Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi: Türk Çimento Sektöründen Bir Örnek Evaluation of Investment Projects: A Case from Turkish Cement Sector

Benzer belgeler
Sermaye Bütçelemesi. Egemen Eroğlu * * E-Posta: egemeneroglu@gmail.com


MALİ ANALİZ TEKNİKLERİ. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı

1. BÖLÜM: FİNANSAL YÖNETİM VE FİNANS KESİMİ

Prof. Dr. Güven SAYILGAN Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe-Finansman Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

ÖZGEÇMİŞ DİL ADI SINAV ADI PUAN SEVİYE YIL DÖNEM. İngilizce ÜDS 65 İYİ 2002 Bahar PROGRAM ADI ÜLKE ÜNİVERSİTE ALAN DİĞER ALAN BAŞ.

ISL 418 FİNANSAL VAKALAR ANALİZİ

GİRİŞİMİM GELECEĞİM PROJESİ GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMİ. Konu: Girişim Finansmanı Ders: Yatırım Döneminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

ECZACIBAŞI YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.

değildir?

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

Firma Değerlemesi (1) Ders 6 Finansal Yönetim

GES YATIRIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE FİZİBİLİTESİ

Döneminde Türk Bankacılık Sektörü

ISL303 FİNANSAL YÖNETİM I

ARBUL ENTEGRE TEKSTİL İŞLETMELERİ ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

Ak Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.

Net Bugünkü Değer. Bölüm 6 Yatırım Kriterleri - I. Net Bugünkü Değer (NBD) Projenin nakit akımlarının bugünkü değeri eksi başlangıç yatırımı.

ORAN ANALİZİ 8. VE 9. HAFTA

PERGAMON STATUS DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

YATIRIM. Ders 19: Menkul Kıymet Analizi. Bahar 2003

TOPSIS Yöntemine Göre Performans Değerleme

A. TANITICI BİLGİLER I) ŞİRKETE İLİŞKİN BİLGİLER

HEDEF GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

Değerlemenin Temelleri. Ders 2 Finansal Yönetim,

Yatırımcılara dünyayı vadediyoruz.

1 OCAK - 30 HAZİRAN 2018 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN RAPOR

Semester I. PSPA 105 Introductionto Law Hukuka Giriş C 3 5 ECON 101 Introduction to Economics İktisada Giriş I C 3 5

Bölüm 4. İşletme Analizi, İşletmenin içinde bulunduğu mevcut durumu, sahip olduğu varlıkları ve yetenekleri belirleme sürecidir.

Pergamon Status Dış Ticaret A.Ş. 06 Kasım 2014

MMC GAYRİMENKUL VE MADENCİLİK SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ DEĞERLEME RAPORU

Finansal Yönetim, Prof. Jonathan Lewellen. MOT Programı, 2003 Yaz dönemi

HEDEF GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

AKSA AKRİLİK KİMYA SANAYİ A.Ş. 30 HAZİRAN 2008 TARİHİNDE SONA EREN ARA HESAP DÖNEMİNE AİT YÖNETİM KURULU FAALİYET RAPORU

Courses Offered in the PhD Program

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

ARBUL ENTEGRE TEKSTİL İŞLETMELERİ ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

FONET BİLGİ TEKNOLOJİLERİ A.Ş. HALKA ARZ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

İZMİR FIRÇA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

SERMAYE BÜTÇELEMESİ KARARLARI: MERSİN VE ADANA İLLERİNDE BİR UYGULAMA

ECZACIBAŞI YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.

Kullanılan muhasebe yöntemlerinin kısa bir. (5-10 yılı kapsayan mali tablo bilgileri, özellikle finansal planlama için) Varsa denetçilerin raporu.

A. TANITICI BİLGİLER. PORTFÖYE BAKIŞ Halka arz tarihi: 20 Mayıs 2009 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER

Bizim Menkul Değerler A.Ş 11 Mayıs

31 Aralık 2017 tarihi itibarıyla yatırım performansı konusunda kamuya açıklanan bilgilere ilişkin rapor

Finansal Amaç, Finans Fonksiyonu, Finansal Çevre 3 38

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

ATLAS MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. NİN 01 OCAK HAZİRAN 2017 DÖNEMİNE AİT YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE

OSMANLI PORTFÖY MİNERVA SERBEST FONUNA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU. Fon'un Yatırım Amacı

