VE DEĞER ANALİZİ Mehmet Raşit OKUMUŞ 14922210
SUNUŞ PLANI DEĞER DEĞER ANALİZİ DEĞER MÜHENDİSLİĞİ TARİHİ GELİŞİMİ DEĞER MÜHENDİSLİĞİ - KAVRAM GELENEKSEL YÖNTEMLERDEN TEMEL FARKLILIKLARI DEĞER ANALİZİ İLE KARŞILAŞTIRMASI UYGULAMA SÜRECİ ve AŞAMALARI DEĞER MÜHENDİSLİĞİ NE ZAMAN UYGULANMALIDIR? ÖRNEK OLAY 2
DEĞER Değer, mal veya hizmetlere verilen nispi önem olarak tanımlanabilir. Değer, kişinin herhangi bir şeyi almak veya vermek konusundaki arzularıyla ölçülebilir. Değer, bir ürünün alımında veya üretiminde uygun kullanım ve etkin faktörlerin yaratılması için harcanması gereken minimum miktardaki paradır. En iyi değer, işlevsellik ve maliyet olmak üzere iki kavram ile belirlenir. 3
DEĞER ANALİZİ Teknikler bütünü: gerekli fonksiyonlar optimum değer, en düşük maliyet Değer analizi, değer zincirinde katma değer oluşturan ve katma değer oluşturmayan maliyetleri birbirinden ayırarak, katma değer oluşturmayan maliyetleri azaltmaya çalışmalıdır. Gereksiz maliyetleri elimine etmek; kalite, güvenilirlik, tüketici arzusu ve çekicilik gibi faktörlerden fedakarlık yapmak şeklinde anlaşılmamalıdır. 4
DEĞER ANALİZİ Değer analizi aşağıdaki sorulara cevap bulmaya çalışmaktadır; Ürünün fonksiyonu nedir? Bu fonksiyon gerekli midir? Maliyeti nedir? Aynı fonksiyonu başka hangi ürün yerine getirebilir? Bunun maliyeti ne olacaktır? 5
DEĞER ANALİZİ Amaçları: Ürünün değerini artırmak, Müşterinin firmaya yönelişini artırmak, İnsan ve organizasyon yeteneklerinin firmanın amaç ve hedefleriyle uyumlu hale getirilmesini ve bu hedeflerin yükseltilmesinin yolunu sağlamaktır. Adımları: Ürün, hizmet, işlem ya da organizasyonun müşterilerini belirlemek, İşlevsel analiz sonunda müşteri ihtiyaçlarını tanımlamak, En küçük ihtiyaçlara cevap veren çözümleri araştırmak, seçmek ve geçerliliğini sağlamak. 6
Değer mühendisliği, General Electrics satın alma müdürü Lawrence D. Miles tarafından 2. Dünya Savaşının sonlarına doğru ortaya çıkan fon ve hammadde kıtlığının aşılması amacıyla geliştirilmiştir. 1950 li yıllarda değer analizi, gereksiz maliyetlerin elimine edilmesine çaba gösteren bir grup süreci olarak tanımlanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri tarafından tasarımın analiz edilmesi için kullanılmıştır ve Değer Mühendisliği olarak isimlendirilmiştir. 7
Değer Mühendisliği; bir mamulün, müşteriye sunulan faydanın değiştirilmeden fiyatının/maliyetinin düşürülmesi ya da fiyatın/maliyetin sabit tutularak müşteriye sunulan faydanın attırılmasını amaçlayan sistematik bir yaklaşımdır. Değer Mühendisliği, belirli bir kalite, güvenilirlik standardı ve hedef maliyete ulaşmak için mamulün maliyetini etkileyen etkenlerin sistematik ve disiplinler arası incelenmesi sürecidir. 8
Değer artırımının göz ardı edilmesi sadece maliyet azaltma hedefine odaklanılması, işlev analizi aşamasının elimine edilmesi etkin olmayan sonuçlar Sürekli gelişimi amaçlayan değer mühendisliği felsefesi; basit bir maliyet azaltma programının aksine en yüksek değerin belirlenmesini sağlayacak yolu ya da yöntemi tanımlamaktadır. Amaç: en düşük maliyet değil, en yüksek değerdir. 9
