Linux v açık k aynak k od u yazı ım, h rk s in ih tiyacına gör k u dığ ı buna k şı ık y t n ğ in gör k atk ıda bu unduğ u m k v bi gi pay aşım ının n güz örn ğ idir. nixm a Sayı: 8 M ayıs 2007 nixm a Sayı8 M ayıs 2007 w w w. nixm a.org - 'root' O m ak Kop t Rip yici r - Ak tıcı P nc r D k oras yonu T ico M driva'da İ k b ah K ab uk Program am a: Bas h VII Linux'ta Pic Program am a - VI Lazus 'ta Fk ı Kütüph r
/BAŞLANGIÇ Bi m iyor... Son zam da dah a faz a bi gis ay k u ıcıs ının Linux i tışm as ı tık çok norm a bir h a g di. Bir yd Linux m as aüs tü k u ıcı ı için rah at ık a k u ı abi n bir iş tim s is t m i o urk n, yında g n program bi gis ay k u ıcı ının büyük çoğ un uğ unun ih tiyaç ını tam am n k şı durum a g iyor. Bu d ğ işim büyük ö çüd tam am m ıştır. Yı a ö çü bi c k s ür r boyunca, bugün tık Linux'a tam am n d s t k v rir h a g m iş o bazı bi gis ay v yazı ım firm a ı 'Linux'a g çişin m a iy ti' üz rin uğ raşıp durm uş dı. Artık bunu yapm ıyor. O nun y rin firm a ında önc s unucu ında, dınd da m as aüs t rind Linux k u m aya baş adı. IBM, H P, Sun bun d n göz çp v ak a g n ri. G çm iş gün r naz tık bi gis ay i bir ş k i d bağ tıs ı o ins Linux k onus unda 'h iç duym adık ' diy c k k ad bi gis iz d ğ i r. Am a yin d, gün ük iş rini yapm ak için iş tim s is t m i n dir bi m s i g r k m y n çok m ik tda k u ıcının Linux'u bi m diğ i görü üyor. Bu da Linux k u ıcı ına, Linux'u v özgür yazı ım ı ç vr rin dah a iyi tıtm ak için gör v v s orum u uk yük üyor. Öz ik is s ı ücr t i iş tim s is t m ri v yazı ım i yaş s orun tık birçok bi gis ay k u ıcıs ını b zdirm iş durum da. Y ni program h m y nid n öd m h m d y ni donım g r k tiriyor. Bunun yında virüs r v 'k ok uşm uş' bir s is t m k u m ın g tirdiğ i tats ız ık ins ın c ına tak ttiriyor. H r n k ad bazı ı için n g ç 3-5 ayda bir 'y nid n k uru um ' norm ao a gı s a da, tık bir y rd n s onra n 'g niş' k u ıcıya bi bık k ın ık v riyor. V o s is t m rin s orun ının k şıs ında, s oruns uz v h r g ç n gün dah a da g iş n Linux ortam ı, y ni k u ıcı ı k o ay ık a ik na d bi ir durum da. Öz ik d virüs t h tidi o m am as ını öğ r n n r i k da şaşk ın ık yaşas a h atta inm as a da, durum u k avradık ında çok s viniyor. O rta ık ta do aş y ış bi gi rin d aşı m as ınd s onra y ni Linux k u ıcı ı s is t m rini m ut u bir ş k i d k u m aya baş ıyor. Linux, GNU program ı, özgür yazı ım dah a faz a k u ıcıya u aştık ça güç k azacak tır. Linux k u ıcı ı bir y rd k ndi g c k ri için d Linux'u yaygın aştırm ak durum undadır. Bugün için öz ik d v t i i ücr t i is s a s ah ip iş tim s is t m ri üz rin ça ış firm a a v ri m iş s is t m r n d niy bazı s orun çözüm b k r durum dadır. Bu firm a açık s tdt y rin k ndi k apa ı s tdt ını k u m ak ta v ü k nin bi işim a tyapıs ının g c ğ ini ipot k a tına a m ak tadır. Bu gibi durum ın aşı m as ı, dah a faz a k u ıcının Linux v özgür yazı ım a k azdırı m as ı v bunu yap v yaptır üz rind bas k ı k urm as ı i m üm k ün o acak tır.... G çtiğ im iz bir ay içind D bi, M driva, Ubuntu gibi dağ ıtım ın y ni s ürüm ri çık tı. Bu zat n büyük bir dinam iğ s ah ip o özgür yazı ım dünyas ına biraz dah a h k t i ik v h y c g tirdi. M driva 2007.1 Spring tıtım ını s unuyoruz. N yazık k i D bi 4.0 inc m m iz y tişm di. Önüm üzd k i nixm a'da onu da bu acak s ınız. Linux'ta program am a yazı ım ız Kabuk program am ın 7.'s i, Pic Program am a'nın 6.'s ı i d vam diyor. Bu a da yaz yaz k adaş ım ızın as k r ik gör v ri n d niy bir s ür ak s ak ık yaşayacağ ız gibi görünüyor. Ancak C+ + için y ni k atı acak k adaş ım ızın yazı ı büyük bir o as ı ık a önüm üzd k i nixm a'da y r a acak tır. Sis t m in f ndis i, 'root' k u ım ı i i gi i yazım ız, öz ik Linux i y ni tış a s is t m i atm ak ta y ı o acak tır. KD E'nin ında m s aj aşm a - s oh b t yazı ım ı Kop t k u ım ı h r Linux k u ıcıs ının i gis ini ç k c k tir. Y ni s ürüm d görüntü ü m s aj aşm a da bu unm ak tadır. Ko k s iyon ınızı o uşturm ak için k o ay k u ım ı ydım cınız T ico v m üzik CD ' rinizin k tronik ortam a ak tı m as ı için üç güz program ı Rip yici r Ak tıcı yazım ızda bu acak s ınız. Birçok k u ıcının görs tk i r ön m v rdiğ i durum da, p nc r d k oras yonu i ginizi ç k c k tir. nixm a M ayıs 2007 nixm a - M ayıs 2007 w w w. nixm a.org Sayfa 2
/ENIX M A nixm a /Başgıç 2 Baş k n /Dağıtım/Tıtım 19 Bi m iyor... /Sistm/Yintim 4 'root' O m ak Y ni M driva s ürüm ü 2007.1 Spring /Programama/Kabuk/Bash 30 En y tk i i k u ıcı /İntrnt 7 K op t 11 Rip yici r - Ak tıcı /Programama/Pic 35 15 P nc r D k oras yonu Linux'ta Pic Program am a - VI İnt rrupt - K s m Sis t m i /Programama/Lazus 42 M üzik CD ' rini bi gis aya ak tm ak /Masaüstü K ab uk Program am a - VII Bi şik Kom ut KD E'nin s oh b t program ı /Çokuortam M driva'da İ k b ah Lazus 'ta Fk ı K ütüph r Gtk 1 y rin gtk 2 v diğ r ri /Habrr 44 Linux D ünyas ınd H ab r r KD E'd fk ı p nc r ç rç v ri /Masaüstü/Program 18 T ico nixm a, GFD L(GNU Fr D ocum nt Lic nc - GNU Özgür B g Lis s ı) is s ına s ah iptir. Y r a yazı ın is s ı ayrıca b irti m dik ç GFD L is s ına s ah ip o acak dır. Yaz GFD L ya da Cr ativ Com m ons is s ınd birini s ç bi ir r. Y r a acak program k od ı GPL/LGPL is s ına s ah ip o acak tır. Bağ tı ı o açı acak int rn t s it s ind y r a yazı, dos ya, program ya da program k od ı GPL/LGPL/GFD L/CC is s ına s ah ip o acak tır. nixm a'da y r a yazı ın tüm h ak ı v s orum u uk ı GFD L t m ind yaz ına aittir. İç rik t bu un bi gi rin k u ım ınd do ayı o uşacak h r tür ü s onuç k u ıcıya aittir. GFD L is s ına k o nixm a'da y r a yazı ın üz rind h içbir k işi, aç, s unucu ya da k urum tam am ını ya da bir k ıs m ını bu undurm as ı n d niy h içbir h ak iddia d m z. Ko k s iyon yön tim i nixm a, Linux ortam ında, gim p, s cribus gibi tam am n açık k aynak k od u program k u ı h azır m ak tadır. Tüm öz ik ri i n iyi k pdf program ı i k u ı abi ir. Ku ıcıya k o ay ık için h r s ayfın s ağ a tında y r a g zdir n i iç rik s ayfas ı, önc k i k onunun başı, ok un k onunun başı v s onrak i k onunun başına gidi m s i s ağ m ıştır. nixm a - M ayıs 2007 nixm a, başta Linux v GNU program ı o m ak üz r, açık k aynak k od u iş tim s is t m ri v yazı ım ı h ak k ında h rk s in bi gi rini özgürc pay aşabi c ğ i bir k tronik bi gi pay aşım acıdır. Ay ık p riyoda s ah iptir. H r ayın 1. günü y ni nir. w w w. nixm a.org,, öz ik rin s ah ip is im v b nz r ri için bu iş t r b irti m s d b irti m iş o vs ayı m a ıdır. Sayfa 3