Temel Finans Matematiği Örnek Soru Çözümleri Sayfa. 1 Eylül 2009

PERGAMON STATUS DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

Vahap Tolga KOTAN Murat İNCE Doruk ERGUN Fon Toplam Değeri ,49 Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri

VAKIF PORTFÖY BİRİNCİ PARA PİYASASI FONU

TUT 2007-yıl sonu Hedef Fiyat: 6.4 ABD$ Çimsa (CIMSA.IS) (8.60 YTL / 5.9 ABD$)

HALKA ARZ FĠYAT TESPĠT RAPORUNA ĠLĠġKĠN DEĞERLENDĠRME RAPORU

Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri Dönem Deneme Sınavı

FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI HABER BÜLTENİNDE YAPILAN ANA REVİZYONA İLİŞKİN METODOLOJİK DOKÜMAN

İÇİNDEKİLER. BİRİNCİ BÖLÜM Finansal Amaç, Finans Fonksiyonu, Finansal Çevre 1 40

TACİRLER PORTFÖY HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

VAKIF PORTFÖY YÖNETİMİ A.Ş EUROBOND (AMERİKAN DOLARI) BORÇLANMA ARAÇLARI FONU

Alternatif Karşılaştırma Metotları

KAFEİN YAZILIM HİZMETLERİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ DENETİM KOMİTESİ TARAFINDAN SERMAYE PİYASASI KURULU NUN VII-128

HEDEF GİRİŞİM SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

Bantaş Bandırma Ambalaj Sanayi ve Ticaret A.Ş. Halka Arz Fiyat Tespit Raporuna İlişkin Değerlendirme Raporu

BİZİM PORTFÖY KATILIM 30 ENDEKSİ HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON) NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU

30 Haziran 2016 tarihi itibariyle yatırım performansı konusunda kamuya açıklanan bilgilere ilişkin rapor

1 OCAK ARALIK 2016 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN RAPOR

Örnek 9.5: Saf Yatırım için Yatırım

HAFTA 4. P: Bugünkü Değer (Present Value), herhangi bir meblağın belirli bir faiz oranı ile bugüne indirgenmiş değeridir.

Bölüm 6 - İşletme Performansı

Finansal Yönetim. Serhat Çevikel Boğaziçi Üniversitesi

ALLIANZ HAYAT VE EMEKLİLİK A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Doktora İşletme Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans İşletme Selçuk Üniversitesi Lisans Eğitim Selçuk Üniversitesi

VAKIF PORTFÖY EUROBOND (AMERİKAN DOLARI) BORÇLANMA ARAÇLARI FONU

FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN ANALİZ RAPORU

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. KATILIM STANDART EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

Arbul Entegre Tekstil İşletmeleri A.Ş. Fiyat Analiz Raporu

KATILIM EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI ALTERNATİF HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU NA AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU

Prof. Dr. Güven SAYILGAN Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe-Finansman Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

HALKA ARZ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

FİRMA DEĞERLEMESİ. Prof.Dr. NURGÜL CHAMBERS. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi.

YATIRIM PROJELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE NET BUGÜNKÜ DEĞER(NBD) VE İÇ KARLILIK ORANI(İKO) YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YZM403 YAZILIM PROJESİ YÖNETİMİ BÖLÜM 2 PROJE DEĞERLENDİRME & PROGRAM YÖNETİMİ

Mavi Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş. ("Mavi" veya "Şirket") Fiyat Tespit Raporu Değerlendirme Raporu

Kule Hizmet ve İşletmecilik A.Ş. ( Global Tower ) Fiyat Tespit Raporu Değerlendirme Raporu

12. HAFTA MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ. Fayda-Maliyet Analizi. Yrd. Doç. Dr. Tahir AKGÜL

VAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.

FİNANS PORIFÖY TÜRKİYE YÜKSEK PİYASA DEĞERLİ BANKALAR HİSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU

FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN ANALİST RAPORU 10 Şubat 2016

ICBC Turkey Portföy Hisse Senedi Fonu (Hisse Senedi Yoğun Fon)

Rapor N o : SYMM 116 /

VAKIF PORTFÖY KISA VADELİ BORÇLANMA ARAÇLARI FONU

1 OCAK - 31 ARALIK 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU (Tüm tutarlar, aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir.

