TRABZON BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ AKÇAABAT İLÇESİ MERKEZ VE MAHALLELERİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN ARAŞTIRMA VE AÇIKLAMA RAPORU

TRABZON BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ AKÇAABAT İLÇESİ MERKEZ VE MAHALLELERİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN ARAŞTIRMA VE AÇIKLAMA RAPORU

İÇİNDEKİLER HARİTA DİZİNİ... 5 1.GİRİŞ... 7 1.1.AMAÇ KAPSAM HEDEF... 7 1.1.1.PLANLAMANIN AMACI... 7 1.1.2.PLANLAMANIN KAPSAMI... 7 1.1.3. PLANLAMANIN DAYANAK ve YÖNTEMİ... 8 2.GENEL DEĞERLENDİRME... 9 2.1.KENTİN GENEL TANIMI VE BÖLGEDEKİ YERİ... 9 2.2.İDARİ YAPI... 10 2.3.KENTİN ULAŞIM AĞINDAKİ YERİ... 11 2.3.1.KARAYOLU ULAŞIMI... 11 2.3.2.DENİZYOLU ULAŞIMI... 13 2.4. DEMOGRAFİK YAPI... 13 2.5.EKONOMİK YAPI... 15 2.6.TEKNİK ALTYAPI... 16 2.6.1.Ulaşım... 16 2.6.2.Elektrik ve Doğalgaz Altyapısı... 17 2.7.SINIRLAR... 18 2.7.1.MAHALLE SINIRLARI... 18 2.8.MÜLKİYET... 19 3.DOĞAL YAPI... 20 3.1.İKLİM... 20 3.2.BİTKİ ÖRTÜSÜ... 20 3.3.JEOMORFOLOJİK YAPI... 22 3.4.JEOLOJİK YAPI... 23 3.5. DOĞAL AFETLER... 24 2

3.6.TOPRAK KABİLİYETİ... 26 3.7.BAKI... 27 3.8.AKARSULAR... 28 3.9.AKÇAABAT İLÇESİ ARAZİ KULLANIMI... 30 3.10.ÇEVRE SORUNLARI... 30 3.10.1.Atıklar... 31 3.10.2.Su Kirliliği... 31 3.10.3.Hava Kirliliği... 31 3.10.4.Gürültü Kirliliği... 32 3.10.5.Toprak Kirliliği... 32 3.11.KORUMA ALANLARI... 33 3.11.1.Doğal Sit Alanları... 33 3.11.2.Kentsel Sit Alanları... 36 3.12.EKOLOJİK YAPI... 37 3.13. AKÇAABAT İLÇESİNİN YERLEŞİLEBİLİRLİK DURUMU... 38 4.KENTİN MEKANSAL OLUŞUMU... 38 4.1.TARİHSEL GELİŞİM... 38 4.2.MEKANSAL GELİŞİMİ... 39 4.3.KÜLTÜREL YAPI... 39 5.ÖNCEKİ İMAR PLANI KARARLARI VE ETKİNLİĞİ... 41 5.1.KAPASİTE NÜFUSLARI... 43 5.2.KONUT ALANLARI... 44 5.3.KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI... 48 5.4.SOSYAL ALTYAPI ALANLARI... 50 6.ARAŞTIRMA VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE MÜDAHALE BİÇİMLERİ/ÖNGÖRÜLERİ... 51 6.1.EŞİK SENTEZİ... 52 3

6.2.SWOT ANALİZİ... 53 7. AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KARARLARI... 54 7.1. NÜFUS VE KENTSEL SOSYAL, TEKNİK ALTYAPI ALANLARI... 55 7.1.1. Nüfus Hesabı... 57 7.1.2. Nüfus Projeksiyonları Ve Kabulleri... 64 7.1.3. Sosyal Ve Teknik Altyapı Alanları... 71 7.2. KONUT ALANLARI... 85 7.3. KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI... 86 7.4. AÇIK VE YEŞİL ALANLAR... 88 7.5.KENTSEL TEKNİK ALTYAPI... 88 7.6. BUGÜNKÜ ARAZİ KULLANIMI DEVAM ETTİRİLEREK KORUNACAK ALANLAR... 89 TABLO DİZİNİ TABLO 1:PLANLAMA ALANININ PAFTA NUMARALARI... 10 TABLO 2:PLANLAMA ALANININ ÖNEMLİ MERKEZLERE OLAN UZAKLIĞI... 12 TABLO 3:AKÇAABAT İLÇESİNİN YILLARA GÖRE NÜFUS DEĞİŞİMİ... 13 TABLO 4:PLANLAMA ALANININ YILLARA GÖRE NÜFUS DEĞİŞİMİ... 13 TABLO 5:AKÇAABAT İLÇESİ YAŞ GRUBU VE CİNSİYETE GÖRE NÜFUSUN DAĞILIMI-2015... 15 TABLO 6:TRABZON İLİ AFET DURUMU... 25 TABLO 7: TRABZON İLİNDEKİ AKARSULARA AİT YAĞIŞ ALANI VE YILIK ORTALAMA SU POTANSİYELİ... 29 TABLO 8:YÜRÜRLÜKTEKİ İMAR PLANLARININ ONAY TARİHLERİ... 41 TABLO 9:MEVCUT İMAR PLANI ALAN DAĞILIM TABLOSU... 43 TABLO 10: PLANLAMA ALANI NÜFUS PROJEKSİYONLARI... 44 TABLO 11: YÜRÜRLÜKTEKİ İMAR PLANINDA ÖNERİLEN KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI DAĞILIMI... 49 4

TABLO 12:YÜRÜRLÜKTEKİ İMAR PLANINDA ÖNERİLEN SOSYAL ALTYAPI ALANLARI DAĞILIMI... 50 TABLO 13:TRABZON 1/50.000 ÖLÇEKLİ İL ÇDP 1. PLANLAMA ALT BÖLGESİNİN İLÇELERE GÖRE NÜFUSUN DAĞILIMI... 60 TABLO 14: 2040 YILI NÜFUS PROJEKSİYONU (BÜTÜNCÜL NÜFUSA GÖRE)... 66 TABLO 15: 2040 YILI NÜFUS PROJEKSİYONLARI (YERLEŞMELERE GÖRE)... 67 TABLO 16: SEKTÖREL NÜFUS HESABI... 69 TABLO 17: 2040 YILI NÜFUS KABULÜ... 69 TABLO 18: BRÜT YOĞUNLUK ARALIKLARI... 70 TABLO 19: AKÇAABAT İLÇESİ MERKEZ VE MAHALLELERİ 1/5000 ÖLÇEkLİ NAZIM İMAR PLANI NÜFUS DAĞILIM TABLOSU... 71 TABLO 20: MEKÂNSAL PLANLAR YAPIM YÖNETMELİĞİ EK-2 TABLOSU... 74 TABLO 21: 1/50.000 İL ÇEVRE DÜZENİ PLANINDA KENTSEL SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI ALANLARININ İLİŞKİN KABUL EDİLEN STANDARTLAR... 77 TABLO 22:1. BÖLGE MEVCUT 1/5000 NAZIM İMAR PLANI NÜFUSLARI VE DONATI ALANLARI... 81 TABLO 23: ALT ÖLÇEK 1/5000 ÖLÇEKLİ MEVCUT NAZIM İMAR PLANLARDA ALAN GEREKSİNİMİ... 82 TABLO 24: KIYI DOLGU PLANLARI ALAN KULLANIMLARI... 83 TABLO 25: SOSYAL DONATI ALANLARI YETERLİLİĞİ... 85 TABLO 27: 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI ALAN DAĞILIM TABLOSU... 90 HARİTA DİZİNİ HARİTA 1: AKÇAABAT İLÇESİNİN KONUMU VE GENEL ÖZELLİKLERİ... 11 HARİTA 2: TRABZON İLİNİN KARAYOLU ULAŞIM AĞI... 12 HARİTA 3: AKÇAABAT İLÇESİ KEN MERKEZİ ULAŞIM KADEMELENMESİ... 17 HARİTA 4: AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ ENERJİ ALTYAPISI... 18 HARİTA 5: AKÇAABAT İLÇESİ MAHALLE SINIRLARI... 19 HARİTA 6:AKÇAABAT İLÇESİNİN MÜLKİYET YAPISI... 20 HARİTA 7:AKÇAABAT İLÇESİ BİTKİ ÖRÜSÜ ANALİZİ... 21 HARİTA 8:AKÇAABAT İLÇESİNİN JEOMORFOLOJİK YAPI ANALİZİ... 23 HARİTA 9: AKÇAABAT İLÇESİ YILDIZLI MAHALLESİ JEOLOJİK ETÜT ANALİZİ... 24 HARİTA 10:AKÇAABAT İLÇESİNİN EĞİM ANALİZİ... 26 HARİTA 11: AKÇAABAT İLÇESİNİN BAKI ANALİZİ... 28 5

HARİTA 12: AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ DSİ DURUMU... 29 HARİTA 13:AKÇAABAT İLÇESİ ARAZİ KULLANIM HARİTASI... 30 HARİTA 14: ÇEVRE SORUNLARI ANALİZİ... 33 HARİTA 15:SERA GÖLÜ NÜN KONUMU... 34 HARİTA 16:SERA GÖLÜ JEOMORFOLOJİ VE TOPOGRAFYA... 36 HARİTA 17: AKÇAABAT İLÇESİNİN EKOLOJİK YAPI ANALİZİ... 37 HARİTA 18: AKÇAABAT İLÇESİNİN YERLEŞİLEBİLİRLİK HARİTASI... 38 HARİTA 19:AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ MEVCUT 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI... 42 HARİTA 20:AKÇAABAT İLÇESİ DOĞAL EŞİK SENTEZİ... 52 HARİTA 21:AKÇAABAT İLÇESİ MERKEZ VE MAHALLELERİ 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI... 91 ŞEKİLLER DİZİNİ ŞEKİL 1:AKÇAABAT İLÇESİNİN KIR - KENT NÜFUS DEĞİŞİMİNİN GRAFİKSEL GÖSTERİMİ... 14 ŞEKİL 2:TRABZON İLÇELERİNİN NÜFUS ARTIŞ HIZLARI... 14 ŞEKİL 3:TRABZON İLİ İLÇELERİNİN TARIM ALANLARI VE BİTKİ ÖRTÜSÜ DAĞILIMI... 22 ŞEKİL 4:TARİHİ ORTAMAHALLE EVLERİ... 37 6