/S ISTEM /YÖNETIM 'root' o m ak 'root' o m ak En y tk i i k u ıcı Günüm üzd k i k işis bi gis ay ın h nüz o m adığ ı gün rd, bi gis ay bir a bi gis ay v buna bağ ı t rm ina rd n o uştuğ u zam da çok k u ıcı ık s as durum du. Bu ortam için g iştiri n unix v ond s onra g n v onun pr ns ip rini k u bütün iş tim s is t m ri d bu g rç ğ gör ş k i nm iş rdi. ni m k t dir. Bu k u ıcının UID (Us r Id ntifi r) num as ı 0'dır. Linux'ta bütün dos ya izin s is t m i k s in bir ş k i d k u ıcı ı s ınır ayacak ş k i d tas m ıştır. Bir t k k u ıcı num as ı (UID ) bütün h ak a s ah iptir v / tc/pas s w d dos yas ında 0 o b irti n k u ıcı ya da k u ıcı bütün h ak a s ah ip o m ak tadır. Linux fk ı bir ç k ird ğ s ah ip o s a da Unix t m rind n g n bir iş tim s is t m i o çok k u ıcı ı ığ ı s as a m ıştır. Çok k u ıcı ı ık v m rk zi bir bi gis ayın;a bi gis ayın yada s unucu bi gis ayın bu unm as ı b ir i pr ns ip rin uygu m as ını g r k tiriyordu. O ys a Linux'un ya da diğ r Unix b nz r rinin ak s in, t k k u ıcının s is t m d h r tür ü iş m i yapabi c ğ i dos ya s is t m i v k u ıcı h ak ının s on d r c zayıf o duğ u W indow s 'un bir çok türünd o duğ u gibi root, adm in gibi öz bir k u ıcıya g r k görü m m k t dir. Bu da b k i bun ın günüm üzün n güv ns iz s is t m ri o m as ını bir ö çüd açık am ak tadır. - Sağ am bir k u ıcı v k u ıcı h ak ı s is t m i - Program v dos ya ın m rk zi y r şim i. Çok k u ıcı ı bir s is t m d orta ığ ın birbirin girm m s i için h r türd n s is t m iş vinin k u ıcı a v ri n h ak a yön ti m s i g r k iyordu v bu s is t m s on d r c s ağ am o g iştiri m işti. Linux'un bugünk ü s ağ am ık v güv nir i iğ ini d büyük ö çüd bu s is t m borç uyuz. M rk zi bir s unucunun bu unm as ı, ça ıştırı abi ir program v s is t m i i gi i ay dos ya ının k u ıcı a k m aşa o m ad s unu m as ı için d m rk zi 'y r' rd bu unm as ı v bun ın yön tim ind tüm y tk i r s ah ip o bir k u ıcının v ığ ını g r k tiriyordu. / ya da root dizinin riş bi m s ind n do ayı, h r tür ü y tk iy s ah ip o k u ıcıya root d - nixm a - M ayıs 2007 T k k u ıcı ı s is t m rd ça ışm ış o ın, g rç k çok k u ıcı ı Linux gibi s is t m ri k u m ada k şı aştık ı s ınır am a on a s ık ıcı g bi m k t dir. Es k i s is t m rind h r tür ü iş m i yapabi m ri önünd h içbir ng bu unm ay bu k u ıcı s k i a ışk ık ını s ürdür c k ş k i d ça ışm ak is t m k t dir r. Linux g n k ri h r k u ıcının k ndi h s abı i s is t m girip ça ışm as ını g r k tirir. Bu boş v g r k s iz bir is t k d ğ i dir. Ku ıcı h ak ının g ç r i o m as ı için root h ak ı s ür k i k u ı m am a ıdır. Sis t m root o giriş yapm ak, h h s is t m i grafik ortam da root o k u m ak bir Linux s is t m ind k s in ik yapı m am as ı g r k n bir davrıştır. H r n k ad diğ r yapı ı itibiy d güv n i o bir s is t m o s a da, Linux'un bu ş k i d k u ı m as ı w w w. nixm a.org n büyük güv n ik açığ ını doğ uracak tır. Öz ik W indow s iş tim s is t m rind n g ip d, onun güv ns iz ortam ına 'uyum ' s ağ am ış, virüs ri bi 'norm a ' gör n birtak ım ac m i Linux k u ıcı ı grafik ortam da root o ça ışm ayı k ndi ri için 'k o ay ık ' o gör bi m k t dir r. Am a bu 'şaşk ın örd k r' s is t m rini bir başk a büyük t h ik d n;k ndi rind n bi k oruyam ayacak ını k ıs a bir s ür içind t crüb ri i öğ r n c k rdir. Linux'ta dos ya s is t m inin dışında, proc s s -s ür ç' r d k u ıcı h ak ını g r k tirir. Bunun s onucunda ya nızca dos ya a rişim d ğ i, ça ışm ak ta o program a 'm üdah a ' tm k d is t ni n h ak a s ah ip o m ayı g r k tir c k tir. Grafik ortam da çok m ik tda s ür ç ça ışm ak tadır. root y tk is in s ah ip k u ıcı n o duğ unu bi am ad g r k k ndis ind n g r k s bir s a dırgd g bi c k iş m s onucu s is t m inin göçm s ini v k u ı am az h a g m s ini gör bi ir. Öz ik d, root o grafik ortam da ça ışırk n int rn t bağ ı ırs a... Sis t m d root y tk is in s ah ips niz h r tür ü iş m i yapabi c ğ iniz için, diğ r k u ıcı ın s ah ip o duğ u h ata yapabi m ük s ün d s ah ip o am azs ınız. Kons o da bir k om ut k u ırk n yapacağ ınız t k k t r ik bir h ata bi s iz çok pah a ıya m ao abi ir. Root y tk i rini g r k tir n / tc a ındak i bir ay dos yas ının fk ı tip rinin h ps ini bird n bi r k s i m k is t diğ inizi düşün im. Sayfa 4
/S ISTEM /YÖNETIM 'root' o m ak # rm -f abc.conf.* i giriş yapm ak. k om utunu k u abi Ancak bunun y rin y ış ık a Linux'ta yaygın o Ctr -A t-f1'd n Ctr -A tf6'ya k ad tuş bi şim i i giri n k ons o vdır. Bu k ons o a i k girişinizd Login (giriş) s atırı k şınıza çık. Burad k u ıcı is m ini v po ayı gir r k s is t m y ni bir k u ıcı o giriş yapabi Eğ r vs a ça ışm ak ta o grafik ortam a dönm k için is Ctr -A t-f7 tuş bi şim i k u ı ır. Sak ını m as ı g r k n ik inci giriş d burad root o girm k tir. # rm -f abc.conf. * gir rs niz, yi s on k t rd n önc bir a ık bırak ırs ız s iz fk ına vıncaya k ad abc.conf. diy bir dos ya vs a s i in c k v dınd * k t rinin ayrı yazı m as ının g r ğ i bütün dos ya s i inm y baş acak tır. Root h ak ı i s is t m in k u ı m as ı durum unda bir t h ik d, h r n k ad günüm üzd pratik o Linux'ta ras t m as a da, virüs, troj v b nz ri z ı ın s is t m inizi çök rtm s idir. Sırad k u ıcı h ak ı i ça ışı ırk n bu tür z ı ın n faz a yapabi c ğ i ş y ya nızca k u ıcının a ına tk i tm k o abi c k tir. Linux h ız a g iş n bir s is t m dir. Ç k ird ğ ind n n k üçük program ına k ad büyük bir d ğ işik v g işim içind dir. Bu h ız ı g işim h r n k ad t s t di s d program da h ata ın o m as ını tam am n ng y m m k t dir. Norm abir k u ıcı o k u ı dığ ında s is t m üz rind bir tk is i o am ay bir h atayı bındır bir program, root y tk i ri i k u ı dığ ında üzücü s onuç a n d n o abi ir. Linux s is t m inizi as a v as a root y tk i ri i k u m ayın! H h grafik ortam da bunu yapm ın k ndi s i ah ınız a k ndinizi vurm ız o duğ unu unutm ayın. Ön ri m y n h atta s ak ını m as ı g r k n bu tip k u ım için s is t m giriş ik i ş k i d yapı abi ir. İ k i bi gis ayınız açı ırk n k u ı ıcı girişi p nc r s ind k u ıcı adı o root k u ıp şifr yi v r r k grafik ortam da giriş yapm ak, ik incis i is bir k ons o da root adı nixm a - M ayıs 2007 P k i root y tk i ri g r k tiğ ind n yapacağ ız? Bu s oruya c vap v rm d n önc root y tk i rinin n r d g r k tiğ ini inc m iyiz. Root y tk i ri, dos ya s is t m inin root h ak ı g r k tir n y r rin öz ik yazm a rişim i g r k tiğ ind ih tiyacım ız o y tk i rdir. Bu iş m r / tc dizinind k i ay dos ya ını d ğ iştirm k, /us r v ya /bin a ındak i program dos ya ını k opya am ak ya da s i m k yi program k urm ak ya da k a dırm ak gibi iş m rd n s ık ık a k şım ıza çık m ak tadır. Günüm üzd öz ik s on k u ıcıya yön ik o g iştiri n m od rn Linux dağ ıtım ında s is t m yön tim i için çok m ik tda grafik abirim i ay aç ı bu unm ak tadır. Bu program ça ıştırı m ak is t ndiğ ind s izd n root