PCa Erken teşhis, lokal hastalık, nüks ve progresyonda PSA ve dinamikleri Dr. Tarık k ESEN Tıbbı Onkoloji Derneği Ürolojik Tümörlerde T TıbbT bbı Onkolojik Yaklaşı şım m Kursu 26-27 27 Aralık k 2008
PCa 1995-2005 ABD 2.6 milyon PCa teşhis 375 bin ölüm 2.1 milyar $ 28.8816 makale (son 3 yıl y 2005-08 12.939makale) Avrupa 2.6 milyon PCa teşhis/y his/yıl Erkek Ca ların %11 Erkek ölümlerinin %9
PSA ve deriveleri PSA (HK3) Kallikrein ailesi glikoprotein α1- antikimotripsin ve α2- makroglobuline bağlı serbest
PSA Yaşa özgü PSA PSA dansitesi (PSAD) PSA dansite transizyonel zon PSA-DTZ PSA hızı h (PSAV) Serbest PSA/ total PSA oranı fpsa/psa fpsa alt fraksiyonları Pro-PSA, PSA, intakt PSA, BPSA, cpsa HK2
Tarama ve PSA
Tarama programının özellikleri I Hastalık önemli bir sağlık k problemi olmalıdır. Uygulanacak test basit, güvenilir, g valide edilmiş olmalıdır. Hastalık k erken tanı ile tam olarak tedavi edilebilmelidir. Taramanın n o hastalık k için i in mortaliteyi azalttığı randomize kontrollü çalışmalarla gösterilmelidir.
PSA Prostat kanseri taramasında etkin bir testtir 21387 erkek serum örnekleri, Finnish Cancer Registry,, eşlee leştirmeli vaka kontrollü çalışma Cut- off: : 4.0 ng/ml sensitivite %93 Cut-off : 2.5 ng/ml ; sensitivite %100 Hakama, Hakama, J J Urol,2001 Urol,2001
Lokalize prostat kanseri tedavisi etkilidir. Klinik lokalize prostat kanserinde RRP vs WW. N= 695, 1989-1999. 1999. ww: : 348, RRP: 347 Ortalama takip 6.2 yıly Hastalığ ığa a spesifik mortalite RRP grubunda %50 oranında nda daha az. %20 vs %60 lokal progresyon WW grununda uzak metastaz %14 daha fazla. Toplam mortalitede fark yok. Holmberg et al. NEJM, 2002
Tarama ile prostat kanserine bağlı mortalite düşürülebilir mi? 1-Tyrol çalışması Avusturya (Bartsch( ve ark, Urology 2001) 1993-1999: 1999: Erkek popülasyonunun 2/3 ü üne tarama (PSA) yapılm lmış. Tarama ve hastalığı ığın n erken evrede tedavisi ile prostat kanserine bağlı mortalitede %42 azalma sağlanm lanmış. Randomizasyon kolu yok.
2-Quebec çalışması (Labrie F ve ark. Prostate,, 1999) 7155 hasta tarama ile takip 38.056 kontrol grubu PSA eşik e değeri eri 3.0ng/ml Tarama grubunda mortalite: : 15.0/100.000 Kontrol grubunda mortalite: : 48.7/100.000 OR: 3.25
Tarama Yaş? PSA Alt sınır? s Parmakla Rektal Muayene (PRM) Görüntüleme???
Erken Tanı ve PSA Yaş Aile riski Alt üriner sistem semptomları Prostat büyüklb klüğü Üriner enfeksiyon PSA yükseltici y diğer faktörler Geçmi miş PSA değerleri erleri
Olgu 1 54 yaşı şında Asemptomatik Aile riski yok İlk kez geliyor PRM 25 gr adenom PSA 3.2 ng/ml????
Tartış ışma Noktaları I PSA yükseltebilecek y faktörler elimine Edilmeli Lab.. Hatası elimine edilmeli 15-21 gün g n ampirik antibiyotik kullanımı??????
Tartış ışma Noktaları II Antibiotik kullanımı : Bilimsellik tartış ışmalı Metodoloji net değil Ne kadar süre s? Hangi antibiotik? Ne zaman PSA?
Tartış ışma Noktaları III Tamamlayıcı testler Yeni PSA f/t PSA,c/t PSA PSA dansitesi,velositesi PSA kinetiği PCA 3 MR Spektroskopi Cholin PET?
Yaşa özgü PSA
PSAV En az 3 PSA 18-24 ay içindei inde >0.35ng/ml/yıl-- bx ERSPC çalışmasında (PSA karşı şısında teşhiste anlamlı değil) PSAV>2ng/ml/yıl kansere özgü sağkal kalım daha kısak
fpsa/psa fpsa/psa <%20 (PSA 4-10ng/ml) 4 gereksiz biyopsilerden %29 kaçınılıyor İkinci biyopsi kararını vermede belirleyici
Erken tanıda PSA PRM normalse : Semptomlar,hacim,aile riskini gözetg 2.PSA baktır 2 hafta Antibiotik olabilir Hasta ile biopsiyi konuş PCA 3 ve MR Spektroskopi kullan
Partin nomogramları
Kattan nomogramları
Kattan nomogramları Düşük k riskli erkeklerde nüksü az öngörüyor Yüksek riskli erkeklerde nüksü fazla öngörüyor
Lokal hastalık: tedavi Aktif izlem PRM / PSA / biyopsi ile takip T1a, beklenen yaşam am süresis resi>10 yıly T1b-T2b, T2b, beklenen yaşam am süresis resi<10 yıly
Tedavi Sonrası Nüks RRP sonrası PSA>0.2ng/ml RT sonrası nadir değer er + 2ng/ml
Nüks Lokal? PSADT 11.7 ay PSA hız<0.75ng/ml/yh z<0.75ng/ml/yıl Sistemik? PSADT 4.3 ay Cerrahi sonrası ilk 2 yıl y PSA hız>0.75ng/ml/yh z>0.75ng/ml/yıl
PSA progresyonu Klinik olarak tanı,, PSA yükselmesinden y 6-48 ay sonra Endorektal MR veya PET lokal rekurensi saptayabilir (PSA>1-2.0ng/ml) RT sonrası lokal rekürens rens tanısı 18 ay sonra biyopsi ile konabilir
RRP sonrası nüks tedavisi Lokal rekürens rens: : PSA<0.5ng/ml Kurtarma RT 64-66Gy 66Gy Takip (genel durumu iyi olmayan) Sistemik rekürens rens: Androjen Deprivasyon Tedavisi (ADT)/ Hormonoterapi
Progresyon Tedavi altında yükselen y PSA : Kurtarma RT sonrası Metastatik hastalıkta HT altında Semptomlar? Artış hızı? Yeni met?
Antiandrojen Geri Çekme Ort.. PSA cevabı : % 30 Bu cevabın n süreklilis rekliliği i : ort.. 4 ay
2009 da PSA BPH ile karışı ışıyor ama PSA dönemi d kapanmadı PCA 3 daha fazla kullanılmal lmalı f/t sanıld ldığı kadar yardımc mcı değil Yeni bir görüntg ntüleme lazım En güvenilir g PSA post Rad.Px