnternet İçerik Filtreleme Sistemi, Kurumsal Antivirüs-AntiSpy Sistemi, Kurumsal Saldırı Tespit ve Korunma Sistemi, Kurumsal AntiSpam ve İnternet Proxy Güvenlik Sistemi yazılımları güncellenmiş, Risk Yönetim Sistemi ve Açıklık (Zafiyet) Analiz Sistemi yazılımlarının satın alınması çalışmaları yapılmıştır. İlave olarak, ISO 27001 Sertifikası Alımı için Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Yazılımı alım süreci başlamıştır. Güvenlik yazılımı alımları önceki yıllardan farklı olarak 2010 yılında birleştirilmiş olup ihale süreci Devlet Malzeme Ofisince yürütülmektedir. 16
Bilgi İşlem Merkezinde bulunan Cisco Ağ Anahtarları, sunucular, kesintisiz güç kaynağı ve sistem odası klimalarının yıllık parçalı bakım onarım hizmetleri ihaleleri yapılmıştır. Ayrıca, Bilgi İşlem Merkezince kullanılmakta olan SAP, ORACLE, SYBASE ve NATEK Kayıt Yönetimi hizmetlerinin güncellemeleri yapılmış ve ilave olarak Global Insight Dünya Ekonomileri Veri Tabanı aboneliği, Kazancı Hukuk Otomasyonu ile Reuters hizmetlerinin alımı yapılmıştır. 2.5. Denetim Faaliyetleri Ocak-Haziran 2010 döneminde iç denetim faaliyetleri kapsamında, Alacak Yönetimi sürecinin sistem denetimi, Bilgi Güvenliği Yönetiminin sistem denetimi, ayrıca danışmanlık faaliyeti olarak da AB Mali Yardımları Ulusal Fon (IPARD) un öz değerlemesi yapılmıştır. 17
III. TEMMUZ-ARALIK 2010 DÖNEMİNDE YÜRÜTÜLECEK FAALİYETLER 2010 yılı ikinci yarısında, 2010 Yılı Hazine Müsteşarlığı Performans Programı nda belirtilen çalışmalar ile 4059 sayılı teşkilat kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümleri çerçevesindeki faaliyetler sürdürülecektir. Önceki dönemde başlatılan Kamu Elektronik Ödeme Sistemi, Nakit Talebi Aktarım Sistemi ve Kamu Haznedarlığı na ilişkin çalışmaların ve gerekli yasal düzenlemelerin Temmuz-Aralık 2010 döneminde sonuçlandırılması hedeflenmektedir. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Nakit Taleplerinin Tespitine İlişkin Yönetmelik te gerekli değişiklikler yapılarak Nakit Talebi Aktarım Sistemi nin pilot uygulaması sona erdirilecek ve sistem tam olarak devreye alınacaktır. Kredi Garanti Kurumlarına sağlanacak Hazine desteği, KOBİ lerin yanı sıra denizcilik sektöründe faaliyet gösteren şirketleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu kapsamda, gemi inşa ve gemi işletmeciliği alanında faaliyet gösteren şirketlerin Kredi Garanti Kurumlarına sağlanan Hazine desteğinden faydalanmasını teminen 13/05/2010 tarih ve 2010/406 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yapılan düzenleme çerçevesinde, söz konusu sektöre yönelik kullandırılacak krediler de izlenerek Hazine açısından yükümlülük doğurabilecek tutarlar takip edilecektir. Kamudan ve özel sektörden çeşitli tarafların kurumsal yönetim konusunda bilinçlendirilmesini, KİT lerin faaliyet gösterdiği mevzuat çerçevesinin rekabet ve özerklik açısından değerlendirilmesini, KİT yöneticilerinin yaşadığı sorunların ortaya konulması ve karşılaşılması muhtemel diğer sorunlara dikkat çekilmesini amaçlayan bir kurumsal yönetim sempozyumu düzenlenmesi planlanmaktadır. 2010 yılının ikinci yarısında; Bangladeş, Belçika, Çin Halk Cumhuriyeti, Doğu Afrika Topluluğu, Finlandiya, Gana, Gürcistan, Hollanda, Irak, Karadağ, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Meksika, Pakistan, Polonya, Uruguay ve Zambiya olmak üzere toplam 16 ülke ile Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasına yönelik müzakereler gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. 18
Temmuz-Aralık 2010 döneminde devam eden ve yürütülmesi planlanan iç denetimler, Teşvik Finansal İşlemler sürecinin sistem denetimi ile AB Mali Yardımlarının (IPA Bileşenleri I., II., III. ve IV.) uygunluk ve sistem denetimi şeklindedir. 19
IV. 2010 YIL SONU TAHMİNLERİ Hazine Müsteşarlığı 2010 yılı toplam harcama tutarının bütçe kanunu ile tahsis edilen ödenekten önemli miktarda düşük olacağı tahmin edilmektedir. Tablo 12-2010 Yıl Sonu Harcama Tahminleri GİDER TÜRÜ 2009 GERÇEKLEŞME TOPLAMI 2010 BAŞLANGIÇ ÖDENEĞİ 2010 YILSONU GERÇEKLEŞME TAHMİNİ Değişim (%) 2009 Gerçekleşme Toplamına Göre 2010 Başlangıç Ödeneğine Göre PERSONEL GİDERLERİ 63.916.957 69.389.000 73.651.059 15,23% 6,14% SOSYAL GÜV. KUR.LARINA DEVLET PRİMİ GİD. 5.351.756 8.313.000 8.819.870 64,80% 6,10% MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ 167.519.843 319.389.000 318.869.353 90,35% -0,16% FAİZ GİDERLERİ* 53.200.890.879 56.750.000.000 56.750.000.000 6,67% 0,00% CARİ TRANSFERLER 6.215.734.153 6.782.036.000 7.417.492.392 19,33% 9,37% SERMAYE GİDERLERİ 1.622.264 18.500.000 24.352.105 1401,12% 31,63% SERMAYE TRANSFERLERİ 337.161.167 225.000.000 314.992.000-6,58% 40,00% BORÇ VERME 3.643.219.382 5.719.250.000 4.924.250.000 35,16% -13,90% TOPLAM 63.635.416.400 69.891.877.000 69.832.426.778 9,74% -0,09% (*) 2010 yılında faiz giderlerinde bütçelenen tutara göre önemli miktarda tasarruf sağlanması beklenmektedir. Ancak, Orta Vadeli Program çalışmaları devam ettiği için bu aşamada söz konusu tutara ilişkin herhangi bir revizyon yapılmamıştır. 20
VI. BÜTÇE GİDERLERİNİN GELİŞİM TABLOSU 21
22