7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 İÇİNDEKİLER 7 KISALTMALAR 31 BİRİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMA HUKUKU VE CMR SÖZLEŞMESİ I. GENEL OLARAK TAŞIMA 33 II. TAŞIMA HUKUKUNUN TARİHSEL SÜRECİ 34 A. Konvansiyondan Önceki Tarihi Gelişim 34 B. Uluslararası Konvansiyon'un (CMR) Kabulü 36 C. CMR Sözleşmesinin Hukukumuzdaki Yeri ve Önemi 42 D. CMR' de Kullanılan Dil ve Terminoloji Sorunu 43 E. TTK'da Kullanılan Dil ve Terminoloji 44 İKİNCİ BÖLÜM CMR TAŞIMA SÖZLEŞMESİ VE SENEDİ, HUKUKİ NİTELİĞİ, UYGULANACAK HUKUK SORUNU I. ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ (CMR) 47 A. CMR Taşıma Sözleşmesinin Tanımı 47
8 B. Sözleşmenin Tarafları 50 1. TTK' ya Göre Gönderici Kavramı 50 2. CMR Hükümlerine Göre Gönderici Kavramı 52 3. CMR'ye Göre Taşıyıcı Kavramı 54 a. Asıl (Akdi) Taşıyıcı 58 b. Ara Taşıyıcı 61 c. Alt Taşıyıcı 62 d. Müteakip Taşıyıcı 67 C. Taşıma Sözleşmesi Tarafı Olmayan Diğer kişiler 70 1. Gönderilen 70 2. Gönderici veya Gönderilen Konumunda Bulunmayan Eşya Malikleri 75 3. Taşıma İşleri Komisyoncusu 75 a. Genel Olarak Komisyonculuk 75 b. TTK'ya Göre Taşıma İşleri Komisyonculuğu 76 aa. Tanım ve Sözleşme 76 bb. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Sorumluluğu 78 cc. Komisyoncunun, Yardımcıların Fiillerinden Doğan Sorumluluğu 83 dd. Komisyoncunun Ücrete Hak Kazanması 85 ee. Hapis Hakkı ve Halefıyet 86 ff. Taşıma İşleri Komisyonculuğunda Zamanaşımı 88
9 c. CMR'ye Göre Taşıma İşleri Komisyonculuğu 89 4. Taşıma Alanında Faaliyet Gösteren Acenteler 90 D. Taşıma Sözleşmesinin Başlıca Nitelikleri 97 1. Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 97 2. Taşıma Sözleşmesinde Şekil 100 3. Yazılı Şekilde İmza 103 II. ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMA SENEDİ 103 A. Taşıma Senedinin Hukuki Niteliği 103 B. Taşıma Senedinin Şekli 107 C Taşınma Senedinde Bulunması Gereken Kayıtlar 108 1. TTK Hükümlerine Göre Yazılması Gerekli Kayıtlar 108 2. CMR'ye Göre Yazılması Gerekli Kayıtlar 109 D. Taşıma Senedi Düzenlenmesinin Hukuki Sonuçları 111 III. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN ZORUNLU UNSURLARI 114 A. Sözleşme ile Eşya Taşınmasının Üstlenilmesi 114 1. CMR Uygulamasında Yer Alan Eşya Kavramı 114 2. CMR Kapsamında Bulunmayan Eşyaların Taşınması 118 a. Uluslararası Posta Antlaşmalarına Göre Yapılan Taşımalar 118 b. Ev Eşyası (Taşınma Eşyası) Taşımaları 118 c. Cenaze Taşımaları 121 B. Taşıma Sözleşmesinde Ücretin Kararlaştırılması 121
