Ele Eilen Fy Ele Eilen Fy 3.. Fy neir? Fy: Tüketiinin ir ml vey hizmeti stın lıp tüketmesi sonuu ele eeeği hz vey mutluluğ ekonomie fy enir. Tüketii Dvrnışlrı Teorisi Doç. Dr. Erl Gümüş Eskişehir smngzi Üniversitesi İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Ml ve hizmetlerin insn ihtiyçlrını krşılm özelliğiir. Fynın ölçüleilirliği : Fynın ölçüleilir olmsı (krinl fyılr toplm fy, mrjinl fy) Fynın ölçülemeyeeği (orinl fyılr frksızlık eğrisi nlizi) İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Toplm Fy neir? Bireysel Tlein Ele Eilişi Mrjinl Fy Yklşımı Toplm Fy (TU): Belirli ir zmn ilimine, ireyin iğer ml ve hizmetleren oln tüketimi sit iken (eteris prius), ir mlın çeşitli miktrlrını tüketmesi sonuu ulştığı ttmin üzeyiir. Su Toplm Tüketimi Fy 3-3 3 Tüketilen Su Miktrı (Günlük) Toplm Fy TU Su Tüketimi of risps Toplm TU Fy in utils 3 3 - Mrjinl Fy neir? Mrjinl Fy (MU): Belirli ir zmn ilimine ir mln ir irim h fzl tüketilmesi sonuu toplm fy meyn gelen eğişmeir. Mrjinl Fy = Toplm Fy Meyn Gelen Değişme / Tüketim Miktrın Meyn Gelen Değişme TU MU Q Tüketilen Su Miktrı (Günlük) İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü
Ele Eilen Fy Ele Eilen Fy Ele Eilen Fy Ele Eilen Fy 3.. Toplm / Mrjinl Fy Toplm / Mrjinl Fy TU TU Su 3 Toplm Fy (TU) Mrjinl Fy (MU) - - Q = TU = MU = TU / Q 3 - MU - 3 MU Tüketilen Su Miktrı (Günlük) Tüketilen Su Miktrı (Günlük) - Toplm / Mrjinl Fy Q = TU = MU = TU / Q = / = TU 3 MU Tüketilen Su Miktrı (Günlük) 9 Azln Mrjinl Fy Knunu Bir mlın ilve miktrlrı tüketilikçe ele eilen ek fynın fynın) zlğı ilkesiir. Su 3 Toplm Fy (TU) (mrjinl Mrjinl Fy (MU) 3 - - - TU MU Tüketilen Su Miktrı (Günlük) Tüketii Dengesi Tüketii gelirini nsıl hrrs, yni piyski ml ve hizmetleren ne miktrlr stın lıp tüketirse, ml ve hizmetleren ele eeeği toplm fy mksimum olur? Bu sorunun evı tüketii engesiir. Dolyısıyl; Stın lıp tükettiği ml ve hizmetleren ele eeeği toplm fyyı mksimum yptığı zmn tüketii engeeir. Toplm Fy Mksimizsyonu (Tüketii Dengesi) Kurlı Tükettiği mllrın son irimlerinin TL krşılığı oln mrjinl fylrı iririne eşit oluğun tüketiinin toplm fysı mksimumur. Yni stın lınn en son irim mllr için; Tüketi engeye gelmee; Sınırlı miktrki gelirini, Piyski fiytlrı ve terihlerini ikkte lır. MUA MUB = Toplm Fy Mksimizsyonu = Tüketii Dengesi İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü PA PB olmlıır. İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü eşit
