MESLEK HASTALIKLARI Doç. Dr. Esin OCAKTAN Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tüm çalışanlara ve tüm işyerlerine sağlık ve güvenlik hizmeti Önleyici yaklaşım öncelikli İşyerleri tehlike durumlarına göre sınıflandırılıyor Risk değerlendirmesi Sağlık Gözetimi Eğitim Acil durum planlaması ve yangınla mücadele ve ilk yardım organizasyonu hazırlıkları İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi 2
İşveren YÜKÜMLÜLÜKLERİ Çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamak Risklerden koruma İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlamak Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi Sağlık gözetimi Çalışanların bilgilendirilmesi Çalışanların eğitimi Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması 3
Çalışan YÜKÜMLÜLÜKLERİ Eğitim ve talimatlar doğrultusunda, diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemek İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç vb. kurallara uygun şekilde kullanmak, Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak, Tehlike ile karşılaştıklarında, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek, Noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak 4
İş Sağlığına Sistem Yaklaşımı Çalışan-Devlet-İşveren (Üçlü yapı) Siyasal-Toplumsal-Ekonomik Sistem Hukuk-Ekolojik-Sağlık-Kültür Sistemi ÇALIŞMA YAŞAMI SAĞLIK
Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi Çalışma Ortamı Fiziksel Kimyasal Biyolojik Ergonomik Psikososyal Çalışma Koşulları Süre Ücret Vardiya Gece çalışma Çalışma İlişkileri Örgütlenme İş güvencesi İstihdam biçimi SAĞLIK Bireysel Özellikler Yaşanan Çevre (Fizik, Biyolojik, Sosyal)
İş ve Hastalık İlişkisi İş ile nedensel bir ilişki yok İş ile nedensel bir ilişki var Hastalık işlevsel kapasitesini kısıtlayabiliyor ya da Yapılan iş belirtileri kötüleştirebiliyor İşle ilgili hastalıklar Yapılan iş hastalığın kısmen nedenidir. Hastalık üzerine etkili birden fazla etmen vardır. Ör:KOAH, HT, Astım, KKH Meslek hastalıkları Yapılan iş hastalığın birincil nedenidir İşle güçlü ilişki vardır. Yasal boyutu vardır Ör: Silikozis, Asbestozis
Meslek Hastalıkları Tanım Liste Amaç Tanı koyma süreci Teknik Altyapı Sistem Çalışan-İşveren-Hekim
Meslek Hastalığı Tanımı Meslek hastalıkları: İşin yürütümü sırasında, işyeri ortamından kaynaklı maruziyetler sonucunda ortaya çıkan nedensel bir ilişkinin söz konusu olduğu hastalıklardır. İşle İlgili hastalıklar: Yalnızca bilinen ya da kabul edilen meslek hastalıkları değil, fakat oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortam ve biçiminin diğer sebepler arasında önemli bir etmen olduğu hastalıklardır. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık olarak tanımlanmaktadır. Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği nde Sigortalının, çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleri dir.
Yükümlülük ve Maruziyet Süresi Sağlığa zararlı etken, meslek hastalığı kapsamına giren hastalık nedeni oluyorsa, meslek hastalıkları listesinde sınıflandırılmış olarak yükümlülük ve maruziyet süreleri ile verilmektedir. Yükümlülük Süresi: Sigortalının meslek hastalığına neden olan işinden ayrıldığı tarih ile, meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek en uzun süredir Maruziyet Süresi: Zararlı etkinin başlamasıyla meslek hastalığı belirtilerinin ortaya çıkması için geçmesi kabul edilen en kısa süredir. Listede bulunmayan hastalık, yükümlülük süresi ile ilgili yasaya uymayan süreler konuları SGK Yüksek Sağlık Kurulu tarafından değerlendirilmektedir
Yetkilendirilmiş Sağlık Hizmet Sunucuları Meslek Hastalıkları Hastaneleri, Kamu Üniversiteleri Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleridir.
