I Prof. Dr. Ali GÜZEL Doç. Dr. Nurflen CAN KL O LU Arfl. Gör. Saim OCAK Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi fl ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dal fl Mevzuat fl Kanunu Deniz fl Kanunu Bas n fl Kanunu Sendikalar Kanunu Toplu Sözleflme Grev ve Lokavt Kanunu lgili Kanunlar Tüzükler Yönetmelikler
II Yay n No : 1055 Hukuk Dizisi : 117 1. Bas - Nisan 2006 - STANBUL ISBN 975-295 - 545-2 Copyright Bu kitab n bu bas s için Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask - Cilt Kapak Tasar m : Beta Bas m A.fi. : Beta Bas m A.fi. V ize/kirklarel : Gülgonca Çarp k Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.fi. Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
III ÖNSÖZ Hukuk sistemimizde; Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku, Ceza Hukuku gibi hukuk dallar ndan farkl olarak, fl Hukukunun tüm alanlar n kapsayacak genel nitelikli kanunlaflt rman n yap lmam fl olmas, mevzuat n da n k bir görünüm sunmas sonucunu do urmakta ve bir bütünlük içinde izlenmesini güçlefltirmektedir. Bilindi i üzere, Bireysel fl Hukuku alan nda, Borçlar Kanunu nun Hizmet Akdine iliflkin hükümlerinin (m.313 vd.) yan s ra, 4857 say l fl Kanunu, 854 say l Deniz fl Kanunu ve 5953 say l Bas n fl Kanunu hükümleri uygulanmaktad r. Söz konusu kanunlar aras nda özel kanun-genel kanun iliflkisi de bulunmamaktad r. Toplu fl Hukuku alan ndaki düzenlemeler ise, ayn tarihte yürürlü ü konulmas na ve birbirini tamamlamas na karfl n, iki ayr kanun olan 2821 say l Sendikalar Kanunu ve 2822 say l Toplu fl Sözleflmesi Grev ve Lokavt Kanunu ile yap lm flt r. Öte yandan, gerek Bireysel fl Hukuku gerek Toplu fl Hukuku alan nda, kanunlar n uygulanmas n göstermek üzere çok say da tüzük ve yönetmelik yay nlanm fl bulunmaktad r. Tüzük ve yönetmeliklerin, özellikle uygulamac lar bak m ndan önemi göz önünde tutuldu unda, tüm mevzuat içeren bir derleme ihtiyac, bu çal flman n oluflturulmas nda belirleyici olmufltur. Kapsaml bir tarama sonucunda haz rlanan bu Derleme ile fl Hukukunu ilgilendiren ve da n k halde bulunan tüm mevzuat bir araya getirilmeye çal fl lm flt r. Bu Derleme, Kanunlar, Tüzükler ve Yönetmelikler olmak üzere üç k s mdan oluflmaktad r. Kanunlara iliflkin birinci k - s mda, Anayasan n bafllang ç hükümleri ile ekonomik ve sosyal haklara iliflkin hükümlerine, ard ndan bireysel ifl hukuku ile ilgili temel kanunlar ve di er ilgili kanunlara yer verilmifltir. Daha sonra, toplu ifl hukukuna iliflkin temel kanunlarla, fl Mahkemeleri Kanununa, son olarak da ilgili di er kanunlara yer verilmifl bulunmaktad r. Tüzüklere iliflkin ikinci k s mda, önce bireysel ifl hukuku-
IV na iliflkin tüzüklere, sonra da toplu ifl hukukuna iliflkin tüzüklere; Yönetmeliklere iliflkin üçüncü k s mda ise, bireysel ifl hukuku ile toplu ifl hukukuna iliflkin yönetmeliklere yer verilmifltir. Derlemede, mevzuat n geliflim seyrinin daha kolay izlenebilmesi amac yla, madde metinlerinde de ifliklik yapan kanunlar, kabul tarihleri, say lar ve de iflikli i yapan madde numaralar ile birlikte, de iflikli in yap ld madde veya f kra metinlerinden önce parantez içinde; madde metinlerinde ibare de iflikli i yapan kanunlar ise, kabul tarihleri, say lar ve de iflikli i yapan madde numaralar ile birlikte de iflikli in yap ld ibareden önce parantez içinde verilmifltir Madde metninden ç kar lan ibareler için de ayn yöntem izlenmifltir. Derlemede, Anayasa Mahkemesi ve Yarg tay çtihad Birlefltirme