Cumhuriyet Tıp Dergisi Cumhuriyet Tıp Derg 2009; 31: 272-278 Cumhuriyet Medical Journal Cumhuriyet Med J 2009; 31: 272-278



Benzer belgeler
SERVİKS KANSERİNDE LESS RADİKAL CERRAHİ

ERKEN EVRE SERV KS KANSER NDE LENF NODU TUTULUMUNU BEL RLEYEN FAKTÖRLER

ERKEN EVRE SERV KS KANSER NDE TÜMÖR BOYUTUNA GÖRE CERRAH -PATOLOJ K R SK FAKTÖRLER N N DE fi M

SERVİKS KANSERİNDE RADYOTERAPİ

Dr. İsa Aykut Özdemir SBÜ Bakırköy Dr.Sadi Konuk EAH Jinekolojik Onkoloji Kliniği

Serviks Kanserinde Fertilite Koruyucu Tedavi

Endometrium kanserinde metastatik lenf nodu bölgesine göre cerrahi patolojik faktörlerin değişimi

Evre IB1 serviks kanserli hastalarda tedavi sonuçları: Tek merkez deneyimi

DİFFÜZ GASTRİK KANSER TEDAVİSİNDE CERRAHİ TEDAVİ YETERLİ MİDİR? Dr. İlter Özer. Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenteroloji Cerrahisi Kliniği

ADRENAL KORTİKAL KANSER TEDAVİSİNDE LAPAROSKOPİK CERRAHİ

Performance of Cytoreductive Surgery and early postoperative intraperitoneal chemotherapy in a Gastric Carcinoma Patient with Huge Krukenberg tumor


Erken Evre Over Kanserlerinde Lenfadenektominin önemi. Dr. Aykut Tuncer

Nod-pozitif Meme Kanserinde Lenf Nodu Oranı Nüks ve Mortaliteyi Belirleyen Bağımsız Bir Prognostik Faktördür

Kolorektal Adenokarsinomlarda Tümör Tomurcuklanmasının Kolonoskopik Biyopsi ve Rezeksiyon Materyalleri Arasındaki Uyumu

KÜRATİF TEDAVİ SONRASI PSA YÜKSELMESİNE NASIL YAKLAŞALIM? Doç. Dr. Bülent Akduman Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.D.

GERM HÜCRELİ OVER TÜMÖRLERİNDE CERRAHİ EVRELEME GEREKLİ MİDİR?

ERKEN EVRE SEMİNOM OLGUSU

Dr.Bahar Müezzinoğlu Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş

Doç. Dr. Ahmet ALACACIOĞLU

Santral Disseksiyon. Dr. İbrahim Ali ÖZEMİR. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Kliniği

Primeri Bilinmeyen Aksiller Metastazda Cerrahi Yaklaşım. Dr. Ali İlker Filiz GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Genel Cerrahi Servisi

LOKAL İLERİ SERVİKAL KANSER YÖNETİMİ. Doç Dr Ahmet Barış GÜZEL ÇÜTF Kadın Hastalıkları ve Doğum AD ADANA

Miks tip endometrium kanseri analizi

Nazofarenks Kanseri Tedavisinde Üç Farklı İndüksiyon Rejiminin Retrospektif Değerlendirilmesi (CF vs DC vs DCF )

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

Serviks Kanserinin Cerrahi Tedavisi. Prof. Dr. Uğur Saygılı DEUTF Kadın Hast. Ve Doğum ABD

Erken Evre Meme Kanserinde Kimlere Aksiller Diseksiyon Gerekir?

Erken Evre Endometrium Kanserinde Cerrahi Tedavi. Prof. Dr. Mehmet Ali VARDAR Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum A.B.D.

Endometrium Kanserlerinde Uygun Cerrahinin Sonuçlara Etkisi. Prof.Dr. Haldun GÜNER

MİDE KANSERİ TEDAVİSİNDE RADYOTERAPİ UYGULAYALIM MI? Dr. Meltem Nalça Andrieu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi AD

KANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI

Doç Dr Hüseyin Abalı Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Tıbbi Onkoloji BD Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi

Jinekolojik Kanserlerde Akdeniz Üniversitesi Radyasyon Onkolojisi Tedavi Protokolleri ve Sonuçları

EVRE IB VE IIA BULKY SERV KS KANSERLER NDE DÖRT FARKLI TEDAV MODAL TES N N KARfiILAfiTIRILMASI

UROK 2012 Sözlü Sunum 32, 33 ve 34 e Bir Bakış. Doç. Dr. Mustafa Vecdi ERTEKİN Özel Universal İtalyan Hastanesi Radyasyon Onkolojisi

2016 by American Society of Clinical Oncology. Amerikan Klinik Onkoloji Cemiyeti (ASCO) İnvaziv Servikal Kanser Yönetimi

Ümmügül Üyetürk Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Tıp Fakültesi,İç Hastalıkları AD, Tıbbi Onkoloji BD, BOLU

BİLİMSEL PROGRAM I. GÜN 03 Mayıs Oturum: Serviks Kanseri / Session I: Cervical Cancer

Radikal Prostatektomi Sonrası Yüksek Riskli Grupta RT: Erken mi Geç mi? Dr Şefik İğdem

Sigara çenlerde ve çmeyenlerde Akci er Kanseri: Genel Özelliklerde Farkl l k Var m?