Meslek Hastalıkları Tanısının Amacı Koruma Erken tanı Tedavi Rehabilitasyon Tazmin
Meslek Hastalıkları Listeleri 1- ILO Meslek Hastalıkları Listesi (2010) 2-DSÖ ICD-10- Meslek Hastalığı Tanı Kodları 3-Ülkelerin geliştirdiği listeler Türkiye de Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Tespit İşlemleri Yönetmeliği nde yer alan Meslek Hastalıkları Listesi (2008)
Meslek Hastalıkları Tanı Sistemi Dünyada bir standart yoktur, tanımlamalar ülkeden ülkeye değişmektedir. Sağlık kurumu ve sosyal güvenlik kurumlarının tanımlamaları farklıdır. Yasal tanı söz konusu olduğunda zorlu, uzun, yorucu bir süreçtir. Bazı ülkelerde tıbbi meslek hastalığı ve yasal meslek hastalığı ayırımı yoktur.
Çeşitli ülkelerde meslek hastalığı veri toplama sistemi Ülke Sistem Bildirim Zorunluluk Gönüllülük Çin AB Finlandiya Ulusal online MH bildirim sistemi Ulusal Majör MH sentinel surveyans programı Europeann Occupational Diseases Statistics project Finnish Register of Occupational Diseases Özellik İşyeri hekimi Zorunlu İl hastalık kontrol ve önleme merkezi, bölge, sağlık bakanlığı bakanlık yıllık istatistik yayınlar Proje üyesi ülkeler Gönüllü Altı ülke fatal MH bildiriyor,tanı ve sosyal güvenlik kayıt sistemi üye ülkelerde farklı olup, çekirdek bir veri tabanı 68 ortak hastalık içerir. Hekim/İşveren Zorunlu Hekim, işveren, Çiftçilerin sosyal güvenlik kurumu da dahil sigorta şirketleri verileri FIOH a yönlendirir. Kaza sigorta kurumları federasyonu verileri toplar istatistikleri yayınlar
Çeşitli ülkelerde meslek hastalığı veri toplama sistemi Ülke Sistem Bildirim Zorunluluk Gönüllülük Özellik Hollanda MH merkezi, Amsterdam Üniversitesinin bir bölümü akademik bir merkez Hekim Zorunlu İşyeri hekimi, mesleki solunum ve deri hastalıkları için özel programlar, değişik çalışma alanlarına özel programlardan veriler merkezde toplanır ABD OSHA occupational ınjury and illness recording and reporting system İşveren Zorunlu İşgünü kaybı, bilinç kaybı, iş değişikliği, ilkyardımdan fazla tıbbi tedavi gerektiren durumlar, 80.000 kuruluştan özet rapor BLS annual survey of occupational injuries and illness İşveren Zorunlu En geniş surveyans sistemi Kömür işçilerin sağlığı surveyans programı(niosh) NIOSH B Okuyucu Gönüllü Danimarka Dannish Register of Accidents Diseases/National board of industrial injuries Natioanl working Environment Authority Hekim İşveren Zorunlu Şüpheli vakalar elektronik sistemde bildirilir.
