YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:26 Cil:23 Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi Hakan HOTUNLUOĞLU * ÖZ Seçilerin aliye poliikaları üzerinde yaraığı eki olarak ifade edilen poliik büçe harekeleri son dönede pek çok çalışaya konu oluşur. Türkiye de de seçilerin aliye poliikası üzerinde ekileri araşırılışır. Bu çalışada Türkiye nin 95-22 yılları arasındaki veriler kullanılarak seçilerin cari ve yaırı harcaaları üzerindeki ekisi incelenişir. Sonuç olarak seçiden üç yıl önce cari harcaalar ve iki yıl önce de yaırı harcaalarında arış eğilii gözlenişir. Anahar Kelieler: Poliik Büçe harekeleri, Kau harcaaları, Maliye poliikası JEL Sınıflandırası: D72, E62 The Analysis of Public Expendiure Disrbuion in Ters of Poliical Budge Cycles in Turkey ABSTRACT Poliical budge cycles which is expressed as ipac on he fiscal policy of he elecions has been he subjec of any sudies in recen years. The ipac of fiscal policy on he elecions in Turkey has been invesigaed. In his sudy, he ipac on public curren and invesen expendiures of he elecions year are exained using daa fro Turkey's 95-22. As a resul, i is observed an increase public curren expendiures in he hird year and invesen expendiures in he second year before elecions. Key Words: Poliical Budge Cycles, Public Expendiure, Fiscal policy JEL Classificaion: D72, E62 GİRİŞ Seçilerin ekonoik büyüe ve işsizlik gibi ekonoik fakörler üzerinde yaraığı ekiler Nordhaus (975) arafından araşırılış ve Poliik Konkjonkür Harekeleri olarak ifade edilişir. Son yıllarda seçilerin ekonoi üzerindeki ekilerinden çok poliikacıların kullandığı aliye poliikası araçları üzerindeki ekilerine yoğunlaşılışır. Bu duru Poliik Büçe Harekeleri olarak ifade edilekedir. Bu eori özellikle seçilerin aliye poliikası araçlarında yaraığı olusuz ekilerin üzerinde durakadır. Özellikle poliikacıların ekrar seçilebilek için harcaaları arıra ve gelirleri azala eğiliinde oldukları böylece seçi dönelerinde uygulanan genişleici poliika nedeniyle büçe açıkları ile karşılaşıldığı ifade edilekedir. Teorik olarak geçerli olan bu duruun uygulaalı olarak kanılanaadığı Drazen (2) ve Shi (23) arafından vurgulanışır. Bunun aksine gelişeke olan ülkelerde poliik büçe harekelerinin yaşandığı, seçilerden önce harcaaların arığı ve gelirlerin * Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniv., Nazilli İİBF Maliye Bölüü, hakanhounlu@gail.co (Makale Gönderi Tarihi: 22..26 / Yayına Kabul Tarihi: 7.3.26) Doi Nuber:.8657/yecbu.874
H. Hounluoğlu / Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi azaldığının espi edildiği çalışalar yapılışır (Brender & Drazen, 25; Reer, 993; Schuknech, 996; Shi & Svensson, 26). Bu çalışalar kau harcaaların seçi erkezli yapıldığı ve kısa dönede seçenlerin refahlarının arırılası için poliikalar gelişirildiğini ifade eekedir. Seçilerin büçe açıklarına neden olduğu bu duru, özellikle Aerika Birleşik Devleleri, Lain Aerika, İsrail ve Kolobiya başa olak üzere birçok ülkede yapılan çalışalarla poliikacıların ekrar seçilesine fayda sağlaadığı oraya çıkışır. (Pelzan, 992; Kraeer, 997; Brender, 23; Drazen & Eslava, 25; Brender & Drazen, 25). Çalışada Türkiye de seçilerin aliye poliikası üzerindeki ekisi kau harcaaları özelinde