Serviks Kanserli Hastalarda PET/BT Tetkikinde Primer Tümörün FDG Tutulum Derecesi ile Lenf Nodu Metastazı Arasındaki İlişki

Serviks Kanserinde Radyoterapi Tedavisinin Yeri ve Önemi

Dr. Zeynep Özsaran. E.Ü.T.F. Radyasyon Onkolojisi AD

Papiller Tiroid Karsinomunda Santral Lenf Nodu Diseksiyonu

Akciğer Dışı Tümör Olgularında İzole Mediasten FDG-PET Pozitif Lenf Nodlarının Histopatolojik Değerlendirilmesi

ONKOLOJİDE SIK KULLANILAN İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER VE SAĞKALIM EĞRİLERİ

Mide Kanseri Tanısı Olan Hastalarda Lenf Nodu Tutulum Oranı ve Sağkalım İlişkisi

EVRE I İNVAZİV SERVİKS KARSİNOMLARI: SSK EGE DOĞUMEVİ VE KADIN HASTALIKLARI EĞİTİM HASTANESİ DENEYİMİ

MİDE ADENOKANSERİNDE NEOADJUVAN-ADJUVAN KEMOTERAPİ

Küçük Hücreli Akciğer Kanserinde Cerrahinin Yeri Var mı? Dr.Ali Kılıçgün Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi

Erken Evre Serviks Kanserinin Güncel Cerrahi Tedavisi

Primeri Bilinmeyen Aksiller Metastaz ( PBAM) Sistemik Tedavinin Yeri. o Dr. Mehmet Aliustaoğlu

KARACİĞER METASTAZLARINDA ROBOTİK STEREOTAKTİK BEDEN RADYOTERAPİSİ

JİNEKOLOJİDE SİNGLE PORT OPERASYONLAR. Doç Dr Ahmet Kale. Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği

Düşük Riskli Diferansiye Tiroid Kanserlerinde RAİ Tedavisi

Gastrointestinal Maligniteler Tedavi Yaklaşımları. Dr. Deniz Tural Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji

Alt dudak kanserlerine cerrahi yaklaşım

METASTATİK KÜÇÜK HÜCRELİ DIŞI AKCİĞER KANSERİ TANISI SAĞKALIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

CORRELATION of CLINICAL and HISTOPATHOLOGICAL PARAMETERS to SURVIVAL and NECK METASTASIS in LARYNGEAL SQUAMOUS CELL CARCINOMA

TİROİD PAPİLER MİKROKARSİNOMLARDA SANTRAL LENF NODU METASTAZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Safra Yolları Kanserlerinde SistemikTedaviler. Dr.M.Oktay TARHAN İzmir K.Ç.Ü. Atatürk E.A.H. Tıbbi Onkoloji Kliniği

SENTİNEL LENF NODU BİOPSİSİ VE ADJUVAN KEMOTERAPİ. Dr. Orhan TÜRKEN

ET İ UYGULAYALIM MI?

Jinekolojik Kanser Tedavisi Sonrası HRT Önerilmemeli? Dr. Selçuk Erkılınç Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Jinekolojik Onkoloji Kliniği

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

PANKREAS KANSERLERİNDE

Mide Kanserinde Tedavi Yaklaşımları. Dr. Deniz Tural Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji

Coğrafi temel yaklaşım farklılıkları

Jinekolojik Kanserlerde Fertilite Koruyucu Yaklaşımlar

SERV KS KANSER TANISI LE RAD KAL H STEREKTOM OLAN HASTALARIN KL N K PARAMETRELER N N DE ERLEND R LMES

Jinekolojik Kanserde Sentinel Lenf Nodu Biyopsi Konsepti. Prof. Dr. Uğur Saygılı DEUTF Kadın Hast. Ve Doğum ABD

Jinekolojik Kanserlerin Yönetimi Kılavuzu

Akciğer Kanserinde Beyin Metastazı: 44 Hastanın Retrospektif Analizi #


Erken Evre Mide Kanserine Yaklaşım. Adjuvan Kemoterapi. Prof. Dr. N. Faruk AYKAN İstanbul 2004

Meme Kanseri Cerrahisinde İntraoperatif Değerlendirme Ne kadar güvenebiliriz?

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

SINIRLI VEYA GENİŞLETİLMİŞ LENFADENEKTOMİ UYGULANAN OLGULARDA RADİKAL SİSTEKTOMİ SONUÇLARI

Dr. Fatma PAKSOY TÜRKÖZ Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji

Kemik metastazlarında reirradiasyon

Papiller Mikrokarsinomlara Yaklaşım Türkiye Perspektifi

Hasta özellikleri. statistikler Analizler

Differansiye tiroid kanserinin standart tedavisi cerrahi rezeksiyon, radyoaktif iyot ve TSH süpresyonudur. Rezidüel, yinelemeli ya da nod tutulumu

Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu

İNVAZİF EOC DE EVRELEME CERRAHİSİ GEREKLİ MİDİR?