Türkiye de Uygulanan Meslek Hastalıkları Listesi A Grubu: Kimyasal Maddelerle Oluşan Meslek Hastalıkları: Arsenik Cıva Organik fosfor Krom Nikel Kurşun Solventler (benzen, C.S.) Amonyak Aldehitler
Türkiye de Uygulanan Meslek Hastalıkları Listesi B Grubu: Deri Hastalıkları: Deri kanserleri Kanserleşmeyen deri hastalıklar
Türkiye de Uygulanan Meslek Hastalıkları Listesi C Grubu: Pnömokonyoz ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları: Silikoz Bissinoz Asbestoz Bronşial astım Silikotüberküloz K.İ.P. (kömür işçisi pnömokonyozu) Sideroz
Türkiye de Uygulanan Meslek Hastalıkları Listesi D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar: Viral hepatit Salmonella infeksiyonları Şarbon Kuduz Amibiasis Malaria Bruselloz
Türkiye de Uygulanan Meslek Hastalıkları Listesi E Grubu: Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları: Gürültü İyonlayıcı radyasyon Caison (basınç) İyonize olmayan radyasyon Vibrasyon Termal (soğuk-sıcak)
İşyeri Risk Etmenleri Fiziksel risk etmenleri: Gürültü, titreşim, aydınlanma, ısı, nem, tozlar, radyasyon, basınç,.. Kimyasal risk etmenleri: Madenler, solventler, zehirli gazlar, asit ve alkaliler, pestisitler, plastik maddeler, tozlar, Biyolojik risk etmenleri: Brusella, şarbon, veba, tularemi, KKKA, Psikososyal risk etmenleri: İş güvencesizliği, gelecek kaygısı, iş stresi, şiddet, Ergonomik risk etmenleri : Uzun çalışma süreleri, yorgunluk, monotoni, duruş bozuklukları, ağır yük taşıma ve kaldırma,
Türkiye de Meslek Hastalığı Tanı Sistemi MH Şüphesi İşyeri hekimi, Sağlık Kurumu, çalışan Tıbbi MH Tanısı SB MHH, SB EAH, Kamu Üniv. Hastaneleri (SB İstatistikleri) Yasal MH Tanısı SGK MH Tanı Kurulu (SGK İstatistikleri) İtiraz SGK Yüksek Sağlık Kurulu
Meslek Hastalığı Tanısı Konulması Çalışan, meslek hastalığı ile ilgili tanı alabilmek için SGK İl Müdürlüğüne bireysel başvurur, yetkili bir hastaneye sevk istenir. Tanı aldıktan sonra bu tanı ile işverene giderek, SGK ya başvurması istenir. İşveren bildirim yapar. İşyeri teftişleri, analizler vs. ile bir dosya tamamlama süreci tamamlanır. Dosya SGK Meslek Hastalıkları Tanı Kurulu na gider, dosya onaylanırsa bir işgöremezlik oranı belirlenir. Oran yüzde 10 u geçerse iş göremezlik ödeneği bağlanır ve meslek hastalığı kesinleşir.
Meslek Hastalığı Tanısı Konulması Hekimlerin İzlediği Yol 1. Çalışanın semptomları ile işi arasında ilişki şüphesi, işyerinde ve aynı birimde çalışırken şikayetlerinin artması meslek hastalığı kuşkusunu artırır. 2. Hastanın ayrıntılı öyküsü ve iş öyküsü alınmalıdır. 3. Çalışanın daha önceki muayene bulguları gözden geçirilmelidir. 4. Tıbbi muayene bulguları bu bilgiler ışığında tekrar değerlendirilmelidir. 5. Meslek hastalığı kuşkusu devam ediyorsa, çalışanın vücudunda ve işyerinde şüphelenilen madde analizi yapılır.
Meslek Hastalığı Tanısı Konulması Meslek hastalıklarında klinik ve laboratuvar incelemeler ve iş öyküsü ile ilişkilendirilmesi sonucunda yetkilendirilmiş sağlık kuruluşu tarafından Tıbbi Tanı konur. Hastalığın nedeni olan etmenin işyerinde olduğu gösterilmelidir. Tıbbi tanının Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından onaylanması durumunda Yasal Tanı söz konusudur. Hastanın dosyasındaki bilgiler Sosyal Güvenlik Kurumu na gönderilir ve Sosyal Güvenlik Kurumu MH Tanı Kurulu tarafından incelenerek karara bağlanır.