Değer = İşlev(Fonksiyon+Kalite) / Maliyet Bu formülde; Fonksiyon; üründen beklenen performansı, Kalite; kullanıcının ihtiyaç, istek ve beklentilerini, Maliyet ise; ürünün yaşam döngüsü maliyetini temsil etmektedir. Fonksiyon ile kalitenin toplamı ise; işlev olarak isimlendirilmektedir. 10
Değeri Arttırarak Hedef Maliyete Ulaşmanın Yolları Ürünün maliyetini artıran ve karmaşıklaştıran gereksiz işlevleri ortadan kaldırarak. (işlevsel analiz) Fonksiyonellikten taviz vermeden, üretim ve parça maliyetlerinin düşürüldüğü yeni ürün tasarımı geliştirerek. (tasarım analizi) 11
Değer Mühendisliği Maliyet Yönetimi Tanım Fonksiyon temelli Malzeme/girdi temelli Odak noktası Gereksiz fonksiyonlar Büyük maliyet kalemleri Sonuçlar Artan değer Azalan maliyet Geleneksel yöntemlerde maliyet muhasebesi, mamulün tasarımı ile ilgilenmezken değer mühendisliğinde, müşteri tercihlerine göre maliyetlerin etkin tasarımı ya da yeniden tasarımı ön plana çıkmaktadır. Geleneksel yöntemlerde mamulün işlevi ile maliyetler arasında bir ilişki aranmazken değer mühendisliğinde işlev maliyet ilişkisi göz önünde bulundurulur. Değer mühendisliğinde takım çalışmasına önem verilerek maliyetlerin yönetimi esastır. Geleneksel yöntemlerde ise takım çalışması yoktur. 12
Değer Mühendisliğinin Uygulanma Nedenleri Projelerin maliyet-etkin olduklarını garanti etmesi, Projenin kalitesini geliştirmesi, Gereksiz tasarım unsurlarını elimine etmesi, Yeniliği teşvik etmesi ve verimliliği arttırması, 13
DEĞER (MÜHENDİSLİĞİ VS ANALİZİ) Değer analizi halen mevcut olan projelerin maliyetlerini düşürmeye çalışırken, Değer Mühendisliği ise yeni projenin daha düşük maliyetlerle nasıl icra edilebileceğini araştırır. Değer Mühendisliği Tasarım aşamasında Değer Analizi Sonrasında yapılan çalışmalarda Değer Mühendisliği Hedef maliyetleme ile kullanılır. Değer Analizi Kaizen maliyetleme ile kullanılır. 14
UYGULAMA SÜRECİ EVRE Hazırlama Evresi Değer Mühendisliği grubu ve liderinin seçimi, tüm ilgili bilginin bir araya getirilmesi. Bilgi Evresi Sahip ve ortakların, Değer Mühendisliği takımını, proje, mamul veya sürecin orijinal tasarımı hakkında bilgilendirmesi. İşlev Analiz Evresi Temel ve ikincil işlevlerin ve ilgili maliyetlerin belirlenmesi. Yaratıcı Evre Temel işlevleri karşılamak için alternatif fikirlerin üretilmesi. Değerlendirme Evresi Üst yönetim ya da işletme sahibinin belirli kriterlerine karşı, fikirlerin sınıflandırılması, değerlendirilmesi ve sıralanması. Gelişme Evresi Çalışabilir alternatifler içerisinde en yüksek dereceli (beklentileri karşılayan ve hedef maliyeti aşmayan) fikirlerin geliştirilmesi. Sunum Evresi Üst yönetim ve ortaklara, Değer Mühendisliği alternatiflerinin sözlü ve yazılı sunumunun yapılması. 15 Uygulama Evresi Değer Mühendisliği alternatiflerinin gözden geçirilmesi ve seçilmesi; orijinal tasarımın değiştirilmesi.