MEME KANSERİNDE GENEL VE HASTALIKSIZ SAĞ KALIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU

ENDOMETRİAL KANSER SAPTANAN OLGULARDA OPERASYON SONUÇLARININ VE BAZI PROGNOSTİK FAKTÖRLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

AMELİYAT SONRASI TAKİP/ NÜKSTE NE YAPALIM? Dr. Meral Mert

Endometriyum Kanserli Hastalarda Preoperatif Serum CA-125 Düzeylerinin De erlendirilmesi ve Lenfadenektomi Gereklili ini Belirlemedeki Rolü

SERVİKS KANSERİ. Prof.Dr. Macit ARVAS

Tiroid Papiller Kanserde Güncel Kanıtlar ve Gerçekler. Kılavuzlara göre Ameliyat Stratejisi Değişti mi?

ZEYNEP KAMiL HASTANESiNDE TEDAVi EDİLEN ENDOMETRiUM KANSERLİ OLGULARlN CERRAHi EVREYE GÖRE SAGKALIM ANALİZİ

OLGU SUNUMU. Dr. Furkan DURSUN GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi TÜD KUZEY MARMARA ŞUBESİ AYLIK BİLİMSEL TOPLANTISI

Mavi Boya ile Sentinel Lenf

ERKEN EVRE ENDOMETRİYUM KANSERİNDE ÇIKARILAN LENF DÜĞÜM SAYISININ ERKEN VE GEÇ MORBİDİTE ÜZERİNE ETKİSİ i

ENDOMETR UM KANSER NDE LENF NODU METASTAZINI BEL RLEYEN FAKTÖRLER

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

Transkript:

Tip III radikal histerektomiyle tedavi edilmiş serviks Ib karsinomunda parametriyal invazyon, lenf nodu metastazı ve cerrahi sınır pozitifliği gibi yüksek risk faktörlerinin prognostik önemi Effect of high rist factors including lymph node metastasis, parametrial invasion, positive surgical margin on prognosis of patients treated with type III radical hysterectomy for cervical cancer stage Ib Taner Turan, Abdullah Boztosun, Nurettin Boran, Nuray Yüksel, Gökhan Tulunay, Yetkin Karasu, Fatma Önalan, Faruk Köse, Ali Haberal Jinekolojik Onkoloji Kliniği (Dr. T. Turan, Dr. N. Boran, Dr. N. Yüksel, Dr. G. Tulunay, Dr. Y Karasu, Dr. F. Önalan, Dr. F. Köse, Dr. A. Haberal), Etlik Zübeyde Hanım Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, TR-06010 Ankara; Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı, (Dr. A. Boztosun) Bozok Üniverstesi Tıp Fakültesi, TR-66200 Yozgat Özet Amaç. Bu çalışmada radikal histerektomi sonrası yüksek-risk grubunu belirleyen faktörlerin (lenf nodu metastazı, parametriyal invazyon, cerrahi sınır pozitifliği) prognoz üzerindeki etkisi değerlendirildi. Yöntem. Kliniğimizde 1993-2007 yılları arasında evre IB serviks kanseri tanısı alıp tip III radikal histerektomi +/- bilateral salpingo-ooforektomi + sistematik bilateral pelvikparaaortik lenfadenektomi yapılan hastaların dosyaları tarandı. Neoadjuvant kemoterapi almayan, patoloji kaydı yeterli olan ve en az 5 yıllık takibi olan veya 5 yıl içinde nüks gelişen veya ölen 119 hastanın verileri gözden geçirildi. Bulgular. Hastaların ortalama yaşı 53,8 (34-80) ve ortanca tümör boyutu 30 mm idi (5-65). Operasyon sonrası patoloji sonucuna göre yüksek risk grubundan herhangi bir parametreyi taşıyan hastaların sayısı 54 tü (%45,4). Bunlardan 40 olgunun sadece bir, 10 olgunun iki ve dört olgunun üç yüksek risk faktörü taşıdığı belirlendi. Tüm grupta 5 yıllık hastalıksız yaşam oranı %78,2, sağ kalım oranı %80,7 idi. Risk faktörlerinin varlığı yaşam oranlarını belirgin olarak kötüleştirmekteydi. Bu faktörlerden hiç birinin olmadığı hastalarda 5 yıllık hastalıksız yaşam oranı %87,7, 5 yıllık sağ kalım oranı %90,8 di. Ancak risk faktörlerinden her hangi birinin varlığı durumunda bu oranlar sırasıyla %66,7 ye ve %68,5 e düşmekteydi. Hastadaki pozitif risk faktörü sayısının önemli olmadığı görüldü. Sonuç. Bu çalışmada, günümüzde kabul edilen yüksek-risk tanımlamasının doğru bir tanımlama olduğu görüldü. Anahtar sözcükler: Servikal kanser, yüksek risk faktörleri, sağkalım Abstract Aim. In this study we analyze the effect of risk factors (lymph node metastasis, parametrial invasion, positive surgical margin) determining high risk group on prognosis after radical hysterectomy. Method. Files of the patients with cervical cancer stage IB those were treated with type III radical hysterectomy +/- bilateral salpingoopherectomy+ systemic bilateral pelvicparaaortic lymphadenectomy in our clinics between 1993-2007 investigated retrospectively. We included 119 patients who were not treated with neoadjuvant chemotherapy, who had sufficent data of pathology, who had at least 5 year follow up or who had recurrent disease or die in five years. Results. Median age of the patients was 53,8 (34-80) and mean tumor size was 30 mm (5-65). According to the postoperative pathology reports, 54 patients (45,4%) had one or more parameters of high risk group. There were 40 patients with one, 10 patients with two, 4 patients with three risk factors. In whole group 5 year disease free life was 78.2%, survival rate was 80.7%. There was a significant negative effect of presence of risk factors on survival rates. In patients with no high risk factor, 5 year disease free life rate was 87.7% and 5 year survival rate was 90.8%. In the presence of one or more of these factors these ratios decrease to 66.7% and 68.5% reciprocally.