10 C. Taşıma İşinin Karayoluyla Yapılması 130 D. Taşımanın İki Ayrı Devlet Sınırları İçinde Yapılması 134 E. Devletlerden En Az Birinin CMR'ye Taraf Olması 136 F. Taşımanın CMR'de Belirtilen Araçlarla Yapılması 138 IV. CMR SÖZLEŞMELERİNE UYGULANACAK HU KUK SORUNU 140 A. CMR Hükümlerinin Emredici Niteliği ve İstisnaları 140 1. Genel Olarak 140 2. Taşıma Sözleşmesinde Seçimi Yapılmış Hukuk 14^ B. Kanunlar İhtilafı Kuralları 15Q 1. Genel Olarak İ5Q 2. CMR Konvansiyonu'nda Bulunan Kanunlar İhtilafı Kuralları a. Taşıma Sözleşmesinin Akdedildığı Yer Hukuku (Lex Loci Contractus) 5 j 2 5 j b. Eşya Satışının Yapılacağı Yer Hukuku (Lex Rei Sitae) 52 c. Taşıma Sözleşmesinin İfa Edileceği Yer Hukuku 154 d. Davaya Bakan Mahkemenin Tabi Olduğu Hukuk (Lex Fori) V. ULUSLARARASI KARMA (MULTİMODAL) TAŞI- M A 157 A. Eşyanın Taşıma Modları 5-7 1. Eşyanın Unimodal Olarak Uluslararası Taşınması 157
11 2. Eşyanın Multimodal Olarak Uluslararası Taşınması 158 B. Multimodal (Karma, Çok Modlu, Kombine) Taşıma Sözleşmesi 161 C. Konteyner Taşımacılığının Önemi 163 D. Multimodal Taşıma Operatörü veya "Freight Forwarder" 1ar 165 E. Birleşmiş Milletler Uluslararası Multimodal (Karma) Taşınmalar Hakkında Cenevre Konvansiyonu (24 Mayıs 1980) 166 1. Genel Olarak Konvansiyon 166 2. Konvansiyon'un Uygulama Koşulları 168 a. Multimodal (Karma) Taşıma Sözleşmesinin Varlığı 168 b. Multimodal (Karma)Taşıma Senedi 169 c. Taşıma Konusunun Eşya Olması 170 d. Taşımanın Uluslararası Yapılması 171 e. Taşımanın Bedel Karşılığı Yapılması 172 VI. ULUSLARARASI TİCARET ODASI UYGULAMA LARI (ICC) 173 A. Genel Olarak 173 B. Uluslararası Ticari Terimler "INCOTERM" 173 C. Tüm Taşıma Modları İçin Uygun Olan Terimler 175 1. Taraflarca belirlenen İşyerinde Teslim EXW (EX WORKS) 175 2. Belirlenen Yerde Taşıyıcıya Teslim FCA (FREE CARRIER) 176
12 3. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim CPT (CARRIAGE PAİD TO) 176 4. Taşıma ve Sigorta Bedeli Ödenmiş Olarak Teslim CİP (CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO) 177 5. Varış Yerinde Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim DDP (DELIVERED DUTY PAID) 178 6. Yerinde Teslim DAP (DELIVERED AT PLACE) 178 7. Terminalde Teslim DAT (DELIVERED AT TER MINAL) 179 D. Deniz ve Diğer Su Taşıma Modlarında Kullanılan Terimler 180 1. Gemi Doğrultusunda Teslim FAS (FREE ALONGSIDE SHIP) 1 8 o 2. Gemi Güvertesinde Teslim FOB (FREE ON BO ARD) 1 81 3. Mal Bedeli ve Navlun FOB (FREE ON BOARD) 1 82 4. Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun CİF (COST, INSURANCE AND FREIGHT) j 83 E. Ticari Örf ve Adet 1 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TAŞIYICININ SORUMLULUĞU VE SORUMLULUKTAN KURTULMA HALLERİ I. EŞYANIN ZİYA VE HASARINDAN TAŞIYICININ SORUMLULUĞU 1 9 3 A. Taşman Eşyanın Zayi Olması (ZİYA) 193 1. CMR Uygulamasında Yer Alan Eşya Kavramı 193