şifr s ini s oracak dır. Sis t m güv n iğ inizin g r ğ i o yapı bu iş m d n s ık ı m am ak g r k ir. Ş ifr giri m s i s onucunda tık ça ış program s izin k o ay bir ş k i d v h ata yapm ıza o ak bırak m ay s is t m inizi yön tm nizi s ağ ayacak tır. Program k uru um u, program ın m rk zi v root y tk is i g r k tir n dizin r k uru m as ınd do ayı s izin d root y tk is i a m ızı g r k tirm k t dir. Yin birçok Linux dağ ıtım ında program k uru um u için grafik abirim bu unm ak ta w w w. nixm a.org v bu program da ça ışm aya s izd n root şifr s i is t m k t dir. baş k n Bu ş k i d root y tk is i is t y n program s ür ç rin baş k n giri n şifr i s ür cin root o ça ışm as ını s ağ am ak tadır. B nz ri ş k i d k ons oya da t rm inak u ım ında tüm s is t m root o girm k y rin s ür ci root y tk i rin ç virm k için s u (s w itch us r) k om utu k u ı ır. [tju@ktronist ~]$ su Poa: [root@ktronist tju]# susb Bus 003 Dvic 001: ID 0000:0000 Bus 002 Dvic 001: ID 0000:0000 Bus 001 Dvic 001: ID 0000:0000 [root@ktronist tju]# xit xit [tju@ktronist ~]$ s u k om utu i s is t m root o ogin-giriş yapm ıyors unuz am a root h ak ını a ıyors unuz. Yaptığ ınız iş m r tam am n root k u ıcıs ı gibi yapı acak tır. Bu n d n dik k at di m s i ya da gözönünd bu unduru m as ı g r k n bazı d tay vdır. H r k u ıcı için fk ı ortam d ğ işk n ri ( nvironm nt viab s ) bu unm ak tadır. Bun d PATH d ğ işk ni h r k u ıcının ~ (h om ) dizini v k u ıcı ın ça ıştırm aya h ak ı bu un program ın (g n ik ) bu unduğ u /bin v /us r/bin dizin rini k aps. Sis t m d root y tk is in s ah ip o duğ unuzda bu dizin r /s bin v /us r/s bin d k nm iş o d ğ işir. [tju@ktronist ~]$ su Poa: [root@ktronist tju]# cho $PATH /sbin:/usr/sbin:/bin:/usr/bin:/usr/x11r6 Sayfa 5
/S ISTEM /YÖNETIM /bin:/usr/oca/bin:/usr/oca/sbin:/usr /ib/jdk1_5_0_09/jr/bin:/usr/ib/qt3//bin [root@ktronist tju]# xit xit [tju@ktronist ~]$ cho $PATH /usr/bin:/bin:/usr/oca/bin:/usr/x11r6/ bin/:/usr/gams:/usr/ib/jdk1_5_0_09/jr/bin:/usr/ib/jdk1_5_0_09/bin:/usr/ib/qt3//bin:/hom/t ju/bin:/usr/ib/jdk1_5_0_09/jr/bin:/usr/ib/qt3//bin [tju@ktronist ~]$ Bu fk ı ığ ı is t m iyors ız k om utu $ su -p ş k ind k u abi Bu durum da yuk ıdak i örn k t a ın ch o $PATH çık tıs ı s ırad k u ıcınınk i i aynı o acak tır. Ancak bu durum u g rç k t n n yaptığ ınızı bi r k yapıyors ız düşünm is iniz. Ak s i h a d norm ak u ıcının a ında root h ak ını g r k tir n dos ya ya da dizin rin o m as ı i k şı aşabi Bun ı düz tm k için yin root o ça ışm ız g r k c k tir. Bir başk a k u ım yo u is s u k om utunu -c pam tr s i i girm k tir. Bu durum da k ad g n k om ut root h ak ı i icra di c k v s onunda root y rin k u ıcıya xit girm y g r k o m ad dönü c k tir. Ancak bu durum da ortam d ğ işk n rinin k u ıcı i aynı k a dığ ını unutm am ak g r k ir. [tju@ktronist ~]$ su -c susb Poa: bash: susb: commd not found [tju@ktronist ~]$ su -c /usr/sbin/susb nixm a - M ayıs 2007 'root' o m ak Poa: Bus 003 Dvic 001: ID 0000:0000 Bus 002 Dvic 001: ID 0000:0000 Bus 001 Dvic 001: ID 0000:0000 [tju@ktronist ~]$ B nz r ş k i d KD E m as aüs tü ortam ının bir k om utu o kdsu -c 'komut' k u ı abi ir. Yin KD E'nin program ça ıştırm a p nc r s ini d h rh gi bir program ı root ya da bir başk a k u ıcı y tk i ri i ça ıştım ak için k u abi iriz. A t+ F2 i açı k om ut ya da program ça ıştırm a p nc r s inin a tındak i S ç n k r> > butonuna bas ı k s ç n k r görüntü nir. Bu s ç n k rd n 'Fk ı bir k u ıcı o ça ıştır' s ç n ğ inin k utus u iş t ndiğ ind Ku ıcı Adı o root b irir. Burada fk ı bir k u ıcı da gir bi Po a giri ip program is t ni n k u ıcı o ça ıştırı ır. Yaygın o s u k om utu k u ı ırk n, bazı iş m rin k u ıcı tafınd root h ak ı i 'dah a k o ay' yapı abi m s i için s udo g iştiri m iştir. Sudo k u ı dığ ında izin v ri n k u ıcı ın izin v ri n program ı için is t nirs root şifr s i s oru m ad k u ım s ağ abi ir. R s im 1 - A t+ F2 p nc r s ind n root h ak ı i program ça ıştırm ak m s udo rs k om utunu k u abi Günüm üzd k i Linux dağ ıtım ının çoğ un uğ u g n k s yapıyı s ç r k s u k u ım ını s as a m ak tadır. Sınır ı s ayıdak i birk aç dağ ıtım is öz ik W indow s a ışk ığ ına dah a uygun o s udo k u ım ını t m a ıyor. H gis inin dah a güv n i o duğ u is bitm y n bir ttışm ın k onus udur. Bu s is t m in a ay dos yas ı / tc/s udo rs dos yas ıdır v vs ayı o vis udo i üz rind d ğ işik ik yapı abi ir. Fk ı bir ditör k u m ak için $ED ITO R s is t m d ğ işk ni d ğ iştiri ip xport di m idir. xport EDITOR=/usr/bin/kwrit / tc/s udo rs dos yas ında k u ı giriş r için w w w. nixm a.org Tju Taşçı <tju@ nixm a.org> Sayfa 6
/İNTERNET K op t K op t K D E'nin s oh b t program ı İnt rn tin yaygın aşm as ı ins ın h ab r şm yönt m rini d d ğ iştirdi. Bütün gün bi gis ay başında o için ında m s aj aşm a (ins tt m s s aging) k o ay u aşı ır v ücr ts iz bir yönt m o ön p a çık tı. Bu ş k i d ya nızca yazı i d ğ i, s s v görüntü i d görüşm yapı abi ir h a g di. Aynı zam da dos ya i tişim i d yapı abi iyor. y n v bu h a i i d h ps ind n faz a öz iğ s ah ip o bir program. Linux'ta n çok k u ı ik i m as aüs tünd n KD E'nin ında m s aj aşm a - s oh b t a ındak i program ı o k op t bu unm ak ta. Son s ürüm ünd görüntü ü s oh b ti d d s t k y n bu h ik a program k u ış ı ığ ının yıs ıra s on d r c iyi öz ştiri bi m s i açıs ınd da ön p da y r a ıyor. Anında m s aj aşm a için g iştiri m iş fk ı protok o r bu unuyor. Kop t 'd bun d AIM, Sm t Group (Ak ı ı Grup am a - Nov ), Kop t d n m protok o u, Gadu Gadu, ICQ, IRC, Jabb r, M SN, SM S, W inpopup v Yah oo protok o rinin tüm ü d s t k nm k t. Bunun için W indow s gibi iş tim s is t m rind ayrı ayrı program ın k u ı m as ı g r k irk n, Linux'ta Kop t tüm ü için t k bir m rk z o k şım ıza çık ıyor. H rbir protok o ait h s ap ınız bir ik t ça ışabi iyor v k u ı ik on ı s ay s ind birbirind n k o ay ık a ayırd di bi iyor. Linux'ta Kop t dışında Gnom m as aüs tü ortam ının gaim 'i, s k i adı gnom m ting o k iga v w ngoph on g işm iş s is t m r o k şım ıza çık m ak ta. Bun d gaim, b k i d Gnom yak aşım ınd do ayı, n az öz iğ s ah ip o ı. Gaim i ya nızca yazı ı görüşm yapı abi iyor. Görüntü ü v s s i görüşm is m üm k ün d ğ i. 2.0 s ürüm ü i bazı öz ik ri Kop t 'y b nz ti m iş v dah a k u ış ı h a g m iş. Ek iga, yazı ı m s aj aşm ın yıs ıra, h m s s i h m d görüntü ü m s aj aşm a için k u ı abi iyor. Ancak s as o SIP protok o ünü k u k iga i ya nızca bu s is t m görüşm m üm k ün. W ngoph on is 2.1 s ürüm ü çık m ak üz r o v yazı ı görüşm nin yıs ıra, s s i v görüntü ü görüşm d yapı abi n cak k iga'd fk ı o, yah oo, jabb r, ICQ v m s n protok o rini d d s t k - R s im 1 - Kop t h s ap açm a ydım cıs ı nixm a - M ayıs 2007 w w w. nixm a.org Kop t i k d fa ça ıştırı dığ ında s izd n bir h s ap girm niz için yapı dırm a ydım cıs ını ça ıştırıyor. Önc ik k u m ak is t diğ iniz h s abın protok o ünü b ir iyors unuz. Ardınd s çi n protok o özgü giriş rin yapı abi c ğ i bir h s ap yapı dırm a p nc r s i açı ıyor. Eğ r dah a önc d n bu h s abı a m adıys ız p nc r içind k i giriş butonunu (R gis t r N w Account) k u ı protok o ün s it s in bağ ıp y ni bir h s ap açabi D ah a önc a dıys ız H s ap Bi gis i a ında g r k i giriş ri yap k u abi Burada dik k at di m s i g r k n bir nok ta, ya- R s im 2 - H s ap b i gi ri Sayfa 7