gerçekleşirilişir. Kau harcaaları cari ve yaırı harcaaları olarak ayrı ayrı incelenişir. Özellikle seçilerin kau harcaalarının cari ve yaırı harcaaları arasındaki dağılıı üzerindeki ekisi incelenişir. Bu bağlada seçilerin cari harcaaları arırıcı, yaırı harcaalarını azalıcı ekiye sahip olduğu hipoezi araşırılışır. Çalışanın deva eden bölüünde öncelikle uluslararası ve ulusal alanda yapılış çalışalar değerlendiriliş daha sonra odel ve veri sei açıklanarak ahin sonuçları değerlendirilişir. I. LİTERATÜR Seçilerin aliye poliikaları üzerinde yaraığı eki olarak ifade edelin poliik büçe harekeleri konusunda uluslararası lieraürde pek çok çalışa yapılışır. Bu çalışalarından Schuknech (2) 24 gelişeke olan ülkenin 973-992 yılları ile yapığı çalışada seçilerin kau harcaalarını arırıcı ekisi olduğunu espi eişir. Seçilerin özellikle yaırı harcaaları üzerinde arırıcı ekisi olduğu sonucuna ulaşışır. Block (22) çalışasında 69 gelişeke olan ülkenin 975-993 verilerini kullanarak seçilerin kau harcaalarının dağılıını yaırı harcaalarından cari harcaalara kaydırdığını vurgulaışır. Vergne (29) yapığı 975-2 yıllarını kapsayan 42 gelişeke olan ülke üzerine yapığı çalışada seçilerin cari harcaaları arırıcı eki yapığını espi eişir. Kloph & Haan (22) 65 deokraik ülkenin 975-25 yılı verileriyle yapıkları çalışada aliye poliikalarının seçilerden öneli şekilde ekilendiğini buluşlardır. Özellikle Genç Deokrasi (Young Deocracies) ve Kuruluş Deokrasi lerde (Esablished Deocracies) poliik büçe harekelerinin ne biçide oraya çıkığını vurgulaışır. Ayrıca bu ülkelerde seçi odaklı aliye poliikalarının uygulandığını oraya aışır. Türkiye de poliik konjonkür harekelerin incelendiği çalışalarda genel iibariyle Nordhous un (975) eorik olarak ifade eiği seçilerin reel ekonoi üzerindeki ekileri bağlaında değerlendirilişir. Bu çalışalar arasında seçilerin aliye poliikaları üzerinde yaraığı ekiler konusunda yapılan çalışalar ile ilgili lieraür Tablo de göserilişir. 4
Yönei ve Ekonoi 23/ (26) 3-25 Tablo : Seçi Yılları Çalışa Yöne Kapsa Veri Aralığı Tuar and Tansel (2) EKK, ARCH Genel 96-996 Yıllık), 983-997 Üç aylık 99-997 Aylık Kuzu (2) Aria Genel 977-2 Yıllık Asuay (24) Ara Genel 98-22 ve 986-22 Üç aylık Savaşan & Havuzlanış Regresyon (Pooled 983-998 Yıllık, 67 İl Dursun (26) Regression) Sezgin (27) EKK Genel 95-23 Yıllık Tekeli & Akdede (28) 67 İl 98-23 Yıllık GMM (Genelleşiriliş Moenler Meodu) SUR (Görünürde İlişkisiz Regresyon) Karakaş (23) Ara Genel 969-28 Üç aylık Karakaya (24) ARMA 67 İl 964-27 Yıllık No: Yazar arafından oluşuruluşur. Bu çalışalarda seçi dönelerinin kau harcaaları ve büçe açıkları yoluyla aliye poliikalarını ekilediği ve poliik büçe harekelerinin varlığı incelenişir. Tabloda göserilen ü çalışalar Türkiye de seçi dönelerinde kau harcaalarının ara eğiliinde olduğu ve büçe açıklarının eydana geldiğini ifade eekedir. II. MODEL ve VERİ SETİ Çalışada Türkiye nin opla kau harcaalarının cari ve yaırı harcaaları arasındaki dağılıı üzerinde ekisi olan fakörler araşırılışır. Bu bağlada cari ve yaırı harcaaları kişi başına illi gelir (kbg), nüfus (n), dış icare açıklığı (a) ve genel seçilerin bir fonksiyonu olarak odellenişir (Schuknech, 2; Vergne, 29). Cari ve yaırı harcaaları odelleri denkle () ve