1.GİRİŞ 1.1.AMAÇ KAPSAM HEDEF Planlama çalışması; Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 04.02.2011 tarihinde onaylanan yürürlükteki 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı sınırları içerisinde Birinci Planlama Alt Bölgesinde Akçaabat ilçe sınırlarında kalan Akçaabat İlçesi Merkez ve Mahalleleri 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planını içermektedir. 1.1.1.PLANLAMANIN AMACI İnsanlığın ve doğal dengenin devamlılığı bağlamında, doğal kaynakların kullanımında sistemler arası koruma-kullanma dengesini kurarak, doğayı ve doğal, çevresel, kültürel değerleri tüketmeyecek, uyumlu ve sürdürülebilir bir gelişme modelinin mekanizmalarını tanımlayıp, yaşam kalitesi artmış, daha yaşanabilir, planlı yaşam çevreleri sunan, kentli haklarını tüm karar verme ve uygulama süreçlerine hâkim kalarak, katılımcı bir kentsel yaşam ve yönetim yapısı içinde mekânsal, sosyal ve ekonomik eşitsizlik ve dışlanma sorunları en aza indirilmiş üretim ekonomisinin hâkim olduğu, bilim, kültür, hizmet merkezi olarak gelişimini tamamlamış bir ilçe amaçlanmaktadır. Bu amaçla, planlama alanı ve bunlarla bütünleşen iş-işlemler belirlenmiş ve tüm bunların hayata geçebilmesi için oluşturulması gereken mekanizma ve uygulama araçları tanımlanmıştır. 1.1.2.PLANLAMANIN KAPSAMI 2012 yılında 28489 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6360 sayılı 14 ilde büyükşehir belediyesi kurulması hakkındaki kanun hükmünde kararnamenin 1.maddesi uyarınca belirlenen Trabzon Büyükşehir Belediyesi belediye ve mücavir alan sınırları içinde karar getiren yaklaşık 2788 hektar büyüklüğündeki alan, Akçaabat İlçesi Merkez ve Mahalleleri 1/5000 ölçekli Nazım İmar Plan çalışmasını kapsamaktadır. Kanunun tanımladığı bu kapsam içinde, mevzuatın gerektirdiği ilke ve esaslara uyulması yasal bir zorunluluk olmakla birlikte, planlama çalışması bu gereklilikleri, bir ilkesel bütünlük ve ufuk genişliği içerisinde uygulamayı yönlendirecek stratejik yaklaşımlar bağlamında ele almayı seçmiştir. Yürürlükteki mevzuat ve yeni üretilecek yasal düzenlemeler ile bu planda ortaya konulan ilke ve stratejiler bir bütün olup, bu plan ve buna bağlı olarak üretilecek tüm alt ölçekli planlarda söz konusu ilke ve stratejilere uyulması gerekmektedir. 7

Planlama sınırlar içerisinde yapılan ve yapılması istenilen her türlü uygulama için en temel ve en önemli hukuki dayanağı 3194 Sayılı İmar Kanunu ve ilgili yönetmelikleri oluşturmaktadır. Bu kanunun amacı, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak olarak belirlenmiştir. 1.1.3. PLANLAMANIN DAYANAK ve YÖNTEMİ Yasal Sınırlayıcılar olarak tanımlanabilecek diğer kanunlar ve yönetmelikler aşağıda belirtilmiştir. 3194 Sayılı İmar Kanunu ve İlgili Yönetmelikleri 29030 Sayılı Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği 28759 Sayılı Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği 5393 Sayılı Belediye Kanunu 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 6831 Sayılı Orman Kanunu 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanun Sulak Alanların Korunması yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkındaki Yönetmelik Diğer İlgili Kanun ve Yönetmelikler Planlama Alanı ve Proje Aşamalarına Göre Çalışma Yöntemi; Planlama alanının sahip olduğu değerlerin sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması ve gelecek nesillere aktarılırken kentin gelişimini sağlamak amacıyla yapılacak çalışmalar ve izlenen yöntem çalışmanın ana aşamalarına göre aşağıda aktarılmıştır. Planın genel hedefleri doğrultusunda yapılan çalışmalar üç aşamadan oluşmaktadır. ANALİZ SENTEZ PLANLAMA KARARLARI I. Aşama; Araştırma Veri Toplama Saptama Ülke, bölge ve kentsel alan bütününden kaynaklanan ve planlama alanını etkileyen çeşitli verilerin tespiti, 8

Alanda önceden gerçekleştirilmiş planlama çalışmalarının değerlendirilmesi; Alanın; demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verileri ile diğer verilerin de değerlendirileceği mevcut durum tespiti, Araştırma Sonuçlarının Değerlendirilmesi ve Hedeflerinin Belirlenmesi Sorunlar, Olanaklar, Vizyon ve Hedeflerin belirlenmesi; Kurumsal ve bireysel katılımla birlikte stratejilerin ve uygulama araçlarının belirlenmesi; II. Aşama; Plan Kararlarının Üretilmesi Belirlenen hedeflere ulaşmak için gereken arazi kullanım kararlarının verilmesi; bu kapsamda planların etaplar halinde irdelenerek askıya çıkartılması, III. Aşama; Genel askının yapılması Etaplar halinde üretilen planlara son şekli verilmesi; Kesin teslim ve çoğaltma olmak üzere ele alınmıştır. 2.GENEL DEĞERLENDİRME 2.1.KENTİN GENEL TANIMI VE BÖLGEDEKİ YERİ Trabzon ili, Karadeniz Bölgesi nin doğusunda yer almaktadır. İlin güneyinde Gümüşhane - Bayburt, doğusunda Rize, batısında Giresun illeri vardır. Kuzeyde ise Karadeniz e sınırdır. Trabzon 4.671 km² lik yüzölçümü ile Türkiye topraklarının (769.604 km²) % 0,57 sini oluşturmaktadır. Türkiye nin Doğu Karadeniz kıyılarında sıralanan yerleşim yerlerinden biri olan Akçaabat; 38-2 doğu boylamı ile 40-4 kuzey enlemi arasında, deniz seviyesinden 10 metre yükseklikte 385 km2'lik yüzölçümü ile Trabzon ilinin hemen batısında yer alır. 9

Batısında Çarşıbaşı, güneyinde Düzköy ve Maçka ile çevrili bulunan ve Düzköy ilçesi ana yolu olan Söğütlü vadisini bünyesinde barındıran Akçaabat, yörede bulunan yaylaların geçiş noktasıdır. İlçenin kent merkezine uzaklığı 13 km dir. Akçaabat ilçesi; sunduğu mal ve hizmet bakımından Trabzon ili için bir alt merkez konumundadır. Verdiği eğitim, sağlık, sanayi, tarım hizmetleri dışında ilçe gerek tarihi ve kültürüyle gerekse potansiyel turizm alanlarıyla tarih boyunca il genelinde önemini korumuştur. Akçaabat İlçe Belediyesi sınırlarını kapsayan imar planı planlama alanı yaklaşık 2788 hektardır. 1/5000 ölçekli hâlihazırın; TABLO 1:PLANLAMA ALANININ PAFTA NUMARALARI Pafta no F-42-C-14-C F-43-D-22-A F-42-C-19-B F-43-D-21-C F-42-C-2O-A F-43-D-22-D F-42-C-20-B F-43-D-22-C F-43-D-16-A F-43-D-23-D F-42-C-19-C F-43-D-23-C F-42-C-20-D G-43-A-01-B F-42-C-20-C G-43-A-02-A F-43-D-16-D G-43-A-03-A F-43-D-16-C G-43-A-03-B F-43-D-21-A G-43-A-02-C F-43-D-21-B Paftalarında yer almaktadır. 2.2.İDARİ YAPI Trabzon ilinin 18 adet ilçesi bulunmaktadır. Bu ilçeler arasında nüfus açısından ikinci en büyük ilçe; bu planlama çalışmasına konu olan Akçaabat tır. 1886 yılında ilçe statüsüne getirilen Akçaabat; Trabzon ilinin alt merkezi konumundadır. 10

HARİTA 1: AKÇAABAT İLÇESİNİN KONUMU VE GENEL ÖZELLİKLERİ 2012 yılında ilçeye bağlı tüm belde ve köylerin mahalleye dönüştürülmesinin ardından Akçaabat ilçesine bağlı mahalle sayısı 73 olmuştur. Bu mahallelerden planlama alt bölgesine dahil olanlar; Akçaabat Merkez, Yıldızlı, Akçakale, Darıca, Kavaklı, Mersin, Söğütlü, Akçaköy, Akpınar, Derecik, Doğanköy, Dörtyol ve Işıklar mahalleleridir. 2.3.KENTİN ULAŞIM AĞINDAKİ YERİ 2.3.1.KARAYOLU ULAŞIMI Trabzon ili kara, deniz ve havayolu ulaşımı açısından önemli bir konumda bulunmaktadır. Akçaabat ilçesi ise Karadeniz Bölgesinin ülkenin batısı ile ulaşımını sağlayan D-010 karayolu üzerinde bulunmaktadır. 11

HARİTA 2: TRABZON İLİNİN KARAYOLU ULAŞIM AĞI Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü Akçaabat ilçesinin önemli merkezlere uzaklığı tabloda verildiği gibidir: TABLO 2:PLANLAMA ALANININ ÖNEMLİ MERKEZLERE OLAN UZAKLIĞI İLLER UZAKLIK(km) İLLER UZAKLIK(km) İSTANBUL 1056 GÜMÜŞHANE 114 ANKARA 722 GİRESUN 124 İZMİR 1310 ORDU 166 ANTALYA 1219 ERZİNCAN 247 SAMSUN 316 GAZİANTEP 850 ERZURUM 315 ADANA 832 ARTVİN 252 RİZE 88 Akçaabat ilçesi Karadeniz Bölgesinin zorlu topografyasında Karadeniz ve güneydeki dik yamaçlar arasında sıkışıp kalmıştır. İlçenin doğusu ile batısı arasında ulaşımı sağlayan tek aks Karadeniz Sahil Yoludur. İlçe merkezi bu aksa paralel kent içi yollar etrafında kurulmuştur. İlçe merkezinin güneyde bulunan yerleşimlerle bağlantısı vadiler boyunca devam eden köy grup yolları ile sağlanmaktadır. 12