/İNTERNET h oo gibi fk ı s unucu ı o s a da m rk zi bir is im v ritabı bu un protok o rd ya nızca is m in giri m s inin y t r i o duğ u h a d, jabb r gibi protok o rd tüm adın yazı m as ı g r k m k s idir. (Ör: k u ıcı@ jabb r.org) K op t k urup k u abi Ş ifr rinizi güv n i o s ak am ın yıs ıra, öz ik bird n faz a h s abınız vs a, t k bir şifr i h ps in giriş yapm ızı s ağ adığ ı için k u ış ı o m ak tadır. İs m i v g r k i bu duğ unuz diğ r bi gi ri girdik t n s onra y ni h s abınızın Kop t i k u ım ında iş yayacak ik i s ç n k k şınıza çık acak tır. Burada 'Ş im di Bağ ' s ç n ğ i k u ı dığ ında h s ap d vr y girdiğ ind s iz po ız s oru acak v giriş yapı acak tır. c ğ iniz po a i rid bütün h s ap ınıza t k h am d giriş için k u ı acak tır. İş m tam am dığ ında KW a t po a p nc r s i açı ır v po a giri dik t n s onra i k h s abınız için po a s oru ur. Buradak i 'Po ayı h atır a' k utucuğ unu iş t m zs niz h r s f rind s iz bu h s abın po as ı s oru acak tır. İş t ndiğ ind is po ız güv n s ak dığ ı KW a t't n a ın k u ı acak tır. R s im 4 - K W a t k uru um u KW a t k uru um und s onra, ya da dah a önc k uru m uşs a önc k i p nc r at KW a t po as ı s çim i yapm ız is t nir. Burada gir - R s im 3 - H s ap açm a ay ı Bu ş k i d Kop t i k u m ız için n az bir h s abınız o acak tır. D ah a faz a h s abınız v ya da a acak s ız s onrad k y c k s iniz. İ k h s abın k abu ünün dınd, KD E'nin şifr rinizi güv n i o s ak ay KW a t KD E Cüzd Sis t m i (Eğ r dah a önc k uru m am ışs a) k uru m aya ça ışı acak tır. Bunu at ayabi ir ya da nixm a - M ayıs 2007 R s im 5 - K W a t şifr s inin t s piti w w w. nixm a.org R s im 6 - H s ab ınız için şifr girişi H s ap ınız için bağ tı s ağ dık t s onra Kop t p nc r s ind h s abınızın ik onu bağ ı o duğ unuzu gös t r c k ş k i d r nk nir. Bağ ı o duğ unuz h s ap ınız i i gi i k işi r d grup ı i bir ik t p nc r d is t n c k tir. 'Bağ ı o m ay k işi ri gös t r' s ç n ğ ini k apatırs ız ya nızca o da bağ ı o ı k o ay ık a gör bi Bağ ı bu un biris iy görüşm k için is m inin üz rin tık am ız görüşm p nc r s ini açacak tır. Görüşm p nc r s i Kop t 'nin diğ r öz ik ri gibi büyük ö çüd k işis ştiri bi n am a vs ayı ş k i i d çok k u ış ı o bir p nc r dir. Bu tip program da a ışı dığ ı ş k i d a t k ıs ım da gönd rm k is t diğ iniz yazıyı gir bi c ğ iniz bir a bu unur. Ü s t k ıs ım da da s izin v k şınızdak i( r)in gönd rdik rini a t Sayfa 8
/İNTERNET K op t H s ap s ayfas ını k u abi Y ni h s ap k m yuk ıda i k h s abın o uşturu m as ında atı dığ ı gibidir. Ek n n bütün h s ap ınız için fk ı ay yapabi R s im 8 - Kop t s oh b t p nc r s i tık ay a p nc r yi açabi D iğ r s ayfa dak i s ç n k r vs ayı o k u ı abi irk n, y ni h s ap k m k ya da v o h s abınız üz rind d ğ işik ik yapm ak için R s im 7 - Kop t a p nc r s i a ta s ıra m ış ş k i d gör bi Yazdığ ınız m s ajı yo am ak için nt r-giriş' bas m ız y t r idir am a buradak i 'Gönd r' butonunu da k u abi Kop t ay ı için a p nc r d k i Ay > Yapı dır girişini k u m ız g r k ir. Burad Kop t 'nin çok m ik tdak i ay ınızı is t ğ iniz gör yapabi D avrış > G n s k m s ind k i 'Stt w ith h idd n m ain w indow ' (Ana p nc r yi giz i o baş at) s ç n ğ i yındak i k utu iş t nirs, bi gis ayınız açı dığ ında Kop t s is t m t ps is ind k üçü m üş o açı acak tır. İs t rs niz buradak i Kop t ik onuna nixm a - M ayıs 2007 R s im 10 - H s ap ın ay ı Görünüm > Soh b t p nc r s i s ayfas ınd, s oh b t p nc r s i için fk ı t m a ı s çip ay ayabi M s aj s ayfas ında s on s ürüm rd güz bir d ğ işik ik yapı dı v bir k işinin, bu s iz ya da k şı taf da o abi ir, d da yo adığ ı m s aj a v ri m d n s ıra ır h a g di. Bu da m s aj s ayfas ının dah a uygun k u ım ını s ağ adı. M rak di n bir ayın bu unduğ u y r is s çi i h s abınız için r s im b ir y c ğ iniz p nc r dir. Bunun için s çi n h s abı 'D ğ iştir' i açıp 'Account Pr f r nc s ' p nc r s in g m niz g r k ir. Burada is t diğ iniz r s m i ik on o atayabi (R s im 11) R s im 9 - Kop t ay ı w w w. nixm a.org Kop t i k k uru duğ unda, s is t m m s aj ı için k u ı s s r k apa ıdır. Bun ı açm ak için Ay > Bi dirim ri yapı dır yo u k u ı m a ıdır. Buradak i 'H ps ini aç' butonu i v o bütün s s dos ya ını k u acak ş k i d i gi i s s r açı ır. T k t k s s r i gi nm k için Sayfa 9
/İNTERNET K op t R s im 11 - Ku ıcı r s m i ayı is i gi i s s s çi r k pı abi ir. g r k i düz n m ya- Kop t 'd n m rak di n günc öz ik : görüntü ü m s aj aşm a. Kop t v4uyum u bütün vid o giriş rini k u abi iyor. Bu w bcam ya da tv k tı o abi iyor. TV k tınd görüntü a ınm as ı için k tın önc d n bir tv program ı i ay m as ına da g r k o m uyor v k aynağ ın uygun o s çi m s i s ağ ıyor. Am a bu tür bir k u ım h rh a d çok az ras t ır bir yönt m dir. As ık u ım us b w bcam i o dır. Bu k am ra ın ça ışm as ı için d önc ik s ürücü rinin bu unm as ı g r k ir. Son zam da h ız ı bir g işm i piyas adak i w bcam ' rin büyük çoğ un uğ u Linux tafınd d s t k n bi ir h a g di. (Bk z. nixm a Nis 2007) nixm a - M ayıs 2007 R s im 12 Kop t i görüntü ü s oh b t. M driva 2007.1 + B ry. Ku ı protok o : m s n. A tta: gs pca s ürücüs ü i A4T ch, Vi w Cam Pro, PK-865 Vid o ay ı için Kop t yapı dırm as ının Aygıt s ayfas ını k u abi Burada vs a fk ı vid o k aynak ınd is t diğ inizi s ç bi ir v k u abi Kop t 'd görüntü ü görüşm yah oo v m s n protok o ü k u ı dığ ında m üm k ün o uyor. Bu protok o r k u ı dığ ında görüşm p nc r s ind W bcam görüntüs ü için ik i ik on k nm iş o uyor. Bun d m avi ok u o k şı taft vid o ta bind bu unm ak için, y şiok u o is s izin vid onuzu k şı tafa ön rm k için k u ı ıyor. Kşı taf s iz vid o yo s a s izd n k abu dip tm y c ğ iniz s oru uyor. Kabu d rs niz k şı tafın görüntüs ü ayrı bir w w w. nixm a.org p nc r d k şınıza çık ıyor. Sizin görüntünüz k şı taft k abu di irs d s izin görüntünüz d ayrı bir p nc r d b iriyor. Yazının h azır dığ ı M driva 2007.1 Spring (v önc k i s ürüm rd ) k op t i yah oo protok o ü k u ı görüntü ü m s aj aşm a yapabi mk için g r k n jas p r pak ti k uru u g iyor. Kuru u o m ay dağ ıtım da bu pak tin k uru m as ı g r k ir. Tju Taşçı <tju@ nixm a.org> Sayfa 10