13 2. CMR Hükümlerine Göre Eşyanın Ziyaa Uğraması 198 a. Tanım ve Terminoloji 198 b. Eşyanın Tamamen Zayi Olması 199 c. Eşyanın Kısmen Zayi Olması 202 d. Eşyanın Zayi Olduğu Karinesi 203 aa. Karinenin Tanımı ve Önemi 203 bb. Ziya Karinesinin Hukuki Niteliği 205 cc. Ziya Karinesi ve Hak Sahipleri 206 3. Taşınan Eşyanın Hasara Uğraması (HASAR) 208 B. Ziya ve Hasardan Taşıyıcının Sorumluluğu 210 1. Genel Olarak Taşıyıcının Sorumluluğu 210 2. Taşıyıcı Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 213 a. Taşıyıcının Sözleşmeden Doğan Sorumluluğu 213 b. Taşıyıcının Haksız fiil sorumluluğu 215 c. Taşıyıcının Kusurlu ve/veya Kusursuz sorumluluğu 217 d. Taşıyıcının Sınırlı ve Sınırsız Sorumluluk Durumları 219 II. EŞYANIN TESLİMİ 221 A. Eşyanın Taşınmak üzere Taşıyıcıya Teslimi 221 1. Eşyanın Teslim Alınması ve Özen Borcu 221 2. Eşyanın Taşıyıcı Tarafından Taşıma Senedine Çekince Konularak Teslim Alınması 223 3. Eşyanın Taşıyıcı Tarafından Teslim Alınmaması 224
14 4. Eşyanın Yüklenmesi, İstiflenmesi ve Boşaltılması Görevi 227 5. Yükleme, İstifleme ve Boşaltma Süresinin Aşılması ve Bekleme Ücreti 237 6. Yükleme Süresine Uyulmaması Halinde Taşıyıcının Hakları 239 7. Eşyanın Taşınmasını Engelleyen Durumun Ortaya Çıkması 240 B. Taşınan Eşyanın Hak Sahibine Teslimi ve Taşıyıcının Sorumluluğunun Sona Ermesi 242 1. Taşınan Eşyanın Gönderilene veya Hak Sahibine Teslimi 242 2. Alıcı Tarafından Taşıyıcıya Karşı Çekince Konulması 244 3. Taşınan Eşyanın Teslimini Engelleyen Durumun Ortaya Çıkması 251 4. Eşyanın Gümrük İdaresine veya İşletmeye Teslimi 256 C. Teslimde Ödeme Şartı Sorunu 262 D. Taşıyıcının Eşya Üzerinde Hapis Hakkı 265 1. CMR Hükümlerine Göre Hapis Hakkı 265 2. TTK Hükümlerinde Hapis Hakkı 266 a. Son Taşıyıcının Hapis Hakkı 266 b. Önceki Taşıyıcıların Hapis Hakkı 268 c. Birden Çok Hapis Hakkının Sırası 269 III. TAŞIYICIYA EMİR VE TALİMAT VERİLMESİ 270 A. Talimat Vermeye Yetkili Bulunanlar 270 1. Göndericinin Taşıyıcıya Emir ve Talimat Vermesi 270
15 2. Gönderilenin Taşıyıcıya Emir ve Talimat Vermesi 273 3. Taşıyıcıya Verilecek Talimatın Şekli 274 B. Emir ve Talimat Verme Koşulları 274 C Emir ve Talimattan Doğan Masraflar 276 D. Emir ve Talimatın Taşıyıcı Tarafından Yerine Getirilmemesi 276 E. Taşıma Ücretinin Hesaplanması ve Ödenmesi 278 1. Taşımanın Süresinden Önce Sona Ermesi 279 2. Engelin, Taşıyıcının Riziko Alanına Giren Sebepten Kaynaklanması 279 3. Engelin, Gönderenin Riziko Alanına Giren Sebepten Doğması 279 4. Kayıtların Doğru Olmaması Durumunda Taşıma