DENİZ PORTFÖY HİSSE SENEDİ FONU (HİSSE SENEDİ YOĞUN FON)

VI. Çözüm Ortaklığı Platformu

FİNANSAL TABLOLAR VE ANALİZİ

AEGON EMEKLILIK VE HAYAT A.Ş. KATKI EMEKLİLİK YATIRIM FONU

PERGAMON STATUS DIŞ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ FİYAT TESPİT RAPORUNA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME RAPORU

Halka Arz Tarihi Portföy Yöneticileri

VAKIF PORTFÖY KISA VADELİ BORÇLANMA ARAÇLARI FONU

Transkript:

SESSION 4B: Mikroekonomi 273 Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi: Türk Çimento Sektöründen Bir Örnek Evaluation of Investment Projects: A Case from Turkish Cement Sector Miyase Karabulut (Türk Hava Yolları, Turkey) Asst. Prof. Dr. Sıtkı Sönmezer (Beykent University, Turkey) Asst. Prof. Dr. Vedat Zeki Yenen (Beykent University, Turkey) Zeynep Emir (Beykent University, Turkey) Abstract Capital budgeting is crucial for firms that have projects to evaluate especially when the projects are mutually exclusive or financing is scarce. The aim of the study is to determining the most widely used methodologies in capital budgeting decisions and their effectiveness. A qualitative research will provide cement sector specific examples in assessing industry projects and compares the methods of Net Present Value, İnternal rate of Return, Pay-back period, discounted pay-back period and MIRR. Each method is briefly discussed and its drawbacks and advantages are mentioned in detail. Other sectors are also examined in terms of capital budgeting. Our preliminary results indicate that net present value method dominates capital budgeting decisions in the sectors under study. 1 Giriş Sermaye bütçelemesi son yıllarda çok önemli bir konu haline gelmiştir. Akademik alanda firmaların stratejik kararlarını olumlu yönde etkileyecek ve şekillendirecek birçok çalışmalar yapılmaktadır. Dünya ve ülke ekonomilerinin büyümesi ile birlikte firmalar bu büyümeye ayak uydurmak amacıyla kendi sistemlerini güçlendirmek ve yenilemek için çeşitli yatırım kararları almaktadır. Sermaye bütçelemesi kapsamında karar verilen yatırım projeleri çok büyük sermaye ile gerçekleştiği için mali ve ekonomik açıdan stratejik öneme sahip olup, alınması ve planlanması zor kararlardır. Yatırım projelerinin etkin bir şekilde incelenerek, değerlendirilmesi ve analiz edilmesi işletmelerin idame, ikame, sürdürülebilir büyüme ve karlılık hedeflerine ulaşmasını sağlayacaktır. Fakat alınacak yanlış bir karar, firmanın büyük sermaye kaybına neden olacaktır. Sermaye bütçelemesine ilişkin uygulamalar aynı zamanda hissedarların sermayelerini arttırmak için de yapılmaktadır. Bu kararların çerçevesi maddi ve maddi olmayan duran varlık kalemleri olup uzun vadeli varlıklardan oluşmaktadır. Şirketlerin yatırım kararları almalarındaki en büyük sebep etkili rekabet edebilmek, kontrollü büyümek ve pazarın dışında kalmamaktır. Sermaye bütçelemesi oluştururken her bir yatırımın getirisi çok iyi değerlendirilmelidir. Bu yüzden sermaye bütçelemesi hesaplama tekniklerinin giderek önemi artmıştır. Hesaplama geleneksel ve indirgenmiş nakit akım teknikleri kullanılmaktadır İndirgenmiş nakit akışı yaklaşımında bir varlığa ait beklenen getiri bulunurken nakit akımlara ait gelecekteki riski yansıtacak bir iskonto oranı kullanılarak bugünkü değere indirgemesi yapılmaktadır. Bu yöntem nakit akışlarının değerlendirilmesinde kârın bulunması açısından daha gerçeğe yakın bir ölçüt olarak kabul edilmektedir. Bazı firmalar yatırım projelerini değerlendirirken ayrıntılı analize gerek görmeden kendi tecrübelerine göre karar alırken bazı firmalar paranın zaman değerini dikkate alan ve almayan yöntemlere göre hesaplayıp, projelerini kendi öncelik sıralamalarına göre kabul veya ret kararı almaktadırlar. Bu bildirinin amacı, bahsi geçen yöntemleri karşılaştırmak ve firmaların her hangi bir yöntemi tercih sebeplerini ortaya koymaktır. Çimento sektöründe faaliyet gösteren bir firma özelinde tercih edilen yöntem incelenmiştir ve tercih nedenleri tartışılmıştır. 2 Literatür Taraması Miller ve Mao (1969), indirim olmayan sermaye bütçelemesi yöntemleri ve özellikle geri ödeme süresi (PP) üzerine çalışmalar yapmışlardır. Petty ve Chandra (1975), Porwal (1976), Schall, Sundem ve Geijsbeck (1978) ve Bhattacharya (1979), indirgenmiş nakit akışı (DCF) yöntemleri, özellikle IRR yöntemi üzerine çalışmalar yapmışlardır. Pandey (1989) yapmış olduğu çalışmada en popüler yöntemin önce PP sonra IRR yöntemi olduğunu bulmuştur. Ken Leonore ve U.Rao Cherukuri (1991) yapmış olduğu çalışmada büyük ABD şirketlerinin en çok IRR ve NPV yöntemlerini tercih ettiği sonucuna varmışlardır. Petry ve Sprow (1993) firmaların yaklaşık % 90 NPV ve IRR kullanırken yaklaşık %60 oranlı ikinci yöntem olarak PP yöntemini kullandığını belirtmişlerdir. Babu ve Sharma (1995) ın çalışmasında davalı şirketlerin % 70 i DCF teknikleri kullandığı görülmektedir. Dhanker (1995) benzer çalışmasında şirketlerin % 16 sı DCF teknikleri, % 33 PP ve muhasebe getiri oranı (ARR)