/Ç O K LUO RTAM Rip yici r - Ak tıcı Rip yici r - Ak tıcı M üzik CD ' rini b i gis aya ak tm ak Arşivd bu un m üzik CD ' rini bi gis aya k ayd dip din m k k u ım k o ay ığ ı s ağ am ak tadır. Bunu yapm ak için yas abir ng d bu unm am ak tadır. P k i bu ak tım işini Linux iş tim s is t m rind nas ı yapabi iriz? Bunu yapabi m m iz için yazı m ış birçok yazı ım bu unm ak tadır. Bun d birk aç t s i şun dır: Grip (Gnom için) KAudioCr ator (KD E için) SoundJuic r Yazım ızda h r üç yazı ım a da d ğ in c ğ iz. Bu yazı ım ı dağ ıtım ınızın k ndi pak t d po ınd k urabi Soundjuic r Ku ım ı n k o ay v m nü ri n s ad o SoundJuic r i baş aya ım. CD 'yi cdrom 'a y r ştirinc yazı ım otom atik o CD 'yi tay pça bi gi rini k ra g tirm k t dir. Eğ r s is t m inizd bird n faz a cdrom vs a D üz n > T rcih r m nüs ünd n "Aygıt"s çim ini yapm a ıs ınız. CD 'yi y r ştirdiğ iniz cdrom 'u s ç rs niz a büm bi gis i tım acak tır. E inizd k i a büm s k i d ğ i s ID 3 bi gi ri otom atik o düz n nm k t dir. Eğ r ID 3 bi gi ri tım m adı v ya düz n m yapm ız g r k iyors a a k rd k o ayca yapabi Ana k rı inc y c k o urs ak, burada ufak bir h ata dik k atim izi ç k c k tir. Yuk ıdak i yatay o "Pça Adı" k ıs m ının k şıs ında "Başucu Ş k ı ı 2" yazm ak tadır. H a buk i bu pça adı nixm a - M ayıs 2007 R s im 2 - Soundjuic r t rcih r R s im 1 - Soundjuic r pça s çim i d ğ i a büm ün adıdır. Tah m in n bu s ad c ç viri h atas ıdır. A tındak i "Satçı" bö üm ünd Z uh ao cay otom atik o yazı m ıştır. "Tür" bö üm ünü k ndim iz do durabi iriz. Ak tacağ ınız şk ı ın türünün n o duğ unu buraya gir bi irs iniz (pop/rock /rap vb.). Ancak şu da unutu m am a ıdır k i, bu üç bö üm (Pça Adı, Satçı, Tür) girdiğ iniz d ğ r r, o CD 'd n ak tacağ ım ız tüm şk ı için ortak o acak tır. w w w. nixm a.org Pça aşağ ıda s ıra m ış bu unm ak tadır. İ k s ütundak i k utucuk ı tik y r k ak tm ak is t diğ im iz şk ı ı iş t y bi iriz. G r k i is pça ad ının yazdığ ı s ütund adını d ğ iştirm k is t diğ im iz pçın üz rin çift tık ay is m ini d ğ iştir bi iriz. Aynı durum s atçı adı içind g ç r i. Yuk ıdak i yatay s atçı s ütunuy a yaptığ ım ız d ğ işik ri burada t k t k yapabi iriz. Ay am a ı yaptık t v ak tacağ ım ız pça ı iş t dik t n s onra bir d pça ın nas ı ak tı acağ ını s aptaya ım. D üz n > T rcih r yo uy a açı p nc r d n ay ı yapabi iriz. Burada ak tım tam am ınca CD 'yi çık t Sayfa 11
/Ç O K LUO RTAM Rip yici r - Ak tıcı s ç n ğ i m vcut. M üzik k as örü k ıs m ında pça ın n r y ak tı acağ ına k v r bi Öntım ı o pça /h om /k u ıcı_adı k as örün ak tı acak. K as ör dizini is şk ı ın n ş k i d bir düz n i ak tı acağ ını b ir r. Eğ r A büm Satçıs ı, A büm Adı ş k ind s ç rs k b nim ak tacağ ım pça /ayk ut/z uh ao cay/başucu Ş k ı ı 2 k as örü için ak tı ır. D os ya adı s ç n k ri d b nz r ş k i d dos ya ad ının nas ı o uşturu acağ ını b ir r. Öz k t r ri s i s ç n ğ ini iş t rs niz ID 3 v dos ya is im rind k i öz k t r r a t rnatif ri i d ğ iştiri ir. S çim riniz gör örn k k onum k ıs m ında t m s i i bir düz n gös t ri m k t dir. B k i d n ön m i k ıs ım o çık tı biçim i s çim ind n d is t diğ iniz dos ya biçim ini s ç bi Burada FLAC audio, W av, O gg gibi s ç n k r bu unm ak tadır. S çip "Kapat" butonuna tık ıyoruz. Artık ak tım a baş am a zam ı g di. "Ak t" butonuna tık ayıp ak tım ın bitm s ini b k iyoruz. İs t rs niz tüm bu iş m r yapı ırk n CD 'd k i şk ı ı din y bi T k yapm ız g r k n pçayı s çip "O ynat"butonuna tık am ak. Grip R s im 3 - Grip pça s çim i Bu yazı ım SoundJuic r i aynı işi yapıyor cak k u ıcıya dah a faz a s ç n k s unm ak ta. Bunun için a ttak i k ontro tuş ını k u abi M üzik CD 's ini tak tığ ınızda Grip otom atik o iç riğ i ok ur v pça ı s ıra. Eğ r ID 3 bi gi ri görünm zs a ttak i k a m s im g s in tık adığ ınızda bu bi gi ri gir bi c ğ iniz bir p nc r açı ır. Burad a büm is m i, s atçı is m i, m üzik tzı, a büm çık ış yı ı v pça is m ini gir bi M u ti-tis t' tık ayıp ik i s atçı is m i gir bi ID 3 bi gi rini düz n dik t n s onra CD iç riğ ini bi gis aya ak tm a tür rin g di. Yuk dak i Rip s k m s in tık adığ ım ızda çık p nc r d aşağ ıdak i s ç n k r bu unm ak tadır: Tıpk ı SoundJuic r'da o duğ u gibi Grip k u ırk n d m üzik pça ını din m niz m üm k ün. nixm a - M ayıs 2007 Rip+ Encod Rip O n y Rip+ Encod s ç n ğ i pça ı bi gis aya ak tırk n s izin s çim iniz gör m p3, f ac, ogg gibi s ık ıştırı m ış form at a dönüştürür. Böy - w w w. nixm a.org R s im 4 - Grip rip-dönüşüm s çim i ik pça bi gis ayınızda faz a y r tutm az. Ancak unutu m am a ıdır k i, pça ı s ık ıştırm ak m üzik k a it s ini düşürür. Rip O n y s ç n ğ i pça ı s ık ıştırm ad w av form atında k ayd d r. Bu ik i ak tm a ş k in d ğ indik t n s onra ay ı yapm ak için Config s k m s in g ç im : CD s k m s ind bi gis ayınızda bird n faz a cdrom s ürücüs ü vs a k u m ak is t diğ inizi v M üzik CD 's i tak ı dığ ında otom atik ça ınm aya baş am as ı g r k tiğ ini b irt bi Sayfa 12
/Ç O K LUO RTAM Rip yici r - Ak tıcı türü ür. D iğ r ön m i ay o 'bitrat ' Encod s k m s inin bir a t s k m s i o O ptions s k m s ind n giri bi m k t dir. Öntım ı o bu d ğ r 128 bit'dir. ID 3 s k m s ind is bi gis aya ak tı acak şk ı a ID 3 tik t rinin k nip k nm y c ğ i gibi s ç n k r bu unm ak tadır. Ek nirk n h gi yazım k odu k u ı acağ ını da ay ayabi Öntım ı o UTF-8 k u ı ır. İs t rs niz bunu is o 8859-9 o d ğ iştir bi Tüm bu ay ın dınd pça ı bi gis ayınıza ak tabi Bunun için Rip s k m s ind k i Rip+ Encod yada Rip O n y buton ınd biris in tık am ız y t r i o m ak tadır. K AudioCr ator M üzik CD 's ini CD Rom 'a y r ştirdiğ im izd k şım ıza şöy bir p nc r çık ıyor: R s im 7 - K AudioCr ator pça s çim i ct A Track s tüm pça ı s ç r, D s ct A Track s is pça ı s çi m m iş h a g tirir. R s im 5 - Grip ay Rip s k m s ind is pça ı ak tırk n k u ı acak cod c'i s ç bi Öntım ı o grip (cdpoia) s çi idir. Encod s k m s ind is pça ı s ık ıştır ak tacak s ız k u ı acak form at biçim ini v k od ayıcıs ını s ç bi Bigis ayda k uru u dönüştürücü r otom atik o a gı ır. Burada gogo, ogg nc, f ac, m p3 ncod, 3 nc gibi k od ayıcı bu unm ak tadır. Gogo, m p3 ncod v 3 nc'i s ç rs niz pça m p3 form atına dönüştürü ür. F ac'ı s ç rs niz f ac form atına v ogg nc'i s ç rs niz is ogg form atına dönüş- nixm a - M ayıs 2007 R s im 6 - K AudioCr ator CD D B s çim i D oğ ru o ı s çip O K butonuna tık ıyoruz v CD iç riğ i otom atik o ak tı ıyor. Yin ak tı m as ını is t diğ im iz şk ı a tık ıyoruz. S çi n pça ın önünd tik iş ti b irm k t dir. R s im d görü düğ ü gibi üçüncü, s k izinci v onuncu pça ı s çm işim. A ttak i S - w w w. nixm a.org R s im 8 - K AudioCr ator a b üm için m nü girişi Sayfa 13