2.3.2.DENİZYOLU ULAŞIMI Doğu Karadeniz Bölgesinin tek doğal limanı olan Akçaabat bir liman kenti olarak önem kazanmıştır. Özellikle 13 15.yylar arasında; gerek kentte üretilen tütün, kenevir, zeytin, üzüm gibi tarımsal değeri yüksek ürünlerin liman aracılığı ile direk Avrupa ya, gerekse Erzincan, Harput, İran dan baharat ve ipek yolu ile getirilen ürünlerin yine Avrupa ya gönderildiği stratejik bir liman olmuştur. 16.yy keşifleriyle deniz ticareti Akdeniz gibi sıcak sulara kaymış Karadeniz bölgesindeki diğer limanlar gibi Akçaabat limanı da gittikçe stratejik önemini kaybetmiştir. Fakat 19.yya gelindiğinde ise devletlerarası bozulan siyasi ilişkiler ve yeni topraklar kazanma dürtüsü Rusya ve Avrupa yı Akdeniz kıyıları için karşı karşıya getirmiş, bu sayede deniz ticareti yönü tekrar Karadeniz kıyılarına dönmüş, Trabzon limanı önemli bir konuma gelmiştir. 2.4. DEMOGRAFİK YAPI 2019 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri tabanına göre Trabzon ilinin toplam nüfusu 808,974 kişi; Akçaabat ilçe nüfusu 125,848 kişidir. Planlama bölgesi olan Akçaabat ilçe merkezinin 2019 yılı toplam nüfusu ise 89,214 kişidir. TABLO 3:AKÇAABAT İLÇESİNİN YILLARA GÖRE NÜFUS DEĞİŞİMİ YILLAR KENT NÜFUSU KIR NÜFUSU TOPLAM 1980 13,384 89,492 102,876 1990 25,285 74,541 99,826 2000 39,102 51,591 90,693 2010 38,681 72,276 110,957 2015 116,744-116,744 2019 125,848-125,848 TABLO 4:PLANLAMA ALANININ YILLARA GÖRE NÜFUS DEĞİŞİMİ PLANLAMA ALANI MAHALLE 2009 NÜFUSU 2011 NÜFUSU 2014 NÜFUSU 2015 NÜFUS 2016 NÜFUSU 2017 NÜFUSU 2018 NÜFUSU 2019 NÜFUSU ADACIK ADACIK 1,573 1,468 1,326 1,279 1,250 1,197 1,194 1,184 AKÇAKÖY AKÇAKÖY - - 1,865 1,756 1,697 1,667 2,123 1,901 AKPINAR AKPINAR 2,342 1,971 1,532 1,454 1,418 1,362 1,407 1,329 DERECİK DERECİK 4,603 4,496 4,350 4,233 4,133 4,097 4,082 4,006 DOĞANKÖY DOĞANKÖY 2,205 2,059 2,002 1,960 1,930 1,886 1,986 1,929 DÖRTYOL DÖRTYOL 2,569 2,484 2,269 2,199 2,152 2,046 2,002 1,979 IŞIKLAR IŞIKLAR 2,609 2,486 2,289 2,232 2,169 2,144 2,229 2,174 ŞİNİK ŞİNİK 877 851 866 853 824 788 810 780 ÇOLAKLI 1,865 2,038 2,172 2,245 2,403 2,248 2,356 2,324 DÜRBİNAR 7,569 7,886 7,731 7,748 7,948 7,761 7,265 7,378 KAYALAR 359 376 348 345 355 331 363 356 NEFSİPULATHANE 3,895 3,951 3,809 3,815 3,815 3,813 3,614 3,657 ORTA 5,147 5,314 5,115 5,028 4,959 4,822 4,601 4,577 OSMANBABA 1,029 1,023 1,028 1,027 1,005 1,033 1,055 1,027 SARITAŞ 1,672 2,111 2,353 2,525 2,601 2,611 2,536 2,586 AKÇAABAT MERKEZ YAYLACIK 12,359 13,937 15,146 15,592 16,379 17,110 16,814 17,603 YENİ 3,575 3,640 3,667 3,765 3,858 3,813 3,731 3,792 AKÇAKALE 2,683 2,597 2,406 2,319 2,299 2,307 2,286 2,255 DARICA 3,623 3,636 3,660 3,705 3,634 3,680 3,469 3,367 KAVAKLI 4,007 4,094 4,126 4,187 4,285 4,299 4,105 4,041 MERSİN 3,318 3,091 2,943 2,834 2,777 2,722 2,809 2,772 SÖĞÜTLÜ 10,622 11,744 14,477 15,499 17,251 18,928 19,528 21,448 YILDIZLI 6,810 7,594 9,103 9,468 10,081 10,758 10,939 12,031 TOPLAM 85,311 88,847 94,583 96,068 99,223 101,423 101,304 104,496 13

60000 ŞEKİL 1:AKÇAABAT İLÇESİNİN KIR - KENT NÜFUS DEĞİŞİMİNİN GRAFİKSEL GÖSTERİMİ 50000 40000 30000 20000 10000 1980 AKÇAABAT 1990 AKÇAABAT 2000 AKÇAABAT 2010 AKÇAABAT 0 E R K E K K A D I N E R K E K K A D I N K E N T KIR 1980-2015 yılları arasındaki nüfusun değişimi incelendiğinde Akçaabat ilçesinin kent nüfusu sürekli artarken kır nüfusu azalmıştır. Toplam nüfusta ise ciddi değişimler meydana gelmemiştir. Kent yaşamının sunduğu imkanlardan faydalanmak amacıyla kırdan kente göçün olduğu ilçe, nüfus değişimlerini kendi içinde yaşamış, dışarıdan ciddi oranlarda göç almamıştır. ŞEKİL 2:TRABZON İLÇELERİNİN NÜFUS ARTIŞ HIZLARI 116.744 kişilik toplam nüfus ve 380 km2 yüzölçümü sahip olup, 2014 yılı nüfus artış hızı pozitif yöndedir. Akçaabat ilçesinin nüfusu yıllara göre artan bir grafik göstermektedir. İlçe Trabzon ilinin en fazla nüfusa sahip 2. ilçesi olup, nüfus yoğunluğu en fazla olan ilçedir. 14

TABLO 5:AKÇAABAT İLÇESİ YAŞ GRUBU VE CİNSİYETE GÖRE NÜFUSUN DAĞILIMI -2015 Yaş grubu Toplam Erkek Kadın '0-4' 7999 4059 3940 '5-9' 8050 4100 3950 '10-14' 7944 4037 3907 '15-19' 9601 4806 4795 '20-24' 9799 4719 5080 '25-29' 8650 4391 4259 '30-34' 9162 4708 4454 '35-39' 8636 4524 4112 '40-44' 8013 4045 3968 '45-49' 6605 3488 3117 '50-54' 8010 3879 4131 '55-59' 6701 3359 3342 '60-64' 5318 2682 2636 '65-69' 4075 1824 2251 '70-74' 2891 1261 1630 '75-79' 2097 893 1204 '80-84' 1749 728 1021 '85-89' 1028 254 774 '90+' 416 55 361 Toplam 116.744 57.812 58.932 2015 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre, Akçaabat ilçesinin en fazla nüfus 20-24 yaş grubunda, en az nüfus 90+ yaş grubunda gözlenmektedir. 0-34 yaş grubunun büyük çoğunluğunda erkek nüfusu kadın nüfusundan daha yüksek iken, 60 yaşın üstündeki yaş gruplarının büyük çoğunluğunda ise kadın nüfusunun erkeklerden daha fazla olduğu görülmektedir. 2.5.EKONOMİK YAPI Karadeniz kıyısındaki en önemli limanlardan biri olması nedeniyle her dönem Akçaabat ın ticari hayatı canlıdır. Özellikle kıyıları balık varlığı bakımından oldukça zengin olduğundan balıkçılık yaygındır. Şehrin adını tüm ülkeye duyuran ve ekonomik yapısı içerisinde önemli bir değer olan Akçaabat Köftesinin yanında şehrin ekonomisi içerisinde, tarım ve hayvancılığın yeri büyüktür. Tereyağı meşhur olan ve her zaman tercih edilen Akçaabat ta salı günleri kurulan Akçaabat Halk Pazarı da bölgenin sebze, meyve ve hayvansal ürün ihtiyacını karşılayan önemli bir ticari merkezdir. Şehrin değişik yerlerinde hayvansal ürünlerin işlendiği işletmeler mevcuttur. 15

Günümüz Akçaabat ı bir liman kenti olmasının yanı sıra tütüncülük, tereyağı üretimi, zeytincilik ve balıkçılığı ile Doğu Karadeniz kıyı kentleri arasında özel bir konumdadır. Ayrıca Akçaabat Karadeniz in önemli bir gemi ve tekne yapım merkezidir. Akçaabat ta nüfus, özellikle sahil kesiminde yoğunlaşmıştır. İlçe, hayvancılık alanında gelişmiş olup, hayvansal ürünleri işleyen sanayi tesisleri vardır. Akçaabat ın kıyıları tabii birer plaj niteliğinde olup, kamp kurmaya uygun yerler vardır. Özellikle Mersin Köyü ve Akçakale Kamping ve plaj için de elverişlidir. Kıyı boyunca uzanan tütün ve zeytin bahçeleri ilçenin doğal görünümüne renk katar. Tarımsal üretim içerisinde tütünün yeri büyük olup Doğu Karadeniz de tütünün yetiştiği tek yerdir. Fındık, mısır ve benzeri ürünlerin yanında son yıllarda kivi, çilek gibi yeni ürünlere yönelme vardır. 2.6.TEKNİK ALTYAPI Planlama alanının teknik altyapısı; ulaşım ve elektrik altyapısı olmak üzere iki farklı kategoride incelenmiştir. 2.6.1.Ulaşım Alanın doğu batı yönündeki taşıt ulaşımı kuzey güney yönündeki taşıt ulaşımından daha güçlüdür. Bunun sebebi alanın topografyasıdır. Yerleşimlerin denize paralel olarak kurulmuş olması beraberinde denize paralel güçlü ulaşım akslarını getirmiştir. Dağlar denize dik uzandığı için planlama alanının merkezinden güney bölgelere erişim kısıtlıdır. Güney yerleşkelere erişim vadi yataklarının elverdiği ölçüde gerçekleşmektedir. Çalışma alanının karayolu ulaşım altyapısı harita 3 te gösterilmiştir. Alanın ana ulaşım aksları; doğu batı doğrultusunda hizmet veren aynı zamanda şehirlerarası yol statüsünde bulunan Karadeniz Sahil yolu ve kuzey güney doğrultusunda hizmet veren Akçaabat Düzköy istikametindeki Düzköy Caddesi dir. Çalışma alanındaki ikinci kademe yollar; Karadeniz Sahil yoluna paralel olarak yerleşmenin güneyinde bulunan ve bu yolla Karadeniz Sahil yolu arasındaki bağlantısını sağlayan yollardır. Yine bu doğrultuda hizmet veren, kent içindeki İstiklal Caddesi ve Yunus Emre Sokak da alandaki üçüncü kademe yollar ise kent merkezinde bulunan düşük kademeli yollar ile köy yollarıdır. Planlama alanında yaya ve bisiklet ulaşımı yaygın değildir. Yalnızca kıyıda bulunan park alanlarında yürüyüş yolları bulunmaktadır. 16

HARİTA 3: AKÇAABAT İLÇESİ KEN MERKEZİ ULAŞIM KADEMELENMESİ 2.6.2.Elektrik ve Doğalgaz Altyapısı İnceleme alanını kapsayan elektrik ve doğalgaz altyapısı harita 4 te gösterilmiştir. Çalışma alanı sınırları içerisinden yüksek gerilimli enerji nakil hatları geçmektedir. Bunlar; 380 KW Tirebolu Kalkandere, 154 KW Tirebolu 2 Arsin, 154 KW Tirebolu Trabzon Enerji Nakil Hatlarıdır. Akçaabat ilçesinde doğalgaz altyapısı mevcut değildir. 17

HARİTA 4: AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ ENERJİ ALTYAPISI 2.7.SINIRLAR 2.7.1.MAHALLE SINIRLARI İnceleme alanı; Akçaabat Merkez, Akçakale, Darıca, Kavaklı, Mersin, Söğütlü ve Yıldızlı mahallerini kapsamakta olup harita 5 te bu mahallelerin Akçaabat ilçesi içindeki konumları gösterilmiştir. 18