Ücretinin Hesaplanması 280 5. Gönderenin Taşıma Sözleşmesini Feshi 280 F. Kısmi Taşımayı İstem Hakkı 284 IV. TAŞIYICININ TALİMAT İSTEMESİ 285 A. Taşımanın İmkansız Hale Gelmesi 285 B. Taşımanın Taşıma Senedinden Farklı Bir Şekilde Yapılması 286 C. Taşıyıcıya Talimat Verilmemesi 287 D. Taşıyıcının Almakla Yükümlü Olduğu Önlemler 288 1. Taşıma Konusu Malların Boşaltılması 288 2. Taşıma Konusu Malların Satılması 291
ZİYA VE/VEYA HASAR SORUMLULUĞUNDAN TAŞIYICININ KURTULMA NEDENLERİ 293 A. Taşıyıcının Eşyayı Koruma veya Mala Özen Borcu 293 B. Taşıyıcıyı Sorumluluktan Kurtaran Genel Nedenler 298 1. İstek Sahibinin Hatası veya İhmali 298 2. Taşıyıcının Önlemesine Olanak Bulunmayan Durumlar 299 3. İstek Sahibinin Verdiği Emir ve Talimat 306 4. Taşıma Konusu Eşyadaki Kusur 307 C. Taşıyıcıyı Sorumluluktan Kurtaran Özel Sebepler 309 1. Taşımanın Açık Araçla Yapılmış Olması 309 2. Eşyanın Ambalajsız veya Hatalı Ambalajlı Olarak Taşımaya Verilmesi 310 3. Yükleme, İstifleme veya Boşaltmanın Hatalı Olması 317 4. Eşyanın Doğal Niteliğinden Kaynaklı Ziya ve Hasar Oluşması 325 5. Marka ve Numaralandırmanın Yetersiz veya Hatalı Oluşu 328 6. Taşınan Eşyanın Canlı Hayvan Olması 329 7. CMR ve TTK Hükümlerine Göre Tehlikeli Eşyaların Taşınması 330 a. Tehlikeli Eşyanın Tanımı ve Özellikleri 330 b. Tehlikeli Malların Karayoluyla Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADR) 331
17 c. Tehlikeli Eşyaların Taşınmasına İlişkin Belgeler 332 d. Taşıyıcının Özen Göstermesi Gereken Hususlar 333 8. Aracın Uygun Olmaması 336 VI. TAŞIYICININ SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER 337 A. "Taşıyıcının Çalıştırdığı Kişiler" ve "Hizmetlerinden Yararlandığı Diğer Kimseler" 337 1. Kavram Olarak "Taşıyıcının Çalıştırdığı Kişiler" 337 2. Taşıyıcının "Hizmetlerinden Yararlandığı Diğer Kimseler" 338 B. Taşıyıcının Yardımcı Şahısların Fiillerinden Doğan Sorumluluğunun Şartları 340 1. CMR'ye Göre Yapılmış Taşıma Sözleşmesi 340 2. Taşıyıcının Yardımcıdan Yararlanmış Olması 340 3. Zarar Verilmiş Olması ve İlliyet Bağı 341 4. Yardımcının Şahsi Kusurunun Aranmaması 341 VII. CMR'YE GÖRE YARDIMCI ŞAHISLARIN FİİLLE RİNDEN DOĞAN ZİYA VE HASARA İLİŞKİN SO RUMLULUKTAN TAŞIYICININ KURTULMA NE DENLERİ 343 A. Ziya ve Hasarın Taşıyıcının Önleyemeyeceği, Sonuçlarına Engel Olamayacağı ve Kusurundan Doğmayan Bir Sebepten Meydana Gelmesi 343 B. Ziya veya Flasarın Yük İlgisinin Verdiği Emir ve Talimatın Aynen Yerine Getirilmesinden Kaynaklanması 344 C. Gönderen veya Gönderilenin Fiil ve Kusurundan Meydana Gelmesi 345