/Ç O K LUO RTAM KAudioCr ator p nc r s inin Fi m nüs ün bak tığ ım ızda, CD D B Look up CD iç riğ ini t, ak tır v a bum bi gi rini günc r. Birinci; Rip S ction m üzik pça ını bi gis aya ak tm a iş m ini baş atır (Ak tm a yapk n k u dığ ı dos ya türü s ttings bö üm ünd s çi i dos ya türüdür). İk inci; Rip S ction is, bağ ı bu unduğ u m -nüd n s çtiğ iniz türd ak tım yap. R m ov Com p t d Jobs tam am iş m ri k a dırır. Encod Fi s ç n ğ i is bi gis ayınızda k ayıt ı o.w av m üzik dos yas ını k od aya- Rip yici r - Ak tıcı rak s ık ıştırm a yap. Bunun için açı p nc r d (R s im -7) Fi to Encod s atırında w av dos yas ının y rini b irtm is iniz. Ardınd i gi i y r r şk ı i i gi i s atçı, a büm v pça ad ını, yı ını, pça num as ını v m üzik türünü girip Encod Fi butonuna tık ay iş mi baş atabi g r k yok. En ön m i ay y ri Encod r bö üm ü diy bi iriz. Burad k od ayıcı ı ay ayabi Tım ı k od ayıcıyı (Curr nt ncod r) da burad d ğ iştiri bi m k t dir. Lam yin m p3'ü ifad tm k t dir. Encod d Fi Location bö üm ünd k od m ış dos ya ın bi gis aya h gi düz n i k ayd di c ğ ini b ir r. KAudioCr ator'ın g n ay ını yapm ak için S ttings > Configur KAudioCr ator yo unu iz yip açı p nc r yi k u abi G n ra bö üm ünd çok u s atçı i i gi i ay yapı abi ir. CD D B bö m ünd tak ı m üzik CD 's inin iç riğ inin indiri c ğ i s it yi ay ayabi Am a burada h rh gi bir ay yapı m as ına KAudioCr ator fi m nüs ünü inc dik t n v ay ı yaptık t s onra aşağ ıda r s m i bu un m nüd n s on h azır ık ı yapabi iriz. İ k s im g yuk ıda açık dığ ı gibi CD D B Look up iş vi görm k t dir. İk inci s im g Edit A bum içindir. Yi şk ı ın ID 3 tag bi gi ri burad giri ip düz ti bi ir. Ü çüncü s im g s çi i dos ya ı ak tm aya baş. D ördüncüs ü is Cdrom k ızağ ını çık tır. Bu dört s im g nin a tında is CD Track s v Jobs s k m ri bu unm ak tadır. Jobs bö üm ünd iş m gör c k pça bu unm ak tadır. R m ov Com p t d Jobs tam am m ış iş m ri k a dırır. R m ov A Jobs iş mi bits in bitm s in tüm iş m ri k a dırır. R m ov S ct d Jobs is s ad c s çi i iş m i k a dırır. Böy ik üç fk ı CD ak tım acını atm ış o duk. Ü çü d aynı iş m ri yapm as ına rağ m n fk ı ayüz ri v s unduğ u s ç n k r açıınd birbirind n ayrı m ak tadır. Ü ç aç da aynı k od k pak t rini k u m ak tadır. Bu yüzd n yapı dönüştürm iş m rind k a it fk ı bu unm am ak tadır. H gi yazı ım h oşunuza gittiys onu k u abi.. R s im 9 - K AudioCr ator a b üm öz ik ri nixm a - M ayıs 2007 R s im 10 - K AudioCr ator k od ayıcı s çim i w w w. nixm a.org Ayk ut Özd m ir <ayk ut@ nixm a.org> Sayfa 14
P nc r D k oras yonu /M ASAÜSTÜ P nc r D k oras yonu K D E'd fk ıp nc r ç rç v ri Bi gis ayınıza KD E m as aüs tü iç r n y ni bir dağ ıtım k urduğ unuzda, s is t m i bir ik t birk aç t d t m a g ir. KD E D n tim M as as ı i u aşacağ ınız bu t m a ı, k u m aya baş s ınız. Fak at bir s ür s onra, h p aynı t m a ı k u m ak ins ı s ık m aya baş. Aynı duv k ağ ıdı, aynı s im g r, aynı p nc r k n ı, aynı r nk r, aynı p... H p aynı k ra bak m ak ins ı s ık abi ir. O zam, y ni bir ş y r am aya baş s ınız. Sis t m iniz y ni p nc r k nı t m a ı, y ni s im g r, y ni duv k ağ ıt ı, y ni p t m a ı vs. k m k is t rs iniz. Bu yazıda, KD E m as aüs tün nas ıy ni p nc r k nı t m a ı k uru acağ ını bu acak s ınız. D iğ r t m a ın, s im g rin vs. nas ık uru acağ ı, ayrı bir yazının k onus udur. Bi gis ayınıza y ni p nc r k nı t m a ı k m nin birk aç yo u vdır. Bun d birincis i k u dığ ınız dağ ıtım ın pak t yön ticis in bak m ak. Pak t yön ticis ini inc diğ inizd, birk aç t dah a p nc r k nı t m as ının o duğ unu görürs ünüz. S vinç bu duğ unuz p nc r k n ını k urup, k u m aya baş s ınız. Fak at pak t yön ticis ind k i p nc r k nı t m a ının s ayıs ı da çok azdır. Bir s ür s onra, bun da s iz y tm z o ur. Y ni t m a s ınız. İşt bu durum da, w w w.k d - ook.org c k urtıcınız o ur. Bu s it d y r a nativ t m a ının k uru um u için t m a pak t rini d r m k g r k ir, fak at ic w m v d k orator t m a ının k uru um u v k u ım ı s on d r c k o aydır. Ic W M T m a ını K urm ak Ic W M, X11 s is t m ri için yapı m ış, o duk ça s ad v h afif bir p nc r yön ticis idir. Görünüm o W indow s 9 8' b nz r. KD E m as aüs tünd, Ic W M için h azır m ış p nc r k nı t m a ını k u m ak m üm k ündür. Bunun için s is t m inizd k d tw ork -th m s -w indow is im i pak tin k uru u o m as ı g r k ir. Eğ r k uru u d ğ i s, k d tw ork -th m -w indow pak tini, pak t yön ticiniz i k urun. Pak t k uru unca, Ev k as öründ.k d /s h /apps /k w in/ic w m -th m s adında boş bir k as ör yatı m ış o m a ı. Eğ r k as ör yok s a, adı g ç n y r boş bir k as ör açın. (Not:.k d k as örü giz i bir k as ördür. R s im 2 - Brus h d M tat m as ı R s im 3 - Ic B u Curv t m as ı R s im 1 - Ic W M t m a ı yön tim i nixm a - M ayıs 2007 R s im 4 - K ram ik t m as ı w w w. nixm a.org Sayfa 15
P nc r D k oras yonu /M ASAÜSTÜ dik k at tm k g r k iyor. D k orator, cak adı.th m s i bit n k as ör ri t m a dos yas ı o tıyor. Bu n d n ğ r açtığ ım ız d k orator t m a ının adı.th m s i bitm iyors a, adını t m aadı.th m s ş k ind d ğ iştirm iyiz. R s im 5 - Si v r Vis ta Look t m as ı R s im 6 - Sm ooth F ings t m as ı R s im 7 - E b rg B u t m as ı Görüntü m k için, Konq u ror'da Görünüm /Giz i D os ya ı Gös t r m nü yo u s çi m idir.) w w w.k d - ook.org s it s ind n indirdiğ im iz ic w m t m a ını, Ark v ya Fi -ro r i açtık t s onra, ic w m -th m s k as örün k opya aya ım. Bu ada w w w.k d - ook.org'da, a ıp k u abi c ğ im iz yüz rc Ic W M p nc r k nı t m as ı v. KD E D n tim M rk zi ça ıştırı dığ ında, P nc r D k oras yon ı s k m s i i, y ni p nc r d k oras yonu o Ic W M s çi diğ ind, a ttak i k üçük p nc r d, biraz önc indirip, ic w m th m s k as örünün için k opya adığ ım ız t m a ı gör bi iriz. İs t diğ im iz t m ın üs tün tık ayıp, uygu a d diğ im izd, tık y ni p nc r k nını k u m aya baş ayabi iriz. R s im 2'd n 7'y k ad o görüntü rd örn k o birk aç t Ic W M p nc r k nı t m as ı görü m k t. nixm a - M ayıs 2007 D k orator T m a ını K urm ak KD E m as aüs tünd d ğ işik p nc r k n ını k u m ın bir başk a yönt m i d, d k orator k u m ak tır. Bunun için pak t yön ticinizd n d k orator pak tini k urm a ıs ınız. Eğ r dağ ıtım ınızın d po ında d k orator pak tini bu am azs ız, w w w.k d - ook.org s it s ind n, dağ ıtım ınıza uygun o d k orator pak tini indirip, k urm ız g r k ir. D k orator pak tini k urduk t s onra,.k d / s h /apps /d k orator/th m s k as örünü yata ım. Artık d k orator t m a ını k u m aya h azırız. w w w.k d - ook.org s it s ind bu un d k orator t m a ınd is t dik rim izi indir im, t.gz pak t rini aça ım v açık o, biraz önc yattığ ım ız.k d /s h /apps /d k orator/ th m s k as örün ata ım. Burada bir ş y w w w. nixm a.org R s im 8 - D k orator t m a ı yön tim i Ş im di KD E D n tim M rk zini aça ım. P nc r d k oras yon ı s k m s i i y ni p nc r d k oras yonu o d k orator'ü s ç im. A ttak i s k m rd n th m s s çi diğ ind, biraz önc indirdiğ im iz t m a ın ad ını görürüz. İs t diğ im iz bir t m ayı uygu am ak için, Path 's s k m s i i, k uracağ ım ız t m a yo ını d k orator' gös t rm m iz g r k c k. Fram s Ti s Path yo u i, k uracağ ım ız t m a dos yas ının içind k i d co k as örünü, Buttons Ti s Path için, t m a dos yam ızdak i buttons k as örünü, M as k 's Ti s Path için d, t m a dos yam ızdak i m as k s k as örünü gös t rm m iz g r k ir. K as ör yo ını gös t rdik t n s onra, uygu a d diğ im izd, y ni d k orator t m am ızı k u m aya baş ayabi iriz. Sayfa 16