274 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2016 kullandığını belirtmiştir. Jog ve Srivastava (1995) ve Pike (1996) çalışmalarında Kanada ve İngiltere şirketlerinde PP en çok tercih edilen yöntem olduğunu bulmuşlardır. Cherukuri (1996) Hong Kong, Malezya ve Singapur dan seçilmiş 300 üst sivil toplum şirketleri üzerine yapılan çalışmaya göre % 51 IRR, % 30 NPV ve % 38 PP ve ARR yöntemi kullandıklarını bulmuştur. 74 Hint şirketi üzerine yapılan ankette ise yatırım değerlendirmesinde %51 IRR yöntemini kullandığını belirlemiştir. Chadwell- Hatfield, Patricia, Goitein, Bernard, Horvath, Philip, Webster, Allen (1997) yapmış oldukları çalışmalarda, şirketlerin % 70 IRR ve % 84 NPV tercih ettiklerini belirtmişlerdir (Verna, Gupta ve Batra 2009, ss.2-3). Biddle Bowen ve Wallaca (1997) 733 işletme üzerine 1983-1994 dönemini kapsayan çalışmalarında, hisse senedi getirilerini açıklama düzeyi en yüksek performans ölçütünün, kazançlara dayalı ölçütler olduğunu ve bunu önce EVA sonra ise faaliyetlerle ilgili nakit akımlarının takip ettiğini belirlemişlerdir (Akyüz 2013, s.371.). 1990 yıllarda Stanley Block (1997), küçük işletmeler üzerine yapmış olduğu çalışmada, % 42,7 PP ve % 22,4 ARR in en popüler olduğunu ortaya koymuşlardır. Jain ve Kumar (1998), Hindistan da Bombay Menkul Kıymetler borsasındaki 96 sivil hükümet şirketleri ve Güney Doğu Asya da beş şirket üzerine yapılan çalışmada bu şirketlerin % 80 ni en çok NPV ve IRR daha sonra PP tercih ettiğini belirtmişlerdir. Graham ve Harvey (2001), büyük şirketler üzerine yapılan araştırmalarda, yatırım tutarı ve borç oranı yüksek projelerde CEO ların IRR yerine iskonto oranı kullanıldığı için NPV yöntemini daha çok tercih ettiklerini göstermişlerdir. Ryan ve Ryan (2002), Fortune 1000 şirket üzerine yaptıkları çalışmada, NPV en popüler ve tercih edilen yöntem sonra IRR yönteminin takip ettiğini belirtmiştir. Büyük şirketler ise sermaye bütçelemesinde NPV ve IRR tercih etme eğilimindedir (Verna, Gupta ve Batra 2009, s.3.). Aynı şekilde Brealey ve Myers (2002) yapmış olduğu çalışmalarında IRR ve NBD yönteminin en kolay ve yaygın olarak kullanılan teknikler olduğunu belirtmiştir (Espınoza ve Morris 2013, s.471.). Parkash Singh ve Gaur (2004), çalışmasında projeleri kabul/red etmek için IRR ve NPV göre karşılaştırmalı hesaplama yapmışlardır. Bu hesaplamaya göre NPV nin en iyi yöntem olduğunu belirtmişlerdir. Holmen (2005), İsviçre firmaları üzerine yaptıkları çalışmada büyük işletmelerin NPV, küçük işletmelerin ise IRR yöntemlerini tercih ettiğini belirtmişlerdir. Truong, Peat ve Partington (2007), Avustralya da işletmelerde yapmış oldukları ankette ise en