ÇATIŞMA ÇÖZME Burcu Yeşiladal iladalı REC Türkiye T Genç Çevreciler Eğitimi 23-28 28 Temmuz 2007 Ankara
ÇATIŞMA NEDİR?
ÇATIŞMA NEDİR? Çatışma, insanlar ya da grupların amaçlar larının n birbiriyle uyuşmazl mazlık halidir.
ÇATIŞMA... Karşı şılıklı bağı ğımlılık k durumu varoldukça kaçınılmazd lmazdır Kontrollü olduğu u sürece, s ilişkilere, insan psikolojisi ve fiziğine, ine, doğal ve sosyal çevreye zarar vermediği i müddetm ddetçe faydalıdır.
ÇATIŞMA TÜRLERT RLERİ
ÇATIŞMA TÜRLERT RLERİ Uluslararası İçsel Karı-koca Etnik Kurum içi Öğretmenöğrenci İşçiişveren Tüketiciüretici STKdevlet......
ÇATIŞMANIN İŞLEVLER LEVLERİ
ÇATIŞMANIN İŞLEVLER LEVLERİ Kimliğimizi imizi tanımlar İlişkilerin önemini kavramamızı sağlar Yeni ilişkilerin kurulmasına yardımc mcı olur Yeni işbirlikleri i oluşmas masını sağlar Karşı tarafın n güçg üçlü taraflarının n farkına varmamızı sağlar Grup kimliği i oluşturur ya da varolan kimliği güçlendirir Grup içi i i dayanış ışmayı güçlendirir Yeni kurallar, normlar, yasalar ya da kurumların n oluşturulmas turulmasına önayak olur
ÇATIŞMA ÜÇGEN GENİ YAPI TUTUM DAVRANIŞ
ÇATIŞMA SEBEPLERİ İLİŞKİLERE DAYALI SORUNLAR DEĞERLERDE FARKLILIK VERİLERE DAYALI SORUNLAR YAPISAL SORUNLAR ÇIKARLAR İHTİYAÇLAR KORKULAR
Tarafların; ÇATIŞMA ANALİZİ YAPARKEN... pozisyonunu (taleplerini), çıkarlarını, ihtiyaç ve korkularını değerlendirmek gerekir. Pozisyon Çıkarlar İhtiyaç ve korkular
ÇATIŞMA ÇÖZME Çatışma içindeki i indeki tarafların: Gönüllü olarak biraraya gelmesi, Sorunları ortaklaşa a analiz etmesi, Çatışmanın n derininde yatan sebepleri tanımlamas mlaması, Sorunlara ortaklaşa çözümler getirmesi, Çözümleri hayata geçirmesi İle gerçekle ekleşir.
ÇATIŞMA ÇÖZME Çatışmanın n dönüştürülmesi d için i in çatışmaya sebep olan tutum, davranış ve yapılar ların dönüştürülmesi gerekir. YAPI TUTUM DAVRANIŞ
ÇATIŞMA İLE BAŞETMEN ETMENİN N 5 YOLU 1. Saldır 2. Kaç kurtul 3. Bilgilendir 4. Kendini aça 5. Anla 1. ve 2. yol çatışmayı barışçıl l yoldan çözmek için i in uygun yöntemler y değildir.
Goss-Mayr Çatışma Analizi ve Planlama Modeli Adım m 1: Çatışmanın n tanımlanmas mlanması Adım m 2: Çatışma sebeplerinin tanımlanmas mlanması Çatışma?
Goss-Mayr Çatışma Analizi ve Planlama Modeli Adım m 3: Yapıcı programlama
Goss-Mayr Çatışma Analizi ve Planlama Modeli Adım m 4: Destek altyapısının n oluşturulmas turulması
ÇATIŞMA ÇÖZME TEKNİKLER KLERİ Müzakere Arabuluculuk Kolaylaştırıcılık Sorun çözme
MÜZAKERE NEDİR?