P nc r D k oras yonu /M ASAÜSTÜ R s im 10 - Aq ua t m as ı R s im 11 - B ack 'n Gr n t m as ı R s im 9 - D k orator t m a ı yön tim i R s im 12 - Si v rch i t m as ı R s im 10-14, örn k o birk aç t d k orator p nc r k nı t m as ı görüntüs üdür. R s im 13 - O nyx ava t m as ı D k orator t m a ını k u ırk n, ğ r is t rs k bir t m ın p nc r k nı d k oras yonu i, başk a bir t m ın butonunu k ıştır, is t ğ im iz gör fk ı t m a da yatabi iriz. Buradak i t k s ınır, p nc r k n ı v buton ın birbir riy uyum u o m a ı v göz h oş görünm ridir. Örn k o, onyx ava-th m p nc r k nı i A ro_g as s _D k -th m buton ını k u dığ ım ızda, R s im 15't k i gibi, h oş bir t m a ortaya çık ıyor. Ic W M v D k orator p nc r t m a ını k u, KD E m as aüs tüm üzü m oton uk t k urtabi ir, h r zam göz h oş görün n m as aüs t ri yatabi iriz. R s im 14 - A ro_g as s _D k t m as ı R s im 15 - O nyx ava v A ro_g as s _D k t m a ı k ışım ı nixm a - M ayıs 2007 w w w. nixm a.org Ati a D uru <ati a@ nim a.org> Sayfa 17
/M ASAÜSTÜ /PRO GRAM LAR T ico T ico K o k s iyon yön tim i Ko k s iyon yapıyorum, bi gis ayda bunun için ydım cı bir program n d n yok?" ya da "Bu k ad ş yi birbirin k ıştırm ad nas ıs ak ım?" diy n r h nüz T ico'yu görm m iştir. Önc ik T ico'yu k u dığ ınız dağ ıtım ın d po ınd k urm a ıs ınız. Bu m a k onus unda s orun çık m az, çünk ü uzun zam dır d vam d n bir proj ;h a iy h r dağ ıtım ın d pos unda k ndin y r bu uyor. KD E k u m ıyors ız T ico bir KD E bi ş ni o duğ u için "k d ibs " pak tin d g r k s inim i v. (GNO M E k u ıyors ız v s ad c k itap k o k s iyon ı i i gi niyors ız s izin için "A xdria"program ını ön ririz) H r tür ü k o k s iyonu T ico i "bas itç " yön t bi Ev t h r tür k o k s iyond bah s diyoruz: D rgi, pu, oyun h atta şap k o k s iyonu. E b tt bun h azır o k a ıp. Eğ r is t rs niz k ndi diğ r k o k s iyon ınız için d bir k a ıp o uşturabi H azır k a ıp da s izin için h r d tay düşünü m üş. Örn ğ in pu k o k s iyonunda bir pu un h diy o up o m adığ ı, bas ım tih i;k itap k o k s iyonunda k itap ın ISBN num a ı... Yin d y tm z diyors ız k ndi d ğ işk n rinizi k o ayca ay ayabi iyors unuz. Örn ğ in bir CD k o k s iyonu h azır am ak is tiyors unuz. "N w cus tom co ction" (Y ni öz k o k s iyon) s ç n ğ i i t m iz bir k o k s iyon açıp, "M odify th co ction fi ds " (k o k s iyon bö g rini düz n ) s ç n ğ iy is t diğ iniz s ç n k ri k y bi M s a s ç n k k utus u (oyun CD 's i, m üzik CD 's i), k apak r s m i v n s n rin öz ik rini tım ayabi c ğ iniz h rş y. Tüm yazı da H TM L k od ına d s t k v rm s i s ay - nixm a - M ayıs 2007 R s im 1 - T ico'da k o k s iyon d ğ işk n ri s ind s izin için ön m i o baş ık ı "<b>...</b> " gibi k om ut dizi riy k a ın ya da ita ik yapabi As ında T ico'da grup dırm ın bu k ad g işm iş o m as ı onu fk ı am aç da da k u abi c ğ iniz bir iş t. Gir n-çık dos ya ın faz a o duğ u ofis rd, k ütüph rd, ok u da... Kıs acas ı n rd k m aşa, orda çözüm T ico. T ico i k o k s iyonunuzun is t s ini w b s ayfas ı o (H TM L) dışa ak tm ız v ya k o k s iyon için int rn tt n am a yapm ız da m üm k ün. Görs o da fak ir s ayı m az, k d ook.org'da bu un fk ı t m a d birini k u abi w w w. nixm a.org R s im 2 - Örn k proj : Linux dağ ıtım ı k o k s iyonu Sonuç o, ğ r inizd düz n k oym ak is t diğ iniz birş y r vs a, tık T ico i k o ay ık a yapabi rs iniz: İs t r CD -D VD ' riniz, is t r h azır adığ ınız proj y ait dos ya ınız. (Not: Bazı dağ ıtım da T ico'nun tam o Türk ç 'y ç viris i g rç k şm diğ i için ingi izc attık ) h ttp://p riaps is.org/t ico/ Gürk Gür <s q izz@ gm ai.com > Sayfa 18
/D AĞ ITIM /TANITIM M driva'da İ k b ah M driva'da İ k b ah Y ni M driva s ürüm ü: 2007.1 Spring M driva 2007'nin dınd bu s f r çok b k m d n y ni s ürüm M driva 2007.1 Spring çık tı. 2005 yı ınd s onra diğ r bazı dağ ıtım gibi M driva da yı da bir s ürüm çık m a yak aşım ını b im s m işti. Ancak h ız a g iş n Linux ortam ında 1 yıçok uzun bir s ür ydi v t k r 6 ay ık p riyoda dönü dü. Y ni s ürüm i program v s is t m i i gi i çok m ik tda y ni iğ in yıs ıra, M driva'nın k u ıcı ına yak aşım ı k onus unda da i ginç v o um u g işm r görünüyor. M driva ya da s k i adıy a M drak Linux'un k urucus u Ga D uvai k s ürüm ü R dh at üz rin ça ışm a i çık m ıştı. Ancak R dh at i i işk i i k ıs ım ya nızca bu i k s ürüm i s ınır ı k a dı. Ku ıcı a g r k k uru um da g r k s d k u ım da k o ay o bir Linux dağ ıtım ı o uşturm ak am acıy a yo a çık M drak bu öz iğ ini v m is yonunu h a a s ürdürm k t. 8.2 s ürüm ü i popü r ik t zirv y otur M drak, d s t k y n firm a M drak Soft'un m a i k riz girm s i i zor gün r yaşam aya baş adı. Bund çık ış yo u o M drak C ub s is t m i k uru du. 10.1 s ürüm ün g indiğ ind popü r iğ i aza s a da yin n ön m i birk aç dağ ıtım d biriydi v m a i k riz aşı m ış g niş m ça ışm a ı baş am ıştı. 10.2 s ürüm ünün çık ışınd çok k ıs a bir s ür önc, Gün y Am rik a k ıtas ının n ön m i dağ ıtım ı o Con ctiva'yı v çok k ıs a bir s ür s onra da m as aüs tünd başı ı uygu am a ı o Lycoris firm as ını s atın a büny s in k attı. Bu ada M drak is m i n d niy s ür n davayı da 'tat ı'ya bağ ay nixm a - M ayıs 2007 R s im 1 - M driva 2007.1 Spring, b rym as aüs tü orad g c k c zad da k urtu du v y ni is m i i, M driva o yo a d vam tti. w w w. nixm a.org 10.2 s ürüm ü M drak k ibinin t k başına g iştirdiğ i s on s ürüm dü. Y ni nm nin dın- Sayfa 19