denkle (2) şeklinde aşağıda göserilekedir. cari kbg 2n 3a 4 gs () ya kbg 2n 3a 4gs (2) Çalışada genel seçilerin kau harcaalarında yaırı harcaalarından cari harcaalara doğru bir kaya ekisi uygulaalı olarak incelenekedir. Bu nedenle çalışanın eel değişkeni genel seçidir. Diğer değişkenler konrol değişkeni olarak çalışaya eklenişir. Kişi başına illi gelirdeki değişiin yaraığı oplusal refah ekisi kau harcaalarında değişi yaraabilir. Ayrıca nüfus arışı da kau harcaalarını değişirebilir. Kau harcaaları ile dış icarein boyuu ve uluslararası rekabe değişebilir. Konrol değişkeni olarak çalışaya eklenen bu değişkenler cari ve yaırı harcaaları üzerinde ekisi olduğu varsayılakadır (Sur, 2). Cari ve yaırı harcaaları verileri Büçe ve Mali Konrol Genel Müdürlüğü nden, kişi başına illi gelir verisi Kalkına Bakanlığı Ekonoik ve Sosyal Gösergeler den, nüfus verisi Türkiye İsaisik Kuruu ndan, dış icare açıklığı verisi Gürük ve İhraca ve ihala oplaanın gayrisafi illi gelire oranını ifade eekedir. 5
H. Hounluoğlu / Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi Ticare Bakanlığı ndan alınışır. Çalışada kullanılın veri sei 95-22 yılları arasını kapsaakadır. Ayrıca çalışada verilerin logariik değerleri kullanılışır. Genel seçi verileri seçi yıllarından oluşuruluş kukla değişken olarak çalışaya dâhil edilişir. Bu seçi yılları Tablo 2 de göserilişir. Tablo 2: Seçi Yılları Yıllar 95 965 983 999 954 969 987 22 957 973 99 27 96 977 995 2 III. YÖNTEM ve UYGULAMA SONUÇLARI Kullanılan veriler Türkiye nin 63 yıllık verilerini kapsadığı için zaan serisi analizi yapılışır. Zaan serisi analizinde öncelikle kullanılan değişkenlerin durağanlıkları araşırılakadır. Serilerin durağan olası duruunda En Küçük Kareler (EKK) yönei ile regresyon analizi yapılakadır. Ancak serilerden biri ya da bir kaçı durağan değil ise EKK yönei ile ahin yapak yanlı sonuçlar verekedir (Granger & Newbold, 974). Bu nedenle çalışada kullanılan değişkenlerin durağanlığını araşırak için Genişleiliş Dickey-Fuller Biri Kök Tesi kullanılışır (Dickey & Fuller, 979). Biri kök esi sonuçları Tablo 3 e göserilişir. Tablo 3: Biri Kök Tesi Sonuçları Değişken Seviye Sabi Sabi ve Trendli lcari Düzey -.53 -.979.876. farkı -2.85 -.78 -.955 Sabi ve Trendsiz 2. farkı -2.72*** -2.798*** -2.88*** lya Düzey. -2.92.26. farkı -4.32*** -4.5*** -.45 lkbg Düzey -.977-4.28*** -3.482***. farkı -8.59*** la Düzey.8-4.56*** -.55. farkı -5.53*** -5.*** ln Düzey -3.259*** -.478 -.28. farkı -3.22* -.76* No: *% de, **%5 de, ***% da anlalılığı göserekedir. Tablo 3 e sabi, sabi ve rendli ve sabi ve rendsiz biri kök es sonuçları göserilişir. Buna göre cari harcaalar düzey ve birinci farkı durağan değildir. Bu değişken I(2) ikinci düzeyde durağandır. Yaırı harcaaları I() birinci düzeyde durağandır. Kişi başına illi gelir değişkeninin sabili biri kök sonucu biri kök olduğunu göserekedir. Diğer es sonuçları düzeyde 6