çok NPV, IRR ve PP tercih edilen yöntemlerdir. Brijlal, Pradeep (2008), Güney Afrika The Westwrn Cape Eyaleti nde farklı sektörlerde yaptıkları çalışmada küçük, orta ve büyük ölçekli şirketlerin en çok PP ve NPV tercih ettiklerini belirtmişlerdir (Verna, Gupta ve Batra 2009, ss.3-4.). Sharma ve Kumar (2010), 1994-2008 yıllar arası EVA ile ilgili yayınlanmış 12 çalışmayı inceleyip bir sınıflandırma yapmıştır. Bu çalışmada literatürdeki EVA hızlı bir şekilde geniş bir alanda uygulanarak 7 alt temel oluşturulmuştur.(fındık 2013, s.93.). 3 Yöntemler Sermaye bütçelemesi kararlarında yöntemler paranın zamanını dikkate alanlar ve paranın zaman değerini dikkate almayanlar diye ikiye ayrılmıştır. i. Paranın zaman değerini dikkate almayan yöntemler; Geri ödeme süresi (PP); bir yatırıma ait başlangıç maliyetini kurtarmak için gereken süreyi ifade etmektedir. Sermaye bütçelemesi kararlarında geri ödeme süresi kuralı, bağımsız projelerde hesaplanan geri ödeme süresinden daha az süreye sahip olanları kabul edebileceğini belirtmektedir (Wang 2010, s.50.) Kârlılık Oranı; basit anlamıyla bu yöntem yatırım yapacak işletmeye ait hesaplanmış olan yıllık net kârın yatırım tutarına oranlanması olup yatırımın sağlayabileceği en yüksek yıllık kârın yatırım tutarına oranı ve ortalama net kârın ortalama yatırım tutarına oranı olarak iki şekilde uygulanmaktadır (Öztürk, Top ve Pehlevan 2015, ss.31-32.). ii. Paranın zaman değerini dikkate alan yöntemler; İç Getiri Oranı (IRR); yatırıma ait nakit giriş ve çıkışlarını birbirine eşitleyen iskonto oranını deneme yanılma yöntemi kullanarak bulmaktadır (Türko 1999, s.328.). Düzeltilmiş iç getiri (MIRR); bir yatırımının bugünkü değerini, nakit girişlerinin yatırımın ömrünün sonundaki gelecekteki değere eşitleyen iskonto tutarı olup paranın zaman değerini dikkate aldığı için IRR yöntemine göre daha gerçekçi bir hesaplama yapmaktadır (Eroğlu 2016, ss.12-13.). Fayda-maliyet analizi (FI), yapılacak yatırımlar arasından işletmeye getirisi en yüksek olan yatırımı tespit etmek için, yapılan tüm maliyetler ve sağlanacak faydaların değerleri analiz edilerek çıkan sonuçlara göre karşılaştırma yapılıp ekonomik değeri en yüksek olan yatırımın seçilmesi sağlayan bir yöntemdir (Ergen 2008, s.116.). Net bugünkü değer (NPV) yöntemi; bir yatırıma ait nakit girişleri ve çıkışları arasındaki fark olup net finansal fayda tahmin edilmeye çalışılmaktadır. Pozitif NPV yatırımın olumlu olduğunu gösterirken negatif NPV ise mali kayba neden olacağını göstermektedir. Ayrıca hesaplamada kullanılan iskonto oranı ise yatırımın kârlı olup olmaması açısından etkili olmaktadır (Pradas, Ullah ve Soucase 2015, s.577.).