273 Number of positive risk factors of patients was not significant. Conclusion. In this study it is shown that current high risk definition is valid and usefull. Keywords: Cervix cancer, high risk factors, survival Geliş Tarihi/Received:25 Haziran 2009; Kabul Tarihi/Accepted:17 Ağustos 2009 İletişim Adresi: Dr. Abdullah Boztosun Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı, Bozok Üniverstesi Tıp Fakültesi, TR-66200 Yozgat. Eposta: abdullahboztosunyrd@hotmail.com Giriş Kanser tedavisinde ideal yaklaşım; tedaviye cevap, rekürrens ve sağ kalım açısından prognostik faktörlerin belirlenmesi ve tedavinin buna bağlı olarak uygulanmasıdır. Hastalığın ne kadar yayıldığını gösteren evre, kabul edilen öncelikli prognostik fatördür. Serviks kanserinde evreleme, FIGO (International Federation Gynecology and Obstetrics) evreleme sistemine göre klinik olarak yapılmaktadır [1]. Hastanın hangi evrede olduğu konusunda şüphede kalınırsa küçük olan evre kabul edilmelidir. Diğer yandan operasyon sonrası elde edilecek cerrahi patolojik verilerde evreyi değiştirmemektedir. FIGO nun evreleme sistemi, rekürrens riskinin tahmininde ve tedavinin belirlenmesinde kullanılıyor olmasına rağmen prognostik güvenirliği sınırlıdır [2, 3]. Klinik evrelemeyle, ancak cerrahi materyalin incelenmesiyle ortaya konabilecek risk faktörlerinin (lenf nodu metastazı, parametriyal invazyon ve cerrahi sınırda tümoral invazyon) net olarak tahmin edilmesi mümkün olmamaktadır. Bu nedenle serviks kanserinde evre, tedaviyi şekillendiren tek unsur değildir. Özellikle erken evre serviks kanserlerinin tedavisinde prognostik faktörlerin tanımlanması ve tespiti tedavinin şekillendirilmesi ve standardizasyonu için önemlidir. Erken evre serviks kanserlerinin radikal histerektomiyle tedavisi sonrasında; cerrahi sınırda tümör varlığı, parametriyal invazyonun olması ve pelvik- paraaortik lenf nodunda metastaz varlığı yüksek-risk faktörleri olarak tanımlandı ve bunların varlığında adjuvan radioterapi uygulanması standart tedavi yaklaşımı olarak kabul edilmiştir [4-14]. Bu çalışmada radikal histerektomi sonrası yüksek-risk grubunu oluşturan faktörlerin varlığında sağ kalımdaki değişim değerlendirildi. Yöntem Kliniğimizde 1993-2007 yılları arasında FIGO sistemine göre klinik olarak evrelendirilen evre IB (IB 1 ve IB 2 ) serviks kanseri tanısı almış hastaların dosyaları tarandı. Bu hastalardan tip III radikal histerektomi+/-bilateral salpingo-ooforektomi+sistematik bilateral pelvik-paraaortik lenfadenektomi yapılan ve neoadjuvan kemoterapi almayan hastalar seçildi. Bu hastalardan da yeterli patoloji kaydı bulunan ve en az 5 yıllık takibi olan veya 5 yıl içinde nüks gelişen veya ölen 119 hastanın verileri çalışmaya dahil edildi. Hastalar tomografi, magnetik rezonans görüntüleme (gerektiğinde intravenöz pyelogram) tetkikleri kullanılıp, genel anestezi altında muayene edilerek, FIGO sistemine göre klinik olarak evrelendirildi. 1995 öncesi tedavi edilen IB tümörleri IB1 ve IB2 olmak üzere yeniden evrelendirildi [1]. Radikal histerektomi yapılan hastaların yüksek-riskli grubuna postoperatif radioterapi (adjuvant radioterapi) uygulandı. Radioterapi uygulama kriterleri; 2001 yılına kadar bir major faktör (pozitif lenf nodu, parametriyal invazyon, cerrahi sınır tutulumu ve tümör boyutu 4cm) veya iki minör faktör (lenfovasküler saha invazyonu (LVSI), stromal invazyon >½, tümör boyutu=2-4cm ve ikiden fazla mikroskopik lenf nodu) olması, 2001 ve sonrasında pozitif lenf nodu, parametriyal invazyon ve cerrahi sınır tutulumundan en az birinin olması kabul edildi. Survival analizi için Kaplan-Meier metodu kullanıldı. İstatistiksel değerlendirme