kararlar na da ilgili maddelerin sonunda özet olarak yer verilmifl; gerekli oldu u ölçüde, maddeler aras nda ya da mevzuattaki düzenlemeler aras nda ilgi kurulmufl; yürürlükten kald r lan kanunlara yap lan at flarla ilgili notta, ayn konuyu düzenleyen ve yürürlükte olan kanunlar belirtilerek, güncelli in yakalanabilmesi amaçlanm flt r. Ayr ca, okuyuculara kolayl k sa lamak amac yla, tüzük ve yönetmeliklerin dayana n oluflturan maddelere not konularak, ilgili tüzük veya yönetmeliklerin adlar ve resmi gazete tarihleri belirtilmifl, konuya iliflkin tebli lere de yer verilmifltir. Derleme kapsam na al nan mevzuat n 1.4.2006 tarihi itibariyle yürürlükteki metinlerinin do ru bir biçimde yans t lmas na büyük çaba gösterilmifl olmakla birlikte, dikkatimizden kaçm fl baz hatalar n, yeni bas larda düzeltilmesine, okuyucunun uyar lar da büyük katk sa layacakt r. Okuyucular n bu de erli katk lar n bizden esirgemeyeceklerini umuyoruz. Bu Derlemenin dizgi ve sayfa düzenlemelerini büyük bir titizlik ve özveriyle gerçeklefltiren Gülgonca Çarp k a, bas m ve yay m gerçeklefltiren Beta Bas m Yay m ve Da t m A.fi. nin de erli yöneticisi Seyhan Satar baflta olmak üzere, tüm çal flanlar na ayr ayr teflekkür etmeyi yerine getirilmesi gereken bir borç bilmekteyiz. A. Güzel N. Caniklio lu S. Ocak Haydarpafla, Nisan 2006
V Ç NDEK LER ANAYASA (Bafllang ç ve lgili Maddeler)... 1 KANUNLAR B REYSEL fi HUKUKUNA L fik N KANUNLAR... 15 fl Kanunu... 17 fl Kanunu (1475, m.14)... 77 Deniz fl Kanunu... 81 Bas n fl Kanunu... 103 B REYSEL fi HUKUKU L LG L D ER KANUNLAR... 115 Yabanc lar n Çal flma zinleri Hakk nda Kanun... 117 Türk Soylu Yabanc lar n Türkiye de Çal flt r labilmelerine liflkin Kanun... 129 Meslekî E itim Kanunu... 131 Umumi H fz ss hha Kanunu ( lgili maddeler)... 157 Hafta Tatili Hakk nda Kanun... 161 Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakk nda Kanun... 165 Ö le Dinlenmesi Kanunu... 167 flyeri Açma ve Çal flma Ruhsatlar na Dair Kanun... 171 lave Tediye Hakk nda Kanun... 175 Terörle Mücadele Kanunu ( lgili maddeler)... 179 TOPLU fi HUKUKUNA L fik N KANUNLAR... 183 Sendikalar Kanunu... 185 Kamu Görevlileri Sendikalar Kanunu... 225 Toplu fl Sözleflmesi, Grev ve Lokavt Kanunu... 253
VI fi MAHKEMELER KANUNU... 287 LG L D ER KANUNLAR... 293 Borçlar Kanunu (Hizmet Akdi le lgili Maddeler)... 295 Türk Medenî Kanunu ( lgili Maddeler)... 305 Türk Medenî Kanununun Yürürlü ü ve Uygulama fiekli Hakk nda Kanun... 321 Dernekler Kanunu ( lgili Maddeler)... 325 Özürlüler Hakk nda Kanun ( lgili Maddeler)... 333 Türk Ceza Kanunu ( lgili Maddeler)... 337 Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama fiekli Hakk nda Kanun... 347 Kabahatler Kanunu ( lgili Maddeler)... 353 TÜZÜKLER B REYSEL fi HUKUKUNA L fik N TÜZÜKLER... 371 1475 Say l fl Kanununa Tabi fl Yerlerinde flverenlerin Kuracaklar Okul Öncesi E itim Kurumlar n n E itim ve flleyifl Esaslar Hakk nda Tüzük... 373 fl Teftifli Tüzü ü... 377 TOPLU fi HUKUKUNA L fik N TÜZÜKLER... 391 Sendikalar Kanununa liflkin Tüzükler... 393 flçi ve flveren Sendika ve Konfederasyonlar n n Denetimine liflkin Tüzük... 393 flkollar Tüzü ü... 397 Toplu fl Sözleflmesi Grev ve Lokavt Kanununa liflkin Tüzükler... 404 Grev ve Lokavtlarda Mülki dare Amirlerince Al nacak Önlemlere liflkin Tüzük... 404 Hakeme ve Resmi Arabulucuya Baflvurma Tüzü ü... 411