Yönei ve Ekonoi 23/ (26) 3-25 durağandır. Tü bu es sonuçlarına göre kişi başına gelir I(), dış icare açıklığı I() ve nüfus I() dır. Bu duruda EKK yöneiyle yapılan ahin sonuçları yanlı olacakır. Ancak bu seriler arasında eşbüünleşe ilişkisi var ise yapılan regresyon analizi doğru sonuçları yansıır (Gujarai, 999). Bu bağlada çalışanın deva eden bölüünde değişkenler arasında eşbüünleşe ilişkinin varlığı araşırılışır. A. Eşbüünleşe Tesi Genellikle zaan serisi analizlerde karşılaşılan durağanlık problei verilerin uzun dönedeki öneli bilgilerin kaybolasına neden olakadır (Karagöl, Erbaykal, & Eruğrul, 2). Bu nedenle uzun dönedeki bilgilerin kullanılabilesi için Engle & Granger (987) arafından eşbüünleşe yaklaşıı gelişirilişir. Bu yaklaşıa göre düzeyde durağan olayan ve birinci farklarında durağanlaşan serilerin farkları alınarak odellenesi üzerine kuruluşur. Böylece uzun döne bilgilerin kaybolası engelleniş olakadır. Aynı zaanda Johansen (988) ve Johansen & Juselius (99) arafından gelişirilen eşbüünleşe yaklaşıında aynı dereceden durağan olan seriler arasındaki ilişki ahin edilebilekedir. Ancak seriler aynı dereceden durağan oladığı duruda bu yaklaşılar eşbüünleşe ilişkisini ahin eeke yeersiz kalakadır. Peseran vd. (2) arafından gelişirilen sınır esi ise farklı seviyede durağan olan değişkenler arasındaki eşbüünleşe ilişkisi ahin edilekedir. Çalışaızda farklı seviyeden durağan olan seriler evcu olduğu için sınır esi yaklaşıı kullanılışır. Sınır esi için öncelikle kısılanaış haa düzele odeli (unresriced error correcion: UEC) oluşurulur. Sınır esi yaklaşıı için cari ve yaırı harcaalarına uyarlanan UEC odeli denkle (3) ve (4) şeklinde aşağıda göserilişir. lcari i lcari 5 lcari lkbg 6 i ln lkbg 7 2 la 8 i ln 3 i la 4 (3) lya i lcari 5 lya lkbg 6 i lkbg ln 7 2 la 8 i ln 3 i la 4 (4) Bu denklelerde en uygun gecike uzunluğunu, Δ fark operaörünü ifade eekedir. Sınır esi yaklaşıı ahin edilen bu denkleler için gerçekleşiren F esi sonuçlarının Pesaran vd. (2) arafından belirlenen al ve üs kriik değerlerle karşılaşırılası üzerine kuruluşur. Eğer ahin edilen F esi al değerden düşük ise, eşbüünleşe ilişkisi yokur. Bu değer al ve üs kriik değer arasında ise kararsız duruu ifade eder ve başka yöneler kullanılası gerekir. Ancak bu değerlerden yüksek bir F esi sonucu var ise eşbüünleşe evcuur. Uzun ve kısa döne ahinleri gerçekleşirilerek değişkenler arasındaki ilişki analiz edilebilir. Bunun yanı sıra sınır esi yapılırken dikka 7
H. Hounluoğlu / Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi edilesi gereken en öneli noka en uygun gecike uzunluklarının espi edilesidir. En uygun gecike uzunlukları espi edilirken AIC (Akaike) ve SC (Schwarz) gibi bilgi krierlerinden yararlanılır. Gecike uzunluğunun espi edilebilesi için en yüksek gecike uzunluğundan başlanarak birinci gecikeye kadar ahin yapılır ve bu ahinler arasından en düşük AIC ve SC değerine sahip olan gecike uzunluğu seçilir. Çalışada cari ve yaırı harcaaları için oluşurulan denkleler en uzun gecike uzunluğundan başlanarak ahin edilişir. Bu ahinlerin AIC ve SC değerleri Tablo 4 e göserilişir. Tablo 4: Gecike Sayısının Belirlenesi Gecike lcari lya AIC SC AIC SC -.97 -.492 -.463 -.48 2 -.9 -.342 -.344.24 3 -.85 -.46 -.274.429 4 -.87.45 -.324.527 5 -.828.75 -.428.574 Tablo 4 e göre her iki denkle için ahin edilen bilgi krier değerleri. gecikenin en uygun gecike olduğunu göserekedir. Ayrıca seçilen uygun gecike uzunluğu ile ahin edilen denklelerin sağlıklı sonuçlar verebilesi için haa erileri arasında ardışık bağılılık (ookorelasyon) olaası gerekekedir (Kaas & Joyce, 993; Peker & Göçer, 2). Cari ve yaırı harcaaları ahinleri için gelişirilen Breusch-Godfrey Ookorelasyon LM Tesi kullanılışır (Breusch, 978; Godfrey, 978). Tes sonuçları Tablo 5 e göserilişir. Tablo 5: Ookorelasyon Tesi Gecike lcari lya F-isaisik Olasılık F-isaisik Olasılık 2.887495.957.929.734 2.7682.88 No: Breusch-Godfrey Ookorelasyon LM Tesi kullanılışır. Tablo 5 e göserilen ookorelasyon esi sonuçlarına göre cari harcaalar için espi edilen en uygun gecike uzunlu olan. gecikede ookorelasyon sorunu olduğu espi edilişir. Bu nedenle en uygun gecike uzunluğuna en yakın ookorelasyonun oladığı 2. gecike seçilişir. Yaırı harcaaları için seçilen. gecikede ookorelasyon sorunu evcu değildir. Cari harcaalar için 2. Yaırı harcaaları için. Gecike uzunluğu kullanılarak (3) ve (4) nuaralı denkleler ahin ediliş ve F esi sonuçları Tablo 6 da göserilişir. 8
Tablo 6: Sınır Tesi Sonuçları k F %5 anlalılık düzeyi İsaisiği Al sınır Üs sınır lcari 3 6.5996 3.47 4.57 lya 3 3.672446 2.79 3.67 Yönei ve Ekonoi 23/ (26) 3-25 No: k, bağısız değişken sayısını esil eekedir. Kriik değerler Pesaran vd deki. (2: 3) Tablo CI(iii) den alınışır. Tablo 6 da ahin edilen F esi sonuçları Pesaran vd. (2) arafından belirlenen al ve üs kriik değerler ile karşılaşırılışır. Buna göre her iki denklede de eşbüünleşe ilişkisinin varlığı espi edilişir. Denklelerdeki eşbüünleşe ilişkinin varlığı uzun ve kısa döne ahinlerinin yapılabilesi için gerekli ön koşuldur. Çalışada her iki denklede de bu ilişki olduğu için uzun ve kısa döne ilişkiler ahin edilebilir. B. Uzun Döne Bu ahin için öncelikli olarak ARDL (Auoregressive Disribued Lag: Gecikesi Dağılış Ooregresif) odel ahin edilelidir. ARDL odelinin çalışaıza uyarlanış şekli denkle (5) ve (6) aşağıda göserilişir. lcari lya i i lcari lya i i i i lkbg 2 lkbg 2 i i i i i ln la gs (5) 3 i i i 4 i i i i 5 i ln la gs (6) (5) ve (6) nuaralı denkleler için AIC ve SC krierleri kullanılarak değişkenlerin en uygun gecikeleri ile ahin gerçekleşirilişir. Buna göre cari harcaalar için ARDL (3,,,2,3) ve yaırı harcaaları için ARDL (2,2,,2,) odelleri oluşuruluş ve Tablo 7 de göserilişir. 3 Tablo 7:ARDL Modeli Tahin Sonuçları Ardl(3,,,2,3) Ardl(2,2,,2,) Bağılı lcari lya Değişken Değişken Kasayı -isaisik Kasayı -isaisik Olasılık (-).37.672***..388.63***. (-2).27.58.564 -.49-3.244***.2 (-3) -.475-3.767***. lkbg.267.587.56.546.846.4 lkbg(-) -.72 -.6.872 -.465 -.829*.73 lkbg(-2).762.7.247 ln.2.295.77.633.89.24 la.29.83*.76..62.538 4 5 i 9
H. Hounluoğlu / Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi la(-) -.29 -.785*.8 -.245 -.57.296 la(-2).74.66.3.223.445.55 gs.52 2.47**.7 -.2 -.228.82 gs(-).222 3.66***.3 gs(-2).39 4.44***. gs(-3).68 2.493**.6 C -.57 -.22.833 -.48 -.84.284 R².999.999 Düzeliliş R².999.999 Breusch-Godfrey.2.893.728.88 ookorelasyon esi Whie değişen varyans esi.76.73.32.97 Jarque-Bera norallik esi.99.95.3.59 Rasey odel kura haası esi.524.34.69.29 No: *% de, **%5 de, ***% da anlalılığı göserekedir. Tablo 7 deki ahin sonuçları için yapılan anısal esler odellerde herhangi bir proble oladığı göserekedir. Bu ahin sonuçları için kasayıların isikrarlı olası odellerin güvenirliliği için öne arz eekedir. Bu bağlada Brown, Durbin, & Evans, (975) arafından gelişirilen CUSUM ve CUSUMSQ (Cuulaive Su of he Recursive Residuals: Yineleeli Haa Terilerinin Küülaif Toplaı) her iki odel için uygulanış ve Şekil de göserilişir.. Bu grafiğe göre kasayılar isikrarlıdır. lcari 3 2 - -2 Şekil : Cusu ve CusuSQ Grafikleri.4.2..8.6.4.2. -.2-3 965 97 975 98 985 99 995 2 25 2 CUSUM 5% Anlalılık düzeyinde -.4 965 97 975 98 985 99 995 2 25 2 CUSUM of Squares 5% Anlalılık düzeyinde 2