18 D. Kayıp ve Hasarın Eşyada Taşımadan Önce Bulunan Kendine Has Kusurundan, Ayıbından İleri Gelmesi 347 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ORTAKLAŞA YAPILAN TAŞIMALARDA TAŞIYICININ SORUMLULUĞU I. TTK'YA GÖRE ORTAKLAŞA YAPILAN TAŞIMA LAR 349 A. TTK Hükümlerine göre Asıl Taşıyıcı, Alt Taşıyıcı ve Müteakip Taşıyıcı Kavramları 349 1. Genel Olarak Asıl (akdi) Taşıyıcı 349 2. Alt Taşıyıcı 350 3. Müteakip Taşıyıcı 352 B. TTK'da Alt ve Müteakip Taşıyıcıların Fiillerinden Dolayı Asıl Taşıyıcının Sorumluluğu 354 C. TTK'da Müteakip ve Alt Taşıyıcıların Sorumluluğu 356 II. CMR'YE GÖRE ORTAKLAŞA YAPILAN TAŞIMA LAR 358 A. CMR Hükümlerine Göre Asıl Taşıyıcı, Müteakip ve Alt Taşıyıcı Kavramları 358 1. Asıl Taşıyıcı Kavramı 358 2. Alt Taşıyıcı Kavramı 359 3. Müteakip Taşıyıcı Kavramı ve Koşulları 362 a. Genel Olarak Müteakip Taşıyıcı 362
19 b. Müteakip Taşıma Hükümlerinin Uygulanma Koşulları 364 aa. Taşımanın Aynı CMR Taşıma Sözleşmesiyle Yapılması 364 bb. CMR Taşıma Senedinin Yapılmış Olması 365 aaa. Taşıma Senedinde Şekil Şartı 365 bbb. Taşıma Senedinin İspat Gücü ve Hukuki Niteliği 367 ccc. Taşıma Senedine İsim veya Unvan Yazma ve Makbuz Verme Zorunluluğu 368 ddd. Taşıma Senedinden Çıkarılan Karine 369 III. CMR'de Müteakip ve Alt Taşıyıcıların Eylemlerinden Dolayı Asıl Taşıyıcının Sorumluluğu 370 IV. CMR'de Müteakip ve Alt Taşıyıcıların Sorumluluğu 371 BEŞİNCİ BÖLÜM ZİYA VE HASARDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI VE ZAMANAŞIMI I. ZİYA VE HASARDA ZAMANAŞIMI 377 A. Düzenlenen Zamanaşımı Süreleri 377 1. Genel Olarak Borçlar Kanunundaki Düzenleme 377 2. CMR'deki Sürelerin Hukuki Niteliği 378 3. TTK'daki Sürelerin Hukuki Niteliği ve Zamanaşımı 378
20 4. CMR Taşımalarında Zamanaşımı Süreleri 381 a. Kısa Süreli Zamanaşımı 381 b. Uzun Süreli Zamanaşımı 383 aa. Bilerek Kötü Hareket 383 bb. Bilerek Kötü Hareket Kabul Edilen Kusurlar 388 5. Taşıyıcının Zamanaşımı Defini İleri Sürmesi 389 6. Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 391 a. Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi Halleri 391 b. Yeni Bir Zamanaşımı Süresinin Başlaması 394 7. Zamanaşımı Süresinin Sözleşmeyle Değiştirilmesi 394 8. Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı ve Hesaplanması 395 a. Zamanaşımının Başlangıcı ve Malların Teslim Tarihi 395 b. Eşyanın Teslim Edilmiş Olması Gereken Tarih 398 c. Zamanaşımı Süresinin Hesaplanması 398 II. TAZMİNAT DAVASININ TARAFLARI 399 A. Tazminat Talebine Hak Sahibi Olanlar (Davacılar) 399 1. Gönderen 399 2. Gönderilen 400 3. Gönderilen Tarafından Belirlenen Alıcı 401 4. Zararı Karşılayan Sigortacının Aktif Dava Ehliyeti 401 5. Alacağı Temlik Alan 405