274 Windows XP işletim sistemi altında çalışan SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 12.0 programında yapıldı. p<0,05 olması anlamlı olarak kabul edildi. Bulgular Hastaların ortalama yaşı 53,8yıl (34-80) ve ortanca tümör boyutu 30mm idi (5-65, ortalama: 29,7). Operasyon sonrası patoloji sonucuna göre yüksek risk grubundan herhangi bir parametreyi taşıyan hastaların sayısı 54 tü (%45,4). 40 hastanın sadece bir, 10 hastanın iki ve dört hastanın üç parametreyi taşıdığı belirlendi. Cerrahi-patolojik risk faktörlerinin dökümü Tablo 1 de sunuldu. Tablo 1. Hastaların karakteristik özellikleri ve cerrahi-patolojik risk faktörlerinin dökümü Parametre n / Ortalama % / Aralık Yaş 53,8 34-80 Tümör boyutu (mm) 29,7 5-65 Evre IB1 107 89,9 IB2 12 10,1 Hücre tipi Skuamöz hücreli kanser 93 28,2 Adenokanser 20 19,8 Adenoskuamöz kanser 6 5 Grade 1 17 14,3 2 91 76,5 3 11 9,2 Lenf nodu metastazı Negatif 80 67,2 Pozitif 39 32,8 Parametriyal invazyon Negatif 98 82,4 Pozitif 21 17,6 Cerrahi sınır pozitifliği Negatif 107 89,9 Pozitif 12 10,1 LVSI Negatif 48 40,3 Pozitif 71 59,7 Stromal invazyon 1/2 44 40 >1/2 75 60 Herhangi bir risk faktörün varlığı Negatif 65 54,6 Pozitif 54 45,4 Pozitif risk faktörü sayısı 1 40 33,6 2 10 8,4 3 4 3,4 Çalışma grubunda 5 yıllık hastalıksız yaşam oranı %78,2 (93/119), sağ kalım oranı %80,7 idi (96/119). Risk faktörlerinin varlığı yaşam oranlarını belirgin olarak kötüleştirmekteydi. Bu faktörlerden hiç birinin olmadığı hastalarda 5 yıllık hastalıksız yaşam oranı %87,7, 5 yıllık sağ kalım oranı %90,8 di. Ancak risk faktörlerinden her hangi birinin varlığı durumunda bu oranlar sırasıyla %66,7 ye ve %68,5 e düşmekteydi (Tablo 2). Risk faktörlerini taşıyan grubun analizinde hastalardaki risk faktörü sayısının önemli olmadığı görüldü (Tablo 2). Tablo 2. Yüksek risk grubunu belirleyen faktörlerin varlığı ve yaşam oranları Parametre 5 yıllık yaşam oranları 5 yıllık hastalıksız p 5 yıllık p yaşam sağ kalım Herhangi bir risk faktörün varlığı Negatif %87,7 0,006 %90,8 0,002 Pozitif %66,7 %68,5 Pozitif risk faktörü sayısı 1 %67,5 0,755 %65 0,223 2 %70 %90 3 %50 %50 Pozitif risk faktörü sayısı 1 %67,5 0,826 %65 0,347 >1 %64,3 %78,6