Yönei ve Ekonoi 23/ (26) 3-25 2.4.2..8 lya -.6.4.2. -.2-2 97 975 98 985 99 995 2 25 2 CUSUM 5% Anlalılık düzeyinde -.4 97 975 98 985 99 995 2 25 2 CUSUM of Squares 5% Anlalılık düzeyinde Uzun döne kasayıları bağısız değişkenlerin kendi ve gecikeli değerleri oplaı, den bağılı değişkenin kasayılarının oplaının çıkarılasıyla elde edilen sayıya bölünesiyle bulunur (Johnson & DiNardo, 997). Tü uzun döne kasayıları için aynı işle gerçekleşirilir. Çalışada ahin edilen ARDL odelleri kullanılarak hesaplanan uzun döne kasayıları Tablo 8 de göserilişir. Tablo 8: Uzun Döne Kasayıları Bağılı Değişken Bağısız Değişken Kasayı - isaisiği gs.578 2.552** lcari lkbg -.47.583 ln -.543.286 la -.563.66 gs -.98 -.227 lya lkbg -.26 -.28 ln -.336 -.8 la -.89 -.745 No: *% de, **%5 de, ***% da anlalılığı göserekedir. Tablo 8 e göre sadece cari harcaalar odelinde genel seçi değişkeni isaisiksel olarak anladır. Buna göre uzun dönede genel seçiler cari harcaaları poziif ekileekedir. Uzun döne ahinlerine göre yaırı bağısız değişkenlerin yaırı harcaaları üzerine herhangi bir ekisi espi edileeişir. Uzun döne ahini gerçekleşirildiken sonra kısa döne ahinine geçilekedir. C. Kısa Döne Değişkenler arasındaki kısa döneli ilişkiyi araşırak için ARDL yöneine dayalı Haa Düzele Modeli kullanılakadır. Çalışaıza uyarlanan ARDL haa düzele Modeli denkle (7) ve (8) şeklinde göserilişir. 2
lcari lya 22 i i i gs 5 i gs 5 H. Hounluoğlu / Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi i i lcari ec 6 lya ec 6 i i i i lkbg 2 lkbg 2 i i i i ln 3 ln 3 i i i i la 4 la (7) ve (8) nuaralı denklede ec - uzun döne ahininden elde edilen haa erilerinin bir döne gecikesini ifade eekedir. AIC ve SC krierlerine göre en uygun gecike uzunlukları espi edilişir. Kısa döne ahin sonuçları Tablo 9 da göserilişir. Tablo 9: ARDL Haa Düzele Modeli Sonuçları Ardl(2,3,,,3) Ardl(2,,,,3) Bağılı lcari lya Değişken Değişken Kasayı -isaisik Olasılık Kasayı -isaisik Olasılık Δ(-).97 4.67***..23*** 3.589. Δ(-2)..657.55 -.286 -.366.78 Δlkbg.422.7.32.565.93.37 Δlkbg(-) -.423 -.3.32 -.7 -.624. Δlkbg(-2).968 2.354**.23 Δlkbg(-3) -.73 -.379.77 Δln 2.88.584.562.74.39.89 Δla.237** 2.398.2.46.33.742 Δla(-) -.24* -2.5.5 gs.85.373.77.6.87.24 gs(-).9.678..3.3.97 gs(-2).225*** 3.53.4.5.52.35 gs(-3) -.7 -.23.832.56*.724.9 ec(-) -.66** -2.555.4 -.874** -2.367.22 C -.69 -.276.29 -.9 -.652.57 R².789.4 Düzeliliş R².722.275 No: *% de, **%5 de, ***% da anlalılığı göserekedir. 4 i i (7) (8)
