UYKU EVRELERİNİN SKORLANMASI Dr. Selda KORKMAZ
UYKU EVRELERİ: AASM-2007 a. Evre W b. Evre N1 c. Evre N2 d. Evre N3 e. Evre R
EPOKLARIN SKORLANMASI Çalışmanın başlangıcından itibaren 30 saniyelik epoklar Her epok= bir evre Bir epokta 2 veya daha fazla uyku evresi var ise epoğun en büyük kısmında olan evre,
EVRE W Epoğun % 50 sinden fazlasında oksipital bölgede alfa ritmi olduğunda Evre W olarak skorlanır. Alfa ritmi: Gözler kapalıyken oksipital bölgede kaydedilen ve gözler açılınca kaybolan 8-13 Hz lik sinüzoial aktivite.
EVRE W Görülebilir ve ayırt edilebilir alfa ritminin olmadığı hallerde aşağıdakilerden biri varsa Evre W; 0,5-2 Hz frekansında göz kırpmaları Çene kas tonusunun normal veya yüksek olmasıyla birlikte olan düzensiz konjuge hızlı göz hareketleri Okuma göz hareketleri Okurken olduğu gibi, gözlerde yavaş hareketi takiben karşı tarafa hızlı hareketin olduğu konjuge göz hareketleridir.
EVRE N1 Alfa ritmi olan olgularda; Epoğun % 50 sinden fazlasında alfa ritminin ortadan kalkıp, düşük amplitüdlü karışık frekanslı aktivitenin çıkması
EVRE N1 Alfa ritmi olmayan olgularda; Evre W daki zemin ritminden en az 1 Hz lik yavaşlama: 4-7Hz lik aktivite. Verteks keskin dalgaları Santral bölgelerde en fazla olan, zemin ritminden ayırt edilebilen, 0,5 saniyeden daha kısa süreli, keskin kontürlü dalgalar. Yavaş göz hareketleri Konjuge, düzenli denilebilecek, sinüzoidal göz hareketleridir. Çoğunlukla 500 milisaniyeden daha uzun sürelidir.
Uyku başlangıcı: Evre W den başka skorlanmış ilk epoğun başlangıcı (Çoğu olguda ilk Evre N1 epoğudur)
EVRE N2
EVRE N2- Başlangıç: Aşağıdakilerden biri veya ikisinin, mevcut epoğun ilk yarısında veya önceki epoğun ikinci yarısında olması durumunda, Evre N2 olarak skorlamaya başlanır; Bir veya daha fazla arousal ile ilişkisiz K kompleksinin varlığı. Bir veya daha fazla uyku iği zinciri.
K kompleksi: EEG de zemin ritmi aktivitesinden iyi bir şekilde ayırt edilebilen, negatif keskin dalga ve hemen ardından olan pozitif keskin dalgadır. Toplam süresi en az 0,5 saniyedir. Çoğunlukla frontal derivasyonlarda amplitüdü en büyüktür.
Uyku iği: Frekansı 11-16 Hz (en sıklıkla 12-14 Hz) ve süresi en az 0,5 saniye. Çoğunlukla santral derivasyonlarda amplitüdü en büyük.
N2-Devam K kompleksi veya uyku iği Eğer epokta K kompleksi veya uyku iği yok ise ve EEG de karışık frekans var ise, öncesinde şunlardan biri var ise Evre N2 : a. Arousal ile ilişkisiz K kompleksleri b. Uyku iğleri
.Evre W ye geçiş N2-Sonlandırma Arosual (Arousal ile ilişkisiz K kompleksi veya uyku iği ortaya çıkana kadar Evre N1 olarak skorla)
N2-Sonlandırma Majör vücut hareketini yavaş göz hareketleri ve düşük amplitüdlü karışık frekanslı EEG aktivitesi izliyor ve arousal ile ilişkisiz K kompleksi veya uyku iği yok ise Evre N2 sonlandırılır. Vücut hareketini izleyen epok, Evre N1 olarak skorlanır. Eğer yavaş göz hareketi yok ise Evre N2 olarak skorlanır.
N2-Sonlandırma Evre N3 e geçiş Evre R ye geçiş
EVRE N3 Epoğun % 20 veya daha fazlası yavaş dalgalardan oluşuyor ise N3 olarak skorlanır. Yavaş dalga: Frekansı 0,5-2 Hz ve amplitüdü 75 mikrovolttan büyük
N3 Uyku iğleri görülebilir. Göz hareketleri görülmez Çene EMG si değişkenlik gösterir.
EVRE R Aşağıdakilerin tümü varsa, epok Evre R olarak skorlanır; Düşük amplitüdlü, karışık frekanslı EEG Çene EMG sinde tonusda düşme Hızlı göz hareketleri Konjuge, düzensiz göz hareketleri. Çoğunlukla 500 milisaniyeden kısa sürer.
REM sürdürme kriteri Göz hareketleri olmasa bile, R yi izleyen epoklar, K kompleki, uyku iği çıkana kadar R dir. Çene EMG tonusunun düşük olması gereklidir.
R sonlandırma kriterleri Aşağıdakilerden en az biri varsa Evre R uyku periyodu sonlandırılır; Evre W veya N3 olması EMG tonusunun N1 düzeyine gelmesi Arousal ve bunu izleyen EEG de miksed frekans ve yavaş göz hareketlerinin olması (N1)
R sonlandırma kriterleri Vücut hareketini izleyen yavaş göz hareketi ve düşük amplitüdlü miksed frekanslı EEG (N1) Arousalın eşlik etmediği K kompleks veya uyku iğinin epoğun ilk yarısında olması (N2).
Evre N2 ve Evre R arasında geçişin olduğu epoklar; 1. Kesin Evre N2 ve kesin evre R epokları arasındaki epoğun ilk yarısında çene EMG tonusunda Evre R de olduğu kadar azalma olursa ve aşağıdaki ölçütler karşılanıyorsa hızlı göz hareketleri olmasa bile Evre R olarak skorlanır. Arousal ile ilişkisiz K kompleksleri bulunmaz Uyku iğcikleri bulunmaz
2. Kesin Evre N2 ve kesin evre R arasındaki epoklarda, epoğun ilk yarısında çene EMG tonusun Evre R deki seviyeye düşmekle birlikte aşağıdaki kriterlerin hepsi karşılanıyorsa Evre N2 olarak skorlanır; Arousal ile ilişkisiz K kompleksleri veya uyku iğciklerinin varlığı Hızlı göz hareketlerinin yokluğu
3. Çene EMG tonusunun düşük olduğu kesin Evre N2 epoğu ile çene EMG tonusunda daha fazla düşüşün olmadığı kesin R epoğu arasındaki epoklarda, hızlı göz hareketleri olmasa bile aşağıdaki kriterlerin her ikisi de karşılanıyorsa Evre R olarak skorlanır; Arousal ile ilişkisiz K komplekslerinin bulunmaması Uyku iğciklerinin bulunmaması