275 Tartışma Erken evre serviks kanserlerinde radikal histerektomi sonrasında saptanan yüksek risk faktörlerine göre olguların yaklaşık %23-45 ine adjuvan radyoterapi uygulanmaktadır [15-16]. Bizim çalışmamızda hasta gurubunun %45,4 üne, yüksek risk faktörleri tespit edildiğinden adjuvan radyoterapi uygulandı. Shimada ve ark. [17] evre IB-IIB 115 hastayı inceledikleri çalışmalarında; 55 derin stromal invazyonu bulunan hastanın 5 yıllık sağ kalım oranlarının (%69,8) olmayanlardan (%98) kötü olduğunu göstermişlerdir. Aynı çalışmada derin stromal invazyonu olan 55 hastadan, yüksek risk faktörleri olmayan 21 inde ise 5 yıllık sağ kalım oranının % 100 olduğunu göstermişlerdir. Derin stromal invazyon, 4 cm den büyük tümör boyutu ve LVSI gibi prognostik faktörlerden en az 2 tanesi bulunan hastaları yüksek risk grubu kabul eden ve lenf nodu metastazı, parametriyal invazyon ve cerrahi sınır pozitifliği bulunmayan hastalardan oluşturulan bir çalışmada; 51 yüksek risk grubu hastasında (IB=40 IIA=11) 5 yıllık hastalıksız yaşam oranı %69 olarak bildirilmiştir [18]. Yasuda ve ark. [19] evre IB1 28 adenosukuamoz kanserli hastada yaptıkları çalışmada; lenf nodu metastazı, 10 mm ve daha derin stromal invazyon, pozitif LVSI yı ve 20 mm ve daha büyük tümör çapından herhangi ikisinin kombinasyonu yüksek risk kabul edilmiştir (düşük riskli=9 yüksek riskli=19 hasta). Düşük risk grubunda 5 yıllık sağkalım oranını %100, yüksek risk grubunda ise %74,8 bulmuşlardır ancak istatiksel olrak anlamlı değildi. Diğer yandan bu hastalardan lenf nodu metastazı olan 22 hastayı olmayan 6 sı ile karşılaştırdıklarında 5 yıllık sağ kalım oranını sırası ile %49,9 ve %94,4 olarak buldular (p=0,01). Bizim çalışmamızda parametriyal invazyon, lenf nodu metastazı ve pozitif cerrahi sınırdan herhangi birinin varlığı yüksek risk grubunu oluşturdu. Bu faktörlerden herhangi birinin varlığı durumunda 5 yıllık hastalıksız yaşam oranı %66,7, 5 yıllık sağ kalım oranıda %68,5 olarak bulundu ve yüksek risk grubundaki hastalarda pozitif risk faktörü sayısınında önemli olmadığı gösterildi. Evre IB hastalarda %15-35 oranında lenf nodu metastazı bildirilmiştir [20, 21]. Bu çalışmada lenf nodu metastazı oranı %32,8 di. Lenfatik yayılım, evreyi değiştirmemekle birlikte prognozu belirgin şekilde etkilemektedir [22-25]. Evre IB hastalarda pelvik lenf nodu metastazının rekürrensi belirleyen bağımsız prognostik faktör olduğu gösterilmiştir [26]. Novaković ve ark. [23] lenf nodu metastazı durumunda 5-yıllık hastalıksız yaşam süresinin %91 den %40 a düştüğünü saptamışlardır. Ancak Metindir ve ark. [27] çalışmasında lenf nodu durumunun 5 yıllık hastalıksız yaşam oranını etkilemediği gösterilmiştir. Ayrıca sağ kalımı sadece lenf nodu metastazının değil, metastatik lenf nodu sayısının ve metastazın olduğu lenf nodu bölge sayısının belirlediği saptanmıştır [22, 28, 29]. Parametriumun histolojik yapısı serviks ile yakın komşuluğu nedeni ile serviks kanserinde parametriyal invazyon, LVSI, direk invazyon ve lenf nodu tutulumu şeklinde görülebilir. Parametriyal lenf nodları en sık ve ilk tutulan nodlardır [30]. Ayrıca parametriyal cerrahi sınırda tümör pozitifliği önemlidir. Parametriyal invazyon erken evre serviks kanserinde %13,6-16 oranında bildirilmiştir [31, 32]. Bizim çalışmamızda parametriyal invazyon hastaların %17,6 sında saptandı. Wright ve ark. [31] 594 hastayla yaptıkları ve 440 ının evre IB olduğu çalışmada, parametriyal invazyon varlığının rekürrens oranını % 5 den %22 ye, ölüm oranını %6,6 dan %27,8 e çıkardığı gösterilmiştir. Bir diğer çalışmada parametriyal invazyon varlığı 5 yıllık hastalıksız yaşam oranını %92 den %72 ye düşürdüğü belirlenmiştir [33]. Liu ve ark. [32] 76 sı evre IB ve 64 ü IIA toplam 140 hastada yaptıkları çalışmada, parametriyal tutulumun hastalıksız yaşam oranını %78 den %40 a, sağ kalım oranını %89 dan %53 e düşürdüğü saptandı. Aynı çalışmada parametriyal invazyonun rekürrens için bağımsız prognostik faktör olduğu gösterilmiştir. Estepa ve ark. [34] cerrahi sınıra 0,5 cm ve daha yakın tümör bulunması halinde