Yönei ve Ekonoi 23/ (26) 3-25 Kısa döne ahin sonuçlarına göre haa düzele eriini negaif ve isaisiki olarak anladır. Bu duru kısa dönede eydana gelen sapaların uzun dönede dengeye geldiği göserekedir. Haa düzele erii kasayısının - ile -2 arasında olası eydana gelen sapanın döne sonra dengeye geldiğini ifade eekedir (Narayan & Syh, 26). Ancak cari ve yaırı harcaaların haa düzele erii kasayısı sırayla -.6 ve -.87 çıkası eydana gelen sapanın %6 ve %87 oranında dengeye geldiğini ifade eekedir (Akel & Gazel, 24). İki döne önceki kişi başına illi gelirde eydana gelen % lik arış cari harcaaları %.9 oranında arırakadır. Dış icare açıklığında eydana gelen % lir arış cari harcaaları %.2 oranında arırakadır. Ancak bu değişkenin bir döne önceki değerindeki arış cari harcaaları %.2 oranında azalakadır. Çalışaızın eel değişkeni olan genel seçiin iki döne gecikesi cari harcaaları, üç döne gecikesi ise yaırı harcaalarını arırıcı ekisi espi edilişir. Diğer bir ifadeyle 2 yıl önceki seçiler cari yıldaki cari harcaaları 3 yıl önceki seçilerde yaırı harcaaları arırıcı eki yaraakadır. Türkiye de oralaa her 4 yılda bir genel seçi yapıldığı için seçiden 2 yıl sonra cari harcaalar, 3 yıl sonra ise yaırı harcaaları arırılarak bir sonraki seçi hazırlığı yapıldığı espi edilişir. SONUÇ Seçilerin aliye poliikaları üzerinde yaraığı ekiler lieraürde üzerinde fikir birliğinde bulunuluş bir olgu haline gelişir. Diğer bir ifadeyle poliikacılar bir sonraki döne seçilebilek için seçi odaklı aliye poliikaları oluşurarak kau harcaalarını arıra eğiliinde olakadırlar. Aran kau harcaaları nedeniyle büçe dengesinde sapa eydana gelekedir. Ancak seçi odaklı aliye poliikalarının poliikacıların ekrar seçilesi konusunda ekili bir fakör oladığı oraya çıkışır. Bu bağlada çalışada Türkiye nin kau harcaaları dağılıı üzerinde seçilerin ekisi araşırılışır. Seçi döneine yaklaşıkça cari ve yaırı harcaaların arığı görülekedir. Cari harcaalarında arış ekisinin yaırı harcaalarından bir yıl önce oraya çıkığı gözlelenişir. Dolayısıyla Türkiye de seçilerin cari ve yaırı harcaaları üzerinde arırıcı eki yaraığı sonucuna ulaşılışır. KAYNAKÇA Akel, V., & Gazel, S. (24). Döviz Kurları İle Bıs Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbüünleşe İlişkisi: Bir Ardl Sınır Tesi Yaklaşıı. Erciyes Üniversiesi İkisadi ve İdari Bililer Fakülesi Dergisi, (44), 23 4. Brender, A. (23). The effec of fiscal perforance on local governen elecion resuls in Israel: 989 998. Journal of Public Econoics, 87(9), 287 225. Brender, A., & Drazen, A. (25). Poliical budge cycles in new versus esablished deocracies. Journal of oneary Econoics, 52(7), 27 295. Breusch, T. S. (978). Tesing for auocorrelaion in dynaic linear odels*. Ausralian Econoic Papers, 7(3), 334 355. Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (979). Disribuion of he Esiaors for Auoregressive Tie Series Wih a Uni Roo. Journal of he Aerican Saisical Associaion, 74(366), 427 43. Drazen, A., & Eslava, M. (25). Elecoral anipulaion via expendiure coposiion: heory and evidence. Naional Bureau of Econoic Research. 23
24 H. Hounluoğlu / Türkiye de Poliik Büçe Harekelerinin Kau Harcaalarının Dağılıı Açısından Analizi Godfrey, L. G. (978). Tesing for higher order serial correlaion in regression equaions when he regressors include lagged dependen variables. Econoerica: Journal of he Econoeric Sociey, 33 3. Granger, C. W. J., & Newbold, P. (974). Spurious regressions in econoerics. Journal of Econoerics, 2(2), 2. hp://doi.org/.6/34-476(74)934-7 Gujarai, D. N. (999). Teel Ekonoeri (Çev. Üi Şenesen & Gülay Günlük Şenesen). Birinci Bası, İsanbul: Lieraür