HARİTA 5: AKÇAABAT İLÇESİ MAHALLE SINIRLARI 2.8.MÜLKİYET Çalışma alanının mülkiyet dağılımı incelendiğinde alanın büyük çoğunluğu özel mülkiyettedir. Kamu mülkiyetinde kalan diğer alanlar ise orman mera gibi alanlardır. 19

HARİTA 6:AKÇAABAT İLÇESİNİN MÜLKİYET YAPISI 3.DOĞAL YAPI 3.1.İKLİM Akçaabat yerleşmesinin iklimi nemli bir iklim tipidir. Karadeniz ikliminin hakim olduğu ilçe her mevsim yağış alır ve kışlar ılıman geçer. Kentte hava sıcaklığı yıl boyunca 10-20 C arasında değişirken yaz ortalaması 27 C, kışın en soğuk zamanı (Kalandar zamanı) ise 5 C civarındadır. Trabzon'da yerel il meteoroloji istasyonlarınca bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık 7,4 C (9 Şubat 1929), en yüksek sıcaklık ise 38,2 C dir(25 Mayıs 1941 ve 29 Ağustos 1947) olmuştur. Akçaabat ilçesinin kıyı kesimlerinde hakim rüzgar yönü kuzey batı, iç kesimlerde ise güneydir. 3.2.BİTKİ ÖRTÜSÜ Ilıman ve her mevsim yağışlı iklim şartları, farklı türlerden oluşan bitki kuşaklarını meydana getirmiştir. İlçedeki tarım arazilerinin, orman, çayır ve mera alanlarının dağılımı harita 7 de gösterilmiştir. 20

HARİTA 7:AKÇAABAT İLÇESİ BİTKİ ÖRÜSÜ ANALİZİ İlçenin kıyı kesimlerinde Akdeniz bitki türlerinin sokulduğu yalancı maki (Trabzon hurması, akçaağaç, şimşir, karayemiş, defne, muşmula, ardıç, kocayemiş gibi) elemanları dağılış gösterirken, kıyıya yakın kesimlerden itibaren geniş yapraklı etek ormanları (kızılağaç, kestane, meşe türleri, dış budak, ıhlamur, adi fındık, beyaz söğüt, kavak, doğu çınarı gibi) yer almaktadır. Bu katın üzerinde geniş yapraklıların hâkimiyetindeki geniş - iğne yapraklı karışık ormanlar (Avrupa kestanesi, adi kızılağaç, adi gürgen, adi fındık, doğu gürgeni, meşe, akça ağaç, üvez, çitlenbik, defne, mor çiçekli ormangülü, kayın, ladin ve göknar) ve daha yukarıda da iğne yapraklıların hâkimiyetindeki ormanlar (sarıçam, ladin ve bazı çalı türleri) dağılış göstermektedir. Trabzon ili geleninde tarım alanları dağılımlarına bakıldığında Akçaabat ilçesi il genelinde tarım alanlarının %13 üne sahiptir. 21

ŞEKİL 3:TRABZON İLİ İLÇELERİNİN TARIM ALANLARI VE BİTKİ ÖRTÜSÜ DAĞILIMI YÜZ ÖLÇÜMÜ ORMAN VE FUNDALIK TARIM DIŞI ARAZİ TARIM ALANI OTLAK, ÇAYIR, MERA, YAYLAK, KIŞLAK 180000 160000 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Trabzon ili ilçelerinin bitki örtüsü dağılımı grafikteki gibi olup Akçaabat ilçesi il genelinde ceviz üretiminde birinci sıradadır. 3.3.JEOMORFOLOJİK YAPI Akçaabat ilçesinde planlı alanların dışında kalan alanların genel jeomorfolojik yapısı aşağıdaki haritada verilmiştir. Haritada ilçenin yükseltisi, su yüzeyleri, kıyı taraçaları, ova geçiş zonları, kıyı alüvyal ovaları ve heyelan riskli alanlar incelenmiştir. 22

HARİTA 8:AKÇAABAT İLÇESİNİN JEOMORFOLOJİK YAPI ANALİZİ İlçe Karadeniz kıyısında kurulup iç kesimlere doğru gelişme göstermiştir. Kıyıda düz olan kent arazisi güneye doğru gidildikçe yükselmekte ve eğimi artmaktadır. Yerleşmelerin genellikle kıyı alüvyon ovalarında ve kıyı taraçalarında kurulduğu dikkat çekmektedir. Bu durum kentin coğrafyasından kaynaklanmaktadır. 3.4.JEOLOJİK YAPI Eğimi fazla olan bölgede yağışın da bol olması nedeniyle, toprak erozyonu aşırı oranda gözlenmektedir. Jeolojik birimler, Jeomorfolojik yapı ve yüksek miktarda yağıştan dolayı bölgede en çok görülen doğal çevre sorunları toprak kayması, heyelan, kaya yuvarlanmasıdır. Denize paralel kıyı şeridinde artan hava kirliliği, sahilden itibaren ani olarak dikleşen kıyı kuşağının oluşturduğu setti aşamayarak bu bölgede çökelmesiyle bir inverziyon oluşturmaktadır. Çoğunlukla denize dik olarak dağ ve tepeler arasında gelişen irili ufaklı vadiler ve bu vadilerde oluşan alüvyon birimleri, bir nevi su depoları hükmünde olup, halen birçok ilçe, belde bu tür yerlerden suyunu temin etmektedir. Kurumlardan alınan, Nazım İmar Planına esas olacak jeolojik etüt analizi harita 9 da gösterilmiştir. 23

HARİTA 9: AKÇAABAT İLÇESİ YILDIZLI MAHALLESİ JEOLOJİK ETÜT ANALİZİ 3.5. DOĞAL AFETLER İlçenin jeomorfolojik yapısına bağlı olarak gerçekleşebilecek doğal afetler büyüklüklerine göre heyelanlar, toprak akması ve soliflüksiyondur. Trabzon ilinin şekillenmesinde son derece önem taşıyan kütle hareketlerinin oluşmasının temel nedeni zeminin yapısıdır. Hakim materyaller olan lavlar ve tüfler bünyelerindeki yarık ve çatlaklarından dolayı az çok su geçirme özelliğine sahiptir. Yine yaygın halde bulunan tüfler büyük ölçüde gözenekler ihtiva ederler. Yörenin oldukça fazla yağış alması, sıcak ve nemli oluşu, kayaçların derinlerde de ayrışmasına sebep olurken, genel yamaç eğimlerinin 25-30 nin üzerinde oluşu ve yıl içerisindeki belli aylarda alınan toplam yağışın uç değerlere yakın miktarlara ulaşması da kütle hareketlerini teşvik etmektedir.1 1 Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Plan Araştırma Raporu 24

TABLO 6:TRABZON İLİ AFET DURUMU YERLEŞİM YERİ AFET TÜRÜ YIKILAN KONUT AKÇAABAT HEYELAN - AKÇAABAT HEYELAN - ARAKLI HEYELAN - ARAKLI HEYELAN - ARAKLI HEYELAN - ÇAYKARA HEYELAN - ÇAYKARA YANGIN 3 DÜZKÖY HEYELAN - DÜZKÖY HEYELAN 1 HAYRAT YANGIN 1 HAYRAT HEYELAN - MAÇKA HEYELAN - ORTAHİSAR HEYELAN - ORTAHİSAR SEL/SU BASKINI - ORTA HİSAR HEYELAN - ORTAHİSAR HEYELAN -- ORTAHİSAR HEYELAN - OF HEYELAN - OF HEYELAN - OF HEYELAN - SÜRMENE HEYELAN - SÜRMENE HEYELAN - SÜRMENE HEYELAN - YOMRA HEYELAN - YOMRA HEYELAN - Tablo incelendiğinde ilçede, ilçenin coğrafyasından kaynaklanan heyelan ve sel felaketlerinin olduğu görülmektedir. Bu duruma bir diğer sebep olarak ise ilçe coğrafyası içinde debisi yüksek ve düşük birçok akarsuyun bulunması ve bu akarsu yataklarına yer yer önlem alınmadan yerleşilmiş olması gösterilebilir. Çalışma alanının jeomorfolojik yapısına bağlı olarak gerçekleşebilecek afet alanları aşağıdaki haritada gösterilmiştir: İnceleme alanı sınırları içerisinde heyelan, sel gibi afetlerin gerçekleşmesi arazinin topografyasıyla doğrudan ilişkilidir. Harita 10 da inceleme alanı ve çevresinin eğim durumu incelenmiştir. 25

HARİTA 10:AKÇAABAT İLÇESİNİN EĞİM ANALİZİ Çalışma alanın genel coğrafyası incelendiğinde; sahil kesiminde düz olan arazinin eğimi kuzeye doğru gidildikçe artmaktadır. Yerleşmeler kuzeyde % 5 ve altı eğim ile % 6 20 arası eğimli arazilerde kurulmuştur. Güney yerleşimlerde ise arazi eğimi vadi yataklarında % 5 10 iken vadiden uzaklaştıkça eğim %30 a kadar çıkmaktadır. 3.6.TOPRAK KABİLİYETİ Çalışma alanının arazi kullanım dağılımı incelendiğinde, %8 lik bir alanın tarımsal kullanıma ayrıldığı görülmektedir. % 1 lik bir alanın da orman, mera ve fundalık alanlar olduğu düşünüldüğünde, yerleşim ve diğer kullanımların çalışma alanının çok büyük bir kısmını kapladığı görülmektedir. Planlama alanının toprak yapısı incelendiğinde alanda akarsuların taşıdığı alüvyal topraklar ile yüksek kesimlerde bulunan kahverengi orman topraklarının çoğunlukta olduğu görülmektedir. Alüvyal Topraklar; Alüvyal topraklar bünyelerine bulundukları bölgeye yahut evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Bu topraklarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçer. Alüvyal toprakların çoğu yukarı arazilerden yıkanmış kireççe zengindir. Alüvyal toprakların yüzey toprağı nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprak ise daha iyi drene olur ve yüzey katlar daha çabuk kurur. Bitki örtüsü iklime bağlı olarak değişiklik gösterir. 26

Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Kahverengi Orman Toprakları; Bu topraklar yüksek kireç içeriğine sahip ana madde üzerinde oluşurlar. Gözenekli veya granürlü bir yapıya sahiptir. Bu topraklar genellikle geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşurlar. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman, funda ve mera olarak kullanılır. Bir kısmında ise kuru tarım yapılmaktadır. III., IV., VI., VII. sınıf araziler olup orman funda, fındık ve kuru tarım arazileridir. Gri-Kahverengi Podzolik Topraklar; Bu topraklar serin ve yağışlı iklimlerde, çoğunlukla yaprağını döken, kısmen de iğne yapraklı orman örtüsü altında ve değişik ana madde üzerinde oluşurlar. III.,IV.,VI.,VII. Sınıf arazilerdir. Büyük bölümü Orman-funda, mera kullanımındadır. Yüksek Dağ Çayır Toprakları; Serin ılımandan frigide kadar değişen (alpin) iklimlerde yer alan bu topraklar, yüksek enlem derecelerinin ve yüksek irtifaların topraklarıdır ve orman sınırının yukarısında bulunur. Üzerindeki doğal bitki örtüsü ot, saz ve çiçekli bitkilerdir. Soğuk iklimlerden dolayı verimleri sınırlıdır. Çoğunlukla yazın otlatmada kullanılırlar. İl içerisindeki yüzölçümleri 92.455 hektar olup, Arsin ilçeleri dışındaki tüm ilçelerde değişik oranlarda görülmektedir. Bu toprakların tamamı mera olarak kullanılmakta olup, tamamı VI. sınıf arazilerdir.2 3.7.BAKI Akçaabat kent merkezi ilçenin kuzeyinde yani sahil kesiminde kurulduğu için buradaki yerleşmelerin bakı noktası çoğunlukla kuzey ve kuzey-doğu yönlüdür. Harita 11 de çalışma alanının bakı yönleri incelenmiştir. 2 Trabzon İli 2013 Yılı Çevre Durum Raporu 27

HARİTA 11: AKÇAABAT İLÇESİNİN BAKI ANALİZİ Kent merkezinin güneyinde bulunan yerleşmelerde ise bakı yönü daha farklıdır. Alanın coğrafi yapısı nedeniyle dağınık bir biçimde bulunan güney yerleşmelerinin bakı yönleri kuzeybatı ve güneydoğu yönünde değişiklik göstermektedir. 3.8.AKARSULAR Akarsu kaynakları ve bunların nitelikleri, yerleşim alanlarının planlanmasında göz önünde bulundurulması gerekli unsurların en önemlilerinden biridir. Bu kaynakların değişik özellikleri ve konumları, arazi kullanımında sınırlamalar getirebileceği gibi, uyumlu bir değerlendirme de olumlu gelişmelere yol açabilir. Planlama alanı da Trabzon ili gibi su kaynağı bakımından oldukça zengindir. Planlama alanında bulunan akarsular arasında ilin en önemli akarsularından olan Yıldızlı ve Söğütlü akarsuları bulunmaktadır. Bu akarsular yaz kış kurumamakla birlikte yıllık ortalama su miktarları sırası ile 112, 71 mp dir. Ayrıca akarsuların mansap bölümündeki alüvyon alanları, yeraltı suyu bakımından zengindir. Planlama alanının DSİ durumu harita 12 de incelenmiştir. 28

HARİTA 12: AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ DSİ DURUMU TABLO 7: TRABZON İLİNDEKİ AKARSULARA AİT YAĞIŞ ALANI VE YILIK ORTALAMA SU POTANSİYELİ AKARSU ADI YAĞIŞ ALANI (KM²) YILLIK ORTALAMA SU (M³) AKHİSAR 135 88 FOL 200 130 KİRAZLIK (ÇANAKÇI) 77 45 İSKEFİYE 72 40 SÖĞÜTLÜ (GALANİMA) 265 112 YILDIZLI 126 71 DEĞİRMENDERE 1061 560 ŞANA 71 46 YOMRA 105 68 YANBOLU 290 189 KARADERE 735 434 KÜÇÜKDERE 118 116 SÜRMENE 235 230 SOLAKLI 760 605 BALTACI 380 352 DİĞER KÜÇÜK DERELER 680 400 TOPLAM 5310 3486 YER ALTI SUYU -- 130 TOPLAM SU POTANSİYELİ 5310 3616 Kaynak: DSİ 22.Bölge Müdürlüğü Verileri, 2009 29

Trabzon ili akarsularına ait yağış alanı ve yıllık ortalama su potansiyeli grafiği incelendiğinde Söğütlü (Galanima) deresinin yağış alanı 265 km2, Yıldızlı deresinin yağış alanı ise 126 km² dir. 3.9.AKÇAABAT İLÇESİ ARAZİ KULLANIMI HARİTA 13:AKÇAABAT İLÇESİ ARAZİ KULLANIM HARİTASI Çalışma alanı genel olarak lineer bir makroform özelliği göstermektedir. Yerleşimlerin bu özelliğine bağlı olarak ticari işlevler de kıyıya ve ana caddelere paralel olarak konumlanmıştır. Planlama alanını güneyde tarım ve orman alanları sınırlandırmaktadır. 3.10.ÇEVRE SORUNLARI Akçaabat ilçesinin başlıca çevre sorunları; Su kirliliği Hava kirliliği Atıklar Toprak kirliliği Gürültü Kirliliği Doğal Çevrenin Tahribatı olarak sıralanmıştır. 30

3.10.1.Atıklar Planlama alanında katı atık toplama işlemleri Akçaabat Belediyesi tarafından yürütülmektedir. Atıklar kaynağından ayrı ayrı toplanmamakla birlikte belirli transfer istasyonlarından alınmaktadır. Planlama alanında oluşmakta olan katı atıklar genelde evlerden ve işyerlerinden kaynaklanan evsel nitelikli atıklardır. Planlama alanında oluşan katı atıklar denize dolgu yapmak suretiyle bertaraf etmektedir. 3.10.2.Su Kirliliği Su kirliliğini kısaca, antropojen etkiler sonucunda ortaya çıkan, kullanımı kısıtlayan veya engelleyen ve ekolojik dengeleri bozan kalite değişimleri, olarak tanımlamak mümkündür. Su kirliliği; evsel ve endüstriyel atıkların su ortamlarına arıtılmaksızın boşaltılmaları, tarımda verimi arttırma amacıyla kullanılan doğal ve yapay maddelerin su ortamlarına taşınmaları gibi sebeplerle gerçekleşir. Su kirliliği başlığı altında özellikle, sulardaki Ağır Metallerin, Yüzey Aktif Maddelerin (Deterjanlar) ve Mikrobiyal kirlenmenin insan sağlığı üzerindeki etkileri önem arz etmektedir. 3.10.2.1.Göllerdeki Kirlilik Sera Gölü; 1950 yılında bir heyelan sonucu oluşmuş, başlangıçta 2 kilometre boyunda 150-200 metre eninde ve set yakınında 40-50 metre derinliğinde, görünüm olarak güzel bir şekilde teşekkül ettiği halde, zaman içerisinde Sera Deresi nin rüsubat taşıması ve set üstünden taşan suların seti aşındırması nedeniyle gölün derinliği ve yüzey alanı azalmıştır. En son olarak 1990 yılı Haziran ayında gelen sel sonucu gölün doğal yapısı bozulmuş, su seviyesi düşmüş ve kirli yeşil bir su birikintisi haline gelmiştir. Ayrıca gölün doğu yakasında açılan yol nedeniyle molozların göle itilmesi sonucu, yol kotuna göre uçurumda kalmış ve kullanım imkânını yitirmiştir. 3.10.3.Hava Kirliliği Planlama alanında hava kirliliğinin oluşmasına; hem iş yeri ve sanayi alanları hem de motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazları neden olmaktadır. Alanın kendine has topografyası hava kirliliğinin temel nedenlerindendir. Evsel ısınma 7. sırada yer almakla beraber önemli bir faktör olarak görülmektedir. Kış aylarında evsel ısınma faktörü kendini iyice belli etmektedir. Evlerde yakılan yakıtların kalitesi ve bilinçsizlik de bu durumu etkileyen faktörlerdir. 31

3.10.4.Gürültü Kirliliği Karadeniz Sahil Yolu ilçe sınırları içerisinden geçtiği için özellikle kent merkezinde taşıt gürültüsü mevcuttur. 3.10.5.Toprak Kirliliği Nüfus artışıyla birlikte, hızlı şehirleşme ve sanayileşme, tüketimin çeşitlenerek artması, hayat standartlarının değişmesi kişi başına düşen katı atık miktarını yükseltmiştir. Ancak katı atıkların toplanması ve imha edilmesinde henüz istenilen seviyeye ulaşılamamıştır. Kent çevrelerinde oluşturulan çöp sahaları hem toprağı kullanılamaz hale getirmekte hem de başta sağlık olmak üzere çeşitli çevre sorunlarına neden olmaktadır. Çöp ve tehlikeli atıkların düzensiz arazi doldurmada kullanılması, zararlı kimyasal maddelerin toprağa bırakılması, tabiatta uzun süre parçalanmadan kalan naylon ve pet şişe gibi ambalaj malzemelerinin yaygın kullanımı ve düzenli toplanmaması gibi faaliyetler toprakları kirletmekte ve kullanılamaz hale getirmektedir. Trabzon da "Türkiye çevre sorunları ve öncelikleri değerlendirme raporu 2014" de göre öncelikli toprak kirliliğinin nedeni plansız kentleşme olarak görülmektedir. Topografyanın yerleşmeyi zorlaştırması, yerleşilebilir alanların azlığı yoğun bir arazi kullanımını beraberinde getirmiştir. Planlama alanı içerisinde karşılaşılan çevre sorunları harita 14 te mekânsal olarak gösterilmiştir. 32

HARİTA 14: ÇEVRE SORUNLARI ANALİZİ Özellikle Akçaabat kent merkezinde ve Darıca Mahallesi sahilinde su kirliliği, Darıca ve Kavaklı Mahallelerinde hava kirliliği, Planlama alanının genelinde çevre kirliliği olduğu tespit edilmiştir. 3.11.KORUMA ALANLARI Akçaabat ilçesi Trabzon ilinin en köklü ilçelerinden biri olup bünyesinde doğal ve tarihi değer taşıyan birçok öğe barındırmaktadır. 3.11.1.Doğal Sit Alanları Sera Gölü Doğal Sit Alanı; Sera Gölü, Trabzon'un Akçaabat ilçesi sınırları içerisinde bulunan bir heyelan set gölüdür. Göl, Yıldızlı ve Derecik mahallelerinin arasında yer alan Derecik Vadisi'nde oluşmuştur. İsmini sınırları içerisinde olduğu Yıldızlı'nın eski adı olan Sera'dan almıştır. Göl, aşırı yağış sonucu 21 Şubat 1950 Salı günü Derecik Vadisi yamaçlarından kopan büyük kayaçların vadi tabanını tıkaması sonucu oluşmuştur. Kopan parçaların bazıları o kadar büyüktür ki, günümüzde dahi kopmaların yaşandığı bu bölgeler anlaşılabilmektedir. Bu kopmalar vadide derin uçurumların oluşmasına neden olmuştur ve kopmaların olduğu gün küçük çapta yerel bir deprem oluşmuştur. Göl on sekiz günde tam halini almıştır. 33