276 rekkürrenslerin daha sık görüldüğünü saptamışlardır. Evre IB 174 hastanın incelendiği çalışmada cerrahi sınır pozitifliğinin rekürrens açısından bağımsız prognostik faktör olduğu gösterilmiştir [26]. Chun ve ark. [33] çalışmasında (IB:42, II:39) 5 yıllık hastalıksız yaşam oranının vaginal cerrahi sınırda tümör varlığında %94 den % 64 e düştüğü gösterilmiştir. Bizim çalışmamızda lenf nodu metastazı, parametriyal invazyon ve cerrahi sınır pozitifliği gibi yüksek risk faktörlerinden herhangi birinin varlığında prognozun olumsuz etkilendiği gösterildi ve günümüzde genel kabul gören yüksek-risk tanımlamasının doğru bir tanımlama olduğu gözlendi. Kaynaklar 1. Creasman WT. New gynecologic cancer staging. Gynecol Oncol 1995; 58: 157-8 2. Kodaira T, Fuwa N, Toita T, Nomoto Y, Kuzuya K, Tachibana H, Furutani K, Ogawa K. Comparison of prognostic value of MRI and FIGO stage among patients with cervical carcinoma treated with radiotherapy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2003; 56: 769-77. 3. Narayan K, McKenzie AF, Hicks RJ, Fisher R, Bernshaw D, Bau S. Relation between FIGO stage, primary tumor volume, and presence of lymph node metastases in cervical cancer patients referred for radiotherapy. Int J Gynecol Cancer 2003; 13: 657-63. 4. Morrow CP. Panel report: is pelvic radiation beneficial in the postoperative management of Stage IB squameus cell carcinoma of the cervix with pelvic lymph node metastases treated by radical hysterectomy and pelvic lymphadenectomy Gynecol Oncol 1980; 10:105. 5. Delgado G, Bundy B, Zaino R, Sevin BU, Creasman WT, Major F. Prospective surgicalpathological study of disease-free interval in patients with stage IB squamous cell carcinoma of the cervix: a Gynecologic Oncology Group study. Gynecol Oncol 1990; 38: 352-7. 6. Lai CH, Chang HC, Chang TC, Hsueh S, Tang SG. Prognostic factors and impacts of adjuvant therapy in early-stage cervical carcinoma with pelvic node metastases. Gynecol Oncol 1993;51: 390-6. 7. Atkovar G, Uzel O, Ozsahin M, Koca S, Sahinler I, Okkan S, Uzel R. Postoperative radiotherapy in carcinoma of the cervix: treatment results and prognostic factors. Radiother Oncol 1995; 35: 198-205. 8. Lin HH, Cheng WF, Chan KW, Chang DY, Chen CK, Huang SC. Risk factors for recurrence in patients with stage IB, IIA, and IIB cervical carcinoma after radical hysterectomy and postoperative pelvic irradiation. Obstet Gynecol 1996; 88: 274-9. 9. Schorge JO, Molpus KL, Koelliker D, Nikrui N, Goodman A, Fuller AF, Jr. Stage IB and IIA cervical cancer with negative lymph nodes: the role of adjuvant radiotherapy after radical hysterectomy. Gynecol Oncol 1997; 66: 31-5. 10. Hart K, Han I, Deppe G, Malviya V, Malone J, Jr., Christensen C, Chuba P, Porter A. Postoperative radiation for cervical cancer with pathologic risk factors. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1997; 37: 833-8. 11. Tsai CS, Lai CH, Wang CC, Chang JT, Chang TC, Tseng CJ, Hong JH. The prognostic factors for patients with early cervical cancer treated by radical hysterectomy and postoperative radiotherapy. Gynecol Oncol 1999; 75: 328-33. 12. Kim SM, Choi HS, Byun JS. Overall 5-year survival rate and prognostic factors in patients with stage IB and IIA cervical cancer treated by radical hysterectomy and pelvic lymph node dissection. Int J Gynecol Cancer 2000; 10: 305-12. 13. Okada M, Kigawa J, Minagawa Y, Kanamori Y, Shimada M, Takahashi M Oishi T, Terakawa N. Indication and efficacy of radiation therapy following radical surgery in patients with stage IB to IIB cervical cancer. Gynecol Oncol 1998; 70: 61-4. 14. Sedlis A, Bundy BN, Rotman M, Lentz SS, Muderspach LI, Ziano R. A randomized Trial of pelvic Radiation Therapy versus No Futher Therapy in Selected Patients with Stage IB Carcinoma of the Cervix after Radical Hysterectomy and Pelvic Lymphadenectomy: A Gynecologic Oncology Group Study. Gynecol Oncol 1999; 73: 177-83.