SESSION 4B: Mikroekonomi 275 NPV analizinde nakit akışlarının tahmininde uygun bir iskonto oranı kullanılarak beklenen getiri hesaplanmaktadır. Bu hesaplamalar yapılırken değerlendirmede kullanılacak nakit akışlarının sınırlı olması, beklenen nakit akımlarının getirisinin tahminine engel olmaktadır ve doğru bir bilgi edinilmesi mümkün olmamaktadır (S.Armstrong 2015, s.19.). Ekonomik Katma Değer (EVA), bir şirketin mevcut iş potansiyeli için bir ölçüm aracı olup özellikle sermayenin maliyeti ve birçok muhasebe değişikliklerini dikkate alarak ekonomik katma değer yaratmaktadır. Bununla birlikte muhasebe kârı ekonomik kâra dönüştürerek EVA ya ulaştırmaktadır (Ray 2012, ss.261-262.). EVA nın temel yaklaşımı, işletmeye değer yaratma olup hissedar değerinin yaratılmasında en iyi ölçüm yöntemidir. EVA ölçümlemesini belirleyen işletmelerde ürün, hizmet ve müşterilerinin maliyetlerini belirlemek için faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi yapmaktadır. Yeterli performans göstermeyen birimlerin belirlenmesinde de yardımcı olmaktadır. Bunu yaparken işletme bölümlerinin ayrı ayrı yarattığı değerlerin belirlenmesini sağlamaktadır. İşletme hedeflerine yönelik olarak çalışan personelin performansının değerlendirilmesini de sağlamaktadır. Hissedarlarının zenginliğini dikkate alan EVA, daha yüksek pazar fiyatı için yönetimi öngörür ve daha fazla kâr elde etmesini sağlar. Tüm bunları yaparken işletmeye ait finansal raporlamaları baz alarak hesaplamalar yapmakta olduğu için daha güncel ve gerçekçi hesaplama yapmaktadır (Fındık 2013, ss.95-96.). 4 Sektör Uygulaması ve Karşılaştırma Analizi Yatırımın Konusu : Bir çimento fabrikasında çimento değirmeni yatırımı Amaç : Üretilecek çimento tipini değiştirerek KÇ (Katkılı Çimento) tipi çimento yerine TÇ (Traslı Çimento) 32.5 tipi çimento üreterek katkı oranını CC/CK=1.30 dan 1.50 ye çıkarmak ve üretim kapasitesini 65 ton/h ten 75 ton/h e yükseltmek. Bütçe PARAMETRELER : 2,4 MUSD harcama planlanmaktadır. Klinker (Yarı Mamul ) Fiyatı (USD/ton) : 24 Katkı Maliyeti (USD/ton) : 10 Kontribüsyon/Katkı payı (USD/ton) : 1,40 Kontribüsyon = (Klinker Fiyatı USD/ton Katkı Maliyeti USD/ton)/Katkı Maliyeti USD/ton Yıllık Satış Miktarı (ton) : 500.000 Maliyet Düşüşü / Tasarruf (USD) : 700.000 Maliyet Tasarrufu = Kontribüsyon * Yıllık Satış Miktarı Yatırım Tutarı (USD) : 2.400.000 Amortisman Süresi (yıl) : 10 Yıllık Amortisman Tutarı = Yatırım Tutarı / Amortisman Süresi = 240 İskonto Faktörü : %9 Yıllık Yatırım Maliyeti : %11 Faiz ve Vergi Öncesi Kâr/Zarar Vergi ( Nakit Çıkışı) Net Nakit Girişi ve Çıkışı (USD) = Brüt Faaliyet K/Z Amortisman Gideri = 700 240: 460 (1 yıl için) = Faiz ve Vergi Öncesi Kâr /Zarar * Vergi Oranı = 460 * % 20 = 460 * 0,2 = 92 (Yıllık) = Nakit Girişleri - Nakit Çıkışları = 700-92 = 608 (Yıllık) Yukarıda verilmiş olan parametrelere baz alınarak paranın zaman değerine dikkate alan yöntemlere göre hesaplama yapılmaktadır. i. İç Getiri Oranı (IRR) Yönetimi = % 22 C = A (1+r)n 1 r(1+r) n 2.400 = 608 * (1+IRR)10 1 IRR (1+IRR) 10

Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 8 Yıl 9 Yıl 10 TOPLAM 276 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2016 ii. Düzeltilmiş İç Getiri Oranı (MIRR) Yöntemi = % 15 2400*(1 + MIRR ) 10 = 608(1 + 0,09) 1 + 608(1 + 0,09) 2 + + 608(1 + 0,09) 10 iii. Kârlılık Endeksi (PI) - Fayda Maliyet Oranı Yöntemi = % 63 Kârlılık Endeksi (PI) = İskonto Edilmiş Nakit Giriş Toplamı / Nakit Çıkışı iv. Net Bugünkü Değer (NPV) Yöntemi = 1502 K$ Yıllık Net Bugünkü Değer (NPV) = Nakit Girişleri Nakit Çıkışları İskonto Edilmiş NPV = Yıllık NPV * İndirgeme Oranı NPV Bugünkü Değeri = İskonto Edilmiş Değerlerin Toplamı v. Ekonomik Katma Değer (EVA) Yöntemi =1311 K$ Yıllık Ekonomik Katma Değer = NOPAT Yıllık Yatırım Maliyeti NOPAT = EBİT - Vergi (% 20) EBİT (Faiz Öncesi Kâr/Zarar ) Yatırım Maliyeti Yıllık EVA Bugünkü EVA = Brüt Faaliyet K/Z Amortisman Gideri = Dönem Başı Yatırım Tutarı * Yatırım Maliyet Oranı = NOPAT Yıllık Yatırım Maliyeti = Yıllık Ekonomik Katma Değer * İndirim oranı HESAPLAMA YÖNTEMLERİ Karlılık Oran İç Getiri Oranı (IRR ) 0,22 Düzeltilmiş İç Getiri Oranının Bugünkü Değeri(MIRR ) 0,15 Kârlılık Endeksi (PI) 1,63 Tablo 1. IRR, MIRR ve PI Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analiz Tablosu Tablo 1 de IRR, MIRR ve PI sonuçlara göre; yapılacak çimento değirmen yatırımının hesaplama sonuçlarını yüzdesel olarak ortaya koymuştur. Bu sonuçlara göre, her üç yöntem için yatırımın getirisi kârlı olup kabul edilebilir bir yatırım projesidir. MIRR ve PI yöntemlerinde, piyasaya göre belirlenmiş bir iskonto oranı olan % 9 dikkate alınarak hesaplanırken, IRR yöntemi iç getiri oranını dikkate almadığından daha kolay hesaplama yapmaktadır. Bu yüzden sermaye maliyetinin hesaplanmasının mümkün olmadığı durumlarda en çok IRR yöntem kullanılmaktadır. MIRR yöntemi IRR göre hesaplanması daha zor olduğu için daha az tercih edilmektedir. Fakat IRR yöntemine göre ise daha gerçekçi bir hesaplamaya sahiptir. Hesaplama Yöntemleri Nakit Çıkışı NPV -2400 558 512 469 431 395 363 333 305 280 257 1502 EVA - 95 110 121 130 136 141 144 145 145 144 1311 Tablo 2. NPV ve EVA Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Analiz Tablosu Tablo 2 de çimento değirmen yatırımında EVA ve NPV yöntemlerine göre yapılan hesaplamada hemen hemen birbirine yakın değerler bulunmuştur EVA yönteminde, yatırımın değerlendirilmesinde sermayenin maliyeti dikkate alınarak hesaplama yapılmıştır. NPV yönteminde ise değerlemede nakit girişleri ve nakit çıkışları kullanılmıştır. EVA yönteminde dönemsel sermaye maliyeti dikkate alınarak hesaplama yapılmakta ve dönemsel ekonomik katma değerin net bugünkü değerini görmemize olanak sağlamaktadır. Ayrıca hesaplamada birçok faktörü dikkate aldığı için daha detaylı hesaplamaya imkân sağlamaktadır. Fakat bu kadar detaylı olarak hesaplamalar yapmak, yatırımcıları bu detay bilgileri elde etme bakımından zorlayabilmektedir. NPV yönteminde sermaye maliyetini hesaplamaya katmadan nakit giriş ve çıkışlarını belli bir indirgeme oranı dikkate alınarak hesaplandığı için EVA ya göre daha kolay hesaplandığı için daha çok tercih edilmektedir. 5 Sonuç Günümüzde şirketler, pazar odaklı yönetim anlayışı yerine maliyet odaklı yönetim anlayışını göre hareket etmektedir. Bu anlayış ise değer odaklı performans ölçüm sistemlerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