MÜZAKERE Müzakere, tarafların n birbiriyle rekabet içinde i inde bulunan ihtiyaçlar ları, çıkarları ve hedeflerinden kaynaklanan bir çatışmayı çözmek için i in gönüllg llü olarak girişti tiği i bir süreçtir. Taraflar güçg üç/şiddete başvurmak yerine sorun çözmeye odaklanırlar.
İFADELER
İFADE 1 Müzakerenin tarafları birbirinin düşmand manıdır. EVET ya da HAYIR?
İFADE 2 Müzakere sonucunda her iki tarafın n da ihtiyaçlar larının karşı şılanması gerekir. EVET ya da HAYIR?
İFADE 3 Müzakerede karşı tarafı mutlu edecek çözümlerin arayışı ışına girmemiz gerekir. EVET ya da HAYIR?
İFADE 4 Sorunun çözülmesi için i in sorumluluğu başkalar kalarının n almasını sağlamal lamalıyız. EVET ya da HAYIR?
İFADE 5 Başar arılı bir müzakere m için i in herkesin birşeyden vazgeçmesi gerekir. EVET ya da HAYIR?
Müzakere sürecinin s olası sonuçlar ları Yüksek Razı gelmek İşbirliği yapmak İlişkiye dayalıkaygılar Orta Geri çekilmek Uzlaşmak Yenmek Düşük Düşük Orta Yüksek Materyal kaygılar
Müzakere yöntemi: y Yenmek Materyal kaygılar yüksektiry Tarafların n ilişkiye dayalı kaygılar ları düşük düzeydedir Kazan-kaybet rekabeti vardır Baskı,, aşağıa ğılama ve rekabete dayalı bir ilişki vardır Müzakere tarafları kendileri için i in mümkm mkün n olan en fazla şeyi elde etmeye çalışır
Müzakere yöntemi: y İşbirli birliği i yapmak Tarafların n materyal kaygılar ları yüksektir Tarafların n ilişkiye dayalı kaygılar ları yüksektir Ortak çıkar arayışı vardır Sorun çözmeye dayalı yaklaşı şım m mevcuttur Başar arılı bir sonuç elde edilmesi için i in her iki tarafın n da ihtiyaçlar larının n karşı şılanması gerektiğinin inin farkına varılm lmıştır İşbirlikli birlikliğine ine dayalı davranış ış/tutum vardır
Müzakere yöntemi: y Razı gelmek Uyumlu bir ilişki kurmaya odaklanılır Uyumun geliştirilmesi çabası vardır Materyal beklentilerin farklılıklar kları gözardı edilir İlişkiyi devam ettirme önceliği i vardır Kişiler iler arası ilişkiler, elde edilen sonucun ne kadar adil olduğundan undan daha önemlidir
Müzakere yöntemi: y Geri çekilmek Materyal kaygılar düşüktd ktür Tarafların n ilişkiye dayalı kaygılar ları düşüktür Zayıfl flık k hissi vardır Elde edilecek sonuca karşı kayıts tsızlık vardır Vazgeçme eğilimi e vardır Karşı taraf ne verirse versin kabul etmeye hazır r olma hali vardır
Müzakere yöntemi: y Uzlaşmak Müzakere yaklaşı şımında bir denge vardır Karşı tarafla ortada bir yerde buluşulur ulur Bir alış ış-veriş sözkonusudur Müzakerecinin hedefi kabul edilebilir bir anlaşmaya ulaşmakt maktır Çatışmanın n azaltılmas lması sorunu çözmekden daha önemlidir
İFADELER İfade 1: Müzakerenin tarafları birbirinin düşmanıdır. (YENMEK) İfade 2: Müzakere sonucunda her iki tarafın n da ihtiyaçlar larının n karşı şılanması gerekir. (İŞ( İŞBİRLİĞİ YAPMAK) İfade 3: Müzakerede karşı tarafı mutlu edecek çözümlerin arayışı ışına girmemiz gerekir. (RAZI GELMEK) İfade 4: Sorunun çözülmesi için i in sorumluluğu başkalar kalarının n almasını sağlamal lamalıyız. (GERİ ÇEKİLMEK) İfade 5: Başar arılı bir müzakere m için i in herkesin birşeyden vazgeçmesi gerekir. (UZLAŞMAK)
Hangi yöntem y tercih edilmeli? Farklı şartlarda farklı müzakere yöntemleri uygun olabilir İşbirli birliği i odaklı müzakere yöntemi y taraflara en kalıcı,, en tatminkar ve en kaliteli sonuçlar ları sunmaktadır.