21 B. Aleyhine Tazminat Davası Açılacak Taraflar (Davalılar) 408 1. Asıl Taşıyıcı 408 2. Müteakip Taşıyıcı 411 3. Alt Taşıyıcı 412 4. Taşıma Sigortacısının Pasif Dava Ehliyeti 414 [II. TAZMİNAT DAVASINDA USUL SORUNLARI 420 A. Görevli Mahkeme 420 B. Tahkim Şartı 421 C. Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 423 1. CMR Hükümlerine Göre Yetkili Mahkeme 423 a. Yetki Sözleşmesinin Yapılmış bulunması 424 b. Yetki Sözleşmesinin Yapılmaması 425 2. TTK Hükümlerine Göre Yetkili Mahkeme 427 D. Açılacak Davalarda Teminat Göstermeden Bağışıklık 428 IV. KAYIP HALİNDE TAZMİNAT MİKTARI 429 A. Genel Olarak Taşıyıcının Sorumluluğu 429 B. TTK'ya Göre Kayıp Halinde Tazminat Miktarı 431 C. CMR' ye Göre Kayıp Halinde Tazminat Miktarı 434 1. Eşyanın Değerinin Tespiti 434 2. Eşyanın Ticaret Borsası Fiyatı 440 3. Eşyanın Geçerli Piyasa Fiyatı 441 4. Eşyanın Normal Kıymeti 442
D Ziya Durumunda Hükmedilecek Tazminat 443 1. Tazminatın Üst Sınırı 443 2 Tazminatın Üst Sınırının Yükseltilmesi 451 a. Eşya Değerinin Taşıma Senedine Artırılarak Yazılması 451 b. Teslimde Özel Menfaatin Yazılması 453 3. Tazminatın Sınırlı Olmadığı Durumlar 454 a. Taşıyıcının Ağır Kusur veya Kastının Bulunması 454 b. Taşıyıcının Haksız Fiil Sorumluluğu 462 E. İade Edilecek Giderler 467 F. Tazminatın Yabancı Para Üzerinden İstenilmesi 469 G. Faiz İstemi 470 HASARDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT TALEP LERİ 478 A. Genel Olarak Taşıyıcının Sorumluluğu 478 B. TTK'ya Göre Hasar Halinde Tazminat Miktarı 479 C CMR'ye göre Hasar Durumunda Ödenecek Tazminat 481 1. Eşyanın Hasarsız Değerinin Tespiti 481 2. Hasara Uğramış Eşya Değeri 482 a. Eşyanın Tamamı Hasara Uğramış ise Tazminat Miktarı 482 b. Eşyanın Bir Kısmı Hasara Uğramış ise Tazminat Miktarı 485
23 D. Hasar Durumunda Tazminatın Üst Sınırının Yükseltilmesi 489 1. Eşya Değerinin Taşıma Senedine Artırılarak Yazılması 489 2. Teslimde Özel Çıkarın Belirtilmesi 490 E. Tazminatın Sınırlı Olmadığı Durumlar 491 1. Taşıyıcının Ağır Kusur veya Kastının Bulunması 491 2. Taşıyıcının Haksız Fiil Sorumluluğu 497 ALTINCI BÖLÜM EŞYANIN GEÇ TAŞINMASI VE TAŞYICININ SORUMLULUĞU I. TAŞIMA SÜRESİNİN BELİRLENMESİ 503 A. Genel Olarak 503 1. Taşıma Süresinin Taraflarca Kararlaştırılmış Olması 503 2. Taşıma Süresinin Kararlaştırılmaması 505 B. Gecikme Durumunda Taşıyıcının Sorumluluğu 509 1. Gecikme (Geç Teslim) Kavramı 509 2. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu 511 a. CMR Hükümlerine Göre Taşıyıcının Sorumluluğu 511 b. TTK Hükümlerine Göre Taşıyıcının Sorumluluğu 513