Meslek Hastalıklarına Tanı Koymanın Önemi Giderek Artıyor Kimyasalların çeşitliliğinin ve kullanımının artma (100.000 ) Bazı kimyasallar örn. asbest, nikel, vinil klorid, krom, kurşun vb. meslek hastalıklarının nedenleri olarak iyi bilinirler. Yeni kimyasallar ve kullanımları artmaktadır. Çoğu olası toksik etkileri bakımından yeterince test edilememiştir. Bilimsel çalışmalar, kanserler, astım ve gelişimsel bozukluklarda artışın, özellikle genç işçilerde işyeri kimyasalları maruziyetine bağlanabileceğini düşündürmektedir.
Demografik geçiş Küresel Hastalık Yükü Doğurganlık Mortalite Doğumda beklenen yaşam süresi Yaşlı nüfus Epidemiyolojik geçiş Enfeksi yon hastalık ları Anne ve çocuk sağlığı sorunları Kronik hastalıklar Yeti yitimi
Seçilmiş Ölüm Nedenleri Projeksiyonları (2000-2030)
Mesleksel Etiyolojinin Önemli Olduğu Hastalıklar Kanserler, Solunum sistemi, Kas-iskelet sistemi, Dolaşım sistemi, Nöropsikiyatrik, Genital sistem, Deri hastalıkları, Bulaşıcı hastalıklar
Nanopartiküller Nanoteknoloji, nanopartiküller deri, solunum sistemi, dolaşım sistemi, santral sinir sistemi gibi pek çok sisteme etki edebilir, allerjen, karsinojen, birikici etki ile organ hasarları araştırılmalı ve etkili önlemler alınmalıdır.
Meslek Hastalıklarının Boyutu ILO ya göre dünyada her yıl 2.34 milyon çalışan yaşamını yitirmektedir. 2.02 milyonu işle ilgili hastalıklar nedeniyle, 320.000 den fazla çalışan iş kazaları nedeniyle 317 milyondan fazla iş kazası, 160 milyondan fazla hastalık ortaya çıkmaktadır. Tahmin edilen bir günde 6300 işle ilgili ölümün 5500 i işle ilgili hastalık nedeniyledir.
İşle İlgili Ölümler % 15 %85 İşle İlgili Ölümlerin Dağılımı Her gün bir yenisi eklenen, toplu kayıplara da neden olan iş kazaları yanı sıra, meslek hastalıkları çok daha fazla çalışanı sessizce etkilemektedir.
Mesleksel Etiyoloji Akciğer kanseri % 10 Tüm kanserler %8 İskemik kalp hastalığı %17 Lösemi %2 KOAH %13 Astım %11 Silikozis, asbestozis %100 Yaralanmalar %10 Erişkin başlangıç işitme kaybı %16 HBV, HBC %40 HIV %2 Solunum sistemi %4 Bel ağrısı %37 Sinir sistemi hastalıkları %3 Mental bozukluklar %4
DALY nedeni mesleksel riskler 2004 Ölüm nedeni mesleksel riskler 2004
Meslek Hastalıklarının Önemi Çevre Aile Çalışan İşgücünün sürdürülebil irliği Çalışan Erken tanı ve tedavi alamama, Hastalığın ilerlemesi, Yeti yitimi,maluliyet, Çalışamama, Prematür ölüm, Gelir kaybı, Bakım ve tedavi masrafları İşveren Vicdani İşgünü, işgücü kaybı Prestij Kaybı Tazminat
Tüm dünyada, meslek hastalıkları tanısı, bildirimi, kayıt altına alınması ve doğru istatistiklerin elde edilmesi başta gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere SORUN!