HARİTA 15:SERA GÖLÜ NÜN KONUMU Trabzon ilinin en turistik alanlarından biri olan Sera Gölü'nün sit sınırı yaklaşık 77 ha (769139.743 m2) alan kaplamaktadır. Kültür Bakanlığı Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu nun 27.05.2005 tarih ve 266 sayılı kararıyla 3. Derece doğal sit alanı ilan edilmiştir. Sera Gölü nün, aynı zamanda arkeolojik sit alanı ilan edilmesinde doğal güzelliğinin yanında tarihi bulguları içerisinde barındırması ve arkeolojik sit alanı özellikleri taşıması etkili olmuştur. Planlı bir alanda olan Sera Gölü sit alanı ıslah çalışmalarının ardından daha da büyük bir merkez olması amaçlanmaktadır. Sahip Olduğu Mevcut Toprak Kuşakları: Tabiat Parkının hemen bitişiği tarım arazileri ile çevrili olduğu için toprak çeşidi olarak tarım toprakları mevcuttur. Tarım topraklarındaki ortalama kil miktarı orman ve mera topraklarına göre daha fazladır. Bu durum, tarım alanlarında sürekli bir toprak işlemesinin yapılmasına bağlanabilir. 34

Erozyona Maruz Toprak Alanları: Sera deresi yağış havzası genel olarak engebeli ve eğimi yüksek bir arazi niteliğindedir. Ortalama havza eğimi, % 51 dir. Ortalama havza yüksekliği, 999,4 m. olarak bulunmuştur. Fauna Durumu: İnsan etkisi ile doğal alanlarda hayvanların habitatlarında daralmalar olmuştur. Özellikle yerel memeli türleri ile diğer fauna elemanları daha uygun yaşama alanlarına çekilmektedir. Sera Gölü ne, Sera (Yıldızlı) deresine çok sayıda küçük sayıda dereciğin bağlanması ile bol miktarda besin maddesi taşınmaktadır. Gölün havzasında geniş bir tarım sahası bulunmaktadır. Gölde 1981 yılında, Trabzon Su Ürünleri Bölge Müdürlüğünce Aynalı Sazan ile balıklandırma çalışmaları yapılmıştır. Göle bırakılan balıklar ekonomik düzeyde bir stok oluşturmasa da, sportif amaçlı olarak avlanılmıştır. Balıklandırma öncesinde, gölün faunasını Barbus sp. ve Alburnus sp. türleri oluşturmaktaydı. Bundan sonraki süreçte göle dışarıdan yapılacak müdahaleler de konuyla ilgili uzmanların görüşlerine başvurulması yerinde olacaktır. Göl çevresinde özellikle karacaların görüldüğü bilinmektedir. Flora Durumu: Sera Gölü yağış havzası, Avrupa- Sibirya Flora Bölgesinin Kolşik kesiminde yer alır. Bu kesimin 0-600 m ye kadar olan bölümündeki (Sera Gölü bu kısmda yer alır) odunsu taksonlar; Alnus glutinosa subsp. barbata, Ulmus minor subsp. minor, Laurocerasus officinalis, Quercus patraea subsp. iberica, Coryllus ovellena, Carpinus betulus, Castanea sativa dikkati çeker. 35

HARİTA 16:SERA GÖLÜ JEOMORFOLOJİ VE TOPOGRAFYA Sera Gölü hem günübirlik rekreasyonel faaliyetler hem de eko turizm açısından önemli avantajlara sahiptir. Burası, yürüyüş, manzara seyri, kamping, kayıkla gezinti, amatör olta balıkçılığı, fotoğraf çekme, piknik ve benzeri turistik aktivitelere uygundur. Ayrıca gölün batısında 443 m yükseklikte Yeşil Tepe bulunmaktadır. Burası ile göl arasında yaklaşık 350 m lik bir yükselti farkı bulunmakta olup, yamaç paraşütü için uygun koşullar bulunmaktadır. Sera Gölü, bütün mevsimlerde ziyaret edilebilecek bir yer olmakla birlikte, özelikle Mayıs Kasım arasında sıcaklık ve bitki örtüsü özellikleriyle turistik aktiviteye daha uygundur. 3.11.2.Kentsel Sit Alanları Tarihi Orta Mahalle: Ortamahalle nin büyük bir kısmı 24.08.1988 tarihinde sit alanı olarak ilan edilmiştir. 19.yy Osmanlı dönemi sivil mimari niteliği taşımaktadır. Bu sit alanı içerisinde ST. Michael Kilisesi, Şapel, bir ilköğretim okulu ve bir cami yer almaktadır. ST Michael kilisesi 1332, Ortamahalle Camisi 1806, Fevzipaşa İlköğretim okulu ise 1893 yılında inşa edilmiştir. (Kaynak; Turizm Bakanlığı) 36

ŞEKİL 4:TARİHİ ORTAMAHALLE EVLERİ 3.12.EKOLOJİK YAPI Çalışma alanının genel ekolojik yapısı harita 17 de gösterildiği gibidir. HARİTA 17: AKÇAABAT İLÇESİNİN EKOLOJİK YAPI ANALİZİ Çalışma alanın ekolojik yapısı incelendiğinde; konut alanları dışında kalan arazilerin büyük çoğunluğunda fındık, çay gibi özel ürün yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu tarım arazilerinin yanı sıra inceleme bölgesinde kestane ladin başta olmak üzere karışık ağaç toplulukları da bulunmaktadır. 37

3.13. AKÇAABAT İLÇESİNİN YERLEŞİLEBİLİRLİK DURUMU HARİTA 18: AKÇAABAT İLÇESİNİN YERLEŞİLEBİLİRLİK HARİTASI 4.KENTİN MEKANSAL OLUŞUMU 4.1.TARİHSEL GELİŞİM Akçaabat ilçe merkezi, Trabzon ilinin batısında aynı adı taşıyan ilçenin kuzeyinde denize doğru alçalan alan üzerinde kurulmuştur. Kentin tarihi 4.yy öncesine kadar dayanmaktadır. Akçaabat, Trabzon un batısında yer alması kıyı şeridindeki tek doğal liman olması nedeniyle bazı kaynaklarda Propontos ( pontos önü, girişi, kavşağı ) olarak adlandırılmaktadır. Şehrin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte çağlar içerisinde ırak, İran, Doğu Hindistan, Çin ve Orta Asya dan gelen kervanlar için Trabzon a bağlı, pazar yeri ve liman olarak kullanıldığı bilinmektedir. Kuruluşunda Ege kıyılarından gelen koloni halklarının etkisi görülmektedir. Şehrin ilk ismi olarak kaynaklarda geçen Platana kelimesinin kökeni, çevrede çok sayıda bulunan çınar ağaçlarına bağlanmaktadır. Değişik kaynaklarda Platene, Platana, Blaten, Blatan, Blatna, Blatina, Polta biçiminde yazılan bu sözcük, çınar ağacının yunanca karşılığı olan Platano sözcüğünden türetilmiştir ve Yunan, 38

Roma, Bizans, Komnenos dillerinde Platana olarak kullanılmıştır. Miletliler, Romalılar, Bizanslılar ve Komnenoslar ın egemenliğnden sonra 1461 de Fatih Sultan Mehmed in Trabzon u (fethiyle Türklerin eline geçen şehrin ismi de değişime uğramıştır. Platana, Platona, Polta ve Pulathane gibi (farklı şekillerde söylenerek Yunanca, Farsça ve Türkçe ifadelerin karışımından oluşan Polathane kelimesi günümüze kadar kullanılagelmiştir Bazı kaynaklara göre Pulat kelimesi demir anlamına geldiğinden Pulathane adı da demircilikten gelmektedir. Şakir Şevket ise Puluthane sözcüğünün kökenini şöyle açıklamaktadır; Trabzon Devleti putperestlerin elinde iken kasaba halkı Platane denilen kavak ağacına taptığından nahiyenin adı da o ağacın adından gelmektedir. Yine bugün ilçenin ismi olan Akçaabat adı ise İranlılar ve Türkler tarafından kullanılmıştır. M.Ö 500 yıllarında yöreyi ele geçiren yıllarında İranlıların Akçaabat a geldiklerinde beyaz badanalı evler görünce buraya parlayan yer anlamına gelen Akça abat adını verdikleri rivayet edilmektedir. Bu isme ilk kez 1486 yılında Trabzon Tapu Tahrir defterinde rastlanması bu adın Türkler tarafından verildiği görüşünün ortaya çıkmasına sebep olmuştur. 1886 yılında ilçe olan Akçaabat ın, Osmanlı dönemine ait kaynaklarda şehir merkezi Pulathane, ilçe geneli ise Akçeabat olarak geçmektedir. 4.2.MEKANSAL GELİŞİMİ Ülkemizin Doğu Karadeniz kıyılarında sıralanan en güzel yerleşim yerlerinden biri olan Akçaabat; 38,2 doğu boylamı ile 40,4 kuzey enlemi arasında, deniz seviyesinden 10 metre yükseklikte 385 kilometrekarelik yüzölçümü ile Trabzon ilinin hemen batısında yer alır.1997 yılı nüfusu 37 500 olan ancak bugün civar belde belediyeleri ile birlikte 70 Bini aşkın şehir nüfusu ve 125 bini bulan toplam nüfusu ile Trabzon'un en büyük, Karadeniz Bölgesinin ise en önemli yerleşim yerlerinden biri olan Akçaabat, aynı zamanda ulaşım açısından önemli bir kavşak noktasındadır. Batısında Çarşıbaşı, güneyinde Düzköy ile çevrili bulunan Akçaabat, yörede bulunan yaylaların geçiş noktasındadır. 4.3.KÜLTÜREL YAPI Kültür: Trabzon yöresine özgü tüm ögeleri bünyesinde barındıran Akçaabat ın kendine has gelenekleri de mevcuttur. Bunlar; kemençe, davul-zurna ve bağlama geleneksel çalgıları ile Akçaabat horonudur. Kalandar: Rumi Takvim'in ilk ayıdır. Kalandar'ın birinci günü, Miladi Takvim'e göre Ocak ayının 14. gününe tekabül eder. Karadeniz Bölgesinde, özellikle Trabzon ilinde bu 39