UYGULAMA SÜRECİ Özellik Fonksiyon Analizi Beyin Fırtınası Maliyeti Azaltıcı Fikirler Seçilen Fikirlerin Uygulanması 16
UYGULAMA SÜRECİ FONKSİYON ANALİZİ Müşteri isteklerinin hangi özellikler üzerinde yoğunlaştığı ve müşterilerin hangi özelliklere bedel ödemede istekli olduklarının tespit edilmesidir. Mamul fonksiyonları iki ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar kullanım fonksiyonları ve değer fonksiyonlarıdır. 17
UYGULAMA SÜRECİ FONKSİYON ANALİZİ 18
UYGULAMA SÜRECİ FONKSİYON ANALİZİ Mamulde olması planlanan fonksiyonlar belirtildikten sonra bu fonksiyonların ağırlıklarının (önem derecelerinin) da belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için pazar araştırması bazlı bir planlama yapılmaktadır. Örneğin bir kol saatinde, bu saatin müşteriler açısından hangi özelliklerinin arzu edildiğine bakalım. Her şahsa bu işlevlerin önem sırası sorularak, puanlama yapılır ve sonra bu puanlar toplanabilir. 19
UYGULAMA SÜRECİ FONKSİYON ANALİZİ Bundan sonraki aşamada ürünün fonksiyonları ve bunun müşteri için önemi belirlenerek, nitelik fonksiyon matrisleri oluşturulur. Ve planlanan fonksiyonlar çerçevesinde mamul parçaları ve ağırlıkları belirlendikten sonra parçaların maliyeti doğrultusunda maliyet matrisleri oluşturulur. Bütün bu ilişkiler (Parça Fonksiyon Maliyet ilişkileri) tanımlandıktan sonra en uygun yapının belirlenebilmesi için Değer Endeksi nin hesaplanması gerekmektedir. Değer endeksi = Ana parçanın yüzdesel ağırlığı Ana parçanın yüzdesel maliyeti 20
UYGULAMA SÜRECİ FONKSİYON ANALİZİ Değer Endeksi = 1 ise idealdir. Değer Endeksi < 1 ise işletmenin müşterinin o özelliğe verdiği değerden daha fazla değer vermesi maliyete katlanması söz konusudur. Değer Endeksi > 1 ise parça uygundur, fakat geliştirilmesi gerekmektedir. İşletme daha fazla maliyete katlanarak ilgili özelliği geliştirmelidir. 21
FONKSİYON ANALİZİ - UYGULAMA Mercedes-Benz, araç üretiminde değer endekslerinden faydalanmaktadır. Bu çerçevede şirket ilk olarak müşteriler açısından araçların fonksiyonları ve önemlilik düzeylerini belirlemiştir. Aşağıdaki tabloda müşterilerin hangi özelliklere ve fonksiyonlara önem verdikleri görülmektedir. Tablo: Sınıflar (Kategoriler) Arası Önemlilik İlişkisi 22
FONKSİYON ANALİZİ - UYGULAMA Aşağıdaki tabloda ise, her bir fonksiyon grubunun toplam maliyet içindeki payı verilmiştir. Tablo: Fonksiyon Gruplarının Yüzdesi ve Hedef Maliyetleme 23
FONKSİYON ANALİZİ - UYGULAMA Aşağıdaki tabloda, müşteri isteklerine herbir fonksiyon grubunun katkısının nasıl olacağı görülmektedir. Müşterilerin güvenliği birinci sıraya koyması, mühendislerin şasi güvenliğine en büyük payı vermelerini beraberinde getirmiştir. Tablo: Fonksiyon Gruplarının Değişkenliğinin Önem Endeksi şasinin önem derecesi = (0.47X0.60)+(0.32X0.20)+(0.05X0.05)+(0.16X0.05)= 0.36 24
FONKSİYON ANALİZİ - UYGULAMA Tüm bu tabloları birleştirdiğimizde ise değer endeksine ulaşırız. 25
UYGULAMA SÜRECİ BEYİN FIRTINASI Neden bu şekle sahiptir? Bu tasarımın ne kadarı geleneklerin bir sonucudur? İş nedir? Bunların bırakıldığını düşünün. Ürünün ne olmadığını tanımlayın. Fonksiyon, daha güvenli ve kolay kullanılabilir hale getirilebilir mi? Müşteriye ekstra bir değer vermek için neler yapılabilir? Aynı fonksiyonu yerine getirebilecek daha düşük maliyetli bir parça var mıdır? Ürün/ fonksiyon için kullanılabilecek yeni geliştirilmiş malzemeler var mıdır? Makinenin tüm yüzeyleri gerekli kullanılmaktadır. midir? 26 Değer endeksinde olumsuz sapma olduğu durumlarda, değer mühendisliğinin diğer aşamalarına geçilmektedir. Yaratıcı düşünme ile gerekli fonksiyonları yerine getirecek alternatif yöntemler bulunmaya çalışılmaktadır. Bu yöntemler maliyet düşürme ya da mamul değerini artırma çabalarını içermektedir. Beyin fırtınası yanda bazı örnekleri verilen sorular yardımıyla süreç veya mamulün yeniden tasarımı amacıyla Bu en iyi üretim prosesi midir? Biz neden bunu yapıyoruz?