II. TAŞIYICININ SORUMLU OLDUĞU KİŞİLER 515 A. "Taşıyıcının Çalıştırdığı Kişiler" ve "Hizmetlerinden Yararlandığı Diğer Kimseler" 515 1. Kavram Olarak "Taşıyıcının Çalıştırdığı Kişiler" 515 2. Taşıyıcının "Hizmetlerinden Yararlandığı Diğer Kimseler" 516 B. Taşıyıcının Yardımcı Şahısların Fiillerinden Doğan Sorumluluğunun Şartları 517 1. CMR'ye Göre Yapılmış Taşıma Sözleşmesi 517 2. Taşıyıcının Yardımcıdan Yararlanmış Olması 518 3. Zarar Verilmiş Olması ve İlliyet Bağı 518 4. Yardımcının Şahsi Kusurunun Aranmaması 519 III. ZARARDAN SORUMLULUĞUN KOŞULLARI 520 A. Taşıma Süresinin Aşılması 520 B. Eşyanın Geç Tesliminden Hak Sahibinin Zarara Uğraması 521 C. Gecikme ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 524 D. Gecikme Durumunda Bildirim Yükümlülüğü 525 1. Bildirim Yapılmasındaki Amaç 525 2. Bildirim Yapılması Gereken Süre 526 3. Bildirim Yapılmasında Şekil 533 E. Bildirim Yükümlülüğünün Bulunmadığı Duaımlar 534
25 IV. SORUMLULUKTAN KURTULMA NEDENLERİ 537 A. Genel Olarak Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluğu 537 1. Taşımanın Gecikme ile Yapılmış Olması 538 2. Gecikmeden Dolayı Zararın Meydana Gelmesi 538 3. Gecikme ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 540 B. Taşıyıcının Gecikmeden Doğan Sorumluluktan Kurtulma Nedenleri 541 1. İstek Sahibinin Hatası veya İhmali 541 2. Önlenmesine Olanak Bulunmayan Durum 543 3. İstek Sahibinin Verdiği Emir ve Talimat 545 4. Taşıma Konusu Eşyadaki Kusur 547 C. Araçtaki Kusurun Sorumluluktan Kurtulma Sebebi Olarak İleri Sürülememesi 548 V. EŞYANIN GEÇ TAŞINMASINDAN KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI 549 A. Genel Olarak 549 B. Tazminat Davasının Tarafları 550 1. Tazminat Talebine Hak Sahibi Olanlar (Davacılar) 550 a. Gönderen 550 b. Gönderilen 551 c. Gönderilen Tarafından Belirlenen Alıcı 552 d. Zararı Karşılayan Sigortacının Aktif Dava Ehliyeti 553
26 2. Aleyhine Tazminat Davası Açılacak Taraflar (Davalılar) 555 a. Asıl Taşıyıcı 555 b. Müteakip Taşıyıcı 557 c. Alt Taşıyıcı 558 C. Tazminat Davasında Usul Sorunları 5 6 0 1. Tazminat Davasında Görevli Mahkeme 560 2. Tahkim Şartı 561 3. Yetkili Mahkeme ve İtirazın Yapılması 562 a. Genel Olarak 562 b. Yetki Sözleşmesinin Yapılmış Bulunması 563 c. Yetki Sözleşmesinin Yapılmaması 564 d. TTK Hükümlerine Göre Yetkili Mahkeme 566 4. Davanın Açılmasında Teminat Sorunu 567 D. Tazminat Davasının Açılabileceği Süre 568 1. CMR'deki Dava Açma Süresinin Hukuki niteliği 568 2. Gecikmeye Dayalı Tazminat Davasında Zamanaşımı 570 3. Zamanaşımı Süresinin Başlaması..574 4. Zamanaşımı Süresinin Sözleşmeyle Değiştirilmesi 575 5. Gecikmede Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 577 F. Taşıyıcının Gecikme Halinde Sorumluluğu.578 1. Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırlı olması 578 a. Genel Olarak 57g