VII YÖNETMEL KLER B REYSEL fi HUKUKUNA L fik N YÖNETMEL KLER... 423 fl Kanununa liflkin Yönetmelikler... 425 Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Ma duru stihdam Hakk nda Yönetmelik... 425 Özürlü ve Eski Hükümlü Çal flt rmayan flverenlerden Ceza Olarak Kesilen Paralar Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluflu ile Çal flma Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 468 Ücret Garanti Fonu Yönetmeli i... 473 flçi Ücretlerinden Ceza Olarak Kesilen Paralar Kullanmaya Yetkili Kurulun Teflekkülü ve Çal flma Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 477 Asgari Ücret Yönetmeli i... 480 fl Kanununa liflkin Fazla Çal flma ve Fazla Sürelerle Çal flma Yönetmeli i... 485 Yüzdelerden Toplanan Paralar n flçilere Da t lmas Hakk nda Yönetmelik... 489 Y ll k Ücretli zin Yönetmeli i... 494 fl Kanununa liflkin Çal flma Süreleri Yönetmeli i... 502 Sa l k Kurallar Bak m ndan Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çal fl lmas Gereken fller Hakk nda Yönetmelik... 505 K sa Çal flma ve K sa Çal flma Ödene ine liflkin Yönetmelik... 512 Haz rlama, Tamamlama ve Temizleme flleri Yönetmeli i... 519 Çocuk ve Genç flçilerin Çal flt r lma Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 523 Kad n flçilerin Gece Postalar nda Çal flt r lma Koflullar Hakk nda Yönetmelik... 531 Haftal k fl Günlerine Bölünemeyen Çal flma Süreleri Yönetmeli i... 534
VIII Postalar Halinde flçi Çal flt r larak Yürütülen fllerde Çal flmalara liflkin Özel Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 538 Çal flanlar n fl Sa l ve Güvenli i E itimlerinin Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 541 fl Sa l ve Güvenli i Yönetmeli i... 546 Ekranl Araçlarla Çal flmalarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelik... 556 Gürültü Yönetmeli i... 562 Titreflim Yönetmeli i... 570 Yap fllerinde Sa l k ve Güvenlik Yönetmeli i... 579 Güvenlik ve Sa l k flaretleri Yönetmeli i... 600 Asbestle Çal flmalarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelik... 620 Patlay c Ortamlar n Tehlikelerinden Çal flanlar n Korunmas Hakk nda Yönetmelik... 630 Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çal flmalarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelik... 640 Kimyasal Maddelerle Çal flmalarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelik... 650 flyeri Bina ve Eklentilerinde Al nacak Sa l k ve Güvenlik Önlemlerine liflkin Yönetmelik... 670 Elle Tafl ma flleri Yönetmeli i... 683 fl Ekipmanlar n n Kullan m nda Sa l k ve Güvenlik fiartlar Yönetmeli i... 687 Kiflisel Koruyucu Donan mlar n flyerlerinde Kullan lmas Hakk nda Yönetmelik... 703 Yeralt ve Yerüstü Maden flletmelerinde Sa l k ve Güvenlik fiartlar Yönetmeli i... 717 Sondajla Maden Ç kar lan flletmelerde Sa l k ve Güvenlik fiartlar Yönetmeli i... 738 Geçici veya Belirli Süreli fllerde fl Sa l ve Güvenli i Hakk nda Yönetmelik... 761
IX Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakk nda Yönetmelik... 765 Bal kç Gemilerinde Yap lan Çal flmalarda Sa l k ve Güvenlik Önlemleri Hakk nda Yönetmelik... 794 flyeri Kurma zni ve flletme Belgesi Al nmas Hakk nda Yönetmelik... 813 flyerlerinde flin Durdurulmas na veya flyerlerinin Kapat lmas na Dair Yönetmelik... 820 fl Sa l ve Güvenli i Kurullar Hakk nda Yönetmelik.. 826 flyeri Sa l k Birimleri ve flyeri Hekimlerinin Görevleri ile Çal flma Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 832 fl Güvenli i le Görevli Mühendis Veya Teknik Elemanlar n Görev, Yetki ve Sorumluluklar le Çal flma Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 854 A r ve Tehlikeli fller Yönetmeli i... 862 Gebe veya Emziren Kad nlar n Çal flt r lma fiartlar yla Emzirme Odalar ve Çocuk Bak m Yurtlar na Dair Yönetmelik... 