SESSION 4B: Mikroekonomi 277 Performans hesaplamalarında doğru hesaplama yapılabilmesi için sermayenin maliyeti dikkate alınması gerekmektedir. Değer tabanlı performans ölçümlerinde en kolay ve etkin analiz imkânı olan yöntem EVA yöntemidir. EVA kaynakların doğru ayrılmasına, işletmelerin kendilerini başka şirketlerle kıyaslama yapmasına, sermaye maliyetlerini açıklayarak yatırım kararlarına odaklanmayı sağlamaktadır. EVA, sermayenin maliyetini dikkate alarak hesaplama yaptığı için dönemsel ekonomik katma değerin net bugünkü değerinin görülmesine imkân sağlamaktadır. Bu nedenle, şirketlerin stratejik kararları açısından gelecekteki beklentilerinin dönemsel etkilerini görmesi, diğer kararların alınması açısından da etkili olmaktadır. EVA yöntemi, yapmış olduğu hesaplamalarda Sermayenin Değeri Nedir diye yargılayarak yöneticilere etkinlik ve verimliliği işaret etmektedir. Bu yöntem, evrensel olup mali tablolar grubundaki bilanço ve gelir tablosuna göre hesaplama yaptığı için güncel, doğru ve güvenilir hesaplama yapmaktadır. EVA yöntemi, yatırımları daha detaylı değerlendirebildiğinden işletmenin tüm organizasyonu ve bölümleri için hesaplama yapılarak birimlerin ve çalışanların performansları açısından şirkete olan katma değerini hesaplayabilmektedir. Net Bugünkü Değer Yönteminin beklenilen ilgiyi görmemesinin nedeninin yatırım büyüklüğü ve getiri ilişkisinde zayıf kalması olarak açıklanabilir. Kaynakça Armstrong, 2015. "Using Real Option Analysis To Improve Capital Budgeting Decisions When Project Cash Flows Are Subject To Capacity Constraint." Academy of Accounting and Financial Studies Journal (Utah Valley University), 19, s. 19-25. Akyüz, 2013. "Ekonomik Katma Değer (EVA) ve Pazar Katma Değer (MVA) analizi: IMKB'de İşlem Gören Seramik İşletmelerinde Bir Uygulama.", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dergisi, 18, s. 339-356. Dağlı,H., Eyüboğlu,K. ve Sevim, U., 2013. "Yurtdışında Sermaye Bütçelemesi Uygulamaları: Türk İnşaat Firmaları Örneği." Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, s. 93-108. Ergen, 2008. "Kamu Kesimi Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesinde Fayda-Maliyet Analizi Tekniği ve Türkiye de Uygulanabilirliği." Ç.Ü. Sosyal bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, s. 115-132. Eroğlu, 2016. Sermaye Bütçelemesi. http://cevdetkizil.brinkster.net/cevdetchess/tr/admin/editor/sayfalar/sermayebut27092007.pdftarih=27.09.20 07. (03.17.2016). Espinoza ve Morris, 2013. "Decoupled NPV: a simple, improved method to value infrastructure investments." Construction Management and Economics, s. 471-496. Fındık, 2013. "Finansal Performansın Değer Odaklı Ölçülmesi: ekonomik Katma Değer Yaklaşımı." Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5, s. 90-105. Hatipoğlu ve Yener, 2013. "Firma Değerlemesinde İndirgenmiş Nakit akımları Yöntemi: BIST Elektrik Endeksinde Bir Uygulama." Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8, s. 7-29. Mbabazize ve Daniel, 2014. "Capital Budgeting Practices In Developing Countries: A Case Of Rwanda.", Researchjournali's Journal of Finance, 2, s. 2348-2363. Öztürk, Z., Top, M., ve Pehlivan, O., 2015. "Sağlık Sektöründe Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesi." Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejik araştırma Dergisi, 1, s. 2149-2161. Pradas, I.G., Ullah, S. ve Soucase, B.M., 2015. "Sustainable Development with Renewable Energy in India and Pakistan." International Journal Of Renewable Energy Research, 5, s. 570-580. Ray, 2012. "Efficacy of Economic Value Added Concept in Business Performance Measurement." Advances in Information Technology and Management (AITM) (World Science Publisher/Shyampur Siddheswari Mahavidyalaya, University of Calcutta, India.), 2, s. 260-267. Türko, 1999. Finansal Yönetim. 1. Baskı, Erzurum: Alfa Yayınları. Verna, S., Gupta, ve S., Batra, R., 2009. "A Survey Of Capital Budgeting Practices In Corporate India." The Journal of Business Perspective, 13, s. 1-17. Wang, 2010. Implementing Capital Budgeting For The Multinational Corporation. Ed: P.J.W Pelle. Nelson Mandela Metropolitan University.