gecenin ayrı bir önemi vardır. Geleneksel olarak bu gecede çocuklar dışarı çıkar ve evleri dolaşmaya başlarlar. Ellerindeki poşetleri evlerin kapısına koyup zile bastıktan sonra ev ahalisinin poşetin içine koyacakları hediyeleri beklerler ve bu sırada da bazı maniler söylerler. Ermeni folkloruna Kağant adıyla geçen gelenek, Ermenilerden Dersim Kürtleri ve bazı Zaza aşiretlerince de "gağant" adıyla benimsenmiş olup benzer eğlence ve törenlerle kutlanmaktadır. Kalandar ayının ilk günü eve giren kişinin uğur getireceğine inanıldığından zengin ve temiz giyimli kişilerin eve girmesi beklenmektedir. Hıdrellez: Hıdırellez ya da Hıdrellez (Azerice: Xıdır Ilyas ya da Xıdır Nəbi), Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan Hıdırellez günü, Hızır ve İlyas ın yeryüzünde buluştukları gün olduğu sayılarak kutlanmaktadır.[1] Hıdırellez günü, Gregoryen takvimi (Miladi takvimi)ne göre 6 Mayıs, eskiden kullanılan Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan günü olmaktadır. 6 Mayıs tan başlayıp 4 Kasım a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım dan 5 Mayıs a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır. Bu yüzden 5 Mayıs günü gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir. Alaturbi (Deniz Bayramı): 6 Temmuz günü yöremizde deniz bayramı olarak kutlanır. O güne alaturbi denir. Alaturbi günü köylerde ve mahallelerde oturanların çoğu deniz kıyılarına akın ederler. Özellikle Çepni kökenli olanlar alaturbi günlerine daha büyük ilgi gösterirler. Ağrılı, sancılı, saralı olanlar alaturbi günlerinde denize girerek iyileşeceklerine inanırlar. Yüzme bilenler denize girerek, bilmeyenler denizden taşıdıkları sularla boydan boya yıkanırlar. Bu arada kayıklara binerek en az üç, en çok yedi dereağzı dolaşmak pek çok derde derman olur. Akçaabat Köftesi: 1930 lu yıllarda Akçaabatlı lokantacılar tarafından yapılmıştır. Malzeme olarak kıyma haline getirilen öküz ve dana etleriyle bunlara ilave edilen ekmek ve sarımsak kullanılmıştır. Özenle yoğrulan bu karışım, belirli büyüklüklerde oval hale getirilip, ızgaralı ocaklarda pişirilmiş ve insanların damak zevkine sunulmuştur. Öncelikle bölgeye tanıtımı yapılan Akçaabat köftesi o günden bu güne tüm dünyaya tanıtılmıştır. Akçaabat köftesi, piyaz, kızarmış biber, kızarmış domates, yöresel ekmek ile yenilir. İçecek olarak ayran tercih edilir. Horon: Doğu Karadeniz Bölgesi'nde oynanan geleneksel halk danslarının genel adıdır. Giresun, Trabzon, Sivas, Gümüşhane, Artvin, Rize, Kuzey Batı Erzincan, Kuzey Tokat ve Erzurum İspir ' de oynanan çevik hareketli oyunlardır. 40

5.ÖNCEKİ İMAR PLANI KARARLARI VE ETKİNLİĞİ Planlama çalışması yapılan alanda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 03.04.2017 tarih ve 644 sayılı oluru ile onaylanan Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği ve Trabzon Büyükşehir Belediyesinin 11.04.2017 tarih ve 146 sayılı meclis kararı ile onaylanan Trabzon 1/50.000 Ölçekli İl Çevre Düzeni Planı bulunmaktadır. Akçaabat ilçesi 1/50.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının 1. Planlama alt bölgesinde bulunmaktadır. Akçaabat kent merkezinin yürürlükteki 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Belediyesi tarafından 15.02.1995 tarihinde onaylanmıştır. Planlama alanı sınırları içerisinde kalan diğer mahallelerin yürürlükteki imar planlarının onay tarihleri tabloda verilmiştir002e TABLO 8:YÜRÜRLÜKTEKİ İMAR PLANLARININ ONAY TARİHLERİ Adı UIP_TARIH NIP_TARIH AKÇAABAT 15.02.1995 15.02.1995 AKÇAKALE 03.06.2011 03.06.2011 DARICA 07.01.2005 07.01.2005 KAVAKLI 04.02.2011 04.02.2011 MERSİN 05.09.2011 05.09.2011 SÖĞÜTLÜ 09.09.2005 09.09.2005 YILDIZLI 03.08.2010-16.01.2015REV 03.08.2010-16.01.2015REV Akçaabat Merkez i kapsayan yürürlükteki İmar Planı harita 19 da gösterilmiştir. 41

HARİTA 19:AKÇAABAT İLÇESİ KENT MERKEZİ MEVCUT 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI Akçaabat ilçesinin Trabzon ilinin alt merkezi olması nedeniyle hazırlanan planlarda ticari alanların fazla olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra alanın güney kesimlerinde doğal yapının imkan verdiği ölçüde yerleşime açılan gelişme alanları ile kent içinde kalan gelişme alanlarında artacak nüfusa hizmet verecek sosyal donatı, ulaşım altyapısı, açık ve yeşil alanlar ile kentsel çalışma alanları planlanmıştır. 42

KENTSEL YERLEŞİM ALANLARI KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI SOSYAL ALTYAPI ALANLARI AÇIK VE YEŞİL ALANLAR TEKNİK ALTYAPI ALANLARI TOPLAM TABLO 9:MEVCUT İMAR PLANI ALAN DAĞILIM TABLOSU ALAN ADLARI ALAN (m²) GENEL ALAN (m²) ORAN (%) GELİŞME KONUT ALANLARI GELİŞME KONUT ALANLARI 8,743,559 8,743,559 27.36 MESKUN KONUT ALANLARI MESKUN KONUT ALANLARI 2,678,932 2,678,932 8.38 ASKERİ ALANLAR ASKERİ ALAN 73,023 73,023 0.23 SANAYİ ALANI KAMU HİZMET ALANLARI KÜÇÜK SANAYİ 87,916 0.28 99,433.37 SANAYİ ALANLARI 11,517 0.04 BELEDİYE HİZMET ALANI 69,645 0.22 251,022.65 İDARİ HİZMET ALANI 181,378 0.57 MİA 65,675 0.21 TİCARİ ALANLAR TİCARET ALANI 737,489 2.31 889,220.23 TİCARET-KONUT ALANI 78,011 0.24 PAZAR ALANI 8,045 0.03 TURİZM - KONAKLAMA 38,553 0.12 TURİZM ALANLARI TURİZM - GÜNÜBİRLİK 75,090 127,523.97 0.23 TURİZM - KONUT 13,880 0.04 AKARYAKIT VE SERVİS İSTASYONU ALANI 31,593 0.10 KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI DEPOLAMA ALANI 3,898 175,875.54 0.01 KONUT DIŞI KENTSEL ÇALIŞMA ALANI 140,384 0.44 ANAOKUL ALANI 10,965 0.03 EĞİTİM TESİS ALANLARI İLKÖĞRETİM TESİS ALANI 227,481 0.71 640,215.97 ORTAÖĞRETİM TESİS ALANI 164,459 0.51 YÜKSEK ÖĞRETİM ALANI 237,311 0.74 SAĞLIK TESİS ALANLARI SAĞLIK TESİSİ ALANI 74,127 74,127 0.23 SOSYAL TESİS ALANI 2,578 0.01 SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİS ALANI SOSYO- KÜLTÜREL TESİS ALANI 87,618 96,244.02 0.27 FUAR ALANI 6,048 0.02 İBADET ALANLARI CAMİ 103,754 103,754 0.32 AĞAÇLANDIRILACAK ALANLAR AĞAÇLANDIRILACAK ALAN 1,665,130 5.21 1,721,061.86 MEZARLIK 55,932 0.18 PARKLAR 2,588,889 8.10 SPOR ALANI 89,458 0.28 PARKLAR VE AÇIK ALANLAR KAMPİNG ALANI 50,828 2,869,678.68 0.16 MEYDAN 8,724 0.03 KUMSAL - PLAJ ALANI 131,780 0.41 PASİF YEŞİL ALAN 132,337 0.41 HEYELANLI SAHA VE TAŞKIN ALANI 453,885 1.42 AÇIK ALANLAR MERA 30,391 0.10 3,901,594.78 ORMAN 270,890 0.85 TARIMSAL NİTELİKLİ ALAN 2,401,659 7.51 BUGÜNKÜ ARAZİ KULLANIMI DEVAM ETTİRİLECEK ALAN 612,432 1.92 TEKNİK ALTYAPI ALANI 37,904 0.12 ALTYAPI ALANLARI İSKELE 5,720 0.00 646,852.32 SU YÜZEYİ 595361.34 1.86 TRAFO ALANI 7,868 0.02 LİMAN 121,517 0.38 ULAŞIM ALANLARI TERMİNAL ALANI 1,491 0.00 8,866,806.05 KARAYOLU KORUMA KUŞAĞI 29,652 0.09 YOLLAR 8,714,146 27.27 31,958,925 31,958,925.09 100.00 5.1.KAPASİTE NÜFUSLARI 1/5000 Nazım İmar Planı ve 1/1000 Uygulama İmar Planı çalışması kapsamındaki alanlar; Akçaabat Merkez mahalleleri, Salacık, Akçakale, Darıca, Kavaklı, Mersin, Söğütlü ve Yıldızlı mahalleleridir. Planlama alanı içerisinde yer alan bu mahallelere yönelik mevcut 2019 yılı nüfusu ile mer i 1/1000 Uygulama İmar Planı nüfus kapasiteleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 43

TABLO 10: PLANLAMA ALANI NÜFUS PROJEKSİYONLARI 2019 YILI PLANLAMA ALT BÖLGELERİ YERLEŞİM YERİ MEVCUT NÜFUSLAR MER'İ 1/1000 PLAN KAPASİTE NÜFUSU AKÇAABAT MERKEZ 89,214 327,352 ADACIK 1,184 8,590 AKÇAKÖY 1,901 34,222 AKPINAR 1,329 8,154 DERECİK 4,006 34,724 1. PLANLAMA ALT BÖLGESİ DOĞANKÖY 1,929 10,860 DÖRTYOL 1,979 13,475 IŞIKLAR 2,174 20,546 ŞİNİK 780 12,308 KIRSAL MAHALLELER 21,352 0 TOPLAM 125,848 470,231 Planlama alanının 2019 yılı mevcut nüfusu 89,214 kişi olup, bu alanda yürürlükteki imar planına göre iskan edilebilecek nüfus ise 327.352 kişidir. 5.2.KONUT ALANLARI Mevcut konut dokusu incelendiğinde konut alanlarının daha çok Karadeniz Sahil Yolu ve İstiklal Caddesi etrafında yoğunlaştığı görülmektedir. Nazım İmar Planında ise güneyde güçlü ulaşım aksları önerilmiş ve beraberinde gelişme konut alanları planlanmıştır. Plandaki yerleşik konut alanları toplam planlama alanının % 8 ini, gelişme konut alanları ise toplam planlama alanının %27 sini oluşturmaktadır. 44

Yürürlükteki İmar Planında önerilen konut yoğunlukları harita 20 de detaylı bir şekilde incelenmiş, en yoğun bölgenin merkezi iş alanı olan Akçaabat ilçe merkezi olduğu görülmüştür. Merkez mahallerinde Karadeniz Sahil Yolu na cephesi bulunan konut adalarında emsal 1,2 1,5 arasında değişiklik göstermektedir. Bu bölgenin güneyinde kalan konut alanlarındaki emsal değeri ise genel olarak 0,9 dur. 45

Yıldızlı ve Söğütlü mahallelerinin yoğunlukları harita 21 de gösterilmiş olup emsal değeri Karadeniz Sahil Yolu nun kuzeyinde minimum 0,6 maksimum 2,4 tür. Karadeniz Sahil Yolunun hemen güneyinde emsal 1,8 3,0 arasında iken daha güneyde 0,6 1,35 arasında değişmektedir. 46