882 Askeri flyerleriyle Yurt Güvenli i çin Gerekli Maddeler Üretilen flyerlerinin Denetim ve Teftifli Hakk nda Yönetmelik... 902 Konut Kap c lar Yönetmeli i... 905 Sanayi, Ticaret, Tar m ve Orman fllerinden Say lan fllere liflkin Yönetmelik... 909 Tar m ve Ormandan Say lan fllerde Çal flanlar n Çal flma Koflullar na liflkin Yönetmelik... 916 Çal flma Hayat na liflkin Üçlü Dan flma Kurulunun Çal flma Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 919 Deniz fl Kanununa liflkin Yönetmelik... 923 Gemi Adamlar n n kamet Yerleri, Sa l k ve aflelerine Dair Yönetmelik... 925
X lgili Kanunlara liflkin Yönetmelikler... 953 Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmas na liflkin Yönetmelik... 955 Yabanc lar n Çal flma zinleri Hakk nda Kanunun Uygulama Yönetmeli i... 987 Do rudan Yabanc Yat r mlarda Yabanc Uyruklu Personel stihdam Hakk nda Yönetmelik... 1018 Türk Soylu Yabanc lar n Türkiye de Meslek ve Sanatlar n Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu veya Özel Kurum, Kurulufl veya flyerlerinde Çal flt r labilmelerine liflkin Kanunun Uygulanmas Hakk nda Yönetmelik... 1025 Türk Tabipleri Birli i flyeri Hekimi Çal flma Onay Yönetmeli i... 1031 flyeri Açma ve Ruhsatlar na liflkin Yönetmelik... 1035 Kiflisel Koruyucu Donan m Yönetmeli i... 1081 Özel stihdam Bürolar Yönetmeli i... 1109 Tar mda fl ve flçi Bulma Arac l na zin Verilmesi ve Arac lar n Denetimi Hakk nda Yönetmelik... 1117 Türkiye fl Kurumu Genel Müdürlü ü Yurt çinde fle Yerlefltirme Hizmeti Hakk nda Yönetmelik... 1123 Yurtd fl nda fle Yerlefltirme Hizmeti Hakk nda Yönetmelik... 1131 Terör Eylemleri Nedeniyle fiehit ve Malul Olanlar n Yak nlar n n ve Çal flabilecek Durumdaki Malullerin Kamu Kurum ve Kurulufllar nda stihdam Hakk nda Yönetmelik... 1139 TOPLU fi HUKUKUNA L fik N YÖNETMEL KLER... 1145 Sendikalar Kanununa liflkin Yönetmelikler... 1147 flverenlerin Çal flt rd klar flçileri Çal flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl na Bildirmeleri ile Sendika ve Konfederasyonlarca Düzenlenecek Üye Kay t Fiflleri ve Defterlerinin fiekli ve çeri i Hakk nda Yönetmelik... 1147
XI Sendika ve Konfederasyonlar n Kuruluflunda stenilecek Belgelerin fiekli ile Baflvuru Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 1169 Kamu Görevlileri Sendikalar Kanununa liflkin Yönetmelikler... 1173 Sendika Üye Say lar ve Her Hizmet Kolunda Yetkili Kamu Görevlileri Sendikalar ve Bunlar n Ba l Bulunduklar Konfederasyonlar n Belirlenmesine liflkin Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 1175 Kurum dari Kurullar, Yüksek dari Kurul, Kamu flveren Kurulu ve Uzlaflt rma Kurulunun Teflkili ile Çal flma Usul ve Esaslar na liflkin Yönetmelik... 1179 Kamu Görevlileri Sendikalar Kanunu Kapsam na Giren Kurum ve Kurulufllar n Girdikleri Hizmet Kollar n n Belirlenmesine liflkin Yönetmelik... 1186 Kamu Görevlileri Sendikalar ve Konfederasyonlar nca Düzenlenecek Üyeli e Baflvuru Belgesi, Çekilme Bildirimlerinin fiekli, çeri i,tutulacak Defterlerin fiekli, htiva Edece i Bilgiler ile Kay tlar n Düzenlenmesine liflkin Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik... 1193 Toplu fl Sözleflmesi Grev ve Lokavt Kanununa liflkin Yönetmelik... 1205 Grev Gözcülerinin Zorunlu htiyaçlar n n Karfl lanmas Hakk nda Yönetmelik... 1207