3.. Tüketii Dengesi Ayşe nin A ve B Mllrının Tüketiminen Ele Eeeği Toplm ve Mrjinl Fylr Örnek; A Mlı B Mlı Ayşe nin A ve B Mllrını Tüketimi; Q A TU A MU A Q B TU B MU B 3 3 3 3 3 3 9 93 3 9 3 9 9 9 9 9 İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü 99 - Örnek; Tüketii Dengesi Ayşe nin A ve B Mllrını Tüketimi; A mlının fiytı TL, B mlının fiytı 3 TL ve Ayşe nin geliri TL İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Örnek; A mlının fiytı TL, B mlının fiytı 3 TL ve Ayşe nin geliri TL A ve B Mllrının TL sine Düşen Mrjinl Fylrı A Mlı = TL B Mlı = 3 TL Q A MU A MU A /P A Q B MU B MU B /P B 3, 3,3 3, 3 3,,,3 3,3,,, 3, 3,, 9,3 9,, - -, Tüketii Tlep Eğrisi Örnek; Ceteris Prius, A mlının fiytı TL en 3 TL ye üştüğü vrsyılığın A Mlı = 3 TL B Mlı = 3 TL Q A MU A MU A /P A Q B MU B MU B /P B Tüketii Tlep Eğrisi Örnek; A mlı için Ayşe nin tlep eğrisi: A mlının fiytı TL oluğun irim tlep eilmekte, A mlının fiytı 3 TL ye üştüğüne ise irim tlep eilmekteir. P 3, A mlı için Ayşe nin tlep eğrisi 3, 3 3 3,3,, 3,3 3,,,3 3, 3,, D İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Q 3
3.. Bireysel Tlep Eğrisi ve Piys Tlep Eğrisi Gelire Bir Değişme ve Tlep Eğrisine Kym Tüketiilerin gelirine meyn gelen eğişme olyısıyl ir mlın stın lınmsı üşünülen miktrınki eğişmeir. Norml Mllr Etkisi (Norml Goo) norml mllr: gelir tlep Düşük Mllr Etkisi (Inferior Goo) üşü mllr: gelir tlep örnek: ikini el otomoil İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü 9 İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Ayşe nin Geliri Artın A mlın oln tleineki eğişme Ayşe nin Geliri Artın B mlın oln tleineki eğişme Örnek; Ayşe nin geliri TL oluğun Örnek; Ayşe nin geliri TL oluğun P P 3 3 D D D D Q İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Q İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Değer Proksu Değer Proksu, mrjinl fy teorisine çıklnmıştır. Değer Proksu P Su Piyssı Mlın eğişim eğeri (fiytı) mlın fysı rsınki ilişki: Bir mlın eğeri o mlın fysı ile ölçüleilir mi? Değer proksun göre: mlın eğeri, mlın toplm fysın ğlı olmyıp, o mlın son iriminin sğlığı fyy ğlıır. P P Elms Piyssı S P Su Piyssı Tüketiilerin su tüketiminen ele ettikleri toplm fy çok üyük olmsın krşın, çok miktr su tüketiliği için zln mrjinl fy knunun göre suyun tüketilen son iriminin sğlığı fy (mrjinl fy) olukç üşüktür. D S S P D Q Q Q Q P D Q Q İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü 3 İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü
Çy Çy Çy 3.. Değer Proksu Elms Piyssı Elms titt çok zır. Elmsın rz ve tleinin kesiştiği nokt enge fiytı (suyun enge fiytın göre) çok yüksek, enge miktrı ise çok zır. Bireysel Tlein Ele Eilişi Elmstn ele eilen toplm fy sun ele eilen toplm fyn h z olmsın krşın, stın lınn elms miktrı çok z oluğunn elmsın stın lınn son iriminin sğlığı mrjinl fy suyunkinen h üyüktür. P P S D rinl Fy Yklşımı (Kyıtsızlık Eğrileri Anlizi) Q Q İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Çy 3 Khve KAYITSIZLIK (FARKSIZLIK) EĞRİLERİ Nokt e f g 3 Kyıtsızlık Eğrisinin Ele Eilişi Çy 3 Khve Nokt Khve e f g Kyıtsızlık Eğrisi, ynı üzeye ttmin sğlyn tüketim ileşimlerini gösteren eğriir. 3 Kyıtsızlık Eğrilerinin Ele Eilişi Khve Çy 3 Khve Nokt e f g 9 3 Kyıtsızlık Eğrilerinin Ele Eilişi Khve Çy 3 Khve Nokt e f g 3