Yayınları. Johnson, J., & DiNardo, J. (997). Econoeric ehods. Cabridge Univ Press. Kaas, L., & Joyce, J. P. (993). Money, incoe and prices under fixed exchange raes: Evidence fro causaliy ess and VARs. Journal of Macroeconoics, 5(4), 747 768. Karagöl, E., Erbaykal, E., & Eruğrul, H. M. (2). Türkiye de Ekonoik Büyüe İle Elekrik Tükeii İlişkisi: Sınır Tesi Yaklaşıı. Doğuş Üniversiesi Dergisi, 8(), 72 8. Kraeer, M. (997). Elecoral budge cycles in Lain Aerica and he Caribbean: incidence, causes, and poliical fuiliy. Narayan, P. K., & Syh, R. (26). Wha Deerınes Mıgraıon Flows Fro Low-Incoe To Hıgh-Incoe Counrıes? An Epırıcal Invesıgaıon Of Fıjı Us Mıgraıon 972 2. Coneporary Econoic Policy, 24(2), 332 342. Peker, O., & Göçer, İ. (2). Yabancı doğrudan yaırıların Türkiye deki işsizliğe ekisi: Sınır esi yaklaşıı. Ege Akadeik Bakış, (4), 87 94. Pelzan, S. (992). Voers as fiscal conservaives. The Quarerly Journal of Econoics, 327 36. Reer, K. L. (993). The Poliical Econoy of Elecions in Lain Aerica, 98 99. Aerican Poliical Science Review, 87(2), 393 47. Schuknech, L. (996). Poliical business cycles and fiscal policies in developing counries. kyklos, 49(2), 55 7. Schuknech, L. (2). Fiscal Policy Cycles and Public Expendiure in Developing Counries. Public Choice, 2(-2), 3 28. hp://doi.org/.23/a:52686998 Shi, M., & Svensson, J. (26). Poliical budge cycles: Do hey differ across counries and why? Journal of public econoics, 9(8), 367 389. Sur, J.-E. (2). Deerinans of public capial spending in less-developed counries. Universiy of Groningen. Tarihinde adresinden erişildi hps://www.rug.nl/research/poral/files/386743/27.pdf Vergne, C. (29). Deocracy, elecions and allocaion of public expendiures in developing counries. European Journal of Poliical Econoy, 25(), 63 77. hp://doi.org/.6/j.ejpoleco.28.9.3 SUMMARY The effec of elecions on econoic facors such as growh and ueployen is expressed as The Poliical Business Cycles. In recen years, i is focused on he effec of elecions on fiscal policy insruens insead of heir ipac on econoy. This is referred o as poliical budge cycles. Poliical budge cycles have been subjeced o any sudies in recen years. This heory are ephasized paricularly negaive ipac caused by he elecions on fiscal policy insruens. Specifically poliicians end o increase public expendiures and decrease ax revenues o be re-eleced. Thus, applied expansionary fiscal policies during he elecion period cause budge defici. In his sudy, he ipac on public curren and invesen expendiures of he elecions year are exained using daa fro Turkey's 95-22. In his conex, curren and invesen expendiures is odeled as a funcion of per capia incoe, populaion, rade openness and general elecion. I is applied ie series analysis on he daa. Firsly uni roo ess is perfored. The bounds es
Yönei ve Ekonoi 23/ (26) 3-25 approach is used for co-inegraion ehod because non-saionary. I is concluded ha he variables are coinegraed. Long and shor er relaionship are esiaed. As a resul, i is observed ha he elecions increase he curren and invesen expendiures. Increase effec in curren expendiures arisse a year earlierfro invesen expenidures. Therefore, i is concluded ha elecions have increase effec in curren and invesen expeniure in Turkey. 25