Meslek Hastalıklarının Yok Sayılma Döngüsü İSG Önceliği Toplumun yok sayması Tanı ve bildirim İSG gelişimi ve veri toplamaya kaynak yetersiz ayrılması Kayıt Tablonun ortaya konamaması
Veri toplama ve kayıtların önemi Planlama Bilme Karşılaştırma Kayıt Ölçütler Ölçme Savunuculuk
Planlama Kaza ve Hastalıkların azalması Nedenlerinin araştırılması MH tespit ve kayıt
Dünyada Meslek Hastalıklarının Türleri Kas iskelet sistemi hastalıkları (KİH)çoğu ülkede artış göstermektedir. ABD de (2009) Arjantin de (2010) deri, işitme ve solunum ile ilgili sorunlar hızla artan ilk üç hastalıktır. İş ilişkili stres, şiddet ve psikolojik bozukluklar hızla artmaktadır. Avrupa da yaygın ve hızlı işsizlik artışı, intihar hızlarının artışı ile ilişkili bulunmuştur. 13 ülkede, ekonomik kriz dönemlerinde kardiyovasküler mortalite hızında artış %6,4 bulunmuştur.
Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ve Çalıştayı 02-05 Aralık 2014
Dünyada Meslek Hastalıklarının Türleri Pnömokonyoz tüm dünyada önemli Latin Amerika da silikozis madencilerde yaygındır. Vietnam da tüm meslek hastalıklarının %75 i pnömokonyozdur. Asbest ile ilişkili ölümler 1960 ve sonrası kullanım nedeniyle endüstrileşmiş ülkelerde artıyor. İngiltere ve Almanya da asbest ilişkili ölümlerin 2015-2016 da pik yapması bekleniyor. Brezilya, Şili, Hindistan, Güney Afrika,Tayland, Türkiye ve Vietnam, pnömokonyozun önlenmesi programını başlatmıştır. ILO ve DSÖ nün 2006 da asbest ilişkili hastalıkların tanınması ve önlenmesi ile ilgili çözüm önerileri çoğu ülkede uygulamaya konmaktadır.
Meslek Hastalıkları Dünyada Kas iskelet sistemi hastalıkları, Deri hastalıkları, Sinir sistemi hastalıkları, Duyu organlarının hastalıkları, Solunum sistemi hastalıkları, Kalp hastalıkları Türkiye de Pnömokonyozlar Kurşun zehirlenmesi, Kimyasallara bağlı zehirlenmeler Enfeksiyonlar, İşitme kayıpları, Lokal baskı sonucu sinir felçleri Türkiye de kas iskelet sistemi ve deri hastalıkları çok çok az düzeylerde tespit edilmektedir.
Dünyada işe bağlı sağlık sorunlarının toplamının %56 sı meslek hastalıkları, %44 ü iş kazaları, Türkiye de %99 dan fazlası iş kazası %1 den azı meslek hastalığıdır.
Beklenen/Saptanan Meslek Hastalıkları Beklenen Meslek Hastalığı sayısı: 1000 de 4-12 Her yıl Türkiye de 40.000-120.000 vaka, 100.000 de 400-1200 sıklık beklenmelidir.
WHO Dünya Sağlık Örgütü Verilerine Göre Beklenen (%0.4-%0.12) ve Tespit Edilen Meslek Hastalığı Sayıları (2003-2007) Çalışan sayısına göre beklenen M.H. Sayıları İsveç (17.604-52.813) Finlandiya (10.048-30.144) Norveç (9.772-29.316) Letonya (4.476-13.428) Almanya (152.492-457.476) Türkiye* (43.000-130.000) Beyaz Rusya (17.780-53.344) Moldova Cum. (4.988-14.966) http://data.euro.who.int/hfadb/ SGK İstatistik Yıllıkları 2003 2004 2005 2006 2007 25058 20460 16840 13951 11463 --- --- 6774 6715 --- 3423 2870 2274 3398 2871 965 1888 1673 1111 1591 17425 17413 16519 14732 --- 440 384 519 574 1208 186 226 216 183 178 35 15 26 30 32