/D AĞ ITIM /TANITIM d is im d ğ işik iğ i i bir ik t bunun adı M driva 2005 LE o d ğ iştiri ip s unu du. Buradak i LE, Lim it d Edition'un k ıs a tm as ıydı v y ni s is t m uygun o g iştiri c k bir s onrak i s ürüm d n s onra d s t ğ in k s i c ğ i s ınır ı d s t ğ s ah ip bir s ürüm o acağ ını b irtm k için k u ı m ıştı. LE2005't n a tı ay s onra çık M driva 2006, y ni firm a ın bi gi ri i d y ni yak aşım v s is t m r k u i k s ürüm o du. Bunun dınd a ın k g r ğ i 2007 s ürüm ün k ad bir yı b k m k zorunda k a ınacak tı. M driva 2007 d bir yı ık ad s onra başı ı bir s ürüm o k şım ızdaydı. M driva'da İ k b ah yacak ş k i d Back ports d po ı o uşturu du. 2007 s ürüm ün k ad M driva'nın ya nızca ücr t i o s atı pak t i s ürüm rind bu un v M driva g iştirici ri tafınd h azır m ış v t s t di m iş o nvidia, Ati k r s ürücü ri, bazı w ir s s s ürücü v 'firm w ' rinin fk ı bir grup o p f tafınd o uşturu m uş pak t ri p f a ında s ırad k u ıcı a da s unu m aya baş dı. Bu a fr v non-fr o (burada fr özgür am ında k u ı m ak tadır) ik iy ayrı dı. Bunun n d ni non-fr, yi is s ı is t nm y n türd o pak t rin is t m y n r tafınd k o ay ık a ayırd di bi m s i içindi. y ni s ürüm rinin m vcut s is t m uy m ış pak t rini bındır d po a k o nonfr d po ı da k u ım a girdi. Bu d po yuk ıda bah s di n p f d po ının, p f grubu tafınd g iştiri m iş o ının ak s in, s k i s ürüm rd k i ücr t i o da o duğ u gibi M driva g iştirici ri tafınd o uşturu pak t ri bu unduru uyor. Bu pak t r d bütün k u ıcı için ücr ts iz tık... Bu durum da ücr t i s ürüm r i ücr ts iz (fr ) s ürüm as ında ya nızca non-fr a ındak i pak t rin k uru um d önc v ya s onra k uru m as ı fk ık a m ak ta. Bu iş m d k aynak ın ay m as ı s onucunda k o ay ık a g rç k ştiri bi m k t. M driva 2007'nin çık tığ ı s ıra da M driva içind i ginç g işm r yaşdı. Kurucus u o Ga D uva 'işt n çık ı dı' v k ıs a bir s ür s onra U t o ad ı proj y baş adığ ını duyurdu. Ga i bir ik t başk a ça ış da çık ı m ıştı. H ız ı g işim k şıs ında a ın t k r 6 ay ık p riyoda dönm k ı s onras ında s ürüm yön ticis i W or y'nin d 's s s izc ' k ipt n ayrı dığ ı görü dü. İzn çık m ış v bir dah a dönm m işti. M driva 2007 çık m ad çok k ıs a bir s ür önc s ind Fir fox'un 2006 i g n v bir yı boyunca ya nızca h ata v güv n ik düz tm ri yapı s ürüm ü y rin n y ni s ürüm ü günc m o tüm k u ıcı a s unu m uştu. Bu b k i d M driva içind k i g işm rin bir iş tiydi. M driva s ırad k u ıcı a y R s im 2 - K D E 3.5.6 açı ış t m as ı nid n yak aşıyordu... Y ni s ürüm ün 6 ay s onra çık acağ ının duyuru m as ı i bir ik t, M driva d po ında da fk ı ık yaşm aya baş dı. Es k inin ak s in tık program ın y ni s ürüm rinin d m vcut M driva s ürüm ünün d po ına k nip k ıs a zam içind k u ıcı a s unu m as ını s ağ a- nixm a - M ayıs 2007 Bu uygu am a i 2007 s ürüm ünd n itib n s ırad k u ıcı ın da fr s ürüm ri rah at ık a k u m a ı s ağ m ış o du. R s im 3 - Günc m uyı acı Ancak 2007.1 Spring i bu bir adım dah a i ri gidiyor. Y ni Back ports yi y ni program ın Es k i s ürüm rd fr o da da k uru um s ıras ında yük n n v s is t m t ps is in y r- w w w. nixm a.org Sayfa 20
/D AĞ ITIM /TANITIM ştiri n M driva O n in /Updat s is t m i k afa k ıştırıcı o abi iyordu. Bu s is t m yı ık k üçük bir ücr t i pak t günc m ri için k u ı abi iyordu. B k i d bu n d n as ında g rç k o m ay bir ş k i d bazı ı tafınd 'M driva'da günc m r ücr t i' diy bi inm k t ya da iddia di m k t ydi. M driva 2007.1 Spring i bu aç da tüm k u ıcı ın k u abi c ğ i h a g di. Y nid n b irt im M driva'da günc m r ücr t i d ğ i dir v h içbir zam da o m am ıştı. M driva'da İ k b ah dırm as ının k uru um s onras ına bırak ı m as ı. İ k bak ışta ç k ird k s ürüm ünün a num a ı 2007 i aynı o s a da, Spring i g n k rn 2.6.17.13 ç k ird ğ in s on ç k ird k rd n g r k i görü n çok ş y k nm iş. Ç k ird k t s ürücüs ü o m am as ı n d niy önc k i s ürüm d k uru um yapı am am as ına n d n o bazı s ürücü rin k nm s i k ı h a g m iş bir ç k ird k ça ışm ada avtajo uşturm ak ta. Y ni k n n s ürücü r: G n o y ni ik r v öz ik r M driva 2007.1 Spring i g n t m s is t m r, k rn 2.6.17, X.org 7.2, KD E 3.5.6, Gnom 2.18.0, M ozi a Fir fox 2.0.0.3, O p no ffic.org 2.1 o görü üyor. D iğ r y ni ik r o Com piz/b ry ' k o M tis s p nc r yön ticis i v güç yön tim i için acpi s is t m ini d s t k y n m as aüs tü s is t m rd d k u ı güç yön tim pak ti pm -uti s o b irti iyor. Bun ın ya nızca g n v i k bak ışta göz çp o duğ unu unutm am ak g r k ir. D tay a ini diğ ind çok ş yin d ğ işip g iştiğ ini görm k t yiz. Bugün k ad k u ı Li o tık Grub i d ğ iştiri m iş. Norm a o Li o i bugün k ad s orun yaşm as a da, Li o tık çok s k im iş v üz rind y ni ik yapı am ay bir s is t m durum una g m işti. D ah a ön m i bir n d n is, çok u Linux k uru um unda Li o'd dah a k o ay ay abi m s iydi. K uru um dak i y ni ik v d ğ işik ik r Kuru um da ik i d ğ işik ik bu unuyor. İ k i tık p k k u ı m ay dis k t s ürücü rd n k uru um için s ağ.im g dos yas ının tık k a k m ış o m as ı v ik incis i önc k i s ürüm rin ak s in yazıcı yapı- nixm a - M ayıs 2007 Jm icron ID E Kontro cu ı SiS 9 66/9 68 Sata Kontro cu ı İnt ICH 9 Sata Kontro cu ı Birçok dizüs tünd bu un SD k t ok uyucu ı Atts ic L1 th rn t k ontro cu ı (Birçok As us ak tta bu unuyor) UVC uyum u (USB Vid o C as s ) w bcam d s t ğ i Ra ink RT2571X/RT2671 w ir s s s is t m ri Kuru um i g n ç k ird k t bu unm ay v ih tiyacınız o bazı s ürücü r için is k o fk ı k rn pak t ri d bu unuyor. Bun d k rn -m u tim dia adında o ı adınd da aşı acağ ı gibi s tdt ç k ird k t bu unm ay m u tim dia cih az ını da d s t k iyor. Ü z rind h içbir d ğ işik ik yapı m ad k rn.org k aynak ının k u ım ı i h azır k rn is k rn - inus. Fk ı k rn s ç n ğ i o ön ri n is k rn -tm b o. Ç k ird k is im ndirm rind k u ı k od am a ç k ird k günc m s inin otom atik yapı m as ına uygun o m adığ ı için, y ni bir yönt m g iştiri m iş. T k iş m ci/t k ç k ird k (Sing proc s s or /s ing cor ) s is t m r için k rn -tm b-d s k top at s t, ya da çok u iş m ci i/çok u ç k ird k (m u tip proc s s or/m u tip cor ) için k rn tm b-d s k top-s m p- at s t pak ti k uru duğ unda y ni ç k ird k çık tığ ında günc m s is t m i w w w. nixm a.org tafınd otom atik o k u ı abi ir h a g m k t. Ya da k ndiniz y ni ç k ird ğ in çık tığ ını tak ip dip s ç r k k urabi Yazı ım pak t rind k i d ğ işik ik r Sis t m d bu un y ni KD E v Gnom i g n d ğ işik ik rin yıs ıra öz ik M driva yön tim aç ında g işm r göz çpıyor. M driva D n tim M rk zi (Configur Your Com put r) birçok öz iğ i v a t program ı i büyük d ğ işik ik g çirm iş durum da. Öz ik yazı ım yön tim i, 2007'y g çişt baş atı d ğ işim d vam di r k büyük fk ı ık gös t rm iş. Yazı ım k uru um u, k a dırı m as ı, d po ın ay m as ı v günc m rin yapı m as ı için k u ı aç da çok m ik tda düz tm v g iştiri m o m uş. D ğ işim y ni baş ı m ış R s im 4 - Pak t günc m nin y ni b içim i Sayfa 21