27 b. CMR' ye göre Taşıyıcının Sorumluğunun Sınırlı Olması 578 aa. Tazminatın Üst Sınırı 578 bb. Sınırlı Sorumluluk Miktarının Yükseltilmesi 582 aaa. Eşyanın tesliminde Özel Menfaat Beyanı 582 bbb. Sorumluluğun Sözleşme ile Ağırlaştırılması 583 c. Sınırlı Sorumluluk Miktarının Azaltılması 584 d. TTK'ya Göre Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırlı Olması 585 2. Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırsız Olması 586 a. Genel Olarak 586 aa. Taşıyıcının Kastı veya Kasta Eşdeğer Kusuru 586 bb. Taşıyıcının İhmali 588 G. Gecikme Halinde Tazminat Miktarının Hesaplanması 588 1. CMR Hükümlerine Göre Gecikmede Tazminat Miktarı 588 2. TTK Hükümlerine Göre Gecikmede Tazminat Miktarı 591 VI. TAŞIYICILAR ARASINDAKİ RÜCU DAVALARI 592 A. Ziya ve/veya Hasarda Taşıyıcının Rücu Hakkı 592 1. Türk Ticaret Kanunu'nda Rücu Hakkı ve Koşulları 592
28? CMR Kapsamında Rücu Hakkının Kullanılması Koşulları 594 a. Tazminat Ödenmiş Olması 594 b. Yapılan Ödemenin CMR'ye Uygun Olması 596 B Geç Taşımada Taşıyıcıların Rücu Hakkı 596 1. Türk Ticaret Kanunu'nda Rücu Hakkı 596 2. CMR Kapsamında Rücu Hakkının Kullanılması Şartları 598 a. Tazminat CMR Sözleşmesine Göre Ödenmiş Olmalıdır 598 b. Yapılan Ödemenin CMR'ye Uygun Olması 599 C. Taşıyıcılar Arasında Tazminatın Paylaştırılması 600 1. Ziya, Hasar veya Gecikmeye Sebebiyet Veren Taşıyıcı 600 2. Birden Fazla Taşıyıcıya Rücu 602 3. Zarar Sorumlusu Taşıyıcının Belirlenememesi 602 D. Taşıyıcının Aciz Halinde Bulunması 603 E. Rücu Davalarının Tabi Olduğu Yargılama Usulü 604 1. Rücuan Tazminat Davalarında Görevli Mahkeme 604 2. Yetkili Mahkemenin Saptanması 604 3. Rücu Davalarında Sözleşme Serbestliği Sorunu 606 4. Rücuan Tazminata İlişkin Kararların Etkisi 610 F. Rücu Davasının Tarafları 611 1. Davacı Rücu Hakkı Sahibi 611 L
29 2. Davalı Taşıyıcı 611 G. Rücu Davasında Zamanaşımı 613 1. CMR'de Zamanaşımı Süreleri 613 a. CMR Sözleşmesi Kapsamındaki İyiniyetli Taşımlarda 613 b. Bilerek Kötü Hareket veya Kusurlarda 614 2. TTK'daki Zamanaşımı Süreleri 614 VII.MAHKEME KARARLARININ TENFİZİ 616 A. Genel Olarak Tenfız 616 B. CMR Hükümlerine Göre Tenfız Koşulları 616 1. Kararın Verildiği Ülke Yasalarına Göre Kesinleşmiş Olması 616 2. Kararı Veren Mahkemenin Bulunduğu Devletin, CMR'ye Taraf Olması 617 3. Kararı Veren Yabancı Mahkemenin Yetkili Olması 618 C. Tenfız Kararı Verilmesi Usulü 619 1. Tenfıze Karar verecek Görevli ve Yetkili Mahkeme 619 2. Tenfız İstemi, İncelenmesi ve Karara bağlanması 619 KAYNAKÇA 621