Harita 22 de Darıca, Salacık ve Kavaklı mahallelerindeki yoğunluklar incelenmiş olup; emsal değeri alanın tamamında 0,9 1,2 arasında değişmektedir. 47

Mersin, Akçakale mahallelerindeki yoğunluklar Harita 23 te incelenmiştir. Emsal değeri Mersin mahallesinde 0,75 1,2 arasında değişmekte iken Akçakale mahallesinde 0,9 1,2 arasında değişmektedir. 5.3.KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI Yürürlükteki 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında önerilen kentsel çalışma alanları toplam planlama alanının yaklaşık olarak % 5 ini oluşturmaktadır. Tablo 11 de bu alanların çalışma alanı içindeki alansal dağılımı verilmiştir. 48

TABLO 11: YÜRÜRLÜKTEKİ İMAR PLANINDA ÖNERİLEN KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI DAĞILIMI ALAN ADLARI ALAN GENEL ORAN (m²) ALAN (m²) (%) ASKERİ ALANLAR Askeri Alan 73,023 73,023.18 0.23 SANAYİ ALANI Küçük Sanayi 87,916 0.28 99,433.37 Sanayi Alanları 11,517 0.04 KAMU HİZMET Belediye Hizmet Alanı 69,645 0.22 251,022.65 ALANLARI İdari Hizmet Alanı 181,378 0.57 Mia 65,675 0.21 Ticaret Alanı 737,489 2.31 KENTSEL TİCARİ ALANLAR 889,220.23 Ticaret-Konut Alanı 78,011 0.24 ÇALIŞMA ALANLARI Pazar Alanı 8,045 0.03 Turizm - Konaklama 38,553 0.12 TURİZM ALANLARI Turizm - Günübirlik 75,090 127,523.97 0.23 Turizm - Konut 13,880 0.04 Akaryakıt Ve Servis İstasyonu KENTSEL ÇALIŞMA Alanı 31,593 0.10 175,875.54 ALANLARI Depolama Alanı 3,898 0.01 Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanı 140,384 0.44 TOPLAM 1,616,098.94 5.06 Sanayi Alanları: Planda mevcut sanayi alanlarının devamlılığı sağlanmış olup yeni sanayi alanı önerilmemiştir. Çalışma alanı içindeki kentsel çalışma alanlarının alansal dağılımı incelendiğinde sanayi alanlarının toplam alanın sadece % 0,3 ünü oluşturduğu görülmektedir. Bu sanayi alanlarındaki fonksiyonlar ağır sanayi olmamakla birlikte büyük çoğunluğu otomobil tamircisi ve mobilya imalatı olarak hizmet vermektedir. Askeri Alanlar: Planda askeri alanlar toplam alanın yaklaşık % 0,2 sini oluşturmaktadır. Kamu Hizmet Alanları: Planda önerilen kamu hizmet alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,8 ini oluşturmaktadır. Ticari Alanlar: Yürürlükteki Nazım İmar Planında önerilen ticaret, pazar ve konut altı ticaret alanları toplam planlama alanının yaklaşık olarak % 2,8 ini oluşturmaktadır. Ticaret alanları; planlama alanı içinde özellikle kuzeyde ana ulaşım aksı etrafında ve Akçaabat Düzköy istikametinde bulunan Düzköy Caddesi etrafında yoğunlaşmaktadır. Kent merkezinde yer seçen ticari birimler genel olarak büyük alan kullanımı gerektirmeyen gıda, tekstil, kırtasiye, dekorasyon, emlak, turizm acentacılığı, züccaciye ve hediyelik eşya gibi sektörlerde hizmet vermektedir. Merkezi iş alanın çeperlerinde bulunan ticari alanlar ise daha çok büyük alan kullanımı gerektiren, mobilya, akaryakıt, inşat, nakliye, turizm otelcilik, otomotiv gibi sektörlerde hizmet vermektedir. 49

Turizm Alanları: Planda önerilen turizm tesis alanları, turizm ticaret ve turizm konut alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,4 ünü oluşturmaktadır. Diğer Kentsel Çalışma Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar Planında önerilen diğer kentsel çalışma alanları olan konut dışı kentsel çalışma alanları, depolama alanları ve akaryakıt istasyonları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,5 ini oluşturmaktadır. 5.4.SOSYAL ALTYAPI ALANLARI İlçenin yürürlükteki Nazım İmar Planı dikkate alınarak sosyal donatı alanlarının çalışma alanı genelindeki mekânsal dağılımı Harita 24 te incelenmiştir. Bu alanlar inceleme alanının yaklaşık % 3,1 ini oluşturmaktadır. Tablo 12 de sosyal altyapı alanlarının toplam çalışma alanı içindeki alansal dağılımı verilmiştir. TABLO 12:YÜRÜRLÜKTEKİ İMAR PLANINDA ÖNERİLEN SOSYAL ALTYAPI ALANLARI DAĞILIMI ALAN ADLARI ALAN GENEL ORAN (m²) ALAN (m²) (%) Anaokul Alanı 10,965 0.03 EĞİTİM TESİS ALANLARI İlköğretim Tesis Alanı 227,481 0.71 640,215.97 Ortaöğretim Tesis Alanı 164,459 0.51 Yüksek Öğretim Alanı 237,311 0.74 SAĞLIK TESİS ALANLARI Sağlık Tesisi Alanı 74,127 74,127.04 0.23 SOSYAL ALTYAPI ALANLARI Sosyal Tesis Alanı 2,578 0.01 SOSYAL VE KÜLTÜREL Sosyo- Kültürel Tesis Alanı 87,618 0.27 185,701.98 TESİS ALANI Kapalı Spor Tesisi Alanı 89,458 0.28 Fuar Alanı 6,048 0.02 İBADET ALANLARI Cami 103,754 103,754.33 0.32 TOPLAM 1,003,799.32 3.14 Anaokulu Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen anaokulu kreş alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,03 ünü oluşturmaktadır. Anaokulu Kreş alanlarının toplam alanı 10,965 m 2 olup mevcut arazi kullanımında önerilen bu alanların % 57 si yapılaşmıştır. İlköğretim Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen ilköğretim alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,7 sini oluşturmaktadır. İlk ve ortaokul tesis alanlarının toplam alanı 227,481 m 2 olup mevcut arazi kullanımında önerilen bu alanların % 45 i yapılaşmıştır. Ortaöğretim Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen ortaöğretim alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,5 ini oluşturmaktadır. Ortaokul ve lise alanlarının toplam alanı 164, 459 m 2 olup mevcut arazi kullanımında önerilen bu alanların % 20 si yapılaşmıştır. Yükseköğretim Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen yükseköğretim üniversite alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,7 sini oluşturmaktadır. Yükseköğretim 50

alanlarının toplam alanı 237, 311 m 2 olup mevcut arazi kullanımında önerilen bu alanların % 85 i yapılaşmıştır. Sağlık Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen sağlık tesis alanlarının toplam alanı 74, 127 m 2 olup mevcut arazi kullanımında bu alanların % 45 i yapılaşmıştır. Sosyal ve Kültürel Tesis Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen sosyal ve kültürel tesis alanları toplam planlama alanının yaklaşık % 0,6 sını oluşturmaktadır. Toplam alanları 185,701 m 2 olup mevcut arazi kullanımında önerilen bu alanların % 40 ı yapılaşmıştır. Dini Tesis Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında önerilen dini tesis alanlarının toplam alanı 103,754 m 2 olup mevcut arazi kullanımında bu alanların % 40 ı yapılaşmıştır. Açık ve Yeşil Alanlar: Yürürlükteki Nazım İmar planında 4, 254, 019 m 2 ağaçlandırılacak alan, park, oyun ve rekreasyon alanı önerilmiştir. Spor Alanları: Yürürlükteki Nazım İmar planında 89,458 m 2 Spor alanı önerilmiştir. 6.ARAŞTIRMA VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE MÜDAHALE BİÇİMLERİ/ÖNGÖRÜLERİ Trabzon; Ordu, Giresin, Gümüşhane, Rize ve Artvin illeriyle birlikte Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı na bağlı bulunmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi doğal güzellikleri, turistik faaliyetleri, kendine özgü iklim, yer şekilleri ve tarımsal ürünleriyle Türkiye nin en önemli bölgelerinden biridir. Trabzon ili ise hem coğrafi konumu hem de ticari sosyal ve siyasi yapısı ile Tr90 bölgesinin merkezi konumundadır. Akçaabat ilçesi Trabzon ilinin alt merkezi olmakla birlikte bünyesinde kent için öncelikli önem arz eden ticari birimler, eğitim alanları ve kamu hizmet alanları barındırmaktadır. Şehirlerarası karayolu üzerinde bulunan Akçaabat; kendi sınırları içinde güçlü ulaşım ağlarına sahiptir. Kuzeyde lineer bir ulaşım ağı ve konut dokusu söz konusu iken güneye doğru gidildikçe vadiler boyunca sıralı yerleşim özelliği taşımaktadır. Akçaabat ilçe merkezinde bulunan konutlar bölge halkının birincil konutları iken merkezin doğusundaki yüksek yoğunluklu konut alanları genel olarak farklı bölgelerde ikamet eden insanların ikincil konutlarıdır. Çalışma alanı birçok tarihi ve turistik değere sahiptir. Özellikle Sera Gölü ve Tarihi Ortamahalle Evleri planlama alanına önemli ölçüde turistik değer katmaktadır. Aynı zamanda Akçaabat sahili de Trabzon il genelinde rekreatif amaçla tasarlanan 51

ender kıyılardan biridir. Yapılan tüm çalışmalar genel olarak incelendiğinde; planlama alanının geçmişten bu yana gerek mekânsal gerek de kültürel olarak Trabzon ili genelinde diğer ilçelerden daha ön planda olduğu ortaya çıkmaktadır. Fakat tüm bunların yanı sıra alanın ekonomik yapısı incelendiğinde ilçenin geçimini hizmetler sektörü üzerinden sağladığı görülmektedir. Oysaki ilçe genel olarak verimli tarım arazilerine sahiptir. Buna rağmen yapılan tarımsal üretim oldukça azdır. Bunun en önemli sebeplerinden biri hiç şüphesiz kırsal nüfusun her geçen gün azalması ve bu arazilerin yerleşime açılmasıdır. 6.1.EŞİK SENTEZİ Planlama Alanı fiziksel yapı analizlerine göre, yerleşim için en uygun alanlar kentin jeolojik, jeomorfolojik, topografik, toprak sınıfı gibi kriterlerin değerlendirilmesi ile belirlenmiştir. HARİTA 20:AKÇAABAT İLÇESİ DOĞAL EŞİK SENTEZİ Kuzeyde Karadeniz, güneyde eğimli arazilerdeki tarım alanları ve fındık bahçeleri ile sınırlı Trabzon/Akçaabat planlama alanı geneli 6, 7 ve 8. sınıf tarıma elverişsiz toprak sınıfı ile 2, 3 ve 4. sınıf tarıma elverişli toprak sınıflarından oluşmaktadır. 52