Çy Y Mlı Tüketimi Y mlı irimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi 3.. 3 Kyıtsızlık Eğrilerinin Ele Eilişi Khve Çy 3 e f Khve Nokt e f g g 3 3 Mrjinl İkme rnı(mrs) Y = MRS = X = MRS = Y/ X Mrjinl İkme rnı,, tüketiinin ynı kyıtsızlık eğrisi üzerine mllrn irinin tüketim miktrını ir irim rtırm krşılığın, iğer mln kç irim vzgeçmesi gerektiğini ife een ornır. 3 3 Mrjinl İkme rnı (MRS) Y = MRS = X = MRS = Y/ X 3 Kyıtsızlık Eğrileri Özellikleri: - Kyıtsızlık pftsı içerisine üstteki frksızlık eğrisi lttkine terih eilir. - Kyıtsızlık eğrileri şğı oğru eğimliir. - Kyıtsızlık eğrileri orijine göre ış ükeyir. (MRS nin zln olmsı ile ilgiliir) - Kyıtsızlık eğrileri kesişmezler MRS = Y = 9 X = 33 I I I I 3 3 Kyıtsızlık Eğrileri Kesişmezler ; Tüketiinin elirli ütçesi ile piys fiytlrınn stın lileeği sınırlı miktrki ml ileşimlerini gösterir. I I X mlı irimi 3 3
Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi 3.. 3 X mlının miktrı Y mlının miktrı X mlının miktrı Y mlının miktrı üzerineki nokt 3 3 Vrsyımlr Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL P X = TL Bütçe = 3 TL, tüketiinin elirli ütçesi ile piys fiytlrınn stın lileeği sınırlı miktrki ml ileşimlerini gösterir. 3 3 3 3 X mlının miktrı Y mlının miktrı üzerineki nokt X mlının miktrı Y mlının miktrı üzerineki nokt 3 3 Vrsyımlr Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL P X = TL Bütçe = 3 TL 39 3 X mlının miktrı Y mlının miktrı 3 üzerineki nokt 3 Gelireki Değişimlerin n Etkisi Fiytlr sitken, gelirin rtmsı sonuu ütçe oğrusu, eğimi eğişmeen sğ kyr. Vrsyımlr Vrsyımlr Bütçe oğrusunun eğimi fiytlrın ornın eşittir. P X = TL Bütçe = 3 TL P X = TL Bütçe = 3 TL
Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Y Mlı Tüketimi Y Mlı 3.. Gelireki Değişimlerin n Etkisi Gelireki Artış Tüketiinin Cevı 3 m n Vrsyımlr P X = TL Bütçe = TL Tüketiinin gelirineki eğişim ütçe oğrusunu sğ y sol kyırır. Fiytlr ynı klığı müetçe ütçe oğrusunun eğimi eğişmez. Bütçe = TL Bütçe = 3 TL 3 Tüketiinin terihleri, yni terih ettiği ml ileşimleri, mllrın niteliğine (norml, üşük) ğlı olrk eğişir. İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü Gelir Artışının Etkisi: Norml Mllr Gelir Artışının Etkisi: Düşük Ml ve Norml Ml BL BL C' Her iki ml NRMAL ise, gelireki rtış sonuu terih C noktsın tşınır. Her iki mln tlep eilen miktr rtr. BL BL C' X Mlı üşük ir mls gelir rtışı terihi C noktsın tşır. Tlep eilen X Mlı miktrı üşer, Y Mlı miktrı ise rtr. C U C U U X Mlı X Mlı U X 3Mlı Fiytının Değişimi ve 3 X Mlı Fiytının Değişimi ve Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL 3 3
Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi 3.. 3 X Mlı Fiytının Değişimi ve 3 X Mlı Fiytının Değişimi ve Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL B B 3 9 3 ptimum Tüketim: Tüketii Dengesi ptimum Tüketim: Tüketii Dengesi Tüketii ship oluğu geliri ile kenisine mksimum üzeye ttmin sğlyn mllrı stın lığın engeye ulşır. Kyıtsızlık Pftsı I I I I ptimum Tüketim: Tüketii Dengesi ptimum Tüketim: Tüketii Dengesi r s SRU: Tüketii Dengesi hngi nokt gerçekleşir? Y t I I I I 3 X u v I I I I 9
Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi 3.. ptimum Tüketim: Tüketii Dengesi Gelireki Değişmenin Tüketim Miktrın Etkisi r s SRU: f ve p noktlrı ne nlm geliyor? SRU: Tüketilen mllrın norml ml olmsı urumun, gelir rtışı tüketim miktrını nsıl etkiler? Y t * f * p X u v I I I I B I Gelireki Değişmenin Tüketim Miktrın Etkisi Gelireki Değişmenin Tüketim Miktrın Etkisi I I B B I I B B B 3 B I Gelireki Değişmenin Tüketim Miktrın Etkisi 3 X Mlı Fiytınki Değişimlerin Etkisi Gelir-Tüketim Eğrisi: Ceteris prius, gelir seviyesineki eğişiklikler neeniyle orty çıkk enge noktlrının irleştirilmesi ile ele eilen eğriir. Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL Gelir-Tüketim Eğrisi I I B B B 3 B I 9 3
Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi Y Mlı Tüketimi 3.. 3 X Mlı Fiytınki Değişimlerin Etkisi 3 X Mlı Fiytınki Değişimlerin Etkisi Vrsyımlr Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL P X = TL Bütçe = 3 TL j j B I 3 B I 3 3 X Mlı Fiytınki Değişimlerin Etkisi k Vrsyımlr P X = TL Bütçe = 3 TL 3 X Mlı Fiytınki Değişimlerin Etkisi k Fiyt-Tüketim Eğrisi: Y mlının fiytı sitken, X mlının fiytınki eğişiklikler sonuu orty çıkn yeni enge noktlrının geometrik yerine enir. Fiyt-Tüketim Eğrisi j j I I B I B 3 3 B I B 3 Fiyt Değişikliğine Tüketiinin Cevı Tüketiinin fiytı üşen mln h fzl lmsının kynklrı: İkme Etkisi Gerçek gelir eğişmemiş gii vrsyılıp, göreli fiytlrki eğişimen ötürü tlep eilen ml ileşimineki eğişikliği gösterir. Bireysel Tlep Eğrisinin Ele Eilişi Gelir Etkisi Göreli fiytlr eğişmemiş vrsyılıp, gerçek gelireki eğişimen ötürü terihlere ypıln eğişimi gösterir. İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü İktisi ve İri Bilimler Fkültesi Mliye Bölümü
X Mlının Fiytı X Mlının Fiytı Diğer Hrmlr Diğer Hrmlr Diğer Hrmlr Diğer Hrmlr Diğer Hrmlr Diğer Hrmlr 3.. X mlının fiytın üşüş B I B B I I Fiyt Değişikliğinin Tüketii Dengesi Üzerineki Etkisi: Fiyt- Tüketim Eğrisi ve Bireysel Tlep Eğrisi Bireysel Tlep Eğrisi X in fiytın şk üşüşler Fiyt - Tüketim Eğrisi I I I I B B B 3 I B B B B 3 I B Bireysel Tlep Eğrisinin Ele Eilişi 9 Bireysel Tlep Eğrisi Bireysel Tlep Eğrisinin Ele Eilişi Bireysel Tlep Eğrisi Fiyt - Tüketim Eğrisi Fiyt - Tüketim Eğrisi I I I I B B B 3 I B B B B 3 I B P P P P 3 P Tlep Q Q Q Q 3 Q