İyi bir müzakere m yöntemiy Kişiyi iyi sorundan ayırın Taleplere (pozisyona) değil çıkar, ihtiyaç ve korkulara odaklanın Her iki tarafın n da çıkar sağlayabilece layabileceği seçenekler enekler yaratın Sağlıkl klı iletişim im kurun Hissedilenlerin farkında olun Sorunu tam anlamıyla tanımlay mlayın Geleceğe e odaklanın Esnek olun
Kolaylaştırıcılık k yaparken... Pozisyon üzerinden tartış ışma yapılmamas lmamasını sağlay layın Sorunu tanımlay mlayın Kişileri ileri sorundan ayırın Tarafların n birbirini küçük üçük k düşürmemesini d sağlay layın Ortak bir zemin bulmaya çalışın İki tarafın n da kazanç sağlayabilece layabileceği seçenekler enekler geliştirin Tarafların n sorunları çözme sürecine s katılmas lmasına ve sorumluluk almasına yardım edin
ETKİN N DİNLEMED
ETKİN N DİNLEMED Dört düzeyde d gerçekle ekleşir: 1. Verilen bilgileri dinleyerek 2. Dile getirilen duyguları algılayarak layarak 3. Temel insani ihtiyaçlar ları dikkate alarak 4. Kişi i ya da grubun varmaya çalıştığıığı noktayı anlayarak
İYİ BİR R DİNLEYD NLEYİCİ Anlatılan lan konuya odaklanır Sabırl rlıdır, r, tez hükümlere h varmaz Konuşan kişiyle iyle empati kurar Konuşan kişinin inin hissettiklerini ve değerlerini erlerini yargılamaz Konuşan kişinin inin ihtiyaçlar larına karşı duyarlıdır Eleştirel değildir Hükmetmez ya da nasihatta bulunmaz Konuşmas masının n provasını yapmaz
DÜRÜST İLETİŞİM M NASIL KURULUR? Bir tartış ışmayı başka bir kişinin inin savunmaya geçmesine olanak vermeyecek şekilde açarakarak Bir sorun hakkında duygu ve düşüncelerimizi saldırmadan, başkas kasını suçlamadan, kırmadan k ve aşağıa ğılamadan açık k ve net biçimde imde dile getirerek
KAYNAKLAR Avrupa Konseyi, COMPASS: A Manual on Human Rights Education with Young People,, Strasburg, 2003 Burcu Yeşiladal iladalı, Çatışma Çözme Eğitim E Notları,, REC Türkiye Genç Çevreciler Eğitimi, E 2006 Diana Francis, Goss-Mayr Models for Analysis and Planning,, IFOR toplantı notları,, Eylül l 2004 IFOR-Women Peacemakers Program, Workshop Kit: Women and a Culture of Peace,, Mart 2001 Lori Roth, Negotiation Skills Training,, Institute for Not-for for- Profit Management of the Columbia Business School, 2002 Rollin Glaser ve Christine Glaser, Negotiating Style Profile, Organization Design and Development, Inc., 1996 Transforming Civil Conflicts Online eğitim e programı ders notları, www.netuni.nl UNDESA/UNDP and The Centre for Conflict Resolution, Skills Development for Conflict Transformation Fotoğraflar rafların n bir kısmk smı: Marina Cano, www.photo.net
TEŞEKK EKKÜRLER... Burcu Yeşiladal iladalı yesiladali@yahoo.com burcuy@bilgi.edu.tr