277 15. Soisson AP, Soper JT, Clarke-Pearson DL, Berchuck A, Montana G, Creasman WT: Adjuvant radiotherapy following radical hysterectomy for patients with stage 1B, and IIA cervical cancer. Gynecol Oncol 1990; 37: 390-95. 16. Piver MS, Chung WS. Prognostic significance of cervical lesion size and pelvic node metastases in cervical carcinoma. Obstet Gynecol 1975; 46: 507-42. 17. Shimada M, Kigawa J, Takahashi M, Minagawa Y, Okada M, Kanamori Y, Itamochi H, Oishi T, Iba T, Terakawa N. Stromal invasion of the cervix can be excluded from the criteria for using adjuvant radiotherapy following radical surgery for patients with cervical cancer. Gynecol Oncol 2004; 93: 628-31. 18. Pieterse QD, Trimbos JB, Dijkman A, Creutzberg CL, Gaarenstroom KN, Peters AA, Kenter GG. Postoperative radiation therapy improves prognosis in patients with adverse risk factors in localized, early stage cervical cancer; a retrospective comparative study: Int J Gynecol Cancer 2006; 16: 1112-8. 19. Yasuda S, Kojıma A, Maeno Y, Okı N, Mıyahara Y, Sudo T, Takekıda S, Yamaguchı S, Nıshımura R. Poor Prognosis of patients with Stage IB1 Adenosquamous Cell Carcinoma of the Uterine Cervix with Pelvic Lyphnode Metastasis. Kobe J. Med. Sci 2006; 52: 9-15 20. Lee JM, Lee KB, Lee SK, Park CY. Pattern of lymph node metastasis and the optimal extent of pelvic lymphadenectomy in FIGO stage IB cervical cancer. J Obstet Gynaecol Res 2007; 33: 288-93. 21. Sironi S, Buda A, Picchio M, Perego P, Moreni R, Pellegrino A, Colombo M, Mangioni C, Messa C, Fazio F. Lymph node metastasis in patients with clinical early-stage cervical cancer: detection with integrated FDG PET/CT. Radiology 2006 Jan;238: 272-9. 22. Sakuragi N, Satoh C, Takeda N, Hareyama H, Takeda M, Yamamoto R, Fujimoto T, Oikawa M, Fujino T, Fujimoto S. Incidence and distribution pattern of pelvic and paraaortic lymph node metastasis in patients with Stages IB, IIA, and IIB cervical carcinoma treated with radical hysterectomy. Cancer 1999; 85: 1547-54 23. Novaković P, Mandić A, Vujkov T, Tesi M, Rajović J, Zivaljević M, Popović M. Radical hysterectomy for stage IB1 cervical carcinoma: lymph node metastasis as a prognostic factor. J BUON 2002; 7: 247-50 24. Takeda N, Sakuragi N, Takeda M, Okamoto K, Kuwabara M, Negishi H, Oikawa M, Yamamoto R, Yamada H, Fujimoto S. Multivariate analysis of histopathologic prognostic factors for invasive cervical cancer treated with radical hysterectomy and systematic retroperitoneal lymphadenectomy. Acta Obstet Gynecol Scand 2002; 81: 1144-51 25. Monk BJ, Cha DS, Walker JL, Burger RA, Ramsinghani NS, Manetta A, DiSaia PJ, Berman ML. Extent of disease as an indication for pelvic radiation following radical hysterectomy and bilateral pelvic lymph node dissection in the treatment of stage IB and IIA cervical carcinoma. Gynecol Oncol 1994; 54: 4-9. 26. Xiong Y, Liang L, Peng X, Wei M, Shen Y. Prognostic factors for patients with FIGO Stage-IB cervical squamous cell carcinoma: Does the tumor size ( 4 cm or > 4 cm) really matter? Chinese Journal Of Clinical Oncology 2007 ; 4: 115-20. 27. Metindir J, Bilir G. Prognostic factors affecting disease-free survival in early-stage cervical cancer patients undergoing radical hysterectomy and pelvic-paraaortic lymphadenectomy. Eur J Gynaecol Oncol 2007; 28: 28-32 28. Sevin BU, Nadji M, Lampe B, Lu Y, Hilsenbeck S, Koechli OR, Averette HE. Prognostic factors of early stage cervical cancer treated by radical hysterectomy. Cancer 1995; 76(10 Suppl):1978-86 29. Kamura T, Shigematsu T, Kaku T, Shimamoto T, Saito T, Sakai K, Mitsumoto M, Nakano H. Histopathological factors influencing pelvic lymph node metastases in two or more sites in patients with cervical carcinoma undergoing radical hysterectomy. Acta Obstet Gynecol Scand 1999;78: 452-7 30. Henriksen E. The lymphatic spread of carcinoma of the cervix and of the body of the uterus; a study of 420 necropsies. Am J Obstet Gynecol 1949; 58: 924-42 31. Wright JD, Grigsby PW, Brooks R, Powell MA, Gibb RK, Gao F, Rader JS, Mutch DG. Utility of Parametrectomy for Early stage Cervical Cancer Treated With Radical Hysterectomy. Cancer 2007 Sep 15;110: 1281-6.

278 32. Liu MT, Hsu JC, Liu WS, Wang AY, Huang WT, Chang TH, Pi CP, Huang CY, Huang CC, Chou PH, Chen TH. Prognostic factors affecting the outcome of early cervical cancer treated with radical hysterectomy and post-operative adjuvant therapy. Eur J Cancer Care (Engl). 2008;17: 174-81. 33. Chun HC, Lee MZ. Role of Postoperative Radiation Therapy in the Management J Korean Soc Ther Radiol Oncol 2004 ;22: 265-70. 34. Estape RE, Angioli R, Madrigal M, Janicek M, Gomez C, Penalver M, Averette H. Close vaginal margines as a prognostic factor after radical hysterectomy Gynecol Oncol1998;68: 229