Tablo: Türkiye de 2000-2012 yılları arasında meslek hastalıkları sayıları ve sıklıkları (100.000 de) Yıl 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 MH 803 883 601 440 384 519 574 1208 539 429 533 697 395 MH Ölüm 6 6 6 1 2 24 9 1 1 0 10 10 1 MH Sıklık 1/100000 14 18 11 7 6 7 7 14 6 4 5 6 3
TÜİK İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Raporu (2013)* Sektörler % Madencilik, taşocakçılığı 5.5 Tarım, ormancılık, balıkçılık 2 İnşaat 3.5 Toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller 2.1 İmalat 2.7 Toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmet faaliyetleri 2.2 Toplam 2.1 *15 yaş üstü olup, istihdamda olan ya da geçmişte çalışmış olanlar
Türkiye de kümelenmiş olgular görülen meslek hastalıkları Kot kumlama işinde çalışanlarda silikozis Ayakkabı imalatında çalışanlarda n-hekzan polinöropatisi Diş teknisyenlerinde silikozis
İşyerlerinin sağlık güvenlik hizmetleri Çalışana yönelik çalışmalar İşe Giriş Muayenesi Aralıklı (Periyodik) Muayeneler Özel Tarama Muayeneleri İşe Dönüşte Yapılacak Muayeneler Eğitim İşyerine yönelik çalışmalar İşyeri ortam analizleri Çevreye yönelik çalışmalar Çalışma düzeni, çevre düzeni
Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ve Çalıştayı 02-05 Aralık 2014
Çalışana yönelik çalışmalar İşe giriş muayenesi Aralıklı muayeneler Hastalık ve hastalık sonu muayeneleri Bazı grupların özel muayenesi (çocuk işçi, kadın işçi, yaşlı işçi, vb) Her muayenede gerekli laboratuvar bulgularla destekleme Rehabilitasyon Eğitim
İşe Giriş Muayenesi Her çalışanın işe başlamadan önce iyi bir muayeneden geçirilmesi hem yasal zorunluluktur, hem de daha sonraki bulguların değerlendirilmesinde yararlı olacaktır. Bu muayenede çalışanın gireceği işin özelliklerine göre bazı özel incelemeler de yapılabilir (odyometri, SFT vb.) Bu arada işyerindeki, sağlığına zararlı olabilecek etkenler için de uyarıda bulunarak korunma yöntemlerini uygulama eğitimi yapılmalı, bazı koruyucu aşılar (gerekiyorsa) yapılmalıdır (tetanoz, BCG, vb.)
Aralıklı (Periyodik) Muayeneler Çalışanlar yaptıkları işin ve işyerinin getirdiği zararlılık derecesine, bedensel durumlarına ve en çok risk altındaki organ ve sistemlere göre (kadın, çocuk, yaşlı) değişen aralıklarda muayene edilerek oluşabilecek meslek hastalığının önlenmesi ya da erken tanısı yapılarak zararlarının azaltılması sağlanmalıdır
Özel Tarama Muayeneleri Daha önce yapılan muayenelerin dışında bazı gruplar özel olarak daha sık ve bazı hastalıklar yönünden incelenir (diyabet, hipertansiyon ve kronik akciğer hastalığı olanlar, çocuk-genç çalışanlar, gebe ve emzikliler vb) Bu yolla meslek hastalıklarının gelişmesi önlenebilir ve genel sağlık durumları geliştirilir.
İşe Dönüşte Yapılacak Muayeneler Hastalık Sonu Hastalık ister mesleksel, ister meslek olmayan türden olsun geçirilen hastalığın vücutta yaptığı olumsuz durum değerlendirilerek işe devamının tartışılması, alınması gerekli önlemler ve eğitim yapılmalıdır.
İşyerine yönelik çalışmalar İşyeri ve çalışma düzeninin uygunluğu ve tehlikelerin giderilmesi İşyeri ortam analizleri İşyerindeki sağlığa zararlı etkenlerin ölçümü hem meslek hastalıklarının önlenmesi, hem de meslek hastalığının tanısını koymada önemlidir Her bir madde için belirlenen (ülkelere göre değişik), izin verilecek en yüksek doz (değer) değerlendirmesi de böylece anlam kazanır. İzin verilebilecek en üst sınır için (M.A.C. ve T.L.V.) iki ayrı tanımlama yapılmıştır. M.A.C. (Maximum allowable concentration): Daha çok kısa sürede etki gösteren maddeler için kullanılmaktadır. T.L.V. (Threshold limit value) : Daha çok uzun sürede etki eden maddeler için kullanılmaktadır. İşyerindeki günlük ortalama değer ya da eşik değeri göstermektedir
Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ve Çalıştayı 02-05 Aralık 2014
Çevreye yönelik çalışmalar Çevreden gelebilecek ya da çevreye olabilecek zararların incelenmesi ve önlenmesi vb. İşyeri ortamı için konulan bu sınırlar gibi bu maddelerin insan vücudunda da hangi değerlerde tehlikeli olacağı ayrı ayrı gösterilmiştir. İşyerinde yapılacak diğer bir inceleme de her bir zararlı etkene karşı uygulanacak koruyucu araçların durumu ve çalışanların davranışları olmalıdır.
Unutmamalı Meslek hastalıkları, nedeni işyerinde olan, işyerinde alınacak önlemlerle denetlenebilen ve korunulabilen hastalıklardır. Hekimler ayrıntılı iş öyküsü almalıdır (RAMAZZİNİ nin öğüdü*). Kaynakta kontrol en öncelikli çözümdür. Kişisel koruyucu malzeme kullanımı son çaredir ama önemlidir. Etkenler en çok solunum yoluyla vücuda girer. Tedavide ilk yapılacak işlem o işten uzaklaştırmaktır. Risk değerlendirme ve kontrolü en önemli yaklaşımdır. Çalışan, hekim, işveren, sistem önündeki kaygı ve engeller kaldırılmalıdır. Çoğu meslek hastalığı tedavi edilemez. KORUMA öncelikli hedeftir.
KAYNAKLAR ILO Encyclopedia of Occupational health and safety 1998 Bilir N, Yıldız AN. İş Sağlığı ve Güvenliği Hacettepe Üniversitesi Yayınları 2013 Winder C, Stacey N. Occupational Toxicology, CRC 2nd edition, 2004 Akkurt İ. Bir gizli epidemi olarak Dünyada ve Türkiye de Meslek Hastalıkları, Nusret Fişek Etkinlikleri, 3 Kasım 2014 WHO, the Global Burden of diseases 2004 update, 2008,Switzerland WHO, Global Health risks: Mortality and burden of disease attributable to selected major risks,2009 ILO,Safety and Health at work. A vision of sustainable prevention. Xx. World Conress safety and Health at work 24-27 August 2014 Frankfurt Germany HASUDER, Türkiye Halk Sağlığı Raporu 2012 Hamalainen P. Global estimates of occupational Accidents and Work-Related Disease Tampere University of Technology, Tampere, 2010 http:osha.europe.eu Nanomaterials in maintenance work:occupational risks and prevention E-FACTS 74 Lewis L, Fishwick D health surveillance for occupational respiratory disease, Occupational Medicine, 2013;63;322-334 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (2006/5510) Çalışma Gücü ve Meslekte kazanma Gücü Kaybı Tespit İşlemleri Yönetmeliği (2008) Meslek Hastalığı Tanı Kodlarının Aile Hekimliği Bilgi Sistemi ve Hastane yazılım Sistemine Entegrasyonu Hakkında Genelge (2010) Nurminen M, Karjalainen A Epidemiologic Scand J Work Environ Health 2001;27(3):161-213 estimate of the proportion of fatalities related to occupational factors in Finland İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012/6331) www.ilo.org www.who.int https://osha.europa.eu www.sgk.gov.tr Meslek Hastalıkları ve İş ile ilgili Hastalıklar Tanı Rehberi Meslek Hastalıkları Rehberi Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ve Çalıştayı 02-05 Aralık 2014