UYGULAMA SÜRECİ Maliyet Azaltıcı Fikirler Beyin fırtınasından elde edilen alternatifler değerlendirilip seçilen fikirlerin teknik olarak uygulanabilir olup olmadığı ve müşteriler tarafından kabul edilebilir olup olmadığı belirlenmektedir. Seçimde, fayda, teknik uygunluk, müşteri tarafından kabul edilebilir olma, potansiyel maliyet indirimi ya da katma değer gibi kriterler dikkate alınmaktadır. Seçilen Fikirlerini Uygulanması Değer mühendisliğinde en son aşama, seçilen fikirlerin maliyet azaltım amacıyla uygulanmasıdır. Bu uygulama, yöneticilerin de görüşleri alınarak oluşturulan bir uygulama planına gore gerçekleştirilmektedir. 27
28
DEĞER ANALİZİ ÖRNEK OLAY ABD Norwalk Hastanesi Bir Değer Artırma Programı Amaçlar Norwalk Hastanesi değer artırma programının amaçları şunlardır : Tasarruf potansiyeli taşıyan alanların belirlenebilmesi amacı ile doktorların ve kilit personelin bir araya getirilmesi. Tıbbi bakım kalitesinden ödün verilmeksizin, diğer hastanelerden uyarlanabilecek fırsatların ve uygulamaların belirlenmesi. Hastane için önemli maliyet tasarrufları ve hastalar için artırılmış değer sonucuna erişilmesi 29
DEĞER ANALİZİ ÖRNEK OLAY Program Hastane, değer artırma programının bir parçası olarak çeşitli yönetim geliştirme hizmetleri sunan danışmanlar çağırmıştır. Hastaneden birkaç kişi, hastane masraflarının nasıl analiz edileceğini ve danışmanlarla nasıl çalışacaklarını öğrendikleri kısa süreli kurslara gönderilmiştir. Kurum için de, maliyet analizlerinin nasıl yapılacağı, beyin fırtınası oturumlarının nasıl düzenleneceği ve ikna edici sunuşların nasıl yapılacağı konusunda kurslar verilmiştir. 30
DEĞER ANALİZİ ÖRNEK OLAY Laminektomi Görev Grubu Tasarruf fırsatı sunan kilit alanlar Norwalk Hastanesi nde maliyet (US $) En iyi Gösterim maliyetine göre fark (US $) % fark Oda ve bakım 1241 642 53 Malzeme 367 238 20 Ameliyathane 383 187 15 Kan ve tedavi 99 66 5 Eczane 208 39 3 Radyoloji 185 21 2 Laboratuvarlar, testler ve nükleer tıp 143 17 2 Toplam 2.626 1.210 100 31
DEĞER ANALİZİ ÖRNEK OLAY Laminektomi Görev Grubu Sonuç Beklenen yıllık maliyet tasarrufu tutarı (US $) Hastanede kalma süresinin iki gün azaltılması 60.868 Ameliyathanedeki fazla stokların satılması 20.000 Toplam 80